02 Ιανουαρίου 2014

Είναι αναμφισβήτητο ότι κανείς δεν θέλει να στοχάζεται (Β)

Β.
 
Αμέσως μετά την ανάρτηση με το απόσπασμα από τον Σεστώφ, έλαβα από εκλεκτό φίλο, που δεν τον έχει διαβάσει, την εξής ζουμερότατη επισήμανση: «Σεβαστή, σεβαστότατη η άποψη του Σεστώφ. Αλλά μπορούμε να διαβάσουμε κι αλλιώς την αναζήτηση του αναλλοίωτου πίσω από την ακατάπαυστη τροπή: Η πλατωνική εμμονή μπορεί να αναχθεί στην αγωνία και έγνοια να κρατηθεί από κάπου η Πόλις, τώρα που το γίγνεσθαι έχει υποστραφεί σε απογίγνεσθαι και άνθρωποι και θεσμοί αποσυντίθενται. Μήπως πολιτικό δεν είναι το σημαινόμενο; Γιατί ο Πλάτων θαυμάζει την Σπάρτη; Επειδή φαινόταν να έχει λυμένο το πρόβλημα (που βέβαια δεν το είχε)».

Η καταπληκτική αυτή πάσα μέσα στη μικρή περιοχή του δοξασμένου φιλοσοφικού Μαρακανά δεν έπρεπε να μείνει ανεκμετάλλευτη. Μπροστά μας άνοιγε και πάλι ένα πραγματικό ντέρμπι. Αμέσως δόθηκε εντολή στον Σεστώφ να περάσει μπροστά, με την ευγενή ελπίδα να δημιουργήσει φάση ή, όπως προτιμάμε εδώ, κατάσταση. Είχε αρκετή πείρα ο παίκτης, αφού λίγες παραγράφους μετά από εκείνη που δημοσιεύσαμε, είχε γράψει:
«Η εμφάνιση του Σωκράτη στον φιλοσοφικό ορίζοντα χαιρετίστηκε από όλους τους ιστορικούς σαν ένα κορυφαίο γεγονός. Καθώς εκείνα τα χρόνια τα ήθη είχαν αρχίσει να χαλαρώνουν, η Αθήνα κινδύνευε σοβαρότατα να καταρρεύσει. Αποστολή του Σωκράτη ήταν να τερματίσει αυτή τη βίαιη ταλάντευση των ηθικών κριτηρίων, που παλινωδούσαν μεταξύ του άκρατου ατομικισμού από τη μια και του σχετικισμού των Σοφιστών από την άλλη. Ο μέγας αυτός διδάσκαλος έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε. Εγκατέλειψε τις καθημερινές ασχολίες του και την οικογένειά του, έπαψε να σκέφτεται για την επαύριο κι άρχισε να διδάσκει, να διδάσκει, να διδάσκει -τους πάντες: τους απλούς ανθρώπους όσο και τους εξέχοντες, τους σοφούς και τους ανόητους, τους αδαείς και τους μορφωμένους εξίσου.» (Λ. Σεστώφ, Στα σύνορα της ζωής, μέρος Α΄, §39).
Καλύτερη υποδοχή της μπάλας δεν θα μπορούσε να υπάρξει! Και πού να δείτε τη συνέχεια:
«Κι ωστόσο, δεν μπόρεσε να σώσει την πατρίδα του. Υπό τον Περικλή, η Αθήνα ανθούσε και χωρίς τη σοφία του Σωκράτη. Μετά τον Περικλή, παρ’ ό,τι η διδασκαλία του Σωκράτη συνεχίστηκε από ένα τόσο ιδιοφυές πνεύμα σαν τον Πλάτωνα, η Αθήνα δεν σταμάτησε να παρακμάζει με ταχείς ρυθμούς και ήδη ο Αριστοτέλης υπήρξε διδάσκαλος του υιού του Φίλιππου του Μακεδόνα. Η σοφία του Σωκράτη λοιπόν δεν μπόρεσε να σώσει την πατρίδα του∙ κι εφόσον αυτή ήταν η κυριότερη αποστολή του, πρέπει να παραδεχτούμε πως απέτυχε και επομένως δεν δικαιολογείται ο υπέρμετρος σεβασμός που κατά παράδοση τον περιβάλλει».
Σκληρά λόγια, κόβουν την ανάσα... Ο διαιτητής αμφιταλαντεύεται. Όμως μισό λεπτό! Aκούστε πώς συνεχίζει ο βιρτουόζος Σεστώφ:
«Είναι επομένως απαραίτητο να βρούμε κάποια άλλα κριτήρια δικαίωσης της φιλοσοφίας από το αν καταφέρνει ή όχι να σώσει την πατρίδα. Αυτό δεν θα ήταν δύσκολο, όμως πρέπει να εγκαταλείψουμε το αγαπημένο τέχνασμα των φιλοσόφων, που εξαρτούν το λόγο ύπαρξης μιας φιλοσοφίας από αν συντείνει στην ευημερία της κοινωνίας. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό το τέχνασμα είναι παρακινδυνευμένο. Κατά κανόνα, η σοφία και η κοινωνία ακολουθούν η καθεμιά το δικό της δρόμο. Η διάρθρωση μεταξύ τους είναι τεχνητή. Την κατασκευάζουν οι Ρήτορες, οι οποίοι έχουν γυμνάσει τόσο τις μάζες όσο και τους φιλοσόφους έτσι ώστε να θεωρούν [οι μάζες και οι φιλόσοφοι] ως άξια λόγου μόνο εκείνα τα ζητήματα που δεν αφήνουν τίποτε απ’ έξω και καλύπτουν όλες τις όψεις: και τα ζητήματα κοινωνικής ωφέλειας, και τα θέματα ηθικής, ακόμα και μεταφυσικής σοφίας... Αλλά γιατί όλο αυτό; Δεν αρκεί ένα καινούργιο πρόταγμα να αποδειχτεί χρήσιμο; Γιατί πρέπει σώνει και καλά έχει και την έγκριση της ηθικής και της μεταφυσικής; Από τη στιγμή που οι νόμοι της ηθικής είναι αυτόνομοι κι από τη στιγμή που οι ιδέες επιτρέπεται να στέκονται πάνω από τις εμπειρικές ανάγκες της ανθρωπότητας, δεν είναι δυνατόν να βάλουμε στην ίδια ζυγαριά τις ιδέες και την ηθική με τις ανάγκες της κοινωνίας, ακόμα και με τη σωτηρία της πατρίδας από την καταστροφή. Pereat mundus, fiat philosophia [Ας φιλοσοφούμε, ακόμα κι αν χαθεί ο κόσμος]. Ακόμα κι αν η Αθήνα είχε καταστραφεί εξαιτίας της φιλοσοφίας, αυτό δεν θα έπρεπε καθόλου να είναι επιχείρημα εναντίον της φιλοσοφίας. Έτσι θα έπρεπε να σκέφτεται ο αυτόνομος στοχαστής. Αλλά de facto, ο στοχαστής δεν αγαπά να φιλονικεί με την πατρίδα του.» (στο ίδιο)
Εδώ είναι απαραίτητο να λάβω το λόγο πριν δημιουργηθεί μελέ. Αυτές οι επισημάνσεις του Σεστώφ πρέπει οπωσδήποτε να κατανοηθούν μέσα αφ’ ενός:

1)  στον αντιχρησιμοθηρικό ορίζοντα της σκέψης του: Εγγράφονται σε μια  ριζική εναντίωση στο ωφελιμιστικό πνεύμα −εκείνο το πνεύμα που, μεταξύ άλλων, απαξιώνει την τέχνη όποτε δεν θεωρεί ότι αυτή εξυπηρετεί κάποια συγκεκριμένη κοινωνική χρησιμότητα, ή έχει καταγγείλει το μοναχισμό σαν “καταφύγιο τεμπέληδων καταστροφέων της πατρίδας”. Θυμίζω εδώ, ότι σύμφωνα με τον αντιχρησιμοθηρικό στοχασμό, ο ωφελιμισμός καταστρέφει στη ρίζα της την πηγή από την οποία αναβλύζει η ζωή και ο ίδιος ο πολιτισμός, και η οποία [πηγή] δεν έχει να κάνει με την στενή επιδίωξη του επωφελούς αλλά με αυτό που ο Χουιζίνγκα (Homo Ludens) αποκαλεί “παιχνίδι”, ο Γιόρν “φαντασιακό”, ο Καστοριάδης “φαντασιακό” επίσης, ο Μάρσαλ Σάλινς “κατεξοχήν ανθρώπινη δημιουργία ενός σημαίνοντος σχήματος”, και κάμποσοι άλλοι σπουδαίοι παίκτες με διάφορους τρόπους, για να υπογραμμίσουν (συχνά με ακρότητα ανάλογη της χρησιμοθηρικής ιδεολογίας) την ελευθερία στο γλυπτό “φύση+ελευθερία”, το οποίο θεμελιώνει μεταφυσικά κάθε κοινωνία∙

