Πόσο διασκεδαστική μπορεί να είναι η (καλή) φιλοσοφία;

Aς πάρουμε ένα ξένο, που επισκέπτεται για πρώτη του φορά την Οξφόρδη ή το Κέιμπριτζ, και στον οποίο δείχνουν διάφορα κολέγια, βιβλιοθήκες, γήπεδα αθλοπαιδιών, μουσεία, επιστημονικά τμήματα και γραφεία διοικητικών υπηρεσιών. Μετά την ξενάγηση, ο επισκέπτης αυτός ρωτάει: «Και το Πανεπιστήμιο; Πού είναι το Πανεπιστήμιο; Είδα πού ζουν τα μέλη των κολεγίων, πού εργάζεται το προσωπικό της Γραμματείας, πού διεξάγουν τα πειράματά τους οι επιστήμονες, κ.λπ. Όμως ακόμα δεν είδα το Πανεπιστήμιο, στο οποίο ζουν και εργάζονται τα μέλη του Πανεπιστημίου σας».

Χρειάζεται τότε να του εξηγήσουν ότι το Πανεπιστήμιο δεν είναι ένα άλλο ίδρυμα, κάτι επιπλέον, αντίστοιχο των κολεγίων, των εργαστηρίων και των γραφείων που είδε. Το Πανεπιστήμιο είναι απλώς ο τρόπος με τον οποίο είναι οργανωμένα όλα όσα έχει ήδη δει. Όποιος τα δει όλα αυτά και κατανοήσει την συνάρθρωσή τους, τότε έχει δει το Πανεπιστήμιο. 

Το λάθος που έκανε ο επισκέπτης μας οφείλεται στο ότι υπέθεσε, αθώα, ότι είναι σωστό να γίνεται λόγος για το Κολέγιο Christ Church, την Bodleian Library, το Ashmolean Museum και το Πανεπιστήμιο. Δηλαδή να μιλάει κανείς λες και «το Πανεπιστήμιο» αποτελεί ένα επιπλέον μέλος της κλάσης, στην οποία ανήκουν ως μέλη οι άλλες μονάδες. Εσφαλμένα κατέταξε έτσι το Πανεπιστήμιο στην ίδια κατηγορία, στην οποία ανήκουν τα άλλα ιδρύματα του έδειξαν. Αυτό εννοώ με τη φράση «κατηγοριακό σφάλμα» (Category-mistake)

Gilbert Ryle, The Concept of Mind (1949) 

– Το απολαυστικό αυτό απόσπασμα είναι από το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, που έχει τίτλο «Ο καρτεσιανός μύθος».

 

Σημ. HS. Μπορείτε να το διαβάσετε στα ελληνικά, σε απόδοση Γ. Μαραγκού, εδώ