Τα κορίτσια, η δικαιοσύνη και η αιωνιότητα

Αν είναι δείγμα σοφίας το να μιλάς για τον κόσμο δίχως να αοριστολογείς, και να μιλάς για τις εμπειρίες σου χωρίς να περιαυτολογείς, τότε σίγουρα ένα βιβλιαράκι σοφίας είναι Ο Κήπος του φίλου μας Υβ Λε Μανάκ, βιομηχανικού εργάτη κι επαναστάτη, που γνώρισε πολύ καλά τις θα πει αποκλεισμός από τον πολιτισμό και την κουλτούρα.

Δεκατρία χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση (και τις δυο αξέχαστες ομιλίες-μαρτυρίες ζωής του Λε Μανάκ εδώ στην Αθήνα), οι εκδόσεις Αλήστου Μνήμης κυκλοφορούν μια δεύτερη έκδοση του Κήπου εμπλουτισμένη με πέντε επιπλέον κείμενά του από διαφορετικές πηγές. Αναδημοσιεύουμε εδώ δυο μικρά δείγματα. - Σημ. HS

Ανθισμένο γιασεμί. 

Το γεγονός ότι είμαστε μέλη της ίδιας κοινωνικής τάξης, ή ότι έχουμε τις ίδιες ιδέες, δεν σημαίνει οπωσδήποτε ότι έχουμε κοινούς στόχους ή κοινά σχέδια. Οι περισσότεροι από τους φτωχούς αυτού του κόσμου, για παράδειγμα, δεν στοχεύουν σε μια επίγεια Εδέμ αλλά θέλουν να γίνουν σαν τους πλούσιους: να ζουν και αυτοί με τις χαζές ανέσεις των αστών. Όσο για εκείνον που δεν έχει τίποτα αλλά φλέγεται από το πνεύμα των Ευαγγελίων ή από το δαίμονα της Αναρχίας, αυτός είναι ο πιο μοναχικός άνθρωπος στον κόσμο. Η μοναξιά είναι το παράδοξο που ο Χριστιανός ή ο Αναρχικός οφείλουν να λύσουν για να ξεφύγουν από τη δυστυχία. Η αναζήτηση της πνευματικής ευημερίας μοιάζει τόσο μάταιη όσο κι αναζήτηση της υλικής ευημερίας. 

Σήμερα είναι πρώτη Ιανουαρίου και το γιασεμί στα σκαλοπάτια μας αρχίζει να ανθίζει και να σκορπάει την υπέροχη ευωδιά του. Μπορεί άραγε να γαληνέψει κανείς πνευματικά απλώς και μόνο παρατηρώντας ένα τόσο συνηθισμένο θέαμα; Μήπως αρκεί να θαυμάζουμε την κινούμενη ύπαρξη του φυτικού βασίλειου για να ξαναβρούμε την ψυχική μας ειρήνη; 

 Η δυστυχία μας οφείλεται στο γεγονός ότι είμαστε πάρα πολλοί μέσα στη μοναξιά μας, πολύ πλούσιοι μέσα στη φτώχεια μας, πολύ νοήμονες μέσα στη βλακεία μας. (...)

Αποκλεισμένοι από τον πολιτισμό 

 Έχω μιλήσει πάμπολλες φορές για το πόσο απαράδεκτο, για μια κοινωνία που ισχυρίζεται ότι είναι δημοκρατική, θεωρώ το γεγονός ότι εκατομμύρια μισθωτοί είναι αποκλεισμένοι από τον πολιτισμό. Με αυτό δεν εννοώ αποκλεισμό από την παθητική κατανάλωση τηλεοπτικών θεαμάτων, βιβλίων τσέπης ή εκθέσεων ζωγραφικής. Εννοώ αποκλεισμό από μια ενεργό σχέση με τον κόσμο. Είναι απαράδεκτο για μια δημοκρατική κοινωνία το ότι εκατομμύρια μισθωτοί δεν γράφουν ποτέ τους μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, ποίηση, δεν κάνουν ταινίες, κ.ο.κ. 

Είναι γνωστό ότι η μισθωτή συνθήκη θεμελιώνεται σε μια κατάσταση διαρκούς οικονομικής υποταγής (σύμβαση εργασίας) και πολιτικής εκπροσώπησης (εκλογικό δικαίωμα). Όμως στηρίζεται και στο γεγονός ότι οι άνθρωποι που κατέληξαν μισθωτοί, αποκόπηκαν από τις παλιές αγροτικές ή αστικές παραδόσεις τους χωρίς να μπορούν να συνθέσουν έναν άλλο πολιτισμό πέρα από αυτόν της ιδεολογικής πλύσης εγκεφάλου που επιβάλλει η αστική τάξη.  Με αυτή την έννοια λοιπόν, η μισθωτή συνθήκη παρουσιάζεται και σαν μια κατάσταση πολιτισμικής εξάρτησης. Αν ο μισθωτός συμμετέχει παθητικά στην παραγωγή των οικονομικών αξιών, εξίσου παραμένει ουσιαστικά αμέτοχος στην παραγωγή των ανθρώπινων αξιών. 

Όταν δεν διαθέτει κανείς ένα πολιτισμό, ο οποίος του επιτρέπει να αναγνωρίζει σε αυτόν τον εαυτό του ως ακέραιο άνθρωπο∙ όταν δεν μπορεί να συμμετάσχει ως άτομο στην παραγωγή και την επεξεργασία των αξιών∙ και όταν συνεχώς εκπροσωπείται από άλλους όχι μόνο στην πολιτική αλλά σε κάθε όψη της καθημερινής του ζωής, τότε βρίσκεται σε μια κατάστασης υποδούλωσης την οποία μπορούμε να ονομάσουμε φιλελεύθερο κολεκτιβισμό.(...)