*
Μηδενισμός μέρος 3ο. Όπου ήρθε η ώρα να περάσουμε στα άδυτα του ευρωπαϊκού μηδενισμού. Μια εκπομπή στοιχειωμένη από τον Νίτσε.
* Τορίνο. Στις 3 Ιανουαρίου του 1889, ο Φρίντριχ Νίτσε βγαίνει από τον αρ. 6 της οδού Κάρλο Αλμπέρτο, ίσως για να κάνει ένα περίπατο, ή για να πάρει την αλληλογραφία του από το Ταχυδρομείο. Όχι πολύ μακριά του, ένας αμαξάς έχει πρόβλημα με το άλογό του, που έχει στυλώσει τα πόδια του και δεν το κουνάει ρούπι. Ο αμαξάς χάνει την υπομονή του κι αρχίζει να μαστιγώνει το ταλαίπωρο το ζώο. Χάρη στον ποιητή Μπέλα Ταρ, η συνέχεια επί της οθόνης.
[…]Η αναζήτηση του νοήματος, που αδυσώπητα διαλύει και εξετάζει εκ νέου όλα τα αποδεκτά δόγματα και κανόνες, μπορεί ανά πάσα στιγμή να στραφεί ενάντια στον εαυτό της, κατά κάποιο τρόπο, να παράγει μια αντιστροφή των παλαιών αξιών, και να τις δηλώσει ως «νέες αξίες». Αυτό είναι, σε κάποιο βαθμό, αυτό που έκανε ο Νίτσε όταν αντέστρεψε τον Πλατωνισμό, ξεχνώντας ότι ένας αντεστραμμένος Πλάτωνας εξακολουθεί να είναι Πλάτωνας, ή αυτό που έκανε ο Μαρξ, όταν αναποδογύρισε τον Χέγκελ, δημιουργώντας ένα αυστηρά χεγκελιανό σύστημα της εν εξελίξει ιστορίας. Τέτοια αρνητικά αποτελέσματα της σκέψης θα χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια τόσο κοιμισμένα, με την ίδια απερίσκεπτη ρουτίνα, όπως οι παλιές αξίες. Τη στιγμή που εφαρμόζονται στη σφαίρα των ανθρώπινων υποθέσεων, είναι σαν να μην είχαν περάσει ποτέ από τη διαδικασία της σκέψης. Αυτό που αποκαλούμε συνήθως μηδενισμό-και μπαίνουμε στον πειρασμό να χρονολογήσουμε ιστορικά, να καταγγείλουμε πολιτικά, και να αποδώσουμε σε στοχαστές οι οποίοι φέρονται να τόλμησαν να σκεφτούν «επικίνδυνες σκέψεις» -είναι στην πραγματικότητα ένας κίνδυνος εγγενής στην ίδια την δραστηριότητα της σκέψης. Δεν υπάρχουν επικίνδυνες σκέψεις, η ίδια η σκέψη είναι επικίνδυνη, αλλά ο μηδενισμός δεν είναι το προϊόν της. Μηδενισμός δεν είναι παρά η άλλη όψη του συμβατισμού (conventionalism), το δόγμα του συνίσταται από αρνήσεις των ισχυόντων, αποκαλούμενων θετικών αξιών στις οποίες παραμένει δεσμευμένος. Κάθε κριτική διερεύνηση πρέπει να περάσει από ένα στάδιο τουλάχιστον υποθετικής άρνησης των αποδεκτών απόψεων και «αξιών», με τον εντοπισμό των επιπτώσεών τους και των σιωπηρών τους υποθέσεων, και με αυτή την έννοια ο μηδενισμός μπορεί να θεωρηθεί ως ένας καθημερινός κίνδυνος της σκέψης. Αλλά ο κίνδυνος αυτός δεν προκύπτει από τη σωκρατική πεποίθηση ότι μια ανεξέταστη ζωή δεν αξίζει να την ζούμε, αλλά, αντιθέτως, από την επιθυμία να βρεθούν αποτελέσματα τα οποία θα κάνουν την περαιτέρω σκέψη περιττή. Η σκέψη είναι εξίσου επικίνδυνη για όλα τα δόγματα και, από μόνη της, δεν γεννά κανένα νέο δόγμα.[…]
ΑπάντησηΔιαγραφήHANNAH ARENDT
RESPONSIBILITY AND JUDGMENT
@ Παναγιώτη, εξαιρετικό και σ' ευχαριστούμε που μας το θύμισες! Θα το διαβάσουμε-σχολιάσουμε στη σημερινή εκπομπή, γιατί εκφράζει αυτό που προσπαθούμε να δείξουμε: πέρα από την απλή ιστοριογραφική προσέγγιση του μηδενισμού, την παγίδευση στην οποία οδηγεί εάν δεν τον αντιληφθεί κανείς ως "πέρασμα".
ΑπάντησηΔιαγραφή