και αφ’ ετέρου:

2)   στον κεντρικό άξονα, ή καλύτερα αγωνία, όλης προβληματικής του −αξοναγωνία συναφή με την εναντίωση στη χρησιμοθηρεία−, που δεν είναι άλλος από το πρόβλημα, ή μάλλον ντέρμπι, ανάμεσα στην «Πίστη» και τη «Λογική. Ας μην υπάρχει καμιά αμφιβολία: Ο Σεστώφ εναντιώνεται στην κυριαρχία της Λογικής (Reason). Θεωρεί ότι μέσω αυτής ο άνθρωπος ανύψωσε τον εαυτό του σε θεό και πήρε παραμάζωμα τα πάντα.
Εδώ λοιπόν εντάσσεται η εναντίωση του Σεστώφ στον πλατωνισμό και νομίζω ότι για να ζήσουμε εντονότερα την αγωνία του αγώνα, αξίζει να δούμε τι λέει για τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη στο δοκίμιό του Η νύχτα της Γεσθημανής. Δοκίμιο για τη φιλοσοφία του Πασκάλ (1929) − ένα νιστεϊκά ποιητικό δοκίμιο όπου (πολύ χοντρικά) υποστηρίζει τον Πασκάλ κατά του Καρτέσιου. 
 
Ορίστε:
«[…] Ο Πασκάλ, που επιθυμεί να συνδεθεί με τον Άγιο Αυγουστίνο, επαναλαμβάνει τη σκέψη του διατυπώνοντάς την διαφορετικά. Π.χ.: “Δεν υπάρχει τίποτα πιο σύμφωνο με τη Λογική από αυτή την ίδια την αποκήρυξη της Λογικής. Ή: “Δυο ακρότητες: Να αποκλείεις τη Λογική∙ και να μη δέχεσαι τίποτε άλλο πέρα από τη Λογική. Κι ακόμα, λες κι ήθελε να προκαλέσει τον εαυτό του: “Το ακραίο πνεύμα κατηγορείται για παραφροσύνη, σαν το ακραίο ελάττωμα. Μόνο η μετριότητα θεωρείται καλή. Όποιος αποκηρύσσει τη μέση οδό, είναι σαν να αποκηρύσσει την ίδια την ανθρωπότητα.

Όταν ο Μονταίνιος διακηρύσσει ιδέες σαν ετούτη εδώ: “Κρατηθείτε στον κοινό δρόμο, δεν κάνει τίποτε άλλο από το να μιλάει όπως το επιτάσσει η φύση. Η “φιλοσοφία” του Μονταίνιου, όπως το παραδέχεται κι ο ίδιος ειλικρινώς, δεν είναι παρά ένα απαλό προσκέφαλο που βοηθάει ένα βαθύ ύπνο. Εκλέχτηκε από τον ίδιο το Θεό για να υμνήσει την “μεσότητα”, που είχε κληροδοτήσει στην ανθρωπότητα ο ίδιος ο πατέρας της “επιστημονικής” φιλοσοφίας, ο Αριστοτέλης. Μα ο Πασκάλ δεν θέλει να κοιμηθεί και δεν θα κοιμηθεί: τα πάθη του Χριστού δεν θα τον αφήσουν να κοιμηθεί ίσαμε το τέλος του κόσμου. Μπορεί άραγε η Λογική να επικυρώσει, ή τουλάχιστον να δικαιολογήσει, μια τόσο παράλογη απόφαση;

Ο Λόγος|Λογική δεν είναι παρά η ενσάρκωση της “χρυσής μέσης οδού” και ποτέ, σε καμμιά περίπτωση, δεν θα παραιτηθεί οικειοθελώς. Μπορεί μόνο να εκθρονιστεί δια της βίας. Ποτέ δεν μπορεί να πειστεί με επιχειρήματα να παραιτηθεί, ούτε γίνεται ποτέ να αποδειχτεί στη Λογική ότι πρέπει να παραιτηθεί, διότι η Λογική αυτή καθεαυτή είναι από τη φύση της η μόνη πηγή κάθε απόδειξης. Ό,τι κι αν λέει ο Αυγουστίνος, εκείνο που η Λογική απεχθάνεται περισσότερο απ' όλα, είναι να παραχωρεί τα κυριαρχικά δικαιώματά της στον θανάσιμο εχθρό της, την Πίστη.
Η καλύτερη απόδειξη γι’ αυτό βρίσκεται στην περίφημη διαμάχη ανάμεσα στον Αυγουστίνο και τον Πελάγιο, και η οποία χρησίμευσε σαν αφετηρία στις αναζητήσεις του Πασκάλ. Τι επιζητούσαν οι Πελαγιανοί; Ένα μονάχα πράγμα: να συμφιλιώσουν την Πίστη με τη Λογική. Αλλά καθώς αυτή η συμφιλίωση δεν μπορεί να είναι κάτι το γνήσιο, στο τέλος βρέθηκαν αναγκασμένοι να υποτάξουν την πίστη στη λογική. Η κύρια θέση τους είναι η εξής: “Ό,τι αποδεικνύει η λογική, δεν μπορεί να το διεκδικήσει η πίστη. Με τούτο το αξίωμά τους, οι Πελαγιανοί δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να επαναλαμβάνουν το πόρισμα της ελληνικής φιλοσοφίας, ή μάλλον ολόκληρης της ανθρώπινης φιλοσοφίας, που για πρώτη φορά στην Ευρώπη βρέθηκε αντιμέτωπη με το μοιραίο δίλημμα: Τι πρέπει να κάνει ο άνθρωπος; Να εμπιστευτεί την αναλλοίωτη Λογική, που βρίσκεται εντός του και που βαστάει μέσα της τις αιώνιες αλήθειες, ή να ανάγνωρίσει μια δύναμη που βρίσκεται πάνω από τη Λογική, μια ζώσα και επομένως απρόβλεπτη και ιδιόρρυθμη δύναμη (αφού ό,τι είναι ζωντανό, είναι απρόβλεπτο και ιδιόρρυθμο);

Όταν ο Πλάτωνας δήλωνε ότι το μεγαλύτερο κακό που μπορεί να βρει τον άνθρωπο, είναι να γίνει μισόλογος [ελληνικά στο κείμενο του Σεστώφ], έλεγε κιόλας αυτό που έμελλε να διδάξει αργότερα ο Πελάγιος. Τη θεση αυτή την κληρονόμησε από τον μεγάλο κι ασύγκριτο διδάσκαλό του, τον Σωκράτη. Κι όχι μόνον αυτός. Όλες οι σχολές της ελληνικής φιλοσοφίας πήρανε την ίδια κληρονομιά από τον Σωκράτη: Μην εμπιστεύεστε τίποτα και κανέναν` το καθετί μπορεί να μας απατά` μόνο η λογική δεν μας εξαπατά, μόνο η λογική μπορεί να τερματίσει την ανησυχία μας, να μας δώσει ένα στέρεο έδαφος, μια βεβαιότητα» (Η νύχτα της Γεσθημανής)
Μια ανάσα. Υπενθυμίζω ότι σημαντικότερο έργο του Σεστώφ θεωρείται το Αθήνα και Ιερουσαλήμ. Ο νοών νοήτω. Ξανά στο παιχνίδι:
«Η αλήθεια είναι πως ούτε ο Σωκράτης ήταν τόσο αρραγής όσο συνηθίσαμε να πιστεύουμε. Σε ορισμένες σημαντικές και μάλιστα πολύ σημαντικές περιστάσεις της ζωής του, αρνήθηκε να υπακούσει τη Λογική, και άκουσε μόνο τη φωνή ενός μυστηριώδους όντος, που το ονόμαζε “δαίμονά” του. Άλλωστε, ποτέ δεν το έκρυψε αυτό. Είναι επίσης αλήθεια, ότι ούτε ο Πλάτωνας ήταν τόσο συνεπής. Ήταν μάλιστα, αναλογικά, λιγότερο συνεπής στη λογική από τον Σωκράτη. Η φιλοσοφία του πάντοτε συνορεύει με τη μυθολογία και συχνά συγχέεται μαζί της. Αλλά η “ιστορία δεν δέχτηκε τον δαίμονα του Σωκράτη και αποκαθάρισε τη φιλοσοφία του Πλάτωνα από τους μύθους της. Το μέλλον ανήκε από τη μια μεριά στον Αριστοτέλη κι από την άλλη στους Στωϊκούς, αυτούς τους στενόμυαλους μαθητές του Σωκράτη, που με τη στενότητά τους ήταν περισσότερο αρεστοί στην ιστορία και που με αυτό τον τρόπο κατόρθωσαν να μονοπωλήσουν βαθμιαία το νου του σκεπτόμενου ανθρώπου.

