Η έσχατη στράτευση: οι πιο γερές αλυσίδες φτιάχνονται απ' τις αξίες που προδίδουμε | Μανιφέστα 23

«[…] Μέχρι στιγμής όλες οι ανθρώπινες προσπάθειες δεν κατάφεραν να σπάσουν τον φαύλο κύκλο καταπίεση-εξέγερση-καταπίεση. Η επαναστατική απαίτηση για δικαιοσύνη δεν ικανοποιείται παρά σπάνια και πρόσκαιρα. Η εξέγερση ηττάται στο πιο κρίσιμο σημείο της, στο σημείο που αφορά τη μοίρα της ανθρώπινης ελευθερίας. Κάθε προσπάθεια που αποτυχαίνει να φτάσει το στόχο της, κατρακυλάει πάντα πιο πίσω από το σημείο αφετηρίας της αξιοποιώντας αρνητικά την αρχική ορμή της. 

Ο φασισμός απέδειξε πως οι πιο γερές αλυσίδες μας φτιάχνονται από τις αξίες που στρεβλώνουμε ή προδίδουμε. Ό,τι χάνεται στο ανθρώπινο επίπεδο θα κερδηθεί στο επίπεδο του εκπολιτισμένου κοπαδιού. Πίσω από το στραπατσαρισμένο αίτημα της επικοινωνίας αναδύεται η ειδωλολατρεία των δημόσιων σχέσεων και ο ολοκληρωτισμός της διαφήμισης. Το αίτημα της συντροφικότητας, καταχωνιασμένο μέσα σ’ όλα τα δόγματα, παραμορφωμένο μέσα σ’ όλες τις θρησκείες, διαμαρτυρόμενο μέσα σ’ όλες τις τέχνες, εξακολουθεί να υπάρχει. Η επανάσταση της αγάπης, που θα σταματούσε το πανάρχαιο εκκρεμές από το φόνο στη λατρεία κι από τη λατρεία στο φόνο, αντικαθιστώντας την πατρική εξουσία με την αντεξουσιαστική αδελφοσύνη, αυτή η ‘τελευταία’ επανάσταση αναγγέλθηκε πολλές φορές αλλά το αίμα δεν έπαψε να τρέχει γιατί η αλυσίδα της αδικίας δεν έσπασε ακόμα πουθενά.

Η άποψη πως κάθε επανάσταση κάποια στιγμή είτε συντρίβεται, είτε κρατικοποιείται και στρέφεται εναντίον των ανώνυμων που την έκαναν, δεν στοιχειοθετεί μια ‘μεταφυσική της ιστορίας’ αλλά διαπιστώνει μια ιστορική τραγωδία. Η τραγωδία είναι χωρίς κάθαρση και προκύπτει από το γεγονός πως καμιά ρεαλιστική εκτίμηση και καμιά αυτεπίγνωση δεν πείθει τον άνθρωπο ν’ αποσύρει ή ν’ ανακαλέσει τα βαθύτερά του αιτήματα. Αυτό το ‘παράλογο’ στοιχείο δημιουργεί τη δυστυχία και την ανθρωπιά του ανθρώπου […]».

Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, Η έσχατη στράτευση (1975),

εκδ. ΥΨΙΛΟΝ/βιβλία, 1985

Σημ. HS. Ακρογωνιαίες, θα έλεγα, σκέψεις, πέρα −και όχι πριν− από τις οποίες οφείλουμε να σκεφτόμαστε τα πράγματα και τη θέση μας μέσα σε αυτά. Οπωσδήποτε να σημειώσω, ότι θα πρέπει επιπλέον να πάρουμε υπόψη μας, πως η σημερινή επικράτηση του τεχνικού πνεύματος έχει οδηγήσει σε ακραίο σημείο τη σχάση ανάμεσα στο ‘λογικό’ και το ‘παράλογο’ στοιχείο του ανθρώπου ανατινάζοντας το συμβολικό πεδίο, εντός του οποίου αυτά τα δυο στοιχεία κατόρθωναν να συνδιαλέγονται και να προάγουν κόσμους. Διαβάστε εδώ ένα άρθρο του Κώστα Δεσποινιάδη για τον Γεράσιμο Λυκιαρδόπουλο.