Η φρίκη που θα επιστρέψει 3 | Τα παιδιά στο στόχαστρο

Οι αλλεπάλληλες επιθέσεις εναντίον παιδιών θα πρέπει να μας θυμίσουν μια πολύ παλιά αλήθεια. Ότι σήμα κατατεθέν των πιο σκοτεινών και ανθρωποκτόνων θρησκειών, ιδεολογιών και ατομικών ή συλλογικών πρακτικών, ήταν πάντοτε το ανοιχτό ή συγκαλυμμένο μίσος προς την παιδική ηλικία, την παιδικότητα και τα ίδια τα παιδιά —μίσος εκδηλωμένο με διάφορες μορφές, από την περιφρόνηση της παιδικής ηλικίας, τη συκοφάντηση της παιδικότητας και τη στυγνή εκμετάλλευση και χρησιμοποίηση των παιδιών (σαν σκλάβους, σεξουαλικά αντικείμενα, βόμβες ή ζωντανές ασπίδες), έως την προτροπή και τη διοργάνωση πογκρόμ εναντίον παιδιών ή την ανθρωποθυσία παιδιών.

Ας μη νομίσουμε όμως καθόλου πως όλα αυτά αποτελούν εκδηλώσεις «πρωτογονισμού»! Στην πολιτισμένη Αγγλία του 17^ου αιώνα, ο επαναστατικός τότε Πουριτανισμός, που είχε ταχθεί κατά της οπισθοδρομικής μοναρχίας και αναφανδόν υπέρ της κεφαλαιοκρατίας, δεν υποστήριζε μόνο ότι η εργασία των παιδιών στα ορυχεία και τα εργοστάσια είναι «κοινωνικά χρήσιμη και παιδαγωγική», αλλά επιπλέον —όπως σημείωνε ο Σπύρος Κυριαζόπουλος στο μνημειώδες βιβλίο του «Η Καταγωγή του Τεχνικού Πνεύματος» (1965)— ενθάρρυνε τους διευθυντές των ορφανοτροφείων να νοικιάζουν τα ορφανά σε εργοστασιάρχες και γαιοκτήμονες, στέλνοντας διαρκώς τέτοια φορτώματα στην αραιοκατοικημένη τότε βόρεια Αγγλία.

Όσο για τις θυσίες παιδιών, όπως πάρα πολύ εύστοχα επισήμαινε ο Τζ. Κ. Τσέστερτον, οι Καρχηδόνιοι, που θυσίαζαν μαζικά χιλιάδες βρέφη και παιδιά στον θεό τους τον Βάαλ ή Μολώχ, δεν ήταν διόλου «άγριοι» και «απολίτιστοι». Δεν ανήκαν σε κάποιο πρωτόλειο πολιτισμό, αλλά σε ένα ώριμο και εκλεπτυσμένο πολιτισμό, που ξεχείλιζε στα πλούτη. Η πόλη τους ήταν κραταιά στο εμπόριο και άριστη στη πολεμική τέχνη, φτάνοντας να κυριαρχεί σε όλη τη Μεσόγειο. Μάλιστα είχε τραβήξει το ενδιαφέρον και του Αριστοτέλη, ο οποίος μελέτησε και παρουσίασε τους πολιτικούς θεσμούς της στο δεύτερο βιβλίο των «Πολιτικών» του συγκαταλέγοντάς τους —παρ’ όλο που δεν ήταν ελληνική πόλη— στα κατ’ αυτόν καλύτερα οργανωμένα αριστοκρατικά πολιτεύματα. Γράφει μεταξύ άλλων:

«Φαίνεται ότι και οι Καρχηδόνιοι έχουν καλά οργανωμένο πολίτευμα, με αρκετές διαφορές σε σύγκριση με τα άλλα, και σε μερικά σημεία μοιάζει με των Λακώνων. (…) [Π]ολλές διατάξεις των Καρχηδονίων είναι καλές. Η καλή λειτουργία του πολιτεύματος αποδει­κνύεται από το ότι ο λαός υπακούει με τη θέληση του στην έννομη τάξη και δεν κάνει εξεγέρσεις άξιες λόγου, ούτε έχουν κυβερνηθεί από τύραννο. Μοιάζει με το λακωνικό πολίτευμα· τα συσσίτια των εταιριών μοιάζουν με τα φιδίτια [ή φιλίτια: δημόσια γεύματα στην αρχαία Σπάρτη, σημ.HS], το αξίωμα των εκατόν τεσσάρων αντρών μοιάζει με των εφόρων (αλλά με καλύτερες προϋποθέσεις: οι έφοροι εκλέ­γονται από τους τυχόντες, ενώ οι εκατόν τέσσερις από τις αριστοκρατικές οικογένειες)· οι βασιλείς πάλι και η γερουσία μοιάζουν με τους βασιλείς και τη γερουσία της Σπάρ­της, είναι όμως πιο σωστός ο θεσμός των βασιλέων στην Καρχηδόνα, αφού οι δυο βασιλείς δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια. (…) Οι περισσότερες λοιπόν ατέλειες και παρεκβάσεις από το τέλειο πολίτευμα είναι κοινές σε όλα τα προαναφερθέντα πολιτεύματα, και τις αναλύσαμε. Από τις βασικές τώρα αρχές του αριστοκρατικού πολιτεύματος της Καρχηδόνας, άλλες κλίνουν προς τη δημοκρατία, άλλες προς την ολιγαρ­χία. Όταν για παράδειγμα βασιλείς και γερουσία συμφω­νούν, μπορούν τόσο να θέσουν όσο και να μη θέσουν πολι­τικά θέματα στην κρίση του λαού, ο οποίος ρυθμί­ζει μόνο όταν διαφωνούν βασιλείς και γερουσία. (…)»

Ε λοιπόν, αυτοί οι ιδιαίτερα πολιτισμένοι άνθρωποι μαζεύονταν για να λατρέψουν ένα θεό, που ευλογούσε την αυτοκρατορία τους απαιτώντας τους να θυσιάζουν κατά εκατοντάδες βρέφη και παιδιά!  

Για να συνειδητοποιήσουμε βαθιά τι συνέβαινε —μας λέει ωραία ο Τσέστερτον το 1923—,  

«ας φανταστούμε τους αξιότιμους κ.κ. εμπόρους του Μάντσεστερ με τα ημίψηλα καπέλα και τα καλοχτενισμένα μουστάκια τους να πηγαίνουν κάθε Κυριακή πρωΐ στο ναό για να παρακολουθήσουν τον ιερέα τους να ψήνει ζωντανό ένα μωράκι».

Θα πείτε ότι σήμερα δεν λατρεύεται πια ο Μολώχ, ούτε και επικρατούν οι ιδέες του Πουριτανισμού. Όμως ας μην αφηνόμαστε να μας παραπλά το λούστρο πολιτισμού, με το οποίο είναι βερνικωμένες οι σύγχρονες κοινωνίες μας. Η εκμετάλλευση και κακοποίηση των παιδιών συνεχίζεται ασταμάτητη, ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης.

Θα πρέπει λοιπόν να ανοίξουμε καλά τα μάτια μας και να προσέξουμε το εξής : η σημερινή πύκνωση των φαινομένων συλλογικής βίας και κακοποίησης παιδιών συνδέεται άμεσα με το γεγονός ότι, σήμερα, κουνώντας με έπαρση τη σημαία της «απομάγευσης» και του ρασιοναλισμού στα πάντα, τείνουμε ολοένα και περισσότερο να θεωρούμε τον ωμό ρεαλισμό και την περιφρόνηση της ευσπλαχνίας και του ελέους σαν δείγματα ευφυΐας, ικανότητας και «προχωρημένου» πολιτισμού! Με τέτοια μυαλά, πώς περιμένουμε να υπάρξει αγάπη, ευσπλαχνία και έλεος απέναντι στους κατά τεκμήριο περισσότερο αδύναμους συνανθρώπους μας, τα παιδιά;