Οι Στωϊκοί πήραν από τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα μόνον ό,τι είναι δυνατόν να αντλήσει κανείς από αυτούς για να υπερασπίσει τη Λογική. Και πάντα το κύριο επιχείρημά τους ήταν εκείνο που ο Σωκράτης, ο πιο σοφός και κυριολεκτικά θεοποιημένος άνθρωπος ανάμεσα στους ανθρώπους, ανέπτυξε μερικές ώρες πριν από τον θάνατό του: Το μεγαλύτερο κακό που μπορεί να σταθεί στον άνθρωπο, είναι να γίνει μισόλογος. [...] 
Μπορούμε μάλιστα να πούμε, πως ο Αριστοτέλης ήταν εκείνος που κατόρθωσε να σηκώσει στους ώμους του και να διασώσει την αντικειμενική και αυτόνομη Λογική. Γιατί ο Αριστοτέλης είναι εκείνος που δημιούργησε τη θεωρία της “μεσότητας”, αυτός είναι που δίδαξε τους ανθρώπους τη μεγάλη αλήθεια, ότι αν θέλουμε να διαφυλάξουμε ακέραια τη Λογική, δεν πρέπει να την κουράζουμε με ερωτήσεις που υπερβαίνουν τις δυνάμεις της. Ακόμα περισσότερο: ο Αριστοτέλης είναι εκείνος που έμαθε στους ανθρώπους να θέτουν την οποιαδήποτε ερώτησή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να μην επιβουλεύεται τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λογικής. Γιατί αυτός ήταν εκείνος που επινόησε το μύθο (veritatem aeternem), ότι οι ερωτήσεις στις οποίες δεν μπορούμε να δώσουμε απάντηση, είναι ερωτήσεις που ουσιαστικά στερούνται νοήματος και κατά συνέπεια είναι ανυπόστατες. Μετά τον Αριστοτέλη και ίσαμε σήμερα, οι άνθρωποι δεν ρωτούν παρά μόνο για τα πράγματα εκείνα που η Λογική τους επιτρέπει να ρωτήσουν. Όλα τα άλλα, είναι για εμάς, όπως και για τους Στωϊκούς, “ουδέν προς ημάς”, αδιάφορα. Ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της νέας φιλοσοφίας, που δικαίως θεωρούσε τον εαυτό του συνεχιστή του έργου του Αριστοτέλη [σημ. H.S.: εννοεί τον Χέγκελ], δίνει σαν πρώτιστο και απαράβατο καθήκον της Φιλοσοφίας ακριβώς την στωϊκή αδιαφορία απέναντι στα πάντα. […]» (στο ίδιο).
Θα τον κόψει κανείς; Ακάθεκτος τρυπάει την αντίπαλη άμυνα:
«Οι ιδέες που και σήμερα ζούμε, είναι οι ιδέες του Στωικισμού. Το ότι χάνονται άνθρωποι και κόσμοι, βασίλεια και λαοί εκμηδενίζονται ολοκληρωτικά, αυτό είναι αδιάφορον -αρκεί να μην επιβουλεύεται κανείς το βασίλειο του ιδεώδους, όπου άρχουν απολύτως η Λογική και οι νόμοι της.» (στο ίδιο)
Η μπάλα στο ύψος του πέναλτι, και:
«Μπορεί να γίνει αλλιώς; Μπορούμε, μέσα στο πεδίο της φιλοσοφίας, να νικήσουμε τον Στωϊκισμό και να απορρίψουμε τον Πελαγιανισμό; Μπορούμε άραγε, αντιστρέφοντας τη σκέψη του Πασκάλ, να πούμε: ο Κύριος προστάζει πιο επιτακτικά από τη Λογική; Διότι, αν δεν υπακούσεις στη Λογική, θα είσαι ένας ανόητος∙ ενώ αν παρακούσεις τον Κύριο, θα χάσεις την ψυχή σου.» (στο ίδιο, κεφάλαιο 5).
Καταλαβαίνετε τι τρέχει εδώ, αγαπητοί μου τηλεθεατές; Τα σύμπαντα χάνονται! Κορμιά έχουν πέσει και ήδη βλέπω μαύρα σύννεφα να μας κυκλώνουν. Ένα βουητό υπόκωφο αρχίζει να υψώνεται από τις εξέδρες. Η βροχή δυναμώνει. Ο Χέγκελ, αν διακρίνω καλά, επιχειρεί επιδέξιο τάκλιν. Απεγνωσμένος, ο ρέφερι σφυρίζει «έμμεσο». Υποψιάζομαι ότι ο παίκτης θα αλλάξει μπαλιά με τον Σπύρο Κυριαζόπουλο, αν και δεν αποκλείω να τη γυρίσει στον Άσγκερ Γιόρν για να επιχειρηθεί κάποια απρόβλεπτη «κομπίνα».

Η αγωνία έχει χτυπήσει κόκκινο. Είναι λοιπόν ώρα να σας αφήσω για μια επόμενη ανάρτηση. Να δούμε αν το ντέρμπι θα πάει στην παράταση. Γιατί, ω του παράδοξου της πνευματικής συγχρονικότητας, όλα αυτά αναμοχλεύονται σε ώρες που σκεφτόμουν να σας πω δυο λόγια για την φιλία ανάμεσα στον Κ.Σ. Λιούις και τον Τόλκιν, ώρες του Χόμπιτ που περνάμε. Φιλία ουδόλως άσχετη με το ντέρμπι, που μόλις ξεκινήσαμε να περιγράφουμε!

Θα έλεγα πως η χρονιά προμηνύεται ενδιαφέρουσα…


8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Ανεμοθύελλα ο Σεστώφ! Δεν τον ήξερα. Πολύ καλή η παρουσίαση της σκέψης του.

izi είπε...

σχολιο/απορία απο το facebook

Eugenie Kapernarou
Τρομερά ενδιαφέρον το <> παρακολουθώ με...κομμένη την ανάσα...!!!!!!!

Eugenie Kapernarou και η δική μου "αμφιβολία"...μήπως αυτή <> που αναφέρεις στο σχόλιό σου για το απόσπασμα από τον Σεστώφ, ριζώνει στο.... διηνεκές..;

January 3 at 3:22pm

Ουτόπιος Ματριξιανός είπε...

Ένα μικρό σχολιάκι/ποστάκι που ανέβασα στο φατσοβιβλίο σήμερα.

https://www.facebook.com/allo.kratoria/posts/1482787938614168?stream_ref=10

_ _ _ _ _ _

Λέγαμε διάφορα προχθές για τον Λεβ Σεστώφ

Εδώ:
https://www.facebook.com/allo.kratoria/posts/1481859458707016?stream_ref=10

Κι εδώ: https://www.facebook.com/allo.kratoria/posts/1481875222038773?stream_ref=10

Ωστόσο, το πραγματικό ντέρμπι [όπως το χαρακτηρίζει ο Γιάννης Δ. Ιωαννίδης (HollowSky)] δεν είναι μεταξύ Λογικής και Πίστης...

Ο Σεστώφ ενώ "πιάνει" πολύ καλά το ζήτημα της Λογικής [και του "ξεπεράσματός" της] κάνει ένα μικρό λαθάκι - στο οποίο υποπίπτουν πολύ συχνά [αν όχι πάντα] οι θεολογούντες.

Η πραγματική αντίφαση [αν μπορούμε να μιλήσουμε για αντίφαση] δεν είναι μεταξύ Λογικής και Πίστης, αλλά μεταξύ Λογικής και [Σιωπηλής] Γνώσης.

Κάποιες -ξεφτισμένες- εκφράσεις της Σιωπηλής Γνώσης είναι αυτά που ονομάζουμε "διαίσθηση" και "έμπνευση".

Η Σιωπηλή Γνώση είναι η κατάσταση στην οποία γνωρίζουμε κάτι χωρίς τη μεσολάβηση της γλώσσας/σκέψης/λογικής.

Αλλά για να φτάσουμε εκεί χρειαζόμαστε προσωπική δύναμη - την οποία όλοι μας κατασπαταλούμε στις ανούσιες καθημερινές υποχρεώσεις και ασχολίες μας.

Αυτά...

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Είχα γράψει προ καιρού ένα ποστάκι σχετικά με τη Θεία Πρόνοια και τους χριστιανούς αγίους, όπου έλεγα πως κάνουν λάθος όσοι χριστιανοί αποδίδουν τις επεμβάσεις της Θείας Πρόνοιας [ή τις ενοράσεις ή ό,τι άλλο] στην πίστη.

Η Θεία Πρόνοια [ή όπως αλλιώς το πούμε] δεν ανταποκρίνεται στην Πίστη. Ανταποκρίνεται μόνον στην προσωπική δύναμη.

Και η προσωπική δύναμη επανακτάται μόνον μέσω της "αψογοσύνης" [= λιτότητα, περίσκεψη, απλότητα, αθωότητα, και, κυρίως, έλλειψη αυταρέσκειας].

Οι χριστιανοί [ή όποια άλλοι άγιοι] δεν έφτασαν στην Πηγή μέσω της Πίστης, αλλά μέσω της εξοικονόμησης της προσωπικής τους ενέργειας...

Ετσετερά, ετσετερά...

HollowSky είπε...

@ Izi και Eugenia Kapernarou,

δεν κατάλαβα σε ποια "αμφιβολία" αναφέρεστε. Μάλλον έχει ειπωθεί κάτι στο facebook και (μιας και δεν έχω τέτοιο πράγμα) δεν το έχω διαβάσει. Μπορείτε να μού το πείτε;

HollowSky είπε...

@ Ουτόπιε,

ευχαριστώ για τον σχολιασμό. Η αλήθεια είναι ότι η συγκεκριμένη ανάρτηση (ή 2 αναρτήσεις), είναι μόνο το Α΄ημίχρονο -έχουμε μείνει σε ένα φρίκικ να χτυπηθεί :-)

Τώρα για την πίστη και τη λογική, ωραίο αυτό που λες. Θα έλεγα, ωστόσο, ότι αυτό που μπορούμε να εννοήσουμε σαν πίστη -και όχι φαντασίωση (συχνότατα ο κόσμος σήμερα τα μπερδεύει αυτά τα δυο)-, είναι πολύ κοντά, αν όχι ίδιο, μ' αυτό που λες σιωπηλή γνώση.

Ωστόσο, επειδή και τη γνώση την μπερδεύουμε με τη λογική, ίσως εδώ αξίζει να θυμηθούμε τον Γιόρν:

"Καθαρή γνώση είναι η εξακρίβωση ενός γεγονότος μαζί με την ερμηνεία αυτού του γεγονότος ως μοναδικού σκοπού. Οι ερμηνείες είναι διακρίσεις, αφαιρέσεις. Απεναντίας η κατανόηση ενός γεγονότος είναι υπόρρητη [σιωπηλή], συνθετική. Δεν είναι μόνο μια αντίληψη, αλλά η προσαρμογή του Εγώ σε μια νέα κατάσταση. Χρειάζεται να κατανοήσουμε πριν μπορέσουμε να εξηγήσουμε. «Εξηγώ» σημαίνει «φτύνω μια μπουκιά». «Κατανοώ» σημαίνει την «καταπίνω». Υπάρχουν μπουκιές που τις φτύνουμε πριν τις καταπιούμε, αφού απλά τις γλεντήσουμε. Υπάρχουν μπουκιές που μπορούμε να τις χωνέψουμε, που μεταμορφώνουν το είναι μας, άλλες που απλώς τις κατεβάζουμε, κι άλλες που μάς σκοτώνουν [...] Η κατανόηση είναι μια πράξη ισχύος. Η εξήγηση είναι μια πράξη απόρριψης. ΄Ετσι η κατανόηση είναι μια ικανότητα, μια τέχνη. Κατανοώ σημαίνει, εμπεριέχω, υποκειμενοποιώ - εφόσον μιλάμε για την ικανότητα περιεκτικότητας του πνεύματος, του εγκεφάλου, που είναι τα σπλάχνα τής σκέψης (Περί Μορφής.Σκιαγραφία μιάς μεθοδολογίας τών τεχνών,1953-1957, στα ελληνικά εκδόσεις Νησίδες, 2002).

Με άλλα λόγια, η γνώση δεν εξαντλείται ούτε στην κατανόηση (όπως υποστηρίζουν οι λάτρεις τού "βιώματος") ούτε στην εξήγηση (όπως υποστηρίζουν οι λάτρεις τής "επιστήμης"). Γνώση είναι το παιχνίδι τής συμπληρωματικής αντίθεσης μεταξύ κατανόησης και εξήγησης. Το συναμφότερον κατανόησης και εξήγησης.

Τα έγραφα παλιότερα μιλώντας για κάτι που έλεγε ο Νανόπουλος...

Να εξηγηθώ όμως λίγο καλύτερα για το ντέρμπι πίστη-λογική. Για μένα, μεταξύ λογικής και πίστης υπάρχει συμπληρωματική, ας πούμε, και όχι αποξενωτική αντίθεση. Το ντέρμπι είναι κάπως σαν Πανάθας-Γάβρος, όπου μαζί δεν κάνουνε και χώρια δεν μπορούνε.

Θα επακολουθήσει ανάρτηση ή αναρτήσεις. Και πάλι ευχαριστώ για το σχολιασμό.

Ουτόπιος Ματριξιανός είπε...

Καλημέρα Γιάννη!

Για play-offs πρόκειται μεταξύ αιωνίων "αντιπάλων". Όπου λίγη σημασία έχει πως "ονοματίζουμε" τον έναν ή τον άλλο. Μπορούμε κάλλιστα να υποστηρίζουμε τον έναν ή τον άλλον, ανάλογα με τη μπάλα που παίζουν. Ο χουλιγκανισμός δεν μας πρέπει...

Πολύ καλός ο Γιορν, δεν τον μελέτησα όσο έπρεπε όταν βγήκε το βιβλίο του, ποτέ δεν είναι αργά.

Κι εγώ ευχαριστώ, αναμένουμε δίχως αγωνία, αλλά με περισσό πάθος. Θα τα πούμε στις κερκίδες ή ίσως και στον αγωνιστικό χώρο. Ποιος ξέρει; :-)

ΝΙΚΗΤΑΣ είπε...

Καλησπέρα, νομίζω ότι πλέον είναι ευδόκιμο να παραδεχτείτε ότι ο "εκλεκτός φίλος" που σχολίασε ήταν ο μακαρίτης ο Παπαγιώργης. Πέραν της άψογης γνώσης του για το πλατωνικό έργο, η μικρή αναθεώρηση περί Σπάρτης στην κατακλείδα του, υποδεικνύει μια μικρή μεταμέλεια για τους καιρόυς που κατέκρινε το καστοριαδικό έργο -στα μικράτα του- αγνοώντας την εμμονή του Πλάτωνα με την ολιγαρχία της Σπάρτης. Εξάλλου ο Κωστής έχει (θα) κριθεί ιστορικά πολλαχώς από έτερα δοκίμιά του. Και καλύτερα!

JohnHollowsky είπε...

Νικήτα, όχι, δεν ήταν ο Παπαγιώργης. Όμως έχεις δίκιο, θα μπορούσε να είναι. Σε ευχαριστούμε για το σχόλιο!

