 |
| O Renty, που γεννήθηκε σκλάβος στη Νότια Καρολίνα και τον φωτογράφισαν το 1850 |
«Έγραψα την Κρυφή Γοητεία του Υλισμού [1987] σε μια
εποχή που προσπαθούσα να προχωρήσω πέρα από το Μαρξισμό και το κίνημα του Μάη
του ’68. Απέναντι στην αιτιοκρατία της οικονομίας και τον εξελικτικισμό της επιστήμης
-δυο αντιλήψεις που ασπάζονται τόσο οι μαρξιστές όσο και οι φιλελεύθεροι-,
αναζητούσα μια πιο πρωταρχική διάσταση της ανθρώπινης συνθήκης.
Η διερώτηση πάνω στην
ουσία του ανθρώπου δεν είναι καινούργια. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε, ότι
αποτελεί τον ένα από τους δυο κύριους προσανατολισμούς της σκέψης μας, οι
οποίοι είναι η ωφελιμιστική και η ουσιοκρατική σκέψη. Τη διερώτηση αυτή τη
συναντάμε ήδη στους Ταοϊστές φιλοσόφους και είχε κυριεύσει το νου των Ελλήνων
προσωκρατικών στοχαστών. Είχε μάλιστα τεθεί με λεπτότητα στο “απόκρυφο
ευαγγέλιο” του Θωμά: “Οι μαθητές ρώτησαν τον Ιησού: Πες μας, πώς θα είναι το
τέλος; Κι εκείνος απάντησε: Ώστε λοιπόν γνωρίζετε την αρχή και με ρωτάτε για το
τέλος; Μακάριος όποιος εννοήσει την αρχή× αυτός θα γνωρίσει το
τέλος και δεν θα γευτεί διόλου το θάνατο!” ‒ πράγμα που θέλει να πει, πως η αρχή (οι καταβολές, η ουσία) δεν είναι κάποιο
μακρινό προϊστορικό σημείο αναφοράς, αλλά μια καθημερινή διερώτηση που μπορεί
να αποκαλυφθεί σε όλους, κάθε στιγμή και σε κάθε ιστορική εποχή.
Οι νεολιθικοί πρόγονοί μας ζούσαν και ανέπνεαν
μέσα σε αυτή την ουσία, και δεν ένιωθαν την ανάγκη να φυλάγονται από τον
ωφελιμισμό. Το ζήτημα της ανθρώπινης ουσίας τέθηκε από τη στιγμή, που κάποιοι
άνθρωποι αρνήθηκαν την ανθρωπιά άλλων ανθρώπων και τους έκαναν σκλάβους. Μόνον
οι υποκριτές λοιπόν μπορούν να σκανδαλίζονται επειδή παίρνουμε για
πραγματικότητες τις σκιές που απλώνονται στο βάθος του Σπηλαίου. Οι σκιές είναι
σκιές, αλλά είναι πραγματικές. Σκάνδαλο είναι όλοι εκείνοι οι
άνθρωποι που από τα παιδικά τους χρόνια είναι αλυσοδεμένοι από τα πόδια και το
λαιμό και δεν μπορούν να γυρίσουν το κεφάλι για να δουν τον Ήλιο. Σκάνδαλο είναι όλοι
εκείνοι, που είχαν την ιδέα να τους αλυσοδέσουν.»
Υβ Λε Μανάκ, Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
του «Η Κρυφή Γοητεία του Υλισμού»
(μετάφραση Γ.Δ. Ιωαννίδης, εκδ. ΑΛΗΣΤΟΥ
ΜΝΗΜΗΣ, 2008)
Σημ. HS. «Όλος ο κόσμος είναι σαν ετούτη την κοιλάδα, που τη λένε Ειδική Οικονομική Ζώνη»
Γεύτηκε το θάνατο ενώ δεν τον χρειαζόταν. Ο ΆΝΘΡΩΠΟς χρειάζεται το θάνατο. Η ΦΥΣη υπάρχει επειδή πεθαίνει. Ο τρόμος μπροστά στην αιωνιότητα είναι ανίσχυρος μπροστά στο χειρότερο εχθρό της ΖΩΗς,τη προσμονή της πνευματικής αιωνιότητας - που ειναι συνέπεια μιας εσωτερικής συντριβής.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕφάνη να εργάζεται για λογαριασμό Αλλου (ως Υιός στο μπακάλικο του Πατέρα) δίκην παραδείγματος για άλλους> πιο αλλοτριωμένη μορφή ύπαρξης δεν γνωρίζω.
Απ τη στιγμή που ο άνθρωπος βρίσκει το τρόπο να μπαινοβγαίνει στη φύση του ζώου, ασκείται στην αλλοτρίωση. Αν έδινα έναν όρισμό του ανθρώπου θα έλεγα 'ον ασκούμενο στη τέχνη της αλλοτρίωσης ' και χαρακτηριστικό του 'η πολύτροπος αναζήτηση των όρων απαλλοτρίωσης του εαυτού του'.
Μήπως θυμόμαστε τίνων αγαπημένο σύνθημα ήταν/είναι το VIVA LA MUERTE - ΖΗΤΩ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ - ?
ΑπάντησηΔιαγραφήμηπως η γνώση του θανάτου, η συνείδηση της θνητότητας, δεν οδηγεί αποκλειστικά στο 'ΖΗΤΩ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ'? Και βέβαια καθώς η καταναγκαστική εργασία είναι ήδη ένας αργός θάνατος, πόσο μάλλον το να εργάζεσαι για το θάνατο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜη φοβάστε το Θάνατο γιατί θα χρειαστήτε Ηρωες(!) ...να πέσουν αντί για σας!
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ φόβος του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο είναι απόλυτα φυσικός και τελείως φυσιολογικός. Το ίδιο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης τον επιβάλλει. Ειδάλλως δεν θα σταματούσαμε πριν από ένα γκρεμό. Όποιος λέει λοιπόν ότι δεν φοβάται το θάνατο, είναι μωρός ή ψεύτης. Το ίδιο και όποιος συμβουλεύει "μη φοβάστε το θάνατο". Το πρόβλημα δεν είναι ο φυσικός φόβος του θανάτου αλλά η φοβία του θανάτου. Το να τρέμεις το θάνατο. Αυτό είναι κάτι άλλο από το φόβο θανάτου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ πολιτισμός μας είναι ο πρώτος, φαίνεται, σ’ όλη την ιστορία, που πασχίζει ν’ αγνοήσει τον θάνατο και, μ’ αυτό, ίσως, ξεσκεπάζει την ουσία... Οι επικήδειες τελετές έχουν μικρύνει υπερβολικά ή και χάνονται. Δεν ξέρουν πια τι να πουν και τι να κάνουν. Όταν ήμουνα παιδί, μέσα σ’ ένα κύκλο στερημένο από καιρό από κάθε χριστιανική αναφορά, δεν άφηναν κανένα να πεθάνει στο νοσοκομείο. Όταν δεν απόμενε πια ελπίδα, έφερναν τον άρρωστο στο σπίτι και τότε τον τύλιγαν σε περισσότερη στοργή. Ξαγρυπνούσαν όχι μονάχα εκείνους, που πέθαιναν, αλλά και τους πεθαμένους. Αγρυπνία, σχεδόν ανυπόφορη, μπροστά στο μηδέν. Δεν προσεύχονταν – σε ποιόν να προσευχηθούν και με ποια λόγια; Τώρα, σε όμοια περιβάλλοντα, αφήνουν τους ανθρώπους, που πεθαίνουν, να φεύγουν μόνοι. Κι όταν είναι στο νοσοκομείο και τους αφήνουν εκεί κι όταν βρίσκονται στο σπίτι, πηγαίνουν να κοιμηθούν. Επειδή τα έχουν κάνει ολα. Επειδή δε μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο. Αφήνουν στο δωμάτιο ολομόναχο τον νεκρό, περιμένοντας να τον σηκώσουν όσο το δυνατό γρηγορότερα. Δε γνωρίζουν πια εκείνο, που όλοι οι άνθρωποι, παντού, ήξεραν, οποιαδήποτε κι αν ήταν η αντίληψή τους για τον θάνατο. Ότι κανένας, στην πραγματικότητα, δεν πεθαίνει μόνος του. Ότι η αγάπη κι η προσευχή των ζωντανών ευκολύνουν την έσχατη έξοδο. Το φτιασιδωμένο πτώμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα εγκαταλειμμένα νεκροταφεία, στη Σοβιετική Ένωση, όλα μαρτυρούν την ίδια κατάσταση πραγμάτων. Για να λησμονήσουν, για να λησμονήσουν, εμπιστεύονται τη θεμελιακή λαχτάρα του ανθρώπου, τη δίψα του για την αιωνιότητα, στην κατανάλωση, στον ερωτισμό ή στην πολιτική. Εκθειάζουν τη ζωή, φωτογραφίζουν τη φιλενάδα τους γυμνή κι έγκυο, ρόδι με μοναδικό σπόρο. Αλλά το παιδί, που θα γεννηθεί, θα γεννηθεί για να πεθάνει. Για να λησμονήσουν, για να λησμονήσουν, εμπιστεύονται τη θεμελιακή λαχτάρα του ανθρώπου, τη δίψα του για την αιωνιότητα, στην κατανάλωση, στον ερωτισμό ή στην πολιτική. Εκθειάζουν τη ζωή, φωτογραφίζουν τη φιλενάδα τους γυμνή κι έγκυο, ρόδι με μοναδικό σπόρο. Αλλά το παιδί, που θα γεννηθεί, θα γεννηθεί για να πεθάνει. Μπροστά στο στενό και βαθύ χαντάκι, το τσιμενταρισμένο, το τεχνικό, μέσα σ’ ενα μεγάλο παριζιάνικο νεκροταφείο, ο άνθρωπος ξεσπάει σε λυγμούς. Σα να μη τελειώνει το κατέβασμα του φερέτρου. Ύστερα από πέντε λεπτά αρχίζει την απασχόληση – η ταφή είναι κι αυτή μια απασχόληση – φλυαρεί, έχει ξεχάσει. Ο θάνατος είναι αυτή η μικρή ρωγμή, που γρήγορα κλείνει. Δεν υπάρχει πια τίποτα. Σαπίζουν όλα. Κάθε αντίληψη του κόσμου, που δεν περικλείει τον θάνατο, δε μπορεί νάναι, παρά θανατηφόρα χίμαιρα. Χύνεται στον θάνατο των άλλων, ή στην εμβατηριακή ενορχήστρωση της υπνοβασίας. Ο καθένας ζει, σα να μπορούσε, μόνος αυτός, να ξεφύγει απ’ το θάνατο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν θα γευτεί διόλου το θάνατο όποιος εννοήσει την αρχή΄΄....μα βέβαια, αφού παρά την πίστη χρειάζεται και η τελεολογική υποστήριξη. Ο,τι καινοφανές, είχε ν'αντιμετωπίσει αιώνες ισχυρισμών, λόγων και διερωτήσεων του ευρύτερου μεσογειακού, αλλά κυρίως του ελληνικού χωροχρόνου.Επρεπε να δοκιμαστεί με το λόγο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι βέβαια, ο θάνατος, εδώ, δεν είναι αποκλειστικά σωματικός, φυσικός, συμβάν φυσιολογικό, αλλά πνευματικός - άν δεν εννοήσεις, πέθανες!
Ο άνθρωπος χρειάζεται πνευματικά το θάνατο. Δηλαδή του χρειάζεται ως σημαίνον συμβάν,όταν βγαίνει απ τη κατάσταση του ζώου. Για να αναρωτηθεί, γιατί υπάρχω αφού θα πεθάνω. Και να δημιουργήσει αυτός, το Λόγο.
Το 'μη φοβάσαι', προτρέπει και καλεί. Πρόκειται για ένα πνευματικό αγώνα κι όχι για μία περιχαρακωμένη πνευματική επικράτεια.
@ katestramenoiepagelmatie
ΑπάντησηΔιαγραφήλες ότι "ο άνθρωπος χρειάζεται πνευματικά το θάνατο (...) ως σημαίνον συμβάν, όταν βγαίνει από την κατάσταση του ζώου (...) για να αναρωτηθεί, γιατί υπάρχω αφού θα πεθάνω και να δημιουργήσει αυτός [=ο άνθρωπος] το Λόγο".
Ας πούμε ότι έτσι είναι. Γιατί όλη αυτή η ταλαιπωρία; Γιατί τελοσπάντων να δημιουργήσει ο άνθρωπος το Λόγο; Τι το σπουδαίο, ή όπως θέλεις πες το, έχει ο Λόγος που πρέπει σώνει και καλά ο άνθρωπος να τον δημιουργήσει και που για να το κάνει χρειάζεται από πάνω και να πεθαίνει;
Δεν είναι "τρελά" όλα αυτά; Δεν είναι πιο λογικό να πούμε ότι ο άνθρωπος πεθαίνει όπως κάθε έμβιο ον; Ότι δηλαδή δεν "χρειάζεται" να πεθαίνει "για να δημιουργήσει το Λόγο", απλά απλώς πεθαίνει επειδή είναι θνητός όπως όλα τα όντα;
"Όποιος εννοήσει την αρχή, δεν θα γευτεί διόλου το θάνατο", γιατί αρχή είναι η Ζωή, είναι που υπάρχει κάτι αντί για τίποτα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν είναι τρελλό για ένα Θεό να 'αποκαλύπτει' οτι 'εν αρχή ην ο Λόγος' και είναι τρελλό για τον άνθρωπο?
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλλά και πάλι, το οτι μπορούμε να πούμε οτι 'απλώς πεθαίνει όπως κάθε έμβιο ον', δηλαδή το εννοούμε απλώς(?)κατά μίαν έννοια, σημαίνει οτι βρισκόμαστε αναγκασμένοι να το εννοήσουμε , αν όχι να το νοηματοδοτήσουμε.
@ katestramenoiepagelmaties,για την ακρίβεια μοιάζει με φάρσα, με κακό αστείο. Να "πρέπει" δηλαδή να πεθαίνεις "για να" δημιουργήσεις το Λόγο. Να είναι (όπως ισχυρίζεσαι) ο θάνατος το προαπαιτούμενο της δημιουργίας Λόγου.
ΑπάντησηΔιαγραφή...άλλο χρεία, άλλο πρέπει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι για να το φέρουμε πιο κοντά μας,
ΑπάντησηΔιαγραφή...χρειάστηκε η Πτώση σε τούτη τη κοιλάδα -που τη λένε και Ειδική Οικονομική Ζώνη- για να αναρωτηθούμε τι συνέβη. Και κανείς δεν θα βγεί, κανείς δε θα μας βγάλει απο τούτο το λάκκο, εαν δεν συγκροτηθεί ο Λόγος, προσφορά της κοινωνίας στον εαυτό της.
Ο πνευματικός αγώνας πρέπει να ορίσει το πεδίο του. Το εγκατεστημένο ψεύδος παίρνει διαστάσεις ολοκληρωτικές. Και ο τρόμος μπροστά στο κενό απο τυχόν κατάρρευσή του, συναγωνίζεται το τρόμο που παράγει μέσα στην επικράτειά του.