Χαμένα Κορμιά

Από την έκθεση στην Τεχνόπολη

[Ευχαριστούμε τους αναγνώστες μας και αναδιατυπώνουμε μετά από 46 σχόλια ]

Είναι ανατριχιαστικό, ότι κάποιος αγόρασε πτώματα ανθρώπων (από μια χώρα, όπου ο ανθρωπισμός βρίσκεται πολλούς βαθμούς υπό το μηδέν), τα «επεξεργάστηκε» και τα εκθέτει σε αίθουσες τέχνης ανά τον κόσμο. Είναι εξοργιστικό, ότι αυτή η έκθεση μεταμοντέρνας πτωματολαγνείας φιλοξενείται στη χώρα μας από ένα θεσμικό φορέα σε ένα δημόσιο χώρο όπως είναι η Τεχνόπολη. Είναι απογοητευτικό, ότι συνεπικουρείται από τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, που δεν νομίζουμε να συστάθηκε για να προάγει τον εθισμό των ανθρώπων στην περιύβριση νεκρών ― αφού τι άλλο είναι να παίρνεις από τ’ αζήτητα το νεκρό σώμα κάποιου δυστυχισμένου και να το στήνεις πάνω σ’ ένα βάθρο να βαστάει … ρακέτα του τένις; ή μήπως αυτό δεν ισχύει επειδή, απλώς, ο νεκρός αυτός «τενίστας» μάς είναι ξένος και άγνωστος; Είναι, τέλος, τραγικό που, όπως διαβάζουμε, υπό το πρόσχημα φτωχών δασκαλίστικων κοινοτοπιών, κάμποσα σχολεία έσπευσαν να δηλώσουν ενθουσιωδώς συμμετοχή σε τούτη τη λάσπη.

Οι σύγχρονες κοινωνίες υποτίθεται πως απάλλαξαν το ανθρώπινο σώμα από τα μεταφυσικά θρησκευτικά δεσμά, όχι για να το αφήσουν ακόμα πιο έκθετο στους επίγειους εξευτελισμούς αλλά για να το αποκαταστήσουν θετικά στην «υλικότητά» του. Φυσικά τούτο σήμαινε, επίσης, την παράδοση του σώματος, ως καθαρής πλέον «ύλης», ζωντανής ή νεκρής, στην έρευνα. Όχι άνευ όρων παρόλαυτά, ούτε και σε κάθε λογής «έρευνα».

Υπήρχε, φαίνεται, ακόμα ζωντανή η υποψία της ανθρώπινης δεινότητας, της ανθρώπινης ροπής τόσο προς το καλό όσο και προς το κακό, ή τελοσπάντων κάποια στοιχειώδης συναίσθηση της ανάγκης για μια έσχατη οριοθέτηση της κερδοσκοπίας. Έτσι ο ανθρωπιστικός σεβασμός της ανθρώπινης ακεραιότητας δεν συναινούσε στην περιφρόνηση του, συναφούς με αυτήν, σεβασμού του σώματος· ακόμα και του νεκρού. Γι’ αυτό το λόγο οι σύγχρονες κοινωνίες αποφάσισαν, σωστά, να επιτρέπεται η χρησιμοποίηση νεκρών ανθρώπινων σωμάτων μόνο εφόσον θα τηρείται μια σειρά αυστηρών δεσμευτικών προϋποθέσεων: αποκλειστικά για την ιατρική έρευνα και μέσα στα οριοθετημένα πλαίσια αυτής και της διδασκαλίας της, η οποία δεν αποσκοπεί στη «γνώση» γενικά και αφηρημένα ― που, έτσι, δεν διαφοροποιείται ποιοτικά από την απλή (έως και νοσηρή) περιέργεια ― αλλά πολύ συγκεκριμένα στη θεραπεία ασθενειών, και ολοκληρώνεται με τον περίφημο «όρκο του Ιπποκράτη» και τις ανθρωπιστικές δεσμεύσεις του.

Το σημείο αυτό είναι καίριο και αφορά το στοιχειώδες ανθρωπιστικό θεμέλιο των σύγχρονων κοινωνιών, διότι δηλώνει πράγματι μια ριζική πολιτισμική συμφωνία: ότι, έξω από αυτό το θεσμοθετημένο ιατρικό-θεραπευτικό πλαίσιο, η επεξεργασία και η περιεργασία νεκρών σωμάτων δεν προάγει ούτε τη γνώση, ούτε κάποια αισθητική ποιότητα (όπως ισχυρίζονται οι διοργανωτές και οι υποστηρικτές της έκθεσης), αλλά την αναισθητοποίηση βασικών αντανακλαστικών μας και την ύπουλη εισαγωγή στο βάθος της προσωπικότητάς μας μιας εκλεπτυσμένης νάρκωσης απέναντι στη φρίκη.

Έτσι, εντελώς φυσιολογικά, αποτροπιασμό και ψυχική εξέγερση προκαλούσαν έως πρόσφατα, όχι μόνο τα αθέμιτα «ιατρικά πειράματα» στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά ακόμα και οι φήμες, ότι, στην καρδιά της πολιτισμένης Ευρώπης, νεκρά σώματα χρησιμοποιήθηκαν σαν υλικό για την παραγωγή σαπουνιών, ή ότι κομμάτια από το δέρμα νεκρών αφαιρέθηκαν και έγιναν αντικείμενο συλλογής για την … καλλιτεχνική αξία των τατουάζ τους.

Θεωρούμε επομένως άκρως ανησυχητικό ―ιδιαίτερα στο βαθμό που συνεπικουρείται από δημόσιους φορείς―, το γεγονός ότι τώρα, στα χρόνια της μεταμοντέρνας λάσπης, μες από τούτη την έκθεση επεξεργασμένων πτωμάτων στην Τεχνόπολη, η ιδέα της χρησιμοποίησης πτωμάτων απελευθερωμένης από δεσμευτικούς ανθρωπιστικούς περιορισμούς επανέρχεται, συνοδευόμενη από ισχυρές δόσεις δήθεν αισθητικής δημιουργίας και επιστημονικού διδακτισμού σαν αναισθητικό για την ήπια καταστολή των όποιων αντιδράσεων.

Το διακύβευμα είναι σαφές. Αφορά τα αντανακλαστικά και το βαθμό αλλοτρίωσης της κοινωνίας μας απέναντι στην έκπτωση ακόμα και του μόνου ανείπωτου ― ξεκινώντας, όπως πάντα, από τη δοκιμασία των αντανακλαστικών και του βαθμού αλλοτρίωσης των επιστημόνων, των καλλιτεχνών και των διανοούμενων: Θα γίνει αντιληπτή η μέγιστη προσβολή; Θα συνειδητοποιηθεί η παραβίαση των θεμελίων του στοιχειώδους ανθρωπισμού;

Δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο, ότι αυτή η «θολούρα με ξεκάθαρους στόχους» επιστρατεύει την Τέχνη και την Επιστήμη προκειμένου, με ψευτοεπιχειρήματα και από τους δυο αυτούς τομείς («μια περιπέτεια γνώσης και ομορφιάς»!), να ευλογηθεί το εγχείρημα και να προβληθεί σαν «πρωτότυπο», «καινοτόμο», «ανατρεπτικό», «πρωτοποριακό», έτσι ώστε όποιος τολμήσει ν’ αντιδράσει, να στιγματιστεί εκ των προτέρων «οπισθοδρομικός» και να τεθεί νοκ-άουτ από την κερκίδα. Το κόλπο έχει αρχίσει να παλιώνει, αλλά όπως φαίνεται δεν είναι λίγοι εκείνοι που τσιμπάνε ή που δειλιάζουν και είτε σιωπούν, είτε ξεροβήχουν, είτε μασάνε τα λόγια τους.

Εάν οι σύγχρονες κοινωνίες δεν έχουν πρόβλημα να βγάλουν τα μάτια τους με τα ίδια τους τα χέρια, να ξεριζώσουν δηλαδή τον όποιο ανθρωπισμό στο όνομα ενός ευτελούς υλισμού, τόσο το χειρότερο για τις ίδιες.

Εμείς απαιτούμε την ακύρωση της συγκεκριμένης έκθεσης τώρα!

οι happyfew