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Ετικέτες

1000 ρέγγες (7) 1100 (1) 1789 (2) 1837 (1) 1846 (1) 1848 (1) 1850 (1) 1871 (1) 1900 (2) 1907 (1) 190cm (4) 1917 (12) 1919 (1) 1936 (2) 1939 (1) 1940 (1) 1943 (2) 1944 (1) 1946 (1) 1947 (1) 1950 (2) 1952 (1) 1957 (1) 1965 (3) 1967 (1) 1968 (5) 1969 (1) 1978 (2) 1980 (1) 1983 (1) 2003 (1) 2006 (1) 2008 (9) 2015 (1) Α. Μπορντίγκα/A. Bordiga (1) Α. Σβιατόγκορ/А. Святогор (1) Α.Ι. (7) Α.Κέννυ/A. Kenny (1) Α.Κοντ/A.Comte (1) Α.Ντ.Μονκρετιέν/A.de Montchretien (1) αγάπη (5) Αγγλία (3) Αγία Πετρούπολη (1) Αδάμ Σμιθ/Adam Smith (9) Αθήνα (13) Αιδ. Μπίλι/Rev Billy (1) Άινσταϊν (1) Αισχύλος (1) Άκης Πάνου (1) Ακρόπολη (2) Αλαίν Καγιέ/Alain Caillé (1) Άλαν Τιούρινγκ/Alan Turing (2) Άλασνταιρ Μακιντάιρ/Alasdair MacIntyre (1) Αλβέρτος ο Μέγας (1) Αλέκα Παπαρήγα (1) Αλέξανδρος Κοζέβ/Alexandre Kojève (2) Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1) Αλέξανδρος Σμέμαν/Александр Шмеман (1) Αλέξανδρος Σοκούροφ/Алекса́ндр Соку́ров (1) Αλέξανδρος Τομπάζης (1) Αλέξανδρος Τρόκκι/Alexander Trocchi (1) Αλεξάντερ Μπέρκμαν/Александр Беркман (3) Αλέξης Ασλάνογλου (2) Αλέξης Καλοφωλιάς (1) Αλέξης ντε Τοκβίλ/Alexis deTocqueville (3) αλήθεια (27) Αληthεια (2) Αλκιβιάδης (1) αλλοτρίωση (61) Αλμπέρ Καμύ/Albert Camus (2) Άλμπερτ Σπέερ/Albert Speer (2) Άλμπερτ Φίνεϊ/Albert Finney (1) Αλμπέρτο Καβαλκάντι/Alberto Cavalcanti (2) Άλμπρεχτ Ντύρερ/Albrecht Duhrer (1) Άλντους Χάξλεϊ/Aldus Haxley (1) Αλταμίρα (6) Αλφειός (1) Αναξίμανδρος (1) ανάπτυξη (17) αναρχισμός (10) Ανδρέας Εμπειρίκος (1) Ανδρέας Παπανδρέου (1) ανθρώπινα πιράνχας (32) ανθρωπολογία (1) Άννα Άρεντ/Hannah Arendt (8) Άννα Ιβάνοβνα Μπελιάι/Анна Ивановна Беляй (1) Άννα Κοκκίνου (1) Ανρί Ντεμπριγιώ/Henry Debrillaut (1) Ανρί Λεφέβρ/Henri Lefebre (4) Ανρί Μισώ/Henry Michaux (2) Άνσελμ Γιάπε/Anselm Jappe (1) Άνταμ Κέρτις/Adam Curtis (1) Αντίνοος (1) Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ/Antoine de Saint-Exupéry (1) Αντρέ Κερτέζ/André Kertész (1) Αντρέ Ορλεάν/André Orléan (5) Άντυ Γουώρχολ/Andy Warhol (2) Αντώνης Κουτρουμπής (1) αξία (13) Άρβο Περτ/Arvo Pärt (2) Αργυριάδης-Καλούμενος-Μπάτσης (1) Άρης Αλεξάνδρου (3) Άρης Κωνσταντινίδης (1) Άρης Μπερλής (1) Άρθουρ Λένινγκ/Arthur Lehning (1) Αρθούρος Σοπενχάουερ/Arthur Schopenhauer (3) Αριστοτέλης (14) Άσγκερ Γιόρν/Asger Jorn (21) Άυν Ραντ/Ayn Rand (3) Αφρική (2) Β. Γκ. Ζέμπαλντ/W. G. Sebald (2) Β.Α. Μότσαρτ/W.A/ Mozart (1) Βαγγέλης Αρτέμης (2) Βαλεντίν Βολόσινοφ/Валенти́н Воло́шинов (1) Βάλτερ Μπένγιαμιν/Walter Benjamin (6) Βανς Πάκαρντ/Vance Packard (2) Βασίλης Ηλιακόπουλος (2) Βασίλης Στρατιώτης (1) Βενετιά (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent Descombes (16) Βέρνερ Χέρτσογκ/Werner Herzog (1) Βερολίνο (3) βία (20) Βιετνάμ (2) Βίκτωρ Μπούλλα/Виктор Буллаa (1) Βίκτωρ Ουγκώ/Victor Hugo (1) Βίκτωρ Σερζ/Ви́ктор Киба́льчич (1) Βίκτωρ Σκλόφκσι/Ви́ктор Шкло́вский (3) Βίκτωρ Φρανκλ/Victor Frankl (2) Βίλεμ Φλούσερ/Vilem Flusser (1) Βίνσεντ Μπράουν/Vincent Browne (1) βιοτεχνολογία (6) Βλαδίμιρος Λένιν/Влади́мир Ле́нин (6) Βλαντίμιρ Μαγιακόφκι/Влади́мир Маяко́вский (2) βοηθήματα μνήμης (11) Γαλλία (8) Γένεσις (1) Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος (4) Γερμανία (9) Γιάννηδες (1) Γιάννης Γρηγοριάδης (9) Γιάννης Ισιδώρου (4) Γιάννης Κάτρης (1) Γιάννης Πεδιώτης (3) Γιάννης Ρίτσος (3) Γιάννης Σκαρίμπας (3) Γιάννης Τσέγκος (1) Γιόζεφ Μπλοχ/Joseph Bloch (1) Γιόζεφ Ντίτζγκεν/Josef Dietzgen (1) γιορτή (18) Γιούργκεν Χάμπερμας/Jurgen Habermas (2) Γιόχαν Γκριμονπρέ/Johan Grimonprez (1) Γιόχαν Χουιζίνγκα/Johan Huizinga (3) Γιώργος Γαϊτάνος (1) Γιώργος Μακρής (1) Γιώργος Νικολαΐδης (1) Γιώργος Σεφέρης (2) Γιώργος Χαντζής (1) Γκ. Κ. Τσέστερτον/G.K. Chesterton (5) Γκ. Ράιλ/G. Ryle (1) Γκαίτε/Goethe (1) Γκέοργκ Ζίμελ/Georg Simmel (4) Γκετζ Άλυ/Götz Aly (1) Γκι Αμπέιγ/Guy Abeille (1) Γκίλμπερτ Ράιλ/Gilbert Ryle (2) Γκιόργκι Λίγκετι/György Ligeti (1) Γκιόργκι Λούκατς/György Lukács (4) Γκουίντο Καβαλκάντι/Guido Cavalcanti (1) Γκυ Ντεμπόρ/Guy Debord (23) Γκύντερ Άντερς/Günther Anders (9) γλώσσα (21) Γουάλας Στήβενς/Wallace Stevens (1) Γουδή (1) Γουίλιαμ Ήγγλετον/William Eggleton (1) Γουίλιαμ Μπάροους/William Burroughs (2) Γουίλιαμ Σαίξπηρ/William Shakespeare (3) Γούντι Άλλεν/Woody Allen (1) Γρηγόρης Βαλτινός (1) Δανία του Βορρά (2) Δανία του Νότου (5) Δελφοί (1) Δέσποινα Ζευκιλή (1) Δημήτρης Δημητριάδης (1) Δημήτρης Καραγιάννης (1) Δημήτρις Βεργέτης (1) δημιουργικότητα (8) Διεθνής (1) δικαιοσύνη (12) δοκιμασίες (3) Δουβλίνο (1) Δραπετσώνα (1) δυσφορία (30) Ε. Άνσκομπ/E. Anscombe (4) Ε. Βιλ/E. Will (1) Έ. Λ. Μάστερς / Ε. L. Masters (1) Ε.Ε. Κάμινγκς/E.E. Cummings (1) Ε.Χ. Γονατάς (1) Έζρα Πάουντ/Ezdra Pound (1) εικονική δημόσια σφαίρα (5) εικονογραφημένα κείμενα (10) εκπομπές (58) Ελβετία (1) Έλεν Κέλλερ/Helen Keller (1) Ελένη Ηλιοπούλου (1) Ελένη Μπέλλου (1) Ελευθερία (42) Ελευθεριακός (1) Ελίας Κανέττι/Elias Canetti (1) Εμίλ Μπενβενίστ/Emile Beneveniste (1) Εμίλ Ντυρκέμ/Emile Durkheim (1) Εμίλ Σιοράν/Emil Cioran (1) Έμιλυ Ντίκινσον/Emily Dickinson (2) Εμμανουήλ Καντ/Emmanuel Kant (2) Εμμανουήλ Λεβινάς/Emmanuel Levinas (3) Εμμανουήλ Μουνιέ/Emmanuel Mounier (1) Έντσο Τραβέρσο/Enzo Traverso (1) εξατομίκευση (45) εξέγερση (10) εξουσία (38) επανάσταση (25) επαναστατικός χαρτοπολτός (4) επιβίωση (5) επιστήμη (23) Έρασμος/Erasmus (1) εργασία (23) Ερίκ Σατί/Eric Satie (1) Έρικ Χομπσμπάουμ/Eric Hobsbaum (1) Έρνεστ Γκέλνερ/Ernest Gellner (1) Ερνστ Γιούνγκερ/Ernst Junger (2) Ερνστ Κασσίρερ/Ernst Cassirer (3) Ερνστ Μπλοχ/Ernst Bloch (1) ΕΡΩΔΙΟΣ (1) ΕΣΗΕΑ (2) ΕΣΣΔ (1) Ετιέν Ντε λα Μποεσί/Etien De la Boetie (1) Ευγένιος Ενρικέζ/Eugène Enriquez (1) Ευγένιος Ζαμιάτιν/Евге́ний Замя́тинn (1) Ευγένιος Ιονέσκο/Eugene Ionesco (1) ευρωπαϊκή προοπτική (49) ευτυχία (11) Ζ.-Ζ. Ρουσσώ/J.-J. Rousseau (1) Ζ.-Π. Βουαγιέ/J.-P. Voyer (5) Ζ.-Π. Ντιτέιγ/J.-P. Duteuil (1) Ζ.-Π. Ντυπουΐ/J.-P. Dupuy (1) Ζ.-Π. Σαρτρ/J.-P. Sartre (2) Ζακ Ελλύλ/Jacques Ellul (29) Ζακ Λακάν/Jacques Lacan (6) Ζακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (2) Ζακ Ντεριντά/Jacques Derrida (2) Ζακ Πρεβέρ/Jacques Prévert (2) Ζακ Σαπίρ/Jacques Sapir (2) Ζαν Ιτάρ/Jean Itard (1) Ζαν Μορώ/Jeanne Moreau (1) Ζαν Μπωντριγιάρ/Jean Baudrillard (1) Ζαν-Λυκ Γκοντάρ/Jean Luc Godard (3) Ζαν-Πιέρ Βερνάν/Jean Pierre Vernant (1) Ζαπατίστας (1) Ζάχα Χαντίντ/Zahā Ḥadīd (1) Ζάχος Παπαζαχαρίου (1) Ζεράρ Νταβί/Gerard Davy (1) Ζερμαίν Γκρηρ/Germaine Greer (1) Ζήσης Κοτιώνης (2) Ζήσης Σαρίκας (5) Ζιλ Ντελέζ/Gilles Deleuze (2) Ζιλ Ντωβέ/Gilles Dauve (1) Ζορ Βον/Zohr Vaughan (1) Ζύγκμουντ Μπάουμαν/Zygmunt Bauman (3) Ζυλ Ντωβέ/Gilles Dauvé (3) ζωή (45) Ζωρζ Μπατάιγ/Georges Bataille (1) ηθική (34) ΗΠΑ (19) Θανάσης Σβώλος (1) Θάτσερ/Thatcher (1) θέαμα/spectacle (13) Θένια Κουτρουμπή (1) Θεολόγος Βοσταντζόγλου (1) Θεός (16) Θεοφάνης Μελάς (2) Θεσσαλονίκη (2) Θήοντορ Ρόζακ/Theodore Roszak (1) θλίψη (12) Θοδωρής Χιώτης (1) Θόδωρος Ζιάκας (1) Θουκυδίδης (2) Ι.Θ. Κακριδής (1) Ίαν Χάκινγκ/Ian Hacking (2) Ιβάν Παβλόφ/Ива́н Па́влов (1) Ιβάν Τουργκένιεφ/Иван Тургенев (1) Ίγγα Κρεστενσεν/Inger Christensen (1) ιδρύματα τέχνης (7) ικέτες και ξένιοι (6) Ιλιάδα (1) Ιράν (1) Ισαάκ Μπ. Σίνγκερ/Isaac B. Singer (1) Ισπανία (1) Ισπαχάν (1) ιστορία (41) ισχύς (22) Ιχάμπ Χασσάν/Ihab Hassan (1) Ιωάννα Τσιβάκου (1) Ιωάννης ο Θεολόγος (1) Ιωσήφ Στάλιν/Ио́сиф Ста́лин (2) Κ.Π. Καβάφης (3) Κ.Σ. Λιούις/C.S. Lewis (4) Κάθλην Ρέιν/Kathleen Raine (1) καλλιτέχνες (24) Καλοκαίρι (8) Κάρελ Φουνκ/Karel Funk (1) Κάρεν Κίλιμνικ/Karen Kilimnik (1) Καρλ Γκέοργκ Μπύχνερ/Karl Georg Büchner (1) Καρλ Κορς/Karl Korsch (3) Καρλ Κράους/Karl Kraus (3) Καρλ Μαρξ/Karl Marx (33) Καρλ Πολάνυι/Karl Polanyi (2) Καρλ Σμιτ/Karl Schmidt (1) Καρλομάγνος (1) Κάρολος Δαρβίνος/Charles Darwin (1) Καρτέσιος/Descartes (7) Καταστασιακή Διεθνής/Internationale Situationniste (9) καταστασιακοί/situationnistes (20) Κατερίνα Αθανασίου (1) Κατερίνα Ηλιοπούλου (8) Κέβιν Κέλι/Kevin Kelly (2) Κεν Λόουτς/Ken Loach (1) Κεν Ρόμπινσον/Ken Robinson (1) Κένεθ Γκέργκεν/Kenneth Gergen (1) κενό (18) κεφαλαιοκρατία (37) Κίνα (1) Κλάους Κάρστενσον/Claus Carstensen (1) Κλερ Οζιάς/Claire Auzias (1) Κλωντ Λεβί-Στρώς/Claude Lévi-Strauss (4) Κομμούνα (1) κομμουνισμός (10) Κόνσταντ/Constant Niewenhuys (1) Κοπεγχάγη (1) Κόρα Ντάιαμοντ/Cora Diamond (1) Κορνήλιος Καστοριάδης (9) Κουρτ Βάιλ/Kurt Weil (1) Κουρτ Σβίττερς/Kurt Schwitters (1) κράτος (14) κρίση (32) Κριστιάν Ντελακαμπάιν/Christiane Delacampaigne (1) Κριστίν Λαγκάρντ/Christine Laguarde (1) Κριστόφ Κισλόφσκι/Krzysztof Kieslowski (1) Κρίστοφερ Λας/Christopher Lasch (4) Κροστάνδη (1) κυριαρχία (13) Κωνσταντίνος Καραμανλής (1) Κωνσταντίνος Ματσούκας (1) Κώστας Βάρναλης (1) Κώστας Δεσποινιάδης (4) Κώστας Κολημένος (1) Κώστας Παπαϊωάννου (7) Κώστας Χριστοδούλου (1) Κωστής Βελόνης (1) Κωστής Παπαγιώργης (2) Λ. Βίττγκενσταϊν/L. Wittgenstein (17) Λα Μετρί/ La Mettrie (1) Λάζαρος Αρσενίου (3) Λάκι Λουτσιάνο/Lucky Luciano (1) Λάμπρος Κωνσταντάρας (1) Λάο Τσε/老子 (1) Λαρς φον Τρίερ/Lars von Trier (1) λενινισμός (6) Λεξικό Κριαρά (1) Λεξικό Liddell-Scott (2) Λέο Στράους/Leo Strauss (1) Λεόν Βαλράς/Léon Walras (2) Λέσχη Φιλελεύθερης Ανάγνωσης (1) Λετονία (1) Λετριστές/Lettristes (1) Λέων Σεστώφ/Лев Шесто́в (2) Λέων Τρότσκι/Лев Тро́цкий (3) Λιούις Μάμφορντ/Lewis Mumford (10) λογική (3) Λογιόλα/Loyola (1) Λόγος (26) λογοτεχνία (25) Λονδίνο (3) Λουί Αραγκόν/Louis Aragon (1) Λουί Μαλ/Louis Mal (1) Λουΐ ντε Σαιν Ζυστ/Louis de Saint Juste (1) Λουί Ντυμόν/Louis Dumont (6) Λουίς Αλτουσέρ/Louis Althusser (1) Λουίς Μπουνιουέλ/Louis Buñuel (3) Λουσιέν Μαλζόν/Lucien Malson (1) Λουσίντα και Ντέιβις Μάτλοκ/L & D Matlock (1) Λυγκέας (2) Λωτρεαμόν/Lautréamont (7) Μ. Γκωσέ/M. Gauchet (1) Μάης '68 (1) Μάικ Κέλυ/Mike Kelley (1) Μάικλ Χάρντ/Michael Hardt (1) Μάκης Μηλάτος (1) Μακιαβέλλι/Machiavelli (4) Μάλκολμ Λόουρι/Malcolm Lowry (1) Μάλκολμ Χ/Malcolm X (1) μανιφέστα (65) Μανόλης Λαμπρίδης (1) Μανώλης Αναγνωστάκης (3) Μαξ Βέμπερ/Max Weber (2) Μαξ Ήστμαν/Max Eastman (1) Μαρακές (1) Μάρθα Γκέλχορν/Martha Gellhorn (1) Μαρί ντε Ενζέλ/Marie de Hennezel (1) Μαρίνα Τσβετάγιεβα/Мари́на Цвета́ева (3) Μάρσαλ Σάλινς/Marshall Sahlins (5) Μαρσέλ Μαριέν/Marcel Mariën (1) Μαρσέλ Μως/Marcel