 |
| Άυν Ραντ (1905-1982) |
Στο πλαίσιο των όσων εξερευνούμε εδώ και στις εκπομπές
μας σχετικά με τη φύση
του κοινωνικού, το ζήτημα της εξατομίκευσης και τα συναφή καυτά θέματα περί
δικαιοσύνης, δημοκρατίας, αλήθειας και ηθικής, θα δώσουμε τώρα το λόγο σε μια
ακραιφνή θεωρητικό του νεοφιλελευθερισμού.
Πρόκειται για τη ρωσομερικανίδα Αλίσια Ζινόβιεβνα Ρόζενμπαουμ, γνωστή ως Άυν Ραντ, μια ενδιαφέρουσα γυναίκα, που τα έργα της ενέπνευσαν ανθρώπους όπως ο Άλαν Γκρίνσπαν, o διοικητής της FED, ή ο Άντον Λαβέι, ιδρυτής της «Εκκλησίας του Σατανά», και στην οποία οι κυρίαρχοι χρωστούν μεγάλη υπηρεσία. Για ποιο λόγο το λέμε αυτό;
Διότι με τα λογοτεχνικά έργα της (Κοντά στον Ουρανό, Ο Άτλας επαναστάτησε...), τα κινηματογραφικά σενάριά της και τις θεωρίες της, συνεισέφερε σε μια «μετα-νιτσεϊκή» αντιστροφή των αξιών, με την οποία οι ισχυροί παρουσιάστηκαν ως δήθεν ... θύματα της σύγχρονης κοινωνίας μας, ενώ οι φτωχοί κι αδύναμοι ως ... θύτες!
Ας την ακούσουμε να εκθέτει τις ιδέες της και στη συνέχεια θα πιάσουμε να τις ξηλώσουμε όπως τους πρέπει.
Πρόκειται για τη ρωσομερικανίδα Αλίσια Ζινόβιεβνα Ρόζενμπαουμ, γνωστή ως Άυν Ραντ, μια ενδιαφέρουσα γυναίκα, που τα έργα της ενέπνευσαν ανθρώπους όπως ο Άλαν Γκρίνσπαν, o διοικητής της FED, ή ο Άντον Λαβέι, ιδρυτής της «Εκκλησίας του Σατανά», και στην οποία οι κυρίαρχοι χρωστούν μεγάλη υπηρεσία. Για ποιο λόγο το λέμε αυτό;
Διότι με τα λογοτεχνικά έργα της (Κοντά στον Ουρανό, Ο Άτλας επαναστάτησε...), τα κινηματογραφικά σενάριά της και τις θεωρίες της, συνεισέφερε σε μια «μετα-νιτσεϊκή» αντιστροφή των αξιών, με την οποία οι ισχυροί παρουσιάστηκαν ως δήθεν ... θύματα της σύγχρονης κοινωνίας μας, ενώ οι φτωχοί κι αδύναμοι ως ... θύτες!
Ας την ακούσουμε να εκθέτει τις ιδέες της και στη συνέχεια θα πιάσουμε να τις ξηλώσουμε όπως τους πρέπει.
Η κατά Ραντ αρετή της ιδιοτέλειας
Παραθέτουμε από το κεφάλαιο Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, στο βιβλίο της Η Αρετή της Ιδιοτέλειας (1964):
Παραθέτουμε από το κεφάλαιο Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, στο βιβλίο της Η Αρετή της Ιδιοτέλειας (1964):
«Αν θέλει κανείς να υποστηρίξει μια ελεύθερη κοινωνία, δηλαδή τον καπιταλισμό, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι απαραίτητο θεμέλιό της είναι η αρχή των δικαιωμάτων του Ατόμου. Αν θέλει κανείς να υποστηρίξει τα ατομικά δικαιώματα, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι ο καπιταλισμός είναι το μόνο σύστημα που τα στηρίζει και τα προστατεύει. (...)
Τα ‘‘δικαιώματα’’ είναι μια ηθική έννοια. Είναι η έννοια που παρέχει μια λογική μετάβαση από τις αρχές που καθοδηγούν τις πράξεις του Ατόμου στις αρχές που οδηγούν τις σχέσεις του με τους άλλους. Είναι η έννοια που συντηρεί και προστατεύει την ατομική ηθικότητα μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο −ο δεσμός ανάμεσα στον ηθικό κώδικα ενός ανθρώπου και το νομικό κώδικα μιας κοινωνίας, ο δεσμός ανάμεσα στην ηθική και την πολιτική. Τα δικαιώματα του Ατόμου είναι το μέσον με το οποίο η κοινωνία υποτάσσεται στον ηθικό νόμο.
Κάθε πολιτικό σύστημα στηρίζεται σε κάποιον ηθικό κώδικα. Ο κυρίαρχος ηθικός κώδικας στην ιστορία του ανθρώπου ήταν διάφορες παραλλαγές του αλτρουιστικού-κολλεκτιβιστικού δόγματος, που υποτάσσουν το Άτομο σε κάποια ανώτερη αυθεντία, μυστικιστική ή κοινωνική. Γι’ αυτό το λόγο, τα περισσότερα πολιτικά συστήματα ήταν απλές παραλλαγές της ίδιας Κρατιστικής τυραννίας. Διέφεραν μόνο σε βαθμό, όχι στη βασική αρχή τους. Σε όλα αυτά τα συστήματα, η ηθική ήταν ένας κώδικας που εφαρμοζόταν πάντοτε στο Άτομο και ποτέ στην Κοινωνία. Η κοινωνία τοποθετούνταν έξω από τον ηθικό νόμο, ως ενσάρκωσή του ή αποκλειστικός ερμηνευτής του, και η εσωτερίκευση της αυτοθυσιαστικής προσφοράς στο κοινωνικό καθήκον θεωρούνταν ως ο κύριος ηθικός σκοπός της επίγειας ανθρώπινης ύπαρξης. […]
Δεδομένου όμως ότι αυτό που λέμε ‘‘κοινωνία’’ δεν υπάρχει −αφού η κοινωνία δεν είναι παρά ένας αριθμός Ατόμων−, αυτό σήμαινε στην πράξη, ότι οι άρχοντες της κοινωνίας εξαιρούνταν από τον ηθικό νόμο και υπόκεινταν μόνο στα κατά παράδοση τελετουργικά. Έτσι περιβάλλονταν με απόλυτη εξουσία και απαιτούσαν τυφλή υπακοή, με βάση την υπόρρητη αρχή που λέει ότι «Καλό είναι, ό,τι είναι καλό για την κοινωνία (ή για τη φυλή, το έθνος) και τα διατάγματα των αρχόντων είναι η φωνή του καλού επί της γης». Αυτό ίσχυε σε όλα τα κρατιστικά συστήματα, σε όλες τις παραλλαγές της αλτρουιστικής-κολλεκτιβιστικής ηθικής, είτε αυτές ήταν μυστικιστικές, είτε κοινωνικές. (...)
Η βαθύτερη από όλες τις επαναστατικές επιτυχίες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ήταν η καθυπόταξη της κοινωνίας στον ηθικό νόμο. Η αρχή των δικαιωμάτων του Ατόμου αντιπροσώπευε την επέκταση της ηθικότητας από το Άτομο στο κοινωνικό σύστημα, ως περιορισμός της εξουσίας του κράτους, ως προστασία του Ατόμου από την ωμή δύναμη της συλλογικότητας, ως καθυπόταξη του δυνατού στο σωστό. Η ΗΠΑ ήταν η πρώτη ηθική κοινωνία στην ιστορία.
Όλα τα προηγούμενα συστήματα έβλεπαν το Άτομο σαν ένα μέσο, που όφειλε να θυσιαστεί στους σκοπούς των άλλων, και την κοινωνία σαν ένα αυτοσκοπό. Οι ΗΠΑ είδαν το Άτομο σαν αυτοσκοπό και την κοινωνία σαν ένα μέσο για την ειρηνική, εύτακτη και εκούσια συνύπαρξη των Ατόμων. Όλα τα προηγούμενα συστήματα διακήρυξαν πως η ζωή του Ατόμου ανήκει στην κοινωνία, πως η κοινωνία μπορεί να χρησιμοποιεί το Άτομο όπως της αρέσει και πως την όποια ελευθερία απολαμβάνει το Άτομο, την απολαμβάνει επειδή του το επιτρέπει η κοινωνία, η οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να την ανακαλέσει. Οι ΗΠΑ διακήρυξαν, ότι η ζωή του Ατόμου είναι δικαιωματικά δική του (που σημαίνει: δική του εκ φύσεως και ηθικής αρχής)∙ ότι το δικαίωμα είναι κάτι που ανήκει σε κάθε Άτομο∙ ότι η Κοινωνία δεν έχει, ως κοινωνία, δικαιώματα∙ και ότι μοναδικός ηθικός σκοπός μιας κυβέρνησης είναι η προστασία των δικαιωμάτων του Ατόμου. (...)
