Σελίδες

07 Απριλίου 2009

Γλώσσα, έκφραση, συνείδηση


Ερνστ Κασσίρερ
"(...) Η πρωταρχική λειτουργία των γλωσσικών εννοιών δεν συνίσταται στη σύγκριση εμπειριών και την επιλογή ορισμένων κοινών χαρακτηριστικών, αλλά στη συμπύκνωση αυτών των εμπειριών, στην απόσταξή τους μπορούμε να πούμε. Αλλά ο τρόπος αυτής τής συμπύκνωσης εξαρτάται πάντα από το προς τα πού στρέφεται το ενδιαφέρον τού υποκειμένου, και καθορίζεται όχι τόσο από το περιεχόμενο τής εμπειρίας όσο από την τελεολογική σκοπιά από την οποία αντικρίζεται. Μόνον ό,τι μοιάζει σημαντικό για την επιθυμία και τη βούλησή μας, την ελπίδα και την ανησυχία μας, τη δράση και τη δημιουργία μας, μόνον αυτό δέχεται τη σφραγίδα τού λεκτικού 'νοήματος' (...)

Διότι μόνον ό,τι συνδέεται κατά κάποιον τρόπο προς το εστιακό σημείο τής βούλησης και τής τάξης, μόνον ό,τι αποδεικνύεται ουσιαστικό για το συνολικό σχήμα τής ζωής και τής δραστηριότητας, επιλέγεται μέσ' από την ενιαία ροή των αισθητηριακών εντυπώσεων και 'επισημαίνεται' ανάμεσά τους - δηλαδή παίρνει έναν ιδιαίτερο γλωσσικό τονισμό, ένα όνομα. Οι απαρχές αυτής τής διαδικασίας 'επισήμανσης' πρέπει αναμφίβολα να αποδοθούν και στα ζώα (...)

Αλλά [στα ζώα] μια τέτοια παρουσία καλύπτει πάντα μόνο τη συγκεκριμένη στιγμή κατά την οποία η ορμή προκαλείται, διεγείρεται άμεσα. Μόλις το ερέθισμα ελαττωθεί, και η επιθυμία εκπληρωθεί, ο κόσμος τού Είναι, η τάξη των αντιλήψεων καταρρέει και πάλι. Όταν ένα νέο ερέθισμα φθάσει στη συνείδηση τού ζώου, ο κόσμος αυτός ξαναγεννιέται αλλά παραμένει πάντα στα στενά όρια των τρεχουσών ορμών και διεγέρσεων. (...)

Το παρελθόν δεν διατηρείται παρά αμυδρά μόνο, το μέλλον δεν γίνεται μια εικόνα, μια προοπτική. Μόνο η συμβολική έκφραση μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα της προοπτικής και της ανασκόπησης, διότι μόνο με σύμβολα μπορούν όχι μόνο να γίνουν διακρίσεις αλλά και να μονιμοποιηθούν στη συνείδηση. Ό,τι δημιούργησε κάποτε ο νους, ό,τι έχει επιλεγεί από τη σύνολη σφαίρα τής συνείδησης, δεν χάνεται ξανά όταν η αρθρωμένη λέξη έχει τη σφραγίδα της πάνω του και τού έχει δώσει την οριστική του μορφή."

Ernst Cassirer, Γλώσσα και Μύθος (1946)
εκδόσεις ΕΡΑΣΜΟΣ, 1989


8 σχόλια:

  1. Ερώτηση:υπάρχει καμιά πιθανότητα να το πάρει το ποτάμι αυτό το περισσότερο που μπορούμε να μάθουμε κατά τον τίτλο,ή να πάψω να ελπίζω και να το ψάξω στο βιβλίο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Π.Α.,

    να ψάξεις στο βιβλίο τεμπελάκο!

    :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δεν είναι θέμα τεμπελιάς νομίζω.Έχει (μισο)καεί ο επεξεργαστής και "το παρελθόν δεν διατηρείται παρά αμυδρά μόνο, το μέλλον δεν γίνεται μια εικόνα, μια προοπτική" παρόλες τις συμβολοποιήσεις.
    Αλλά ας ελπίσουμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία!

    :-)

    Το "τελευταία" όμως είναι επίθετο (=τελευταία απ' όλα τα άλλα πεθαίνει η ελπίδα);

    ή

    επίρρημα (=τώρα τελευταία, εσχάτως, πεθαίνει η ελπίδα);

    :-)))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μάλλον για επίρρημα μου φαίνεται ότι πάει.Κάπου πρέπει να στέκεται κανείς για να κινήσει κάτι και να έχει και κάποιο λόγο που θέλει να το κάνει και να το πιστεύει ότι γίνεται.Οπότε μάλλον ισχύει το δεύτερο.
    Αλλά μπορεί και πάλι να κάνει λάθος,ακόμα κι όταν έχει ελπίδα (δος μοι πα στω και ταν γαν... αλλά και το χρήμα την κινεί λέει το τραγούδι).Οπότε καλύτερα να μην έχει ελπίδα καμιά φορά. Δεν πρέπει όμως ποτέ να μας νικήσει η απελπίσία.

    Όπως και να έχει το πράγμα, αν όλα αυτά δεν πάρουν την σφραγίδα της αρθρωμένης λέξης ώστε να αποκτήσουν οριστική μορφή χάνονται,αυτό θέλετε να πείτε;

    Πάω να κάτσω στην πλατφόρμα για τα αντι-σώματα από πάνω και να περιμένω εκεί ελπίζοντας (ελπίζοντας να το βρήκα.Μέχρι να βρω το βιβλίο τουλάχιστον:)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Π.Α.

    γι' αυτό η Πλατφόρμα σχεδιάστηκε ... πλατιά: για να ξαπλώνει κανείς πάνω της και να ξαποσταίνει μετά από γραπτά σαν του Κασίρερ

    :-))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Πολύ ωραίο το βιβλίο,δεν έχω λόγια (εκτό από το ότι ευχαριστώ).

    ΑπάντησηΔιαγραφή