Mauss (1) Μαρσέλ Ντυσάν/Marcel Duchamp (1) Μάρτζορι Πέρλοφ/Marjorie Perloff (1) Μάρτζορι Ρόουλινγκ/Marjorie Rowling (1) Μάρτιν Λούθερ Κινγκ/M.L. King (1) Μάρτιν Μπούμπερ/Martin Buber (1) Μάρτιν Χάιντεγγερ/Martin Heidegger (5) μελαγχολία (5) Μελούνα (1) Μέριλυν (1) Μεσαίωνας (7) Μέση Ανατολή (1) μεταμοντέρνο (10) μεταμορφωτική δύναμη (34) μηδέν (11) μηδενισμός (35) Μηνάς Εμμανουήλ (1) Μίλτος Θεοδοσίου (2) Μίλτος Σαχτούρης (2) Μίλτων Φρίντμαν/Milton Friedmann (1) Μιριέλ Μπαρμπερί/Muriel Barbery (1) Μισέλ Αλιετά/Michel Aglietta (1) Μισέλ Ουελμπέκ/Michel Houellebecq (3) Μισέλ Πικολί/Michel Piccoli (1) Μισέλ Σερ/Michel Serres (1) Μισέλ Τουρνιέ/Michel Tournier (2) Μισέλ Φουκώ/Michel Foucault (11) ΜΙΤ (1) Μίχαελ Λέβι/Michael Loewy (2) Μιχαήλ Θερβάντες/Miguel Cervantes (1) Μιχαήλ Μπακούνιν/Михаил Бакунин (2) Μιχαήλ Μπαχτίν/Михаи́л Бахти́н (1) Μιχαηλάγγελος Αντονιόνι/Michelangelo Antonioni (2) Μιχάλης Πάγκαλος (1) Μόμπυ Ντικ (1) Μόρις Ντρούρι/Maurice Drury (1) μουσική (36) Μουσταφά Καγιάτι/Mustafa Khayati (1) μοφερισμός/mofferism (6) Μπαρούχ Σπινόζα/Baruch Spinoza (1) Μπάρυ Άνσγουωρθ/Barry Unsworth (1) Μπέλα Ταρ/Béla Tarr (1) Μπέρναρντ Μάντεβιλ/Bernard Mandeville (1) Μπέρτολντ Μπρεχτ/Bertold Brecht (3) Μπίφο Μπεράρντι/Bifo Berardi (2) Μπλεζ Πασκάλ/Blaise Pascal (1) Μπομπ Ντύλαν/Bon Dylan (1) Μπρέτον Γουντς (1) Μπριζίτ Μπαρντό/Brigitte Bardot (2) Μύκονος (1) μυστικισμός (1) Μωρίς Μερλώ-Ποντύ/Maurice Merleau-Ponty (2) Ν.Α. Μπερντγιάεφ/ Н/ А. Бердя́ев (1) Ν.Γ. Πεντζίκης (1) ναζιστοφασισμός (29) ναρκισσισμός (10) Νασρεντίν Χότζας (1) ναυαγοί (2) Νέα Ζηλανδία (1) Νέα Υόρκη (2) Νεάντερταλ (1) νεοφιλελευθερισμός (12) Νίκος Εγγονόπουλος (3) Νίκος Ζαχαριάδης (2) Νίκος Καρούζος (4) Νίκος Μπελογιάννης (1) Νίκος Σκοπλάκης (1) Νίκος Buccanier Κούρκουλος (6) Νόαμ Τσόμσκι/Noam Chomsky (1) Νόρμπερτ Ελίας/Norbert Elias (1) νους (24) Νούτσιο Όρντινε/Nuccio Ordine (1) Ντ. Ουίγκινς/D. Wiggins (2) Ντ. Χάνκοκ/D. Hancock (1) Ντέιβιντ Λυντς/David Lynch (3) Ντέιβιντ Μπομ/David Bohm (1) Ντέιβιντ Ρικάρντο/David Ricardo (4) Ντέιβιντ Χιούμ/David Hume (4) Ντέσμοντ Μόρις/Desmont Morris (1) Ντμίτρι Πρίγκοφ/Дми́трий При́гов (1) Ντον Ντελίλο/Don Delillo (2) Ντόναλντ Γουίνικοτ/Donald Winnicott (2) Ντονέλα Μήντοους/Donella Meadows (1) Ξενοδοχείο των Ξένων (2) Ξενοφών (3) ξεψάρωμα (3) Ο. Σ. Βίκτορ/H. St Victor (1) Οδύσσεια (2) οικονομία (52) Οκτάβιο Πας/Octavio Paz (2) Όλγα Γερογιαννάκη (1) όλεθρος (29) Όμηρος (1) ομιλίες (13) ΟΟΣΑ (1) Ορφέας Απέργης (2) Όσκαρ Ουάιλντ/Oskar Wilde (2) Ουίσταν Ώντεν/Wystan Auden (3) Ουόλτ Ουΐτμαν/Walt Whitman (1) Π.Α.Ρενουάρ/P.A.Renoir (1) Π.Μ.Σ. Χάκερ/P.M.S. Hacker (6) παιδεία (7) παιχνίδι (7) Παναγιώτης Κονδύλης (10) Παπάγος (1) παπαρολογία (7) παράδοση (4) παραμύθιασμα (2) Παρίσι (1) Πάρνηθα (1) Πασκάλ Ενζέλ/Pascal Engel (1) Πάσχος Μανδραβέλης (3) Πέδρο Ματέο/Pedro Mateo (1) Πέπη Ρηγοπούλου (1) περιπέτεια (3) Πέτρος Αρτάνης (1) Πέτρος Κορνήλιος/Pierre Corneille (1) Πέτρος Παπαθανασίου (1) Πήτερ Γκητς/P.T. Geach (2) Πήτερ Κρηφτ/Peter Kreeft (1) Πήτερ Μπρουκ/Peter Brook (1) Πήτερ Ουίντς/Peter Winch (2) Πήτερ Ουότκινς/Peter Watkins (1) Πιέρ Μανάν/Pierre Manent (1) Πιέρ Μπουρντιέ/Pierre Bourdieu (1) Πιέρ-Ζοζέφ Προυντόν/Pierre-Joseph Proudhon (1) Πλαστήρας (2) Πλάτωνας (4) πλουραλισμός (1) ποίηση (67) πολεμικά κείμενα (11) πόλεμος (26) πόλη (25) πολιτική (47) Ποτάμι (1) προαίρεση (1) προεκλογικά μηνύματα (9) προλεταριάτο (47) Προμηθέας (1) προπαγάνδα (57) Πωλ Βιριλιό/Paul Virilio (1) Πωλ Βαλερύ/Paul Valery (1) Πωλ Ζοριόν/Paul Jorion (1) Πωλ Ζωγραφάκης (1) Πωλ Λαφάργκ/Paul Lafargue (2) Πωλ Ρικέρ/Paul Ricoeur (2) Ρ. ΜακΝαμάρα/R. MacNamara (3) Ραούλ Βανεγκέμ/Raoul Vaneigem (6) Ραούλ Σουρίτα/Raul Zurita (1) Ρας Ρίις/Rush Rhees (1) Ράσελ Τζάκομπι/Russel Jacobi (3) Ρέι Μπράντμπερι/Ray Bradbury (1) Ρέιμοντ Κάρβερ/Raymond Carver (1) Ρενέ Ζιράρ/René Girard (10) Ρενέ Κλερ/ René Clair (1) Ρισελιέ/Richelieu (1) Ρίτα Γκαβέρα (1) Ρίτσαρντ Κόμπντεν/Richard Cobden (1) Ρίτσαρντ Μοράν/Richard Moran (1) Ρίτσαρντ Ρόρτι/Richard Rorty (7) Ροβεσπιέρος (1) Ρόζα Λούξεμπουργκ/Rosa Luxembourg (3) Ρόζενταλ-Γιούντιν (1) ρομαντισμός (4) Ρομπέρ Αντέλμ/Robert Antelme (1) Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ/Robert Oppenheimer (1) Ρόμπερτ Ρέντφορντ/Robert Redford (1) Ρόμπερτ Φρανκ/Robert Frank (1) Ρόμπερτ Χας/Robert Hass (2) Ρομπέρτο Χουαρόθ/Roberto Juarroz (1) Ρουμανία (1) Ρωσία (3) Σ. Μπενβενούτο/S. Benvenuto (1) Σ. Πιρόν/S. Piron (1) Σαίξπηρ/Shakespeare (1) Σαν Φρανσίσκο (1) σαπουνόφουσκες (10) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Πεγκί/Charles Péguy (1) Σαρλ Φουριέ/Charles Fourier (1) Σβετλάνα Αλεξίεβιτς/Светлана Алексиевич (1) Σέρεν Κίρκεγκωρ/Søren Kierkegaard (5) Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλου (1) Σέσιλ ντε Μιλ/Cecil DeMille (1) σθένος (4) Σιμόν Βέιλ/Simone Weil (6) Σιμόν Λέις/Simon Leys (1) σινεμά (44) Σίνεντ Ο'Κόνορ/Sinead O'Connor (1) Σίντνεϊ Λιουμέτ/Sidney Lumet (1) Σίσυφος (1) σκεπτικισμός (6) Σκιπίων ο Αφρικανός (1) σκουπιδοντενεκέδες (1) Σλαβόι Ζίζεκ/Slavoj Žižek (4) Σόνια (1) σοσιαλδημοκρατία (7) Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα (1) Σουηδία (3) Σουν Τζου/ 孫子 (1) σουρεαλισμός (7) σοφία (6) Σπύρος Κυριαζόπουλος (7) σταλινισμός (14) Σταμάτης Γονίδης (1) Σταμάτης Πολενάκης (1) Στάνλεϊ Κάβελ/Stanley Cavell (2) Στάνλεϊ Κιούμπρικ/Stanley Kubrick (1) Στάντις Λώουντερ/Standish Lawder (2) Στέλιος Κούλογλου (1) Στέλιος Ράμφος (1) Στεφάν Λαβινιότ/Stéphane Lavignotte (1) Στέφανος Λουπάσκο/Stephan Lupasco (4) Στέφανoς Ροζάνης (8) Στήβεν Πίνκερ/Steven Pinker (2) στρατόπεδα εργασίας (10) στρατόπερα αναψυχής (1) Σύλβια Πλαθ/Sylvia Plath (1) Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου (3) Σύνταγμα (1) σχετικισμός (2) Σωκράτης (4) σώμα (3) Τ.Κ.Παπατσώνης (2) Τ.Σ. Έλλιοτ/T.S. Elliot (3) Τάκης Μίχας (2) Ταλίν (1) Τάλκοτ Πάρσονς/Talcott Parsons (1) Τάσος Λάγγης (2) Τέοντορ Αντόρνο/Theodor Adorno (1) τέχνη (71) τεχνικό σύστημα (40) τεχνοκρατία (28) τεχνολογικός μεσσιανισμός (41) τεχνοσάχλα (16) Τζ. Μπένθαμ/J. Bentham (1) Τζ. Ρ. Σάουλ/J. R. Saul (8) Τζ. Σενμπάουμσφελντ/G. Schönbaumsfeld (1) Τζ. Στ. Μιλλ/J. St. Mill (1) Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν/J.R.R. Tolkien (1) Τζακ Α. Γκόλντστοουν/Jack A. Goldstone (1) Τζέημς Μπάλντουιν/James Baldwin (1) Τζέφρεϊ Χερφ/Jeffrey Herf (1) Τζον Γκρέι/John Gray (1) Τζον Κ. Γκαλμπρέιθ/John K. Galbraith (1) Τζον Λοκ/John Locke (3) Τζον Μ. Κούτσι/John M. Coetzee (2) Τζον Ρωλς/John Rawls (2) Τζον Σερλ/John Searle (6) Τζον Στάινμπεκ/John Steinbeck (1) Τζον Φ. Κέννεντυ/John F. Kennedy (3) Τζον Φόουλς/John Fowles (1) Τζον Χιούστον/John Houston (1) Τζον Ώστιν/John Austin (1) Τζορτζ Όργουελ/George Orwell (4) Τζορτζ Στάινερ/George Steiner (2) Τζόρτζιο Αγκάμπεν/Giorgio Agamben (4) Τζουζέπε Πίνοτ-Γκαλίτσιο/Giuseppe Pinot-Gallizio (1) Τζούλια Κρίστεβα/Julia Cristeva (1) Τομά Λεπετιέ/Thomas Lepeltier (1) Τομάς Ιμπάνιεθ/Tomás Ibáñez (1) Τόμας Πίντσον/ Thomas Pynchon (1) Τόμας Ρηντ/Thomas Reid (2) Τόμας Χομπς/Thomas Hobbes (4) Τόνι Νέγκρι/Toni Negri (2) Τόνι Σουάρτζ/Tony Schwartz (1) τραγωδία (10) Τρανσχιουμανισμός (1) Τριλεκτική (11) Τριστάν Τζαρά/Tristan Tzara (1) Τρόικα (21) Τσαρλς Ντέιβενπορτ/Charles Davenport (1) Τσαρλς Ράιτ Μιλλς/Charles Wright Mills (1) Τσαρλς Σ. Περς/Charles S. Peirce (1) Τσαρλς Τέιλορ/Charles Taylor (1) Τσαρλς Φορτ/Charles Fort (1) τυραννία (14) Υβ Λε Μανάκ/Yves Le Manach (9) Υβ Μισώ/Yves Michaud (1) υλισμός (13) υπαρξισμός (3) υποκείμενο (29) υπομονή (2) Φ. Ε. Ρεϊνάλ/F. E. Reynal (1) Φ. Σελίν/. Céline (1) Φ.Ντ. Πητ/F.D.Peat (1) Φαινομενολογία (1) Φελίξ Γκουαταρί/Félix Guattari (1) Φερνάντο Αρρραμπάλ/Fernando Arrabal (1) Φερνάντο Πεσσόα/Fernando Pessoa (2) Φθινόπωρο (1) Φίγκαρο (1) Φίλιπ Λάρκιν/Philip Larkin (1) Φιλοσοφία (76) Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι/Фёдор Достоевский (5) Φλαν Ο' Μπράϊαν/Flann O' Brien (1) Φουκουσίμα (3) Φρ. Ένγκελς/Fr. Engels (7) Φρ. Νίτσε/Fr. Nietsche (11) Φρ. Σιμιάν/Fr. Simiand (1) Φρ. Φουρκέ/Fr. Fourquet (1) Φράνσις Μπέικον/Francis Bacon (1) Φρανσουά Γκρουά/François Grua (1) Φρανσουά Καραντέκ/François Caradec (1) Φρανσουά Λυοτάρ/François Lyotard (1) Φρανσουά Φουρκέ/François Fourquet (1) Φραντς Κάφκα/Frantz Kafka (2) Φρέντερικ Τέιλορ/Frederick Taylor (1) Φρέντερικ Τζέιμσον/Frederick Jameson (1) Φρήντριχ Γιάκομπι/Friedrich Jacobi (1) Φρήντριχ Έμπερτ/Fredrich Ebert (1) Φρήντριχ Μουρνάου/Friedrich Murnau (1) Φρήντριχ Χάγιεκ/Friedriech Hayek (2) Φριτς Λάιστ/Fritz Leist (1) φρμκ (13) Φρόιντ/Freud (5) Φώτης Τερζάκης (1) Χ. Λ. Μπόρχες/J. L. Borges (2) Χ. Μ. Εντσενσμπέργκερ/H. M. Enzensberger (1) Χάιμε Σεμπρούν/Jaime Semprun (1) χαρά (5) Χάρβαρντ (1) Χάρης Βλαβιανός (1) Χάρι Χόλε (1) Χάρυ Γκουγκενχάιμ/Harry Guggenheim (1) Χάρυ Φράνκφουρτ/Harry Frankfurt (1) Χέγκελ/Hegel (12) Χέερτ Μακ/Geert Mak (3) Χένρικ Ίψεν/H. Ibsen (1) Χέρμαν Μέλβιλ/Herman Melville (1) Χέρμπερτ Μαρκούζε/Herbert Marcuse (2) Χιλή (1) Χίλντε ντε Μπράιν/Hilde de Bruijn (1) χιούμορ (29) Χιροσίμα (4) Χλόη Κολλύρη (1) Χουάλ Βίβες/Juan Vives (1) χρήμα (13) χρήμα και μαγεία (21) Χρήστος Βακαλόπουλος (1) Χριστός (3) χρόνος (10) ψυχή (12) ωφελιμισμός (13) A.I. (6) Ange S. Vlachos (1) Bar Beduin (1) Beatnics (1) beton7 (12) BHL (2) Biennale (2) Bloomberg (1) Bob Dylan (1) Bob Marley (1) Bodies (3) Bruce Springsteen (1) Cinemarian (3) CNN (1) dada (2) dangerfew (77) David Bowie (1) DAVOS (2) Descombes (1) DOCUMENTA (1) Einsatzgruppe D (1) EMAF (1) Frank Zappa (3) Gaston Bachelard/Γκαστόν Μπασλάρ (1) Happyfew (5) HighSpeedAcces (1) Hippies (1) Hollowsky (161) Iggy Pop (1) Il Consigliere (3) intothepill (2) izi (230) Janitoring (1) Jazz (2) Jeffrey Lee Pierce (1) Jimmy Cliff (1) Joe Strummer (1) Johnny Cash (2) Keith Richards (1) La Tribune (1) Malaguena (1) Mark Twain (1) Miles Davis (2) Monty Python (1) Muppet Show (1) nem68 (1) Nick Cave (1) Nosotros (1) psonia (4) RadioBubble (61) Renty (3) Ringo Star (1) RSA (1) Salon De Vortex (5) Scott Asheton (1) Serajevomag (1) sexbox (2) socialmedia (2) Tales from the Crypt (1) TESTS! (6) TwixtLab (1) UNICEF (1) urban hacking (13) Wall Street Journal (1) wobblies (2) Zακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (1) Zabriskie Point (1) zi (1) Zoviets (1)