Θεωρία και Πολιτική

Richard Rorty (1931-2007)

«Οι διανοούμενοι δεν βλέπουν ότι επενδύοντας τις πνευματικές τους δυνάμεις σε μια κριτική θεωρία της κουλτούρας και της ιδεολογίας (Cultural Studies), παύουν να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις μιας πολιτικής σκέψης. Στην πολιτική το ζήτημα δεν είναι να έχεις καλύτερη θεωρία από τους άλλους, δηλαδή μια θεωρία που να σου επιτρέπει να έχεις απάντηση για όλες τις δυνατές αντιρρήσεις, αλλά να είσαι σε θέση να κάνεις συγκεκριμένη μια δυσκολία, μια δυσφορία, μια οδύνη, μια σύγκρουση, χρησιμοποιώντας πολιτικούς όρους, δηλαδή το λεξιλόγιο της δημόσιας συζήτησης και των νομοσχεδίων. Για τον Ρόρτι, τα αμαρτήματα της Θεωρίας* είναι η φυγή προς την αφαίρεση και η επίκληση του άφατου.»

Vincent Descombes, Rorty contre la Gauche Culturelle (1999)

 

* Σημείωση του V.D. — Στα γραπτά της αμερικάνικης πολιτισμικής κριτικής [στην οποία αναφέρεται ο Ρόρτι], η λέξη «θεωρία» χρησιμοποιείται ως απόλυτο ουσιαστικό. Δεν χρειάζεται διευκρίνηση τίνος πράγματος θεωρία είναι η θεωρία, ή με ποιον τρόπο αναφέρεται σε παρατηρήσεις. Ξανασυναντάμε εδώ μια ιδιαιτερότητα της γαλλικής χρήσης της λέξης της δεκαετίας του ’60 (ειδικά στα «πρωτοποριακά» περιοδικά εκείνης της εποχής). Υπάρχουν άλλωστε μεγάλες ομοιότητες ανάμεσα στη γαλλική χρήση του χτες και την αμερικάνικη του σήμερα. Η βασική ιδέα εδώ είναι ότι μπορεί κανείς να κάνει τη δουλειά του ως κριτικός (λογοτεχνίας, κινηματογράφου, κ.λπ.) με δυο τρόπους : είτε χωρίς να έχει μια θεωρία για την πρακτική του και για το αντικείμενό του — υποπίπτοντας επομένως στις αυταπάτες του «εμπειρισμού» και του «θετικισμού» —, είτε πάλι με το να εξοπλιστεί με μια θεωρία που να του επιτρέπει να αχρηστέψει τα ιδεολογικά τεχνάσματα μέσω των οποίων το κυρίαρχο «σύστημα» (με τους αυθαίρετους αποκλεισμούς και τις προτιμήσεις του) τείνει προς την τέλεια αναπαραγωγή του εαυτού του.