Tρεις θεμελιώδεις ανθρώπινες δραστηριότητες

Ι. Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ*

1. Η VITA ACTIVA ΚΑΙ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Με τον όρο vita activa θέλω να ορίσω τρεις θεμελιώδεις ανθρώπινες δραστηριότητες : τον μόχθο, την εργασία και την πράξη.

Είναι θεμελιώδεις , διότι κάθε μία από αυτές αντιστοιχεί σε έναν από τους βασικούς όρους που έχει δοθεί η ζωή στον άνθρωπο πάνω στην γη.

Ο μόχθος είναι η δραστηριότητα, η οποία αντιστοιχεί στη βιολογική λειτουργία του ανθρώπινου σώματος, που η αυθόρμητη ανάπτυξή του, ο μεταβολισμός του και η τελική φθορά του συνδέονται με τις ζωτικές ανάγκες, όσες παράγονται και ικανοποιούνται μέσα στην διαδικασία της ζωής από τον μόχθο. Η ανθρώπινη προϋπόθεση του μόχθου είναι η ίδια η ζωή.

Η εργασία είναι η δραστηριότητα, η οποία αντιστοιχεί στον μη φυσικό χαρακτήρα της ανθρώπινης ύπαρξης, που δεν ενσωματώνεται στον αέναα επαναλαμβανόμενο ζωικό κύκλο του είδους και που η θνητότητα της δεν αντισταθμίζεται από την αιωνιότητα αυτού του κύκλου. Η εργασία παρέχει έναν "τεχνητό" κόσμο πραγμάτων που διαφέρουν σαφώς από το φυσικό περιβάλλον.Μέσα στα όρια αυτού του κόσμου στεγάζεται κάθε ατομική ζωή, ενώ ο ίδιος τούτος κόσμος κατασκευάζεται με σκοπό να ζήσει περισσότερο από κάθε άτομο και να τα υπερβεί όλα. Η ανθρώπινη προϋπόθεση της εργασίας είναι η εγκοσμιότητα.

Η πράξη, η μόνη δραστηριότητα που επιτελείται άμεσα μεταξύ ανθρώπων χωρίς να μεσολαβούν τα πράγματα ή η ύλη, αντιστοιχεί στον ανθρώπινο όρο του πλήθους, στο γεγονός πως οι άνθρωποι και όχι ο Άνθρωπος, ζούνε πάνω στην γη και κατοικούνε τον κόσμο. Μολονότι όλες οι πλευρές της ανθρώπινης κατάστασης συνδέονται κατά κάποιον τρόπο με την πολιτική, το πλήθος είναι η κατ' εξοχήν προϋπόθεση κάθε πολιτικής ζωής. [...]

Η πράξη θα ήταν περιττή πολυτέλεια, ιδιότροπη παρέμβαση στους γενικούς κανόνες συμπεριφοράς, αν οι άνθρωποι ήσαν άπειρα αναπαραγώγιμες επαναλήψεις του ίδιου μοντέλου, που η φύση ή ουσία του θα ήταν η ίδια για όλους και εξ ίσου προβλέψιμη με την φύση ή ουσία κάθε άλλου πράγματος.

Το πλήθος είναι η προϋπόθεση της ανθρώπινης πράξης, διότι είμαστε όλοι ίδιοι, δηλαδή ανθρώπινοι, αλλά έτσι που κανείς να μην είναι ποτέ ίδιος με κανέναν άλλο από όσους έζησαν ζουν ή θα ζήσουν.

Και οι τρεις δραστηριότητες μαζί με τις αντίστοιχες προυποθέσεις τους συνδέονται στενάμε την γενικότατη συνθήκη της ανθρώπινης ύπαρξης: τη γέννηση και τον θάνατο, την γεννησιμότητα και την θνησιμότητα. Ο μόχθος δεν εξασφαλίζει απλώς την ατομική επιβίωση αλλά την ζωή του είδους. Η εργασία και το προϊόν της , το ανθρώπινο τεχνούργημα, παρέχουν ένα μέτρο διάρκειας και αντοχής στην ευπάθεια της θνητής ζωής και του φευγαλέου χαρακτήρα του ανθρώπινου χρόνου. Η πράξη, στον βαθμό που αναλώνεται στην ίδρυση και την διατήρηση ενός πολιτικού σώματος , δημιουργεί την προϋπόθεση για την μνήμη, δηλαδή την ιστορία.

ΥΓ Izi. Το βιβλίο της Χάνα Άρεντ, Η Ανθρώπινη κατάσταση/ Vita Activa συγκεντρώνει τις έρευνες και τα συμπεράσματά της σχετικά με τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Εκδόθηκε το 1958. Στην Ελληνική γλώσσα μεταφράστηκε από το Γεράσιμο Λυκιαρδόπουλο και τον Στέφανο Ροζάνη και εκδόθηκε το 1986, από την Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη, σειρά των εκδόσεων Γνώση την οποία διεύθυνε ο Παναγιώτης Κονδύλης.