Μετά τον «αντιεξουσιαστή πρωθυπουργό», λέτε να μας συμβεί και αυτό;

Φερνάντο Πεσσόα (1888-1935)

«Είχαμε τελειώσει το δείπνο. Απέναντί μου καθόταν ο φίλος μου ο τραπεζίτης, μέγας έμπορος και ξακουστός σπεκουλαδόρος∙ κάπνιζε σα να μη σκεφτόταν τίποτα. Η συζήτηση είχε αρχίσει να κολλάει και τελικά νέκρωσε εντελώς. Προσπάθησα καλή τη πίστη να την ξαναρχίσω, κι έτσι άρπαξα την πρώτη ιδέα που έτυχε να μου περάσει απ’ το μυαλό. Στράφηκα χαμογελαστός προς το μέρος του:

-   - Αλήθεια! Κάποιος μου διηγήθηκε ότι παλιότερα ήσαστε αναρχικός.

-    - Όχι μόνο ήμουν, αλλά και παραμένω. Απ’ αυτή τη σκοπιά δεν έχω αλλάξει. Είμαι αναρχικός.

      - Μα τι μου λέτε τώρα! Είστε αναρχικός; Από πού κι ως πού αναρχικός; Ίσως να εννοείτε τη λέξη διαφορετικά…

- Διαφορετικά απ’ ό,τι συνηθίζεται; Όχι, καθόλου. (...) Αλήθεια, τι θέλει ένας αναρχικός; Ελευθερία − ελευθερία για τον εαυτό του και για τους άλλους. Θέλει να ελευθερωθεί από την επίδραση και την καταπίεση που ασκούν πάνω του οι κοινωνικοί θεσμοί, θέλει να είναι ελεύθερος σαν τότε που γεννήθηκε και βγήκε στη ζωή, τόσο ελεύθερος όπως θα ’πρεπε να ’ναι στην πραγματικότητα σε όλη του τη ζωή αν βασίλευε δικαιοσύνη (...)

Έπρεπε να μάθω ποιος ήταν ο μεγαλύτερος και σημαντικότερος θεσμός. Προτιμούσα να μετρήσω σ’ αυτόν τη δύναμή μου παρά σε κάποιον άλλο, ήθελα να τον υποτάξω και να τον καταδικάσω σε αδράνεια. Ο σημαντικότερος θεσμός της εποχής μας τυχαίνει να είναι το χρήμα. Πώς να υποτάξει όμως κανείς το χρήμα, ή, για να το πούμε καλύτερα, την εξουσία και την τυραννία του χρήματος; Εγώ θα το ’κανα ελευθερώνοντάς με από την επιρροή του και καταδικάζοντάς το, σε σχέση με το άτομό μου, σε αδράνεια. Σε σχέση με το άτομό μου καταλάβατε; Εγώ ήμουν που το πολεμούσα, κι αν το καταδίκαζα σε αδράνεια σε σχέση με τους άλλους, αν δεν το ’χα απλώς υποτάξει αλλά και καταστρέψει, τότε θα είχα θέσει τέλος στο θεσμό του χρήματος.(...)

Πώς να νικήσει και να υποτάξει κανείς το χρήμα; Πώς να ξεφύγει απ’ την επιρροή και την τυραννία του δίχως να χάσει το δρόμο του; Η μόνη μέθοδος είναι − να το αποκτήσεις, να αποκτήσεις τόσο μεγάλα ποσά, που να μην είναι πια αισθητή η επιρροή του. Μόλις συνειδητοποίησα, μ’ όλη τη δύναμη της αναρχικής μου πίστης και με τη λογική της οξύτατης σκέψης μου αυτό το γεγονός, τότε προχώρησα, αγαπητέ μου φίλε, στην τωρινή φάση − στη φάση της εμπορικής και τραπεζικής αναρχικής δράσης μου. (...)»

Φερνάντο Πεσσόα, Ο αναρχικός Τραπεζίτης (1922)