Τον άρτον ημών τον επιούσιον...

La surconsommation from Lasurconsommation on Vimeo.

Αποκολοκύνθωση

Φιλοξενούμε κείμενο του Νίκου Σκοπλάκη.

Προελαύνουμε ολοταχώς προς τα πίσω, μεταξύ άλλων και ως προς αυτό: Το θέαμα της εξουσίας υποκαθιστά ωμά την πρακτική της γνώσης και της τέχνης. Απέναντι στην κριτική, επιστρατεύονται οι τεχνικές και οι μεθοδεύσεις της δυσφήμισης. Η κατάχρηση στερεοτύπων και η αναγωγή συμβόλων σε επιδέξιους ζογκλέρ και σερβιτόρους της παραχάραξης συστηματοποιούνται από έναν μεταμοντέρνο σχολαστικισμό, ο οποίος έχει επαρκέστατα περιγραφεί από τον Άρη Αλεξάνδρου:

" (...) Ο σχολαστικισμός δεν αρκείται να προσαρμόσει στις ανάγκες της επίσημης άποψης τη "λογική" του, μα καταφεύγει και σε διαστρεβλώσεις για να αποδείξει αυτό που θέλει να αποδείξει". Στην περίπτωσή μας, ο μιντιακά και κοσμικά συναρτημένος σχολαστικισμός είναι πιθανότατα ακόμα πιο επιθετικός, ύπουλος και αδίστακτος από εκείνον που είχε υπόψη του ο Αλεξάνδρου.


Αυτός ο σχολαστικισμός οδεύει επί μακρόν υπογείως και επανέρχεται στο προσκήνιο κάθε φορά που τίθενται ριζικά εν αμφιβόλω το ταλέντο, τα κίνητρα και η καλλιτεχνικότητα των προϊόντων του εκάστοτε εκλεκτού. Τα πολυδιάστατα κριτικά μέτρα χλευάζονται, διότι η ωδή στην mainstream κακογουστιά πρέπει να αγκιστρωθεί ως βιοθεωρητική και αισθητική άποψη της "κοινής γνώμης". Η πικάντικη ασυναρτησία και η κακοήθης αγυρτεία επενδύουν στον επί μακρόν εκπαιδευμένο στα μέτρα τους, αφελή πόθο του "μέσου αναγνώστη" για μια λογοτεχνία "χωρίς σκοτούρες", ειδυλλιακά προσπελάσιμη, καθησυχαστικά αντανακλάσιμη, για ένα ατέρμονο "happy end", που θα επικρατεί εξαρχής, ώστε να μη μένει χιλιοστό ελεύθερο στο επικίνδυνο "μεγαλείο της απόγνωσης". Η άγνοια του ανθρώπινου πόνου υποχρεούται να συμπιέζεται διαρκώς στα έγκατα της ανθρώπινης άγνοιας. Αυτό είναι το credo του μιντιακού/κοσμικού σχολαστικισμού: Λογοτεχνούμε μετ' οσφυοκαμψίας!


Εκεί, όμως, που ο μιντιακός/κοσμικός σχολαστικισμός δίνει τα ρέστα του είναι στο πεδίο όπου νομίζει πως θα καταγάγει αποτέλεσμα άμεσο και αξιοσημείωτο (στους καταναλωτές αντι-ιστορικής ευκολίας): Τι κι αν οι "κατά παραγγελία" ποιητές ή οι λογοτέχνες στα μέτρα ενός καθεστώτος αντιστοιχούν απολύτως στους όρους ανάδειξης του εκάστοτε εκλεκτού από τον μιντιακό/κοσμικό σχολαστικισμό; Τελευταία γραμμή άμυνας γίνεται το "φωνάζει ο mainstream σχολαστικισμός για να φοβηθεί ο ανεξάρτητος κριτικός". Με τρόπο κωμικοτραγικά φάλτσο, διασύρεται ο ανεξάρτητος κριτικός ως "ζντανοφικός" και "νεοδογματικός", ενώ οι ποικίλοι φορείς του μιντιακού/κοσμικού σχολαστικισμού ακκίζονται σαν ελεύθεροι άνθρωποι, σαν λοιδωρημένοι εικονοκλάστες. Είναι κι αυτός ένας τρόπος δυσφημιστικής αναμάγευσης, ώστε να ρετουσαριστούν κάπως τα χρόνια σημιτο-καραμανλικά εξαπτέρυγα, με έναν σκασμό παράσημα κρατικοδίαιτων (και μαικηνοδίατων) διαδρομών στα πέτα, έτσι όπως καμαρώνουν αγέρωχα στην εξέδρα του "ελεύθερου πνεύματος". 


"Ο ποιητής μένει πάντα χρεώστης απέναντι στον κόσμο, πληρώνει πάντα τόκους και πρόστιμα για τον πόνο των ανθρώπων", είχε πει ο Μαγιακόβσκι. Προελαύνουμε ολοταχώς πίσω από το μέλλον αυτής της ρήσης. Πού θα σταματήσουμε; Μήπως εκεί που η κολοκύθα γίνεται θεός; Στην "Apocolocynthosis" όχι ως σάτιρα, αλλά ως ψυχόδραμα; Ή υπάρχει και παρακάτω, άραγε;;;

Η έσχατη στράτευση: οι πιο γερές αλυσίδες φτιάχνονται απ' τις αξίες που προδίδουμε | Μανιφέστα 23

«[…] Μέχρι στιγμής όλες οι ανθρώπινες προσπάθειες δεν κατάφεραν να σπάσουν τον φαύλο κύκλο καταπίεση-εξέγερση-καταπίεση. Η επαναστατική απαίτηση για δικαιοσύνη δεν ικανοποιείται παρά σπάνια και πρόσκαιρα. Η εξέγερση ηττάται στο πιο κρίσιμο σημείο της, στο σημείο που αφορά τη μοίρα της ανθρώπινης ελευθερίας. Κάθε προσπάθεια που αποτυχαίνει να φτάσει το στόχο της, κατρακυλάει πάντα πιο πίσω από το σημείο αφετηρίας της αξιοποιώντας αρνητικά την αρχική ορμή της. 

Ο φασισμός απέδειξε πως οι πιο γερές αλυσίδες μας φτιάχνονται από τις αξίες που στρεβλώνουμε ή προδίδουμε. Ό,τι χάνεται στο ανθρώπινο επίπεδο θα κερδηθεί στο επίπεδο του εκπολιτισμένου κοπαδιού. Πίσω από το στραπατσαρισμένο αίτημα της επικοινωνίας αναδύεται η ειδωλολατρεία των δημόσιων σχέσεων και ο ολοκληρωτισμός της διαφήμισης. Το αίτημα της συντροφικότητας, καταχωνιασμένο μέσα σ’ όλα τα δόγματα, παραμορφωμένο μέσα σ’ όλες τις θρησκείες, διαμαρτυρόμενο μέσα σ’ όλες τις τέχνες, εξακολουθεί να υπάρχει. Η επανάσταση της αγάπης, που θα σταματούσε το πανάρχαιο εκκρεμές από το φόνο στη λατρεία κι από τη λατρεία στο φόνο, αντικαθιστώντας την πατρική εξουσία με την αντεξουσιαστική αδελφοσύνη, αυτή η ‘τελευταία’ επανάσταση αναγγέλθηκε πολλές φορές αλλά το αίμα δεν έπαψε να τρέχει γιατί η αλυσίδα της αδικίας δεν έσπασε ακόμα πουθενά.

Η άποψη πως κάθε επανάσταση κάποια στιγμή είτε συντρίβεται, είτε κρατικοποιείται και στρέφεται εναντίον των ανώνυμων που την έκαναν, δεν στοιχειοθετεί μια ‘μεταφυσική της ιστορίας’ αλλά διαπιστώνει μια ιστορική τραγωδία. Η τραγωδία είναι χωρίς κάθαρση και προκύπτει από το γεγονός πως καμιά ρεαλιστική εκτίμηση και καμιά αυτεπίγνωση δεν πείθει τον άνθρωπο ν’ αποσύρει ή ν’ ανακαλέσει τα βαθύτερά του αιτήματα. Αυτό το ‘παράλογο’ στοιχείο δημιουργεί τη δυστυχία και την ανθρωπιά του ανθρώπου […]».

Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, Η έσχατη στράτευση (1975),

εκδ. ΥΨΙΛΟΝ/βιβλία, 1985

Σημ. HS. Ακρογωνιαίες, θα έλεγα, σκέψεις, πέρα −και όχι πριν− από τις οποίες οφείλουμε να σκεφτόμαστε τα πράγματα και τη θέση μας μέσα σε αυτά. Οπωσδήποτε να σημειώσω, ότι θα πρέπει επιπλέον να πάρουμε υπόψη μας, πως η σημερινή επικράτηση του τεχνικού πνεύματος έχει οδηγήσει σε ακραίο σημείο τη σχάση ανάμεσα στο ‘λογικό’ και το ‘παράλογο’ στοιχείο του ανθρώπου ανατινάζοντας το συμβολικό πεδίο, εντός του οποίου αυτά τα δυο στοιχεία κατόρθωναν να συνδιαλέγονται και να προάγουν κόσμους. Διαβάστε εδώ ένα άρθρο του Κώστα Δεσποινιάδη για τον Γεράσιμο Λυκιαρδόπουλο.

Υπονόμευση. Αθήνα, μια Ιστορία του Πολιτικού Υπεδάφους

salondevortex@gmail.com
http://salondevortex.wordpress.com/
http://www.facebook.com/salonvortex

Η εγκατάσταση του Ζήση Κοτιώνη «Υπονόμευση» στοιχειοθετεί ένα εφήμερο μνημείο για την ανεπιτέλεστη πράξη ανατίναξης του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία» τα Χριστούγεννα του 1944, απο τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, με την ευκαιρία της κρίσιμης επίσκεψης του Τσώρτσιλ στην Αθήνα. Η αναμνημόνευση και η αρχειοθέτηση του συμβάντος είναι κατάδυση στο αστικό υπέδαφος και τις σκοτεινές υποδομές του, αναδεικνύοντας τη σωματικότητά του, ως πεδίου εγκόλπωσης του αστικού ασυνειδήτου και της ανεσταλμένης συλλογικής επιθυμίας.

συνεργάτης: Αλίκη Σαμαρά
έναρξη Πέμπτη 21.Φεβρουαρίου 20:00
salon de vortex[at cheapArt]
Α.Μεταξα 25, Εξάρχεια
Αθήνα
έως και 16 Μαρτίου
==================
Φράσεις και λέξεις κλειδιά: απώθηση, συλλογικό τραύμα, λήθη, ήττα, αρχείο, εποπτεία, περιφρούρηση, όριοθετήσεις της πόλης, νεοαποικιοκρατία, νομιμότητα και ανατροπή, κατακτητής, επιστροφή του απωθημένου, υπονόμευση, αστικό ασυνείδητο, ένοπλη σύγκρουση, πολιτικό εδαφος, ιστορία και νόημα, το παρόν του παρελθόντος...

Η κεντρική αντίφαση αυτού του κόσμου

«Αντίθετα από ό,τι έχει λεχθεί μέχρι τώρα, η κεντρική αντίφαση αυτού του κόσμου δεν είναι η αντίθεση ανάμεσα στη μεγαλοαστική τάξη και τη μισθωτή εργασία. Η κεντρική αντίφαση αυτού του κόσμου είναι μια πολύ πιο οργανική αντίφαση, που διαπερνά τον καθένα μας όποια κι αν είναι η κοινωνική του προέλευση. Η αντίφαση αυτού του κόσμου είναι το μικροαστικό πνεύμα. Διότι, παρ' ότι η μισθωτή εργασία συνιστά πράγματι την τυπική και δομική αντίφαση αυτού του κόσμου, εκείνο που εμποδίζει την επίλυση αυτής της αντίφασης −αυτό δηλαδή που συνιστά την πραγματική και οργανική αντίφασή του− είναι το μικροαστικό πνεύμα. Ο κόσμος αυτός, από τον τεχνίτη έως τον τραπεζίτη και από τον καθηγητή της Σορβόνης έως τον γραφειοκράτη της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών, είναι ουσιαστικά ένας μικροαστικός κόσμος.

Το μικροαστικό πνεύμα είναι αυτό που επεξεργάζεται, διαδίδει και επικροτεί όλες τις αξίες αυτού του κόσμου. (…)

Η μετριότητα αυτού του κόσμου δεν είναι κάτι που έχει επιβληθεί άνωθεν. Είναι μια μετριότητα την οποία επιθυμεί το μικροαστικό πνεύμα. Θα ήταν αδιανόητο τόση μετριότητα να έχει επιβληθεί χωρίς τη συγκατάθεση της γενικής θέλησης. (…)

Το μικροαστικό πνεύμα είναι αυτό που υπονομεύει κάθε ανθρώπινη υπέρβαση. Η αρρώστια που σιγοτρώει το μικροαστικό πνεύμα είναι η υπερτροφία του Εγώ, ενός Εγώ που δεν έχει την παραμικρή έγνοια να ορίζει και να επαναπροσδιορίζει διαρκώς το κοινωνικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο εξελίσσεται. Το άτομο, χειραφετημένο από όλες τις ευθύνες του απέναντι σε μια κοινότητα χωρίς συγκεκριμένη νομιμότητα και υπόσταση, χάνεται μέσα στην αναζήτηση μιας αδύνατης αυτοπραγμάτωσης και βουλιάζει σ’ έναν αποκρουστικό ρασιοναλισμό και υλισμό. Το φαινόμενο της συνείδησης δεν γίνεται κατανοητό ως άμεσο προϊόν της κοινωνικής σχέσης αλλά θεωρείται, ξανά και πάλι, σαν κάτι το μαγικό και σαν αντικείμενο κάθε λογής ανοητοθεωρητικολογίας. Η συνείδηση και η ατομικότητα θεωρούνται σαν αυτόνομες δυνάμεις κι έτσι δεν επιστρέφουν στην κοινότητα αλλά παραμένουν χωρισμένες από αυτήν και δεν έχουν πουθενά να δώσουν λόγο.

Για πολύ καιρό πίστευα πως η συνείδηση που έχουμε για το κοινωνικό και το κοινοτικό, εξαρτάται από τις συνθήκες ύπαρξής μας. Γι’ αυτό  το λόγο ερμήνευα την υποδούλωση των μισθωτών ως αποτέλεσμα της τεχνητά οργανωμένης αμάθειας και βλακείας που τους επιβάλλουν. Οπωσδήποτε αυτό είναι σωστό από τυπικής άποψης. Πώς όμως μπορεί να εξηγήσει κανείς το γεγονός ότι οι προνομιούχοι αυτού του κόσμου, οι οποίοι ζουν γενικά σε ένα ευνοϊκό κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον −και έχουν πρόσβαση στις αξίες, στην κουλτούρα και στην αισθητική, κ.λπ.−, είναι τόσο στενόμυαλοι όσο και οι υπόδουλοί τους; (…)

Όταν, έφηβο κιόλας, με έκλεισαν στο εργοστάσιο και ήρθα σε επαφή με τις ιδέες και με το κοινωνικό κίνημα, ένιωσα πως ήρθα σε επαφή με ένα καινούργιο κόσμο, με ένα κόσμο όχι μόνο γεμάτο ιστορία αλλά γεμάτο και από μια ζωντανή πραγματικότητα που τη ζουν εκατομμύρια ανθρώπινα όντα με τις ίδιες ελπίδες απελευθέρωσης με εμένα. Χρειάστηκα 25 χρόνια και μια ορισμένη δίψα να ξεκαθαρίσω τα πράγματα και τη σκέψη μου, για να καταλάβω πως αυτός ο "καινούργιος κόσμος" δεν είναι ριζικά διαφορετικός από τον παλιό και πως είναι χτισμένος και αυτός πάνω στη σύγχυση, τα ψέμματα και τις χίμαιρες −δηλαδή ότι, τελικά, είναι και αυτός μια προέκταση του μικροαστικού πνεύματος.

Αναζητώντας μια κοινωνική αλήθεια, κατέληξα στην αλήθεια αυτού εδώ του κόσμου∙ αν όχι στον ατομικισμό του, τουλάχιστον στη βαθιά μοναξιάπου τον διαπερνά. (…)

Αυτή η κάπως αστεία κατάσταση θα με έκανε να σκάσω από τα γέλια, αν δεν είχα την ίδια στιγμή τη δυσάρεστη αίσθηση ότι τελικά ίσως να υπήρξα και εγώ θύμα της γενικής πλάνης. Και θα το πίστευα αυτό, αν δεν είχα καθημερινά μπροστά στα μάτια μου αυτά τα χειροπιαστά βουνά από αδικίες, που όσο με ταράζουν άλλο τόσο με πείθουν πως είδα σωστά τα πράγματα. Μπορείς όμως να είσαι ποτέ απόλυτα βέβαιος για την πραγματική φύση της αδικίας; (…)

Πάρα πολλές φορές αναρωτήθηκα, πού έκανα λάθος. Απάντηση δεν βρίσκω. Δέχομαι αυτή τη μοναξιά, είμαι αναγκασμένος να τη δεχτώ, αλλά δεν την καταλαβαίνω. Δεν αισθάνομαι να την επιδίωξα. Η μοναδική εξήγηση που μπορώ να δώσω, είναι ότι η συνείδηση του κοινού (η οποία είναι ωστόσο ένα αντικειμενικό δεδομέν χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσαμε να υπάρξουμε ως άνθρωποι!) δεν είναι αποτέλεσμα του ίδιου του κοινού αλλά αποτέλεσμα ενός ατομικού τολμήματος και αθλήματος, το οποίο υπερβαίνει το μικροαστικό ατομικισμό και βρίσκεται πιο κοντά στο τόλμημα του Γκαοτάμα ή του Ιησού παρά στα εγχειρήματα των υλιστών διανοουμένων. Για να πάψει το κοινό να είναι ένα απλώς αντικειμενικό δεδομένο, ή μια ποιοτική δυνατότητα και μόνο, πρέπει να το αναλάβουν, να το σηκώσουν στα χέρια τους τα άτομα εκείνα που υψώνονται στη συνείδηση του κοινού. (…)

Διότι, αλήθεια, τι σημασία έχει που το κοινό υπάρχει ως αντικειμενική δομή εάν κανένας δεν αποδεικνύεται ικανός να την κατοικήσει υποκειμενικά δίνοντάς της την πραγματική κι αληθινή της διάσταση; (…)

Μέχρι τώρα το κοινωνικό κίνημα συντριβόταν από την τυφλή εμμονή του σ’ έναν άρρωστο ρασιοναλισμό, ο οποίος ισχυριζόταν πως είχε βρει τη λύση για όλες τις συγκρούσεις και τις διαφωνίες μας χάρη σε μια επιστημονική απόλυτη αλήθεια. Αυτός ο αυταρχικός ρασιοναλισμός, δημιούργημα εγκεφαλικών αστών που ποτέ δεν σκέφτηκαν πώς ν’ απελευθερωθούν αυτοί οι ίδιοι, σκότωσε ό,τι πιο πλούσιο είχει το κοινωνικό κίνημα, δηλαδή τις διαφωνίες και τις αντιπαραθέσεις εντός του. (…)

Είναι καιρός να καταλάβουμε πως δεν υπάρχει αλήθεