Οδός Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου

 

Συγγνώμη που ξεκινάω έτσι. Καθώς γεννήθηκα κοντά στα μέσα του περασμένου αιώνα, ανήκω σ’ εκείνες τις γενιές που έζησαν από πρώτο χέρι το «θάνατο των ιδεολογιών». Κάποιοι από εμάς, μάλλον οι λιγότεροι, φροντίσαμε να τις θάψουμε. Και κάποιοι, ακόμα πιο λίγοι νομίζω, τις πενθήσαμε και τις κηδέψαμε κιόλας. 

 

Πώς είναι να μεγαλώνεις, τώρα, σε ένα κόσμο χωρίς ιδεολογίες, χωρίς γενικές αναφορές, χωρίς «μεγάλες αφηγήσεις»; Πώς είναι να μη μπορείς να δώσεις λόγο κοινό σε αυτά που ζεις; Πώς είναι ― κυρίως! ― να μην ξέρεις ένα τρόπο να μετουσιώνεις τα βιώματα και τις εμπειρίες σου μέσα σε ένα σώμα ιδεών και, μάλιστα, να απαιτείς από αυτό να έχει συνέχεια και συνέπεια; Πώς είναι να σε αποθαρρύνουν και να σε αποτρέπουν από αυτή τη γνώση; Πώς είναι όταν μόνη επίσημη γλώσσα είναι τα μουγκρητά της αυτοσυντήρησης;

Δεν ξέρω να απαντήσω σε αυτά... Για μένα πάντως, όλα όσα συνέβησαν –και συμβαίνουν ακόμα– τούτες τις μέρες, συνοψίζονται σε αυτό που έζησα στην κηδεία του Αλέξανδρου.

Χιλιάδες κόσμος μαζεμένος. Όχι μόνο νεαρόκοσμος. Σχεδόν όλες οι ηλικίες. Σιωπή απέραντη την ώρα της νεκρώσιμης ακολουθίας. Θλίψη, οργή, τεταμένη προσμονή, μια περισυλλογή περίεργη, παρουσία νεκρών ολόγυρα, ένα τραύμα που ακόμα δεν έχει αρχίσει να κρυώνει, συγκίνηση πάνδημη, όλες οι απώλειες καθενός να πλανιούνται στα βλέμματα, μια αίσθηση κοινή πως ζούμε τώρα όλοι μαζί κάτι που μας αγγίζει άμεσα, μας διαπερνάει και μας ξεπερνάει ταυτόχρονα. Με το δι’ ευχών, όλοι με μια φωνή «Αθάνατος!» κι έπειτα χειρονομίες και συνθήματα οργής. Ύστερα πάλι σιωπή, συγκίνηση, προσμονή, να διακόπτονται πού και πού από συνθήματα οργής, ενώ παραπέρα κάποιοι πρώτοι καπνοί.

Πόνος, θλίψη, θυμός, συγκίνηση, εκρήξεις οργής, βάρος αβάσταχτο, κενό που δεν αναπληρώνεται, απελπισία, μετέωρη προσδοκία για κάτι αόριστο. Με μια λέξη: Πένθος. Αλλά πένθος κοινό.

Είναι πολύς καιρός που το πένθος διατρέχει (και) αυτή τη χώρα. Είχαμε σχεδόν ξεχάσει για πόσες δεκαετίες, μετά την πρόσκαιρη χαρά που έφερε η πτώση της δικτατορίας, ακούγαμε για «φως στο βάθος του τούνελ», όταν, περίπου ξαφνικά, ανακαλύψαμε ότι το φως αυτό δεν ήταν της εξόδου αλλά του τρένου που ερχόταν καταπάνω μας.

Είναι κάποιος καιρός που, σαν από το πουθενά (παρ’ όλα τα σημάδια), η φαρσοκωμωδία της «ανάπτυξης» έδωσε τη θέση της στην τραγωδία της κατάρρευσης… και μαζί της, το ψωροφαντασμένο σύνθημα «Ο καθένας για την πάρτη του» έδωσε τη θέση του στην πανικοβλημένη πίσω όψη του: «Ο σώζων εαυτόν σωθήτω!».

Είναι λίγος καιρός που (και) αυτή η χώρα άρχισε να ξεπέφτει μαζικά από την ευημερία με κυμαινόμενο επιτόκιο στη σταθερή, γυμνή απώλεια. Όλα ―κοινωνικά κεκτημένα, μεροκάματα, σχέσεις, φιλίες, προσδοκίες, νόημα, ένας ολόκληρος κόσμος― βρέθηκαν στην κόψη του ξυραφιού. Και το ξυράφι είχε αρχίσει κιόλας να κόβει οδυνηρά καθώς, πίσω από την απώλεια πραγμάτων, έφεγγε σιγά-σιγά εκείνη η αποτρόπαια αλήθεια, το κεντρικό ερώτημα που όλα τούτα ήταν σαν να ’θελαν να κρύψουν:

Είναι λοιπόν η ζωή μια απελπισμένη μάχη με το Μηδέν, έρμαιο της ωμής δύναμης κι έκθετη σε κάθε φρίκη; Αυτό θέλουμε να  είναι η ζωή μας;

Είναι μόλις μερικοί μήνες που η άβυσσος μάς κοιτούσε κατάματα... μόνο που ο καθένας σήκωνε το βάρος της απώλειας και τούτης της ανατριχιαστικής αποκάλυψης μόνος του, χωρίς την αίσθηση ενός πένθους κοινού. Ώσπου ήρθε ο φόνος ενός δεκαπεντάχρονου παιδιού! Από κάποιον που υποτίθεται πως εκπροσωπούσε την έννομη, πολιτισμένη, δημοκρατική ισχύ. Σε μια στιγμή που ο ένας εμπαιγμός από την εξουσία διαδεχόταν τον άλλον.

Το πένθος (ξεκίνησε να) γίνεται κοινό. Λόγια να το εκφράσουμε, δεν έχουνε βρεθεί ακόμα. Δεν συγκροτήσαμε ακόμα ένα λόγο κοινό. Ακόμα πέφτουμε.

Ας μην ξεχνάμε μόνο, πως η οδός Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου δεν είναι αδιέξοδο.

 

15.12.2008
Hollowsky