Ευχαριστήριο γράμμα στους αφέντες αυτού του κόσμου

(αναδημοσίευση από εδώ)

Ευχαριστούμε ω Θεϊκά πλάσματα τη Συμπόνιας και του Ελέους, για την ύπαρξη Σας!!!

Ευχαριστούμε που μας δίνετε την τρομακτική ευκαιρία να Σας υπηρετήσουμε και, μέσα από αυτήν την υπηρεσία προς Εσάς, να εξαγνιστούμε!!!

Ευχαριστούμε που κάνετε ό,τι είναι δυνατόν για να βυθίζετε κάθε μέρα της ζωής μας μέσα στη ανασφάλεια και τον πόνο. Γνωρίζουμε ότι πρόθεση Σας είναι να μας κάνετε δυνατότερους!!!

Ευχαριστούμε που μας βοηθάτε με όποιο μέσο μπορείτε, τις τηλεοράσεις, τα ραδιόφωνα, τις θεόπνευστες ομιλίες σας, να μην σκεφτόμαστε τίποτα άλλο από το χρήμα και την εξαπάτηση. Γνωρίζουμε ότι μας διαπαιδαγωγείτε, έτσι, για να επιβιώνουμε στον κόσμο του Θεάματος,στον κόσμο της απόλυτης Ζούγκλας !!!

Ευχαριστούμε που όταν τυχαίνει να αγανακτούμε, Σεις εκφράζετε την συμπάθεια,την αγάπη Σας και την κατανόηση σε αυτό που περνάμε. Μας κάνετε να νοιώθουμε μέσα στη καρδιά μας το πόσο πολύτιμοι είμαστε για Εσάς!!!

Ευχαριστούμε που μας εξαγνίζετε μέσα από την Εργασία και την Αμοιβή μας. Όσο πιο λίγα μας προσφέρετε για τις ταπεινές υπηρεσίες μας, τόσο πιο πολύ μας εξανθρωπίζετε.

Μάλιστα όταν από την μια μας τα δίνετε και από την άλλη μας τα παίρνετε, τόσο πιο πολύ κατανοούμε ότι ο άνθρωπος γυμνός ήρθε σε αυτόν τον μάταιο κόσμο και γυμνός θα φύγει από αυτόν!!!

Ευχαριστούμε που διαθέτετε τις ημέρες Σας σκεπτόμενοι συνεχώς πώς θα βρείτε τρόπους να μας βυθίσετε στην απόγνωση.Το κατανοούμε ότι μας εκπαιδεύετε στην έννοια της λιτότητας τονίζοντας και διαστρέφοντας τα αναρίθμητα σφάλματα μας, όχι επειδή μας μισείτε αλλά αντιθέτως επειδή με αυτό τον τρόπο εκφράζετε την αγάπη Σας και την πρόθεση Σας να μας δώσετε να αντιληφτούμε, ότι ο άνθρωπος εδώ θα υποφέρει και αλλού θα εξαγνιστεί!!!

Μόνο που μερικές φορές, όταν μένω μόνος και σκέφτομαι το Έλεος και την φροντίδα Σας, διερωτώμαι - και συγγνώμη κιόλας που τολμώ να το σκέφτομαι: Είναι όλα αυτά αρκετά;

Μήπως θα έπρεπε να βρείτε ακόμα πιο εκλεπτυσμένους τρόπους για να μας κάνετε να αισθανθόμαστε, λέμε τώρα, λίγο περισσότερο σκλάβοι από ό,τι είμαστε;

Θα ήθελα να Σας δοξάσω ακόμα περισσότερο,μα δεν θέλω να Σας κουράσω αλλά ούτε και να καταχραστώ το χρόνο Σας. Ξέρω ότι είναι χρόνος πολύτιμος, που τον αξιοποιείτε με τον καλύτερο και υψηλότερο τρόπο!!!

Ο ταπεινός δούλος Σας,

Σας εύχομαι ευημερία και μακροημέρευση.

Ο Θεός να Σας φυλάει.

Το ξέρω ότι με αγαπάτε και Σας αγαπώ κι εγώ, το ομολογώ.

Λυγκέας 

A Poet Never Rests

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΑΖΙ

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ  Στα Oρια του μαζί, ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ από τις 6 οκτωβριου ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΣΣΑ,
ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΙΤΛΟ Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ*

Επιμέλεια: Κωστής Σταφυλάκης / παραγωγή The Symptom Projects

Εγκαίνια: 6 Οκτωβρίου 2012 | 20.00

Διάρκεια έκθεσης: 6 – 21 Οκτωβρίου, 2012

Ώρες λειτουργίας της έκθεσης: καθημερινά 5-10μμ,
στο χώρο του παλαιού νοσοκομείου της Άμφισσας.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

*Πρόκειται για μια εκτενή αναφορά στα κωμικοτραγικά επεισόδια που κλείνουν τον κύκλο της νεοελληνικής ιστορίας συνοδεύοντας  την  στην περιπέτεια της  παγκοσμιοποιημένης μαζικής δημοκρατίας .
Μια απόπειρα να στοχαστούμε ιστορικά το παρόν σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται κατά βάση από την λήθη του ιστορικού.
Το νέο μας σχέδιο αφού επισημαίνει την προβληματική και τον ειδοποιό χαρακτήρα του  ελληνικού μικροαστισμού προχωρά στην εποπτεία της ανοικοδομητικής ιδέας ως τον κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο αναπτύχθηκαν  οι μέθοδοι και οι πρακτικές  του πλουτισμού, του καταναλωτισμού, της ραγδαίας εξάπλωσης του κιτς και της τελικής πολιτισμικής ομογενοποίησης.

 

Στοχασμοί πάνω στην ελευθερία και την κοινωνική καταπίεση

Σιμόν Βέιλ (1909-1943)

«Τίποτα δεν είναι περισσότερο αντίθετο προς αυτό το ιδεώδες [ενός πολιτισμού, στον οποίον οι άνθρωποι θα ορίζουν οι ίδιοι τη μοίρα τους μέσα από σχέσεις αλληλεγγύης και συνεργασίας] όσο η μορφή που έχει πάρει σήμερα, στο τέλος μιας πορείας πολλών αιώνων, ο σύγχρονος πολιτισμός. Ποτέ το άτομο δεν ήταν τόσο ολοκληρωτικά παραδομένο στην τυφλή συλλογικότητα και ποτέ οι άνθρωποι δεν ήταν περισσότερο ανίκανοι, όχι μόνο να υποτάξουν τις πράξεις τους στις σκέψεις τους, αλλά ακόμα και να σκεφτούν. (…)

Η αιτία αυτής της οδυνηρής κατάστασης πραγμάτων είναι ξεκάθαρη. Ζούμε σ’ ένα κόσμο όπου τίποτα δεν είναι στο μέτρο του ανθρώπου. Υπάρχει μια τερατώδης δυσαναλογία μεταξύ του σώματος του ανθρώπου, του πνεύματος του ανθρώπου και των πραγμάτων που συγκροτούν σήμερα τα στοιχεία της ανθρώπινης ζωής. Τα πάντα βρίσκονται σε ανισορροπία και καμιά κοινωνική κατηγορία, ομάδα ή τάξη ανθρώπων δεν ξεφεύγει εντελώς από αυτήν. (…)

Αυτή η ανισορροπία είναι ουσιαστικά θέμα ποσότητας. Έχουμε διαβεί ένα κατώφλι όπου, όπως είπε ο Χέγκελ, μια απλή διαφορά ποσότητας επιφέρει ένα ποιοτικό άλμα −κι εδώ έχουμε ένα τέτοιο άλμα από το πεδίο του ανθρώπινου στο πεδίο του απάνθρωπου. Βέβαια, σε ένα αφηρημένο επίπεδο αυτό δεν είναι ορατό διότι σε κάθε ποσοτική αύξηση μπορούμε ν’ αλλάζουμε αυθαίρετα τη μονάδα μέτρησης και να μη διακρίνεται η ποιοτική μεταβολή. Στο πεδίο του συγκεκριμένου ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες μονάδες μέτρησης που δεν αλλάζουν κατά τις ορέξεις μας: π.χ. το ανθρώπινο σώμα, η ανθρώπινη ζωή, το έτος, η ημέρα, η μέση ταχύτητα της ανθρώπινης σκέψης. Η σημερινή ζωή δεν οργανώνεται στα μέτρα όλων αυτών των δεδομένων αλλά με βάση μια εντελώς διαφορετική τάξη μεγεθών. (…)

Αν μάλιστα δούμε, ότι το παρόν οικονομικό καθεστώς εξάντλησε πλέον τις κατασκευαστικές του ικανότητες και λειτουργεί υπονομεύοντας ολοένα και περισσότερο τις υλικές βάσεις του, θα αντιληφθούμε σε όλη την απλότητά της την ουσία της απύθμενης αθλιότητας, στην οποία έχουμε καταδικάσει τις μελλοντικές γενιές. Φαινομενικά, τα πάντα σήμερα γίνονται μεθοδικά: η επιστήμη βασιλεύει, οι μηχανές έχουν καταλάβει σχεδόν ολόκληρο το πεδίο της εργασίας, τα πάντα γίνονται με βάση τις στατιστικές και στο ένα έκτο του πλανήτη η κοινωνική ζωή ρυθμίζεται με βάση κάποια συγκεκριμένα σχέδια. Όμως στην πραγματικότητα, το ίδιο το μεθοδικό πνεύμα εκλείπει ολοένα και περισσότερο για τον απλό λόγο ότι η σκέψη δεν βρίσκει πλέον πού ακριβώς να πατήσει, μιας και τα πάντα έχουν συνδεθεί σε ένα τόσο ευρύ, πολύπλοκο όσο και αφηρημένο σύνολο, πολύ πέρα και πάνω από την εμβέλεια του ατόμου και του σκέπτεσθαι. (…)

Αυτό δεν ισχύει μόνο για το πεδίο της επιστήμης και της γνώσης, ούτε μόνο για την ίδια την πρακτική και παραγωγική ζωή −όπου ο εργαζόμενος περιστέλλεται σε ένα εντελώς παθητικό ρόλο −, αλλά και για το σύνολο της κοινωνικής ζωής, η οποία εξαρτάται από τόσο πολλούς και τόσο αλληλένδετους παράγοντες, που κανείς πλέον δεν είναι σε θέση να συλλάβει με ακρίβεια το πώς ακριβώς δουλεύει. Έτσι, η κοινωνική εκείνη λειτουργία που κατ’ εξοχήν ανήκει στο άτομο, η λειτουργία του συντονισμού, της διεύθυνσης και της απόφασης, ξεπερνάει τις ατομικές ικανότητες και γίνεται αφηρημένα συλλογική και ανώνυμη.

Στο βαθμό λοιπόν που ό,τι το συστηματικό έχει η σύγχρονη ζωή ξεφεύγει από τη εμβέλεια της σκέψης μας, η συστηματικότητα αποκαθίσταται μέσα από πράγματα που ανήκουν στην υποτιθέμενη συλλογική σκέψη −υποτιθέμενη, διότι η συλλογικότητα, ασφαλώς, δεν σκέφτεται!− και που στην πραγματικότητα πιθηκίζουν την ανθρώπινη σκέψη. Έτσι, η συνοχή της επιστήμης εξασφαλίζεται αφενός από σημεία, δηλαδή από έτοιμες λέξεις ή εκφράσεις που χρησιμοποιούνται άσχετα από το αρχικό τους νόημα, και αφετέρου από αλγεβρικούς υπολογισμούς. Στο πεδίο της εργασίας, την αντίστοιχη λειτουργία την αναλαμβάνουν οι μηχανές. Η παραγωγή και η κατανάλωση, επίσης, σχετίζονται και ρυθμίζονται από ένα αφηρημένο πράγμα, το χρήμα. Και τέλος, ο συντονισμός και η διεύθυνση της κοινωνίας, έχουν εγκαταλειφθεί και αυτές σε ένα μηχανισμό, τη λεγόμενη γραφειοκρατία, που τα κομμάτια της είναι άνθρωποι και τα γρανάζια που τα συνδέουν είναι πρωτόκολλα, αναφορές και στατιστικές. (…)

Η αντιστροφή της σχέσης μεταξύ μέσων και σκοπών, η οποία σε κάποιο βαθμό αποτελεί το νόμο κάθε καταπιεστικής κοινωνίας, είναι πλέον ολοκληρωτική και εκτείνεται παντού.  

 

Ο επιστήμονας δεν καταπιάνεται με την επιστήμη προκειμένου να καταφέρει να δει καθαρότερα τη σκέψη του, αλλά αποβλέποντας στην επίτευξη εκείνων των αποτελεσμάτων, που θα επιβεβαιώσουν την ήδη συγκροτημένη επιστήμη. Οι μηχανές δεν λειτουργούν για να βοηθούν τον άνθρωπο να επιβιώνει αλλά, απεναντίας, έχουμε φτάσει στο σημείο να μην αφήνουμε ανθρώπους να επιβιώσουν αν δεν γίνουν υπηρέτες των μηχανών. Το χρήμα δεν αποτελεί ένα εύχρηστο μέσον για την ανταλλαγή των προϊόντων, αλλά η ακατάσχετη ροή εμπορευμάτων αποτελεί το μέσον για να κυκλοφορεί το χρήμα. Τέλος, η ίδια η οργάνωση δεν είναι ένα μέσον για την άσκηση μιας συλλογικής δραστηριότητας αλλά, απεναντίας, η δραστηριότητα μιας ομάδας ανθρώπων αποτελεί το μέσον για την ενίσχυση της οργάνωσης. Μια άλλη όψη του ίδιου πράγματος είναι το γεγονός, ότι τα ίδια τα σημεία − λέξεις και αλγεβρικές φόρμουλες στο πεδίο της γνώσης∙ χρήμα και πιστωτικά σύμβολα στο πεδίο της οικονομικής ζωής − εμφανίζονται ως πραγματικότητες ενώ τα πραγματικά πράγματα στα οποία παραπέμπουν, παρουσιάζονται σαν σκιές ακριβώς όπως στο παραμύθι του Άντερσεν για το σοφό και τον ίσκιο του. (…)

Όταν ο άνθρωπος έχει εξανδραποδιστεί σε τέτοιο βαθμό, οι αξίες δεν μπορούν πλέον να θεμελιωθούν πουθενά και έτσι, στην πραγματικότητα, τίποτα δεν μπορεί να αξιολογηθεί. Μοναδικό κριτήριο γίνεται, επομένως, η αποτελεσματικότητα και το κατά πόσον κάτι διευκολύνει μια δεδομένη ροή ή κατάσταση πραγμάτων. […] Στο οικονομικό πεδίο λ.χ., μια επιχείρηση δεν κρίνεται με βάση την ενότητα των κοινωνικών λειτουργιών της αλλά με το πόσο επεκτείνεται και πόσο γρήγορα αναπτύσσεται∙ κι αυτό ισχύει για όλους τους τομείς. (…)

Αλλά η εκμηδένιση κάθε δυνατότητας ουσιαστικής αξιο-λόγησης, οδηγεί αναγκαστικά στην ακύρωση και της ίδιας της σκέψης, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον κρίσιμο ρόλο της στον έλεγχο της πορείας των ανθρώπινων πραγμάτων. Η σκέψη πέφτει στη σοφιστεία. Έτσι και τα πάντα, και σε όλα τα πεδία, γίνονται στα τυφλά. (…)

Γι’ αυτό, είναι απατηλή η ιδέα ότι ο σημερινός πολιτισμός παράγει από μόνος του τους ίδιους τους νεκροθάφτες. Πώς είναι δυνατόν η σκλαβιά να γεννήσει ελεύθερους ανθρώπους; Ποτέ στην ιστορία ένα δουλοκτητικό καθεστώς δεν έπεσε από τους ίδιους τους δούλους.  

Η αλήθεια, απεναντίας, είναι ότι η δουλεία αποκτηνώνει τον άνθρωπο μέχρι του σημείου που δεν τον νοιάζει πια που είναι δούλος. Η αλήθεια είναι, ότι την ελευθερία την αισθάνονται πολύτιμη μόνον εκείνοι που είναι πραγματικά ελεύθεροι, εκείνοι που την έχουν πραγματικά γευτεί. 

Και η αλήθεια είναι, ότι ένα καθεστώς ολότελα απάνθρωπο, όπως το δικό μας, όχι μόνο δεν διαπλάθει ανθρώπους ικανούς να χτίσουν μια ανθρώπινη κοινωνία, μα και πλάθει τους υποτελείς του, όλους τους υποτελείς του, καταπιεστές και καταπιεζόμενους, σύμφωνα με το δικό του απάνθρωπο πρότυπο. (…)

Βέβαια, λέμε συχνά πως η ισχύς δεν είναι σε θέση να δαμάσει τις ιδέες, τη σκέψη. Όμως για να ισχύει αυτό, πρέπει να υπάρχει σκέψη! Εκεί όπου οι κάθε λογής παράλογες γνώμες έχουν πάρει τη θέση των ιδεών, η ισχύς μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Γι’ αυτό και δεν είναι ακριβές ότι ο φασισμός σκοτώνει την ελεύθερη σκέψη. Στην πραγματικότητα, η απουσία ελεύθερης σκέψης είναι αυτή που επιτρέπει τη βίαιη επιβολή μισοπάλαβων δογμάτων, πολλαπλασιάζοντας τη γενικευμένη αποχαύνωση. Κι όπως ξέρουμε, στις μέρες μας οι απόπειρες αποβλάκωσης των ανθρώπων έχουν στη διάθεσή τους πανίσχυρα μέσα για να σπείρουν την ασάφεια και τον παραλογισμό. Ένα μόνο πράγμα είναι βέβαιον ότι δεν μπορεί να κατορθώσει κανείς, ακόμα κι αν έχει όλα τα μέσα επικοινωνίας στη διάθεσή του: να μεταδώσει ευρύτατα ιδέες σαφείς, συλλογισμούς με στέρεη βάση και μια καθαρή ματιά σε όσα συμβαίνουν. (…)

Συνολικά, η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα μοιάζει αρκετά με αυτή των ταξιδιωτών, που δεν έχουν ιδέα για το πού βρίσκονται ενώ τρέχουν ολοταχώς μ’ ένα αυτοκίνητο χωρίς οδηγό σε μια κακοτράχαλη γη. Πότε άραγε θα επέλθει η πρόσκρουση εκείνη, που θα θέσει στη συνέχεια το ζήτημα να δοκιμάσουμε να φτιάξουμε κάτι καινούργιο και διαφορετικό; Μπορεί σε κάποιες δεκαετίες, ή και αιώνες. Δεν έχουμε κανένα δεδομένο για να το πούμε με ακρίβεια. […] Οι τωρινές γενιές πάντως, είναι ίσως από εκείνες τις γενιές μέσα στην ιστορία που τους έχει τύχει να επιφορτιστούν με τις περισσότερες φανταστικές ευθύνες και τις λιγότερες πραγματικές ευθύνες. Αυτή η κατάσταση ωστόσο, από τη στιγμή που θα την κατανοήσει κανείς πλήρως, αφήνει μια εκπληκτική πνευματική ελευθερία.»

Σιμόν Βέιλ, «Σκιαγραφία της σύγχρονης κοινωνικής ζωής»,

τελευταίο κεφάλαιο από το βιβλίο της

Στοχασμοί πάνω στα αίτια της ελευθερίας και της κοινωνικής καταπίεσης

(1934).

Σημ. HS. Η Simone Weil έζησε από το 1909 έως το 1943, μια ζωή σύντομη χρονικά αλλά γεμάτη από αγάπη και αγώνες για τον πάσχοντα συνάνθρωπο −τον πλησίον−, όσο και πλούσια σε στοχασμό. 

Στο βιβλίο της, απ’ όπου το παραπάνω απόσπασμα, εκφράζει όλη την απόγνωσή της από την πορεία της ανθρωπότητας αλλά συνάμα όλη την άρνησή της να αφεθεί στην απελπισία καθώς και τον προσωπικό της αγώνα να κατανοήσει τον κόσμο. (Γι' αυτό έβαλα μια φωτογραφία της, όπου γελάει.) 

Ουσιαστικό συμπέρασμά της ήταν, ότι η απάντηση στην κοινωνική καταπίεση βρίσκεται στην παιδεία. Τώρα, που ζούμε σε συνθήκες μαζικού εξανδραποδισμού, οι σκέψεις της αναδεικνύονται πολύτιμες. 

Απλοί άνθρωποι δεν υπάρχουν | Μανιφέστα 20

32. Οι απλοί άνθρωποι, άνθρωποι που δεν υπάρχουν, προτιμούν πράγματα που δεν υπάρχουν, απλά πράγματα. «Καλό» και «κακό» είναι απλά πράγματα. Με βομβαρδίζεις = «κακό». Σε βομβαρδίζω = «καλό». Οι απλοί άνθρωποι (που, ειρήσθω εν παρόδω, διευθύνουν αυτό τον λεγόμενο κόσμο) το γνωρίζουν (γνωρίζουν τα πάντα) ενώ οι σύνθετοι άνθρωποι —άνθρωποι που νιώθουν κάτι— είναι εντελώς, μα εντελώς ανίδεοι και δεν γνωρίζουν απολύτως τίποτα. Το τίποτα, για τους απλούς ανθρώπους που γνωρίζουν, είναι πιο επικίνδυνο από την άγνοια. Γιατί; Επειδή το να αισθάνεσαι σημαίνει να είσαι ζωντανός.  Ο «πόλεμος» και η «ειρήνη» δεν είναι κάτι το επικίνδυνο ή ζωντανό: όχι, απεναντίας. Η «ειρήνη» είναι η αναποτελεσματικότητα της επιστήμης. Ο «πόλεμος» είναι η επιστήμη της αναποτελεσματικότητας. Και επιστήμη σημαίνει γνωρίζω και γνωρίζω σημαίνει υπολογίζω. Οι ανίδεοι πρέπει να εκπαιδευτούν, δηλαδή πρέπει να σταματήσουν να αισθάνονται κάτι και να εξαναγκαστούν να γνωρίσουν ή να υπολογίσουν τα πάντα. Τότε (και μόνο τότε) δεν θα απειλούν την ίδια την ανυπαρξία αυτού που οι απλοί άνθρωποι ονομάζουν πολιτισμό. Ευτυχώς για σένα και για μένα, ο απολίτιστος ήλιος λάμπει και πάνω στο «καλό» και πάνω το «κακό». Είναι καλλιτέχνης. Και η τέχνη είναι μυστήριο. Και το μυστήριο είναι κάτι που δεν υπολογίζεται. Στον βαθμό που κάθε παιδί και γυναίκα και άνδρας είναι ανυπολόγιστος, η τέχνη είναι το μυστήριο κάθε άνδρα και γυναίκας και παιδιού. Στον βαθμό που έναν άνθρωπος είναι καλλιτέχνης, οι ουρανοί και τα βουνά και οι ωκεανοί και οι αστραπές και οι πεταλούδες είναι ανυπολόγιστα και η τέχνη είναι το κάθε μυστήριο της φύσης. Ό,τι μπορεί να υπολογιστεί δεν είναι ζωντανό. Ό,τι δεν είναι ζωντανό δεν μπορεί να είναι τέχνη. Ό,τι δεν μπορεί να είναι τέχνη δεν είναι αληθινό: και ό,τι δεν είναι αληθινό μπορεί να πάει στο διάβολο…
Edward Estlin Cummings, 33x3x33 Ποιήματα, δοκίμια, θραύσματα  Μεταφραση Χάρης Βλαβιανός,  εκδόσεις Νεφέλη

Εμείς οι δημοκράτες!

ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΠΡΩΤΗ

Ανακοίνωση
Η Πιο Σοφή Γραμμή

Ένα Επικό Ποίημα

Απλώς αντιγράφω εδώ, λέξη προς λέξη ό,τι δημοσιεύτηκε σήμερα στην Κρατική Εφημερίδα

"Σε 120 μέρες από σήμερα, θα αποπερατωθεί η κατασκευή του ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΗ. Βρισκόμαστε κοντά στην μεγάλη, την ιστορική ώρα, κατα την οποία ο πρώτος ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΗΣ θα απογειωθεί στο διάστημα. Πριν απο χίλια χρόνια, οι ηρωικοί μας πρόγονοι υπέταξαν τον πλανήτη Γη στο όνομα του Μονοκράτους. Είναι στο χέρι σας τώρα να πετύχετε ένα ακόμη μεγαλύτερο κατόρθωμα: να ολοκληρώσετε την αόριστη εξίσωση του διαστήματος μέσω του γυάλινου, ηλεκτρικού, φλεγόμενου ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΗ. Είναι στο χέρι σας να βάλετε τον ευεργετικό ζυγό της λογικής στους λαιμούς των άγνωστων όντων που κατοικούν σε άλλους πλανήτες και οι οποίοι ίσως να ζουν ακόμη στην πρωτόγονη κατάσταση, γνωστή και ως ελευθερία. Εάν δεν κατανοήσουν ότι τους φέρνουμε μια μαθηματικά σίγουρη ευτυχία, έχουμε την υποχρέωση να τους επιβάλουμε να γίνουν ευτυχισμένοι. Αλλά πριν πάρουμε τα όπλα , ας προσπαθήσουμε με τα λόγια.

Στο όνομα του Ευεργέτη, όλοι οι αριθμοί του Μονοκράτους ενημερώνονται με το παρόν για τα ακόλουθα:

Οποιοσδήποτε αισθάνεται ικανός καλείται να συγγράψει διατριβές, επικά ποιήματα, μανιφέστα, ωδές ή άλλες συνθέσεις με θέμα την ομορφιά και το μεγαλείο του Μονοκράτους.

Αυτό θα είναι το πρώτο φορτίο που θα μεταφέρει ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΗΣ.

Ζήτω το Μονοκράτος! 

Ζήτω οι Αριθμοί!

Ζήτω ο Ευεργέτης!"

Καθώς τα γράφω αυτά, αισθάνομαι τα μάγουλά μου να καίνε. Ναί, να ολοκληρώσουμε την κολοσσιαία εξίσωση του διαστήματος. Ναι να ισιώσουμε την ανυπότακτη καμπύλη, να την ισοπεδώσουμε σε μια ευθύγραμμη γραμμή. Γιατί η γραμμή του Μονοκράτους είναι μια ευθεία. Η σπουδαία, θεϊκή, ακριβής,σοφή ευθεία γραμμή- η σοφότερη όλων των γραμμών....

Εγώ ο D-503, ο κατασκευαστής του ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΗ, είμαι απλώς ένας από τους μαθηματικούς του Μονοκράτους. Η πένα μου, συνηθισμένη σε ψηφία, είναι ανίκανη να δημιουργήσει τη μελωδία της ομοιοκαταληξίας και του ρυθμού. Δεν θα επιδιώξω τίποτα παραπάνω από το να καταγράψω ό,τι βλέπω, ό,τι σκέφτομαι- ή για να είμαι πιο ακριβής ότι σκεφτόμαστε (σωστά, εμείς· κι ας είναι αυτό το ΕΜΕΙΣ ο τίτλος αυτών των καταχωρήσεων).
Ωστόσο αυτό το έργο θα είναι σίγουρα προϊόν της ζωής μας, της μαθηματικά τέλειας ζωής του Μονοκράτους και , αν είναι έτσι, τότε δεν θα είναι ταυτόχρονα, ανεξάρτητα από την δική μου επιθυμία και τις ικανότητές μου, από μόνο του ένα έπος;

Καθώς γράφω αυτά, αισθάνομαι τα μάγουλά μου να καίνε. Ίσως κάπως έτσι να αισθάνεται και μια γυναίκα όταν πρωτονιώθει μέσα της τον παλμό του νέου μικρού ατόμου, μικροσκοπικού ακόμη και τυφλού. Είμαι ο εαυτός μου και ταυτόχρονα δεν είμαι. Για τους επόμενους μήνες πρέπει να το θρέψω με τους δικούς μου χυμούς, το δικό μου αίμα και μετά να το αποθέσω στα πόδια του Μονοκράτους.

Αλλά είμαι έτοιμος. Όπως όλοι μας, ή σχεδόν όλοι μας.
Είμαι έτοιμος.

...

Yγ Ίζι. Η αρχή από το βιβλίο του Γιεβγκένι Ζαμιάτιν με τίτλο Εμείς (1921). Στην μετάφραση της Ειρήνης Κουσκουμβετάκη από τις εκδόσεις Εξάρχεια Ένα καταπληκτικό έργο που εδώ, τώρα είναι ακόμη πιο επίκαιρο.

Σήμερα ο φασισμός, που έχει γίνει ο "μουτζούρης" των καιρών, είναι ταυτόχρονα η "βιτρίνα" μιας ακόμη πιο σκοτεινής ιδεολογίας και πρακτικής. Διαδραματίζει έναν κύριο, πολυσύνθετο και κομβικό, δομικό ρόλο στην νομιμοποίηση της πολύχρωμης νέας φιλελεύθερης πολυπολιτισμικής ηγεμονίας, και αποτελεί τον αρνητικό παρονομαστή ολόκληρου του κεντροαριστερού φιλελεύθερου φάσματος. Δια του "αποκλεισμού" του-και των "απεγνωσμένων" κραυγών υπέρ αυτού του αποκλεισμού- παρέχει  την νομιμοποίηση της "δημοκρατικής" στάσης της εξουσίας.

Ιδού το παιχνίδι: Όποιος φωνάξει περισσότερο εναντίον του, όποιος υποδείξει τα αίτια και τις συνθήκες της ανόδου του αναλυτικότερα, συμπεριλαμβάνοντας και εμπλέκοντας σε αυτά τους κατά περίσταση ανταγωνιστές του, αυτός είναι και ο περισσότερο "δημοκράτης". Έτσι λοιπόν αντί να είμαστε σε θέση να εποπτευσουμε όσα συμβαίνουν, να στοχαζόμαστε και να παρεμβαίνουμε, βρισκόμαστε "αλληλέγγυοι" και "δημοκράτες" ενάντια στην "φασιστική απειλή" (και ενίοτε αυτή του "ολοκληρωτισμού").

Και φυσικά, ο φασισμός προσφέρει αυτοβούλως αυτή την εκδούλευση στο  παιχνίδι της συσκότισης.

Το πολιτικό επίκεντρο, η "δημοκρατική" τυραννία που προκύπτει σήμερα μέσα από τις συγκρούσεις, βρίσκεται συγκαλυμμένο και ασφαλές εκεί όπου ένα εικοσαετές πρόγραμμα σκληρής λιτότητας βαφτίζεται "σταδιακή απαγκίστρωση" και που το "επόμενο πακέτο" ανάλγητων μέτρων επειδή "δεν θα υπάρξει" ονομάζεται "προηγούμενο".  Βρίσκεται εκεί όπου αυτό που ήδη συμβαίνει, "προβλέπεται".  Εκεί όπου "με 400 ευρώ δεν ζεις" και  κλαδικά αιτήματα, "κεκτημένα", κλάψα και "διεκδικήσεις" συνιστούν το τερέν για τα επαναστατικά πους απς της Τετάρτης των τεφρών του συνδικαλιστή.  Αυτοί είναι  οι θλιβεροί διαχειριστές της σημερινής και συνεχόμενης κατρακύλας, και αυτοί  επωφελούνται  συγκαλύπτοντας συστηματικά τους μηχανισμούς της υποτέλειας. Τον πραγματικό ολοκληρωτισμό της μαζικής "δημοκρατίας".

Σκοπός της εργασίας δεν είναι η παραγωγή!

Υβ Λε Μανάκ

«Το κτήνος αρπάζει το μαστίγιο από τον αφέντη του

και αυτομαστιγώνεται για να γίνει και το ίδιο αφεντικό»

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο

«Το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο δεν έχει να κάνει μόνο με τις πεποιθήσεις μας, αλλά και με τις συνήθειες που κληρονομούμε από το κοινωνικό περίγυρό μας, τις όποιες σπουδές μας, τα βιβλία που έχουμε διαβάσει, τους ανθρώπους που συναντήσαμε στη ζωή μας. Μπορεί λοιπόν να βαστάμε μέσα μας ακλόνητο ένα σύνολο ιδεών, που ενδέχεται να είναι εντελώς ανορθολογικές εφόσον σπάνια τις θέτουμε σε ανοικτή συζήτηση. (...)

Τέτοια είναι η περίπτωση της ωφελιμιστικής αντίληψης της εργασίας. Κατ’ αυτήν, η εργασία είναι κάτι σαν μια αγγαρεία άρρηκτα συνυφασμένη με τη φύση μας: “Μια καθημερινή δραστηριότητα, στην οποία είναι καταδικασμένοι οι άντρες και οι γυναίκες προκειμένου να ικανοποιούν τις ανάγκες τους”. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, μοναδικός τελικός σκοπός της εργασίας είναι η ικανοποίηση των καταναλωτικών αναγκών.(...)

Όμως αυτό δεν είναι αλήθεια! Η εργασία δεν είναι κάτι σαν μια επιδημία γρίππης. Δεν είμαστε φύσει αναγκασμένοι να εργαζόμαστε. Εργαζόμαστε επειδή είμαστε άνθρωποι. Ο Ζαν-Πιέρ Βουαγιέ το έχει πει θαυμάσια: “Οι άνθρωποι, για να ζήσουν, και μάλιστα να ζήσουν σαν άνθρωποι κι όχι σαν ζώα, πρέπει να είναι ικανοί να χρησιμοποιούν τις ζωώδεις ανάγκες τους − την ικανοποίηση της ανάγκης τους για φαγητό, ποτό, στέγη, ένδυση − ως μέσα με σκοπό την επικοινωνία, ως υλικό επικοινωνίας. Αυτήν ακριβώς την ικανότητα στερούνται οι σκλάβοι όλων των εποχών, είτε είναι μισθωτοί είτε όχι ”. (...)

Τελικός σκοπός της εργασίας δεν είναι η παραγωγή, η παραγωγικότητα και τα τοιαύτα. Είναι να μας δίνει ένα ισχυρό πρόσχημα για να μαζευόμαστε και να σχεδιάζουμε πράγματα γύρω από τον πάγκο εργασίας, κουβεντιάζοντας, τρώγοντας τα τυριά και τα σαλαμάκια μας, τσουγκρίζοντας τα ποτήρια μας, συζητώντας σοβαρά και φλυαρώντας, με τις διαφωνίες και τις συμφωνίες μας, με τους τσακωμούς και τα φιλιώματά μας. Το πιο συναρπαστικό πράγμα στη δουλειά είναι − ποιος δεν το ξέρει; − οι ανθρώπινες επαφές. Κι αυτό ακριβώς το συναρπαστικότερο κομμάτι της εργασίας βαστούν ζηλότυπα για τον εαυτό τους τα αφεντικά, με τη μορφή των αλλεπάλληλων “γευμάτων εργασίας”, των άφθονων “διασκέψεων”, των συνεχόμενων “συμβουλίων” και των ατέλειωτων “επαγγελματικών ή υπηρεσιακών ταξιδιών” τους, περιορίζοντας εμάς τους υπόλοιπους να δουλεύουμε σκυμμένοι στο πίσω μέρος του μαγαζιού, μέσα στη σιωπή των ανθρώπων και το σαματά των μηχανών. (...)

Πρέπει λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε, ότι η εργασία είναι, άμεσα, προϊόν μιας κοινωνικής σχέσης μεταξύ όλων των ανθρώπων, ένα αποτέλεσμα της ανθρώπινης κουλτούρας, του ανθρώπινου πολιτισμού. Αν η εργασία είναι αλλοτριωμένη και αποξενωτική, αυτό σημαίνει πως η ίδια η κοινωνική σχέση είναι αλλοτριωμένη και αποξενωτική. Γι’ αυτό και μόνον ένας αλλοτριωμένος πολιτισμός παράγει κάτι τόσο άσχημο όσο η μισθωτή εργασία.

Επομένως, τη δυνατότητα να ασκήσουμε ριζική κριτική στη μισθωτή συνθήκη, πρέπει να την αναζητούμε στις δυσλειτουργίες των κοινωνικών μας σχέσεων. Αλλά αυτό το ζήτημα, της ποιότητας των κοινωνικών σχέσεων, δεν τίθεται με όρους ιστορικού γίγνεσθαι! Δεν είναι θέμα ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, οικονομικής μεγέθυνσης, εκσυγχρονισμού της παραγωγής και τα παρόμοια. Το ζήτημα της ποιότητας των κοινωνικών σχέσεων τίθεται με όρους αμεσότητας: δεν υπάρχει απολύτως τίποτα, που να δικαιολογεί το γεγονός ότι ένας άνθρωπος μετατρέπει το συνάνθρωπό του σε εμπόρευμα και σ’ ένα μέσον για να κερδοσκοπεί ή να αποταμιεύει για πάρτη του. Αυτό είναι το σκάνδαλο και καμμιά μισθολογική αύξηση δεν μπορεί να μας λυτρώσει από αυτό. (...)

Τα χρόνια της “πλήρους απασχόλησης” πέρασαν ανεπιστρεπτί∙ και μαζί με αυτά, κι οι ψευδαισθήσεις τους. (...) Η οικονομία, κατασκευάζοντας εκατομμύρια αποκλεισμένους, εμφανίζεται ορατά πλέον ως το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ανθρωπιά μας. Παρολαυτά, αυτή η κρίση αποτελεί και μια εκπληκτική ευκαιρία. Είμαστε καταδικασμένοι να ζήσουμε μέσα στο φόβο, ή ν’ αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους∙ εκατομμύρια μηχανήματα αφέθηκαν να σκουριάζουν∙ εκατομμύρια στρέμματα γης εγκαταλείφθηκαν. Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, η λογική απάντηση είναι να συναχθούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, να πάρουν στα χέρια τους τον παρατημένο πλούτο και να πιάσουν να εργάζονται κάνοντας την ικανοποίηση των αναγκών τους πρόσχημα για να επικοινωνούν, δηλαδή για να είναι άνθρωποι!»

Υβ Λε Μανάκ, Αν είμαστε άνθρωποι,

εφ. L’ Altérnative Libértaire, 1996

Σημ. H.S. Αναγκαίες υπενθυμίσεις, ειδικά σε μια εποχή όπου, με πρόσχημα την κρίση, οι ηγεμόνες συντελούν τις «αναδιαρθρώσεις» εκείνες, που είναι απαραίτητες ώστε στο εξής η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων να στριμώχνεται ανάμεσα στο άνεργος ή είλωτας − και όπου οι κάθε λογής «φίλοι» των εργαζόμενων, και του λαού γενικότερα, δεν έχουν να αντιπαραθέσουν παρά «αναλύσεις» και «πολιτικές» εμπνεόμενες σε βάθος από την ίδια αυτή ωφελιμιστική περί εργασίας αντίληψη των ηγεμόνων.

Ο Κόσμος σαν Φάντασμα και σαν Matrix (1956) | Είπατε θέαμα; - 1

"Τη δύναμη μιας ιδεολογίας δεν τη μετράμε μόνο από τις ερωτήσεις που είναι σε θέση να απαντήσει,  αλλά και από τις ερωτήσεις που κατορθώνει να πνίξει"

Καθώς όμως στο βασιλιά δεν άρεσε καθόλου η ιδέα να ξεπορτίζει ο γιός του και να περιπλανιέται στα σοκάκια και στους αγρούς για να σχηματίσει τη δική του άποψη για τον κόσμο, του έκανε δώρο μια άμαξα με άλογα. «Τώρα πια δεν θα χρειάζεται να περπατάς», του είπε. Και εννοούσε: «Από εδώ και πέρα απαγορεύεται να περπατάς». Στην πράξη δηλαδή, «δεν μπορείς πια να περπατάς».

1.

Η σύγχρονη μαζική κατανάλωση είναι ένα άθροισμα ατομικών επιδόσεων∙ ο κάθε καταναλωτής είναι ένας εργαζόμενος στο σπίτι, που δουλεύει αμισθί στην παραγωγή του μαζικού ανθρώπου.

(...) Είναι πασίγνωστο ότι ο βιομηχανικός συγκεντρωτισμός, ο οποίος κυριαρχούσε μέχρι την προηγούμενη γενιά, έχει εγκαταλειφθεί −κυρίως για στρατηγικούς σκοπούς− κι έδωσε τη θέση του στη διάχυτη ανάπτυξη. Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό, είναι πως αυτή αρχή δεν περιορίζεται μόνο στην κατανάλωση αλλά εφαρμόζεται και στην παραγωγή του μαζικού ανθρώπου. 

Δεδομένου ότι, σύμφωνα με ένα γνωστό γερμανικό ρητό, «ο άνθρωπος είναι ό,τι τρώει» (με μια μη-υλιστική έννοια του όρου), μπορούμε να πούμε πως ο μαζικός άνθρωπος παράγεται μέσα από την κατανάλωση μαζικών εμπορευμάτων. Μέσω αυτής, ο καταναλωτής, εργαζόμενος κατ’ οίκον, μετασχηματίζει τον εαυτό του σε μαζικό άνθρωπο. (...)

2.

Η τηλεόραση και το ραδιόφωνο μετασχηματίστηκαν σε ένα αρνητικό σπιτικό τραπέζι και η οικογένεια σε μια μικρογραφία ακροατηρίου.

Περιττεύει να πούμε ότι αυτή η μαζική κατανάλωση δεν αποκαλείται συνήθως με το αληθινό  της όνομα. Απεναντίας, ισχυρίζονται ότι συνεισφέρει στην αναγέννηση της οικογένειας και της ιδιωτικής ζωής. Καταλαβαίνουμε τους λόγους αυτής της υποκρισίας. Στην πραγματικότητα, η μαζική κατανάλωση που εξετάζουμε εδώ, απειλεί να διαλύσει την οικογένεια με πρόσχημα το ότι μεριμνά για την ιδιωτικότητα της οικογενειακής ζωής. Διότι μέσω της τηλεόρασης, αυτό που κυριαρχεί στην οικογενειακή ζωή δεν είναι η ιδιωτικότητά της, αλλά ο έξω κόσμος, πραγματικός ή μυθικός∙ και κυριαρχεί τόσο πολύ (όχι μόνο πάνω στους τέσσερεις τοίχους και στα έπιπλα, αλλά ακριβώς πάνω στην ίδια την επικοινωνία μέσα στην οικογένεια), που η πραγματικότητα του σπιτικού καταντάει ατελέσφορη και άσαρκη σαν ένα φάντασμα. 

Όταν το απόμακρο γίνεται οικείο, τότε το οικείο γίνεται απόμακρο. Όταν το φάντασμα γίνεται πραγματικότητα, τότε η πραγματικότητα γίνεται φάντασμα. (...)

3.

Επειδή οι τεχνολογικοί δέκτες μιλούν αντί για εμάς, βαθμιαία μας αφαιρούν τη δύναμη της ομιλίας και μας μετασχηματίζουν σε παθητικούς υποτελείς.

Όπως έχουμε κιόλας πει, οι τηλεθεατές μόνο κατά τύχη συζητούν μεταξύ τους, εάν βεβαίως δεν έχουν χάσει ολότελα κάθε διάθεση και ικανότητα να μιλήσουν. Αυτό ισχύει και για τους ακροατές του ραδιοφώνου. (...) Οι άνθρωποι δεν σταματούν να «ψυχαγωγούνται» με αυτό τον τρόπο ακόμα και όταν δουλεύουν. Αν τύχει και πιάσουν την κουβέντα μεταξύ τους, η φωνή και οι μουσικές του ραδιοφώνου που εξακολουθούν να παίζουν στο βάθος, παραμένουν οι κύριοι πρωταγωνιστές δίνοντάς τους το ανακουφιστικό και παρήγορο αίσθημα ότι θα συνεχίσουν να παίζουν ακόμα κι όταν οι ίδιοι δεν έχουν τίποτε άλλο να πουν, ακόμα κι αφού θα έχουν πια πεθάνει. (...)

Οι πρώτες επιπτώσεις αυτής της εξέλιξης είναι πλέον ολοφάνερες: οι γλώσσες όλων των προηγμένων χωρών γίνονται ολοένα και περισσότερο ακατέργαστες και φτωχότερες. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό: η ίδια η ανθρώπινη εμπειρία, και επομένως ο ίδιος ο άνθρωπος, γίνεται ολοένα και πιο ακατέργαστη και φτωχή.

4.

Βλέπουμε τον κόσμο μόνο όταν είμαστε μέσα στα σπίτια μας. Τα γεγονότα έρχονται σ’ εμάς∙ δεν πηγαίνουμε εμείς σε αυτά.

(...) Το γεγονός ότι τα καθημερινά γεγονότα −τα ίδια τα γεγονότα, όχι απλώς οι περιγραφές τους− μάς επισκέπτονται στο σπίτι μας, το γεγονός ότι το βουνό έρχεται στον προφήτη, ότι ο κόσμος έρχεται στον άνθρωπο, αυτό το γεγονός, που συνδέεται με τη μαζική παραγωγή ερημιτών και με το μετασχηματισμό της οικογένειας σε μια μικρογραφία ακροατηρίου και κινηματογραφικού κοινού, είναι η επαναστατική αλλαγή που έφερε η τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Οι αληθινά φιλοσοφικές συνέπειες αυτής της αλλαγής αναδεικνύονται μέσα από τον παρακάτω πρόχειρο κατάλογο των επιπτώσεών της:

• Όταν ο κόσμος έρχεται σ’ εμάς, αντί να πηγαίνουμε εμείς σε αυτόν, τότε δεν είμαστε πια «μέσα στον κόσμο» αλλά απλώς αδιάφοροι παθητικοί καταναλωτές του.
• Από τη στιγμή που ο κόσμος μάς επισκέπτεται ως εικόνα, είναι μισός παρών και μισός απών∙ με άλλα λόγια, μοιάζει με φάντασμα∙ κι εμείς το ίδιο.
• Όταν ο κόσμος μάς μιλάει χωρίς να μπορούμε να του μιλήσουμε εμείς, τότε σταματάμε να μιλάμε και επομένως παύουμε να είμαστε ελεύθεροι.
• Όταν ο κόσμος γίνεται μεν αντιληπτός, αλλά τίποτε άλλο πέρα από αντιληπτός, δηλαδή όταν παύει να υπόκειται στη δράση μας, τότε εμείς καταντάμε ωτακουστές και ηδονοβλεψίες.
• Όταν κάτι που συμβαίνει σε ένα συγκεκριμένο τόπο βιντεοσκοπείται και προβάλλεται από την τηλεόραση, και όταν κατ’ αυτό τον τρόπο μπορεί να προβληθεί οπουδήποτε αλλού ως «είδηση», τότε αυτό το συμβάν γίνεται ένα αεί κινούμενο και κυριολεκτικά πανταχού παρόν, και χάνει το συγκεκριμένο, μοναδικά δικό του χαρακτήρα.
• Όταν ένα γεγονός αποσυνδέεται από το συγκεκριμένο τόπο όπου λαμβάνει χώρα και μπορεί ν' αναπαραχθεί εικονικά εκατομμύρια φορές, τότε αποκτά τα χαρακτηριστικά κάθε προϊόντος που παράγεται σε αλυσίδα παραγωγής∙ και εφόσον πληρώνουμε για να το έχουμε στο σπίτι μας, δεν είναι παρά ένα εμπόρευμα.
• Όταν το συγκεκριμένο συμβάν γίνεται κοινωνικά σημαντικό μόνο στην αναπαραγόμενη μορφή του, δηλαδή ως θέαμα, τότε καταργείται η διαφορά μεταξύ είναι και φαίνεσθαι, μεταξύ πραγματικότητας και εικόνας της πραγματικότητας.
• Όταν η αναπαραγόμενη μορφή ενός συγκεκριμένου συμβάντος αποκτά περισσότερη κοινωνική σημασία από το ίδιο το συμβάν, τότε το συγκεκριμένο συμβάν πρέπει να διαμορφώνεται έτσι ώστε να μπορεί να αναπαράγεται∙ με άλλα λόγια, το συγκεκριμένο συμβάν γίνεται απλώς η αρχική μήτρα ή το εκμαγείο για να παράγονται τα «αντίτυπά» του.
• Όταν η κυρίαρχη εμπειρία του κόσμου αναπτύσσεται με βάση τέτοιας λογής σειριακά προϊόντα, τότε καταργείται η έννοια του «κόσμου» ως αυτό εντός του οποίου ζούμε: χάνεται ο πραγματικός κόσμος και η βιντεοσκόπησή του προάγει έναν ιδεαλιστικό προσανατολισμό.

5.

Επειδή ο κόσμος έρχεται μέσα στα σπίτια μας, δεν μπαίνουμε στον κόπο να τον εξερευνήσουμε∙ με αποτέλεσμα να μην αποκτούμε εμπειρία. Ο μοντέρνος άνθρωπος βγαίνει στον κόσμο μόνο όταν δεν έχει τίποτε άλλο να κάνει.

(...) Μέχρι πρόσφατα, εκφράσεις όπως «να βγω στον κόσμο» ή «ν’ αποκτήσω εμπειρία» υποδήλωναν σημαντικότατες ανθρωπολογικές έννοιες. Δεδομένου ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να στηριχτεί κυρίως στα ένστικτά του, είναι υποχρεωμένος να δοκιμάσει και να γνωρίσει τον κόσμο εκ των υστέρων προκειμένου να βρει τη θέση του μέσα σε αυτόν. Μόνον έτσι πετυχαίνει το στόχο του και γίνεται «έμπειρος». Γι’ αυτό και η ζωή υφαινόταν με ταξίδια και εξερευνήσεις. (...)

Σήμερα που ο κόσμος έρχεται στον άνθρωπο − ως εικόνα −, ο άνθρωπος δεν καταπιάνεται να τον εξερευνήσει. (...) 

 

Ενώ παλιότερα μαζεύαμε εμπειρίες εξερευνώντας τον κόσμο, σήμερα ο κόσμος είναι «αποθηκευμένος» για λογαριασμό μας σαν ένα εμπόρευμα προς μελλοντική χρήση. (...)

Αυτός ο τρόπος ύπαρξης μπορεί να θεωρηθεί «ιδεαλιστικός» κατά δυο έννοιες:

1. Παρ’ όλο που ζούμε σ’ έναν αλλοτριωμένο κόσμο, αυτός ο κόσμος μάς παρουσιάζεται λες κι είναι καμωμένος για εμάς, σαν να είναι ο δικός μας κόσμος και σαν να έχει φτιαχτεί κατ’ εικόνα μας.
2. Παίρνουμε (δηλαδή θεωρούμε και δεχόμαστε) αυτό τον κόσμο όπως μας παρουσιάζεται, ενώ δεν έχουμε κουνήσει βήμα από τον καναπέ μας. Δεν φτιάχνουμε εμείς αυτό τον κόσμο, ούτε και τον κάνουμε δικό μας κόσμο. Παρ' όλα αυτά, ο μέσος ακροατής ραδιοφώνου ή τηλεθεατής θεωρεί δικό του αυτό τον κόσμο, που του σερβίρεται με τη μορφή αναπαραχθέντων ήχων και εικόνων. Έτσι καταντάει ένας «ματάκιας», που βασιλεύει πάνω σ’ ένα κόσμο-φάντασμα.

6.

Ο κόσμος που φέρνουν μέσα στα σπίτια μας το ραδιόφωνο και η τηλεόραση, είναι ένας ευτελής και εκχυδαϊσμένος κόσμος∙ η ψευδής οικειότητα είναι μια όψη της αλλοτρίωσης.

(...) Ενώ δεν ξέρουμε ούτε το όνομα των γειτόνων μας, μιλάμε με φοβερή αίσθηση οικειότητας για τους τηλεοπτικούς και κινηματογραφικούς αστέρες, που την εικόνα τους και διάφορα περί αυτών έχουμε δει άπειρες φορές στις οθόνες μέσα στο σπίτι μας. (...) Για να συμβεί αυτό, για να φτάσει ο τηλεθεατής να αισθάνεται τον κόσμο σαν κάτι το τελείως οικείο, η τηλεοπτική εικόνα πρέπει να τον παρουσιάζει σαν να ήτανε φιλαράκι. Πραγματικά, όλες οι εκπομπές μεταφέρουν αυτό το «παρεΐστικο» κλίμα. (...)

Αυτό δεν ισχύει μόνο για πρόσωπα και πράγματα που βρίσκονται σε εντελώς απομακρυσμένους τόπους το ένα από το άλλο∙ ισχύει και για πρόσωπα και πράγματα που τα χωρίζει ο χρόνος. Το ίδιο το παρελθόν ευτελίζεται καθώς παρουσιάζεται με τους όρους αυτής της ψευδούς οικειότητας.

Έτσι, έχουμε φτάσει στο σημείο όπου ακόμα και σοβαρά ακαδημαϊκά βιβλία, που ξεχειλίζουν από γλαφυρότητα, να αποκαλούν π.χ. τον Σωκράτη «ωραίο τύπο» −για να φέρουν, υποτίθεται, μια ιστορική προσωπικότητα «κοντά» στον αναγνώστη, που φυσικά είναι και αυτός «ωραίος τύπος». Όμως με αυτό τον τρόπο αποχαυνώνουν τον αναγνώστη, κάνοντάς τον να θεωρεί πως ο Σωκράτης, αν εξαιρέσουμε τ’ ότι έζησε στο παρελθόν, δεν ήταν παρά «ένας από μας», ένας άνθρωπος που δεν είχε ουσιαστικά να πει διαφορετικό απ’ όσα λέμε κι εμείς στην παλιοπαρέα και που σίγουρα δεν ήταν δα και καλύτερός μας. Στο ίδιο μοτίβο, βέβαια, του παρεΐστικου τηλεοπτικού κλίματος, άλλοι συγκαιρινοί μας συνηθίζουν να διακωμωδούν κάθε ιστορική προσωπικότητα (...), και άλλοι να θεωρούν τα ιστορικά πρόσωπα βασικά σαν «λίγο πολύ τρελούτσικους», ή τελοσπάντων ιδιόρρυθμους ανθρώπους.

(...) Η σπουδαία πολιτική αρχή της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σύμφωνα με την οποία «όλοι οι άνθρωποι έχουν γεννηθεί ίσοι», προεκτείνεται τώρα προς μια πεποίθηση που θεωρεί ότι οι πάντες, στο παρόν και στο παρελθόν, είναι ίσοι. Δεν χρειάζεται να πούμε, ότι αυτή η προέκταση της αρχής της ισότητας εισηγείται μια ισοπεδωτική και ψευδή ιστορική συνάφεια, και κυρίως μια λαθεμένη αντίληψη του κοινού παρονομαστή όλων των ανθρώπων − αφού σε τελική ανάλυση, το ουσιώδες στον Σωκράτη βρίσκεται σ’ εκείνο ακριβώς που ο «δικός μας τύπος» δεν διαθέτει. 

Η μέθοδος που υποτίθεται ότι φέρνει το αντικείμενο πιο κοντά σ’ εμάς, στην πραγματικότητα συσκοτίζει το αντικείμενο αυτό, το αλλοτριώνει ή απλά το απαξιώνει. Διότι από τη στιγμή που η ιστορία προβάλλεται στην οθόνη της παρεΐστικης οικειότητας, παύει να υφίσταται ως ιστορία− και νομίζω πως αυτό είναι πολύ πιο εύληπτο από τη γενικότερη θέση μου, σύμφωνα με την οποία, όταν προβάλλονται δίπλα μας ως ίσης αξίας, σημασίας και ενδιαφέροντος οι πολυποίκιλες και σε διάφορες χωροχρονικές αποστάσεις μεταξύ τους περιοχές του κόσμου, τότε ο κόσμος χάνεται ως κόσμος.  

Γκύντερ Άντερς, The World as Phantom and as Matrix,

περιοδικό DISSENT (σε μετάφραση του Norbert Guterman), τόμος 3, 1956
παρμένο από το βιβλίο του Η Απαρχαίωση του Ανθρώπου, τ.1
Η ψυχή στην εποχή της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης (1956) 

Σημ. HS. Για τον εκλεκτό Γκύντερ Άντερς τα έχουμε πει και αλλού (βλ. εδώ και εδώ)∙ και σίγουρα θα τα ξαναπούμε. Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύτηκε όταν ο Γκυ Ντεμπόρ έσβηνε 25 κεράκια στην τούρτα των γενεθλίων του, άφηνε πίσω του τον Λετρισμό και ετοιμαζόταν σιγά-σιγά, παρέα με τον Άσγκερ Γιόρν, τον Πίνοτ-Γκαλίτσιο και άλλους αξιότιμους κυρίους, να στήσει την Καταστασιακή Διεθνή, μέσα από την οποία αναδείχτηκε ως ο μέγας θεωρητικός πολέμιος της «κοινωνίας του θεάματος». Φυσικά, οι Andy και Lana Wachowski δεν είχαν ακόμα συλληφθεί ούτε καν ως ιδέα...

Για μια κριτική αποτίμηση (φαπ! φουπ!) της ντεμπορικής θεωρίας του θεάματος, βλ. εδώ.