Ρώσικος μυστικισμός και Οκτωβριανή επανάσταση: «Αναρχοβιοκοσμιστές», οι πρόγονοι του Τρανσχιουμανισμού;

Έκθεση στη Λέσχη της οδού Τσβέρσκαγια, 1927

 

Πώς μου ήρθε τώρα; Θυμάμαι πριν πολλά χρόνια είχε πέσει μια ορισμένη θυμηδία —για να το πω ευγενικά— με τις απόψεις περί UFO που είχε διατυπώσει ένα κάποτε σημαντικό στέλεχος του διεθνούς Τροτσκισμού, ο  Όμηρος Ρωμύλος Κριστάλι Φρασνέλι, γνωστός ως Χ. Ποσάδας, στο κείμενό του με τον τίτλο-σιδηρόδρομο «Ιπτάμενοι δίσκοι, η διαδικασία της ύλης και της ενέργειας, η επιστήμη, ο επαναστατικός αγώνας της εργατικής τάξης και το σοσιαλιστικό μέλλον της ανθρωπότητας» (Ιούνιος 1968), όπου διαβεβαίωνε, μεταξύ άλλων, ότι τα εξωγήινα όντα «έρχονται από ανώτερου τύπου κοινωνίες (…), μας επισκέπτονται χωρίς εχθρικές διαθέσεις (…) μόνο για να μας παρατηρήσουν», για να καταλήξει στην ανάγκη να απευθύνουμε ένα κάλεσμα προς αυτά τα ανώτερα όντα για χάρη μιας διαπλανητικής επανάστασης.

Ε λοιπόν, το ενδιαφέρον είναι πως ο Ποσάδας, δηλαδή αυτές οι αλλόκοτες ιδέες του, δεν έπεσαν από τον ουρανό μέσα στο επαναστατικό κίνημα. Για την ακρίβεια, παρόμοιες απόψεις, και μάλιστα πολύ πιο πλούσιες θα έλεγε κανείς τουλάχιστον σε φαντασία, είχαν διατυπωθεί μισό αιώνα νωρίτερα από τους Αναρχοβιοκοσμιστές, ένα παράξενο ρεύμα που διαδέχτηκε τους Ουνιβερσαλιστές αναρχικούς στη Λέσχη της οδού Τσβέρσκαγια, στη Μόσχα, όταν τους «μάντρωσαν» οι μπολσεβίκοι μετά την εξέγερση της Κροστάνδης (βλ. Αλεξάντερ Μπέρκμαν, «Ο μπολσεβίκικος μύθος», Πανοπτικόν). Βλέπετε, οι Αναρχοβιοκοσμιστές ήταν πολύ πιο φιλικοί απέναντι στους μπολσεβίκους απ’ ό,τι οι Ουνιβερσαλιστές, παρ’ όλο που και αυτοί θεωρούνταν από τους άλλους αναρχικούς κάτι σαν «αναρχοσοβιετικοί» ή «αναρχομπολσεβίκοι» (βλ. «Οι Ρώσοι αναρχικοί και ο εμφύλιος πόλεμος», στο συλλογικό «Αναρχικοί και μπολσεβίκοι στη ρώσικη επανάσταση», Αλεξάνδρεια).

Τι πρέσβευαν οι Αναρχοβιοκοσμιστές; Τίποτα λιγότερο από τη «διαπλανητική επανάσταση» (πλην επί του σοβιετικού εδάφους, όπως διευκρίνιζαν) και τίποτε λιγότερο από την επίτευξη της «φυσικής αθανασίας για όλους»!  

Πράγματι, ένας από τους πιο ενδιαφέροντες αναρχοβιοκοσμιστές, ο εικαστικός και ποιητής Αλεξάντρ Σβιατόγκορ, που πήρε ενεργό μέρος στη ρώσικη επανάσταση και στις δραστηριότητες της Προλετκούλτ πριν τον ξαποστείλει ο Στάλιν στα γκουλάγκ όπου και πέθανε, το δήλωνε απερίφραστα: 

«Το σημαντικότερο για εμάς είναι η αθανασία του ατόμου και η ζωή του μέσα στο σύμπαν. Έχουμε υψώσει αυτή την αξία σε σκοπό (…) [διότι] ο θάνατος υποβιβάζει τον άνθρωπο και ο φόβος του θανάτου τον κάνει δειλό, χαμερπή και ψεύτη (…) [ενώ] υπάρχει μέσα του και το υγιές ένστικτο της αθανασίας. (…) Σύμφυτη με την αξία της αθανασίας είναι για εμάς και η διαπλανητικότητα (…) το πώς θα γίνουμε πολίτες του σύμπαντος. (…) Η ταξική πάλη θα καταργήσει τις κοινωνικές διαιρέσεις και με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας θα απαντήσει στα ζητήματα του βιοκοσμισμού» («Οι απόψεις μας», στο περιοδικό «Βιοκοσμιστής», τχ 1, Μάρτιος 1922).  

Βέβαια, θα ήταν μεγάλη παράλειψη αν δεν αναφέρουμε τον πατέρα του Βιοκοσμισμού, από τον οποίο οι Αναρχοβιοκοσμιστές του ’17 άντλησαν τις βασικές ιδέες τους, τον φιλόσοφο Νικολάι Φιοντόροβιτς Φιόντοροφ (1829-1903), φίλο του Τολστόι, ο οποίος έφτανε τα πράγματα ίσως ακόμη μακρύτερα αφού, πέρα από τον «αθανατισμό», πρέσβευε και την «ανάσταση νεκρών» με τη χρήση τεχνοεπιστημονικών μέσων! Κι εδώ έχει ενδιαφέρον ένα άρθρο του (αρχικά μαρξιστή και εμπλεκόμενου στις επαναστατικές διεργασίες που οδήγησαν στο ’17, και στη συνέχεια χριστιανού) πολιτικού και φιλόσοφου Νικολάι Αλεξάντροβιτς Μπερντγιάεφ (1874-1948), στο οποίο εξετάζει τη σκέψη του Φιόντοροφ καταλήγοντας: 

«Ο Φιόντοροφ ήταν ένας χαρακτηριστικά Ρώσος στοχαστής, που με τόλμη εξέφρασε τη βαθιά ρώσικη θλίψη απέναντι στην οδύνη, τον πόνο και το θάνατο των ανθρώπων, καθώς και τη ρώσικη αναζήτηση μιας πανανθρώπινης σωτηρίας» («The religion of resuscitative resurrection. “The Philosophy of Common Task” of N.F. Fedorov», 1915).

Όπως καταλαβαίνετε, τουλάχιστον ως προς τον «αθανατισμό», οι Αναρχοβιοκοσμιστές δικαίως θεωρούνται προφήτες και πρόγονοι από τους πιο σημαντικούς του σημερινού Τρανσχιουμανισμού, που και αυτός μπορεί να θεωρηθεί, όπως και ο «Βιοκοσμισμός», σαν ένα ένα παράξενο (ή ίσως όχι τόσο παράξενο) μίγμα μυστικισμού και επιστημονισμού — κι ίσως γι’ αυτό το λόγο έχουν αρχίσει να τους «ανακαλύπτουν», όπως διαπιστώνει κανείς με το εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο «Russian Cosmism» του καθηγητή Boris Groys από τις εκδόσεις ΜΙΤ Press παρακαλώ.

Αν μάλιστα φέρουμε στο μυαλό μας τον «βιοκοσμιστή» βιοφυσικό Αλεξάντερ Λεονίντοβιτς Τσιζέφσκι (1897-1964), ιδρυτή της «ηλιοβιολογίας» και συγγραφέα άρθρων περί «κοσμοβιολογίας» και «βιορυθμών», που κι αυτός πήρε μέρος στη ρώσικη επανάσταση και πέρασε κι από τα γκουλάγκ, ίσως δεν είναι καθόλου παράλογο ν’ αναρωτηθούμε για έναν άλλο αιρετικό της επιστήμης: μήπως και ο αγαπημένος βιοαγρονόμος του Στάλιν αλλά και του Χρουτσώφ, ο αρνητής της μεντελιανής γενετικής και γενικά της ιδέας περί γονιδίων, ο Τροφίμ Ντενίσοβιτς Λυσένκο (1898-1976), δεν ήταν κατά βάση μυστικιστής και αυτός στο βαθμό που ένα πλήθος από τις ιδέες του ήταν σαφώς βιταλιστικές; —όπως π.χ. η ιδέα ότι τα φυτά δεν πεθαίνουν επειδή γερνάνε, αλλά «αυτοκτονούν» αυτοθυσιαζόμενα ώστε να αναπτυχθούν τα νεαρά δέντρα και φυτά.

Κλείνοντας, ας θυμίσω πως εκτός από αυτό τον «επαναστατικό» μυστικισμό, στην προεπαναστατική Ρωσία ξεπήδησαν και τα πολύ περισσότερο γνωστά και διαδεδομένα ρεύματα ενός «αντεπαναστατικού» μυστικισμού, όπως η Θεοσοφία της Ελένα Μπλαβάτσκι (1831-1891), ή ο Τέταρτος Δρόμος του Πιότρ Νταμιάνοβιτς Ουσπένσκι (1878-1947), ένας μυστικισμός που διαπνεόταν από ένα έντονο «αριστοκρατικό», ας πούμε, πνεύμα (μόνο για τους εκλεκτούς, ο λαός είναι μια μάζα αδαών, κ.λπ.) και τάχθηκε εναντίον της Ρώσικης επανάστασης.

Σημ. Η εικόνα είναι από την Πρώτη Διεθνή Έκθεση Διαπλανητικών Αεροσκαφών και Μηχανισμών, που έλαβε χώρα στη Λέσχη της οδού Τσβέρσκαγια το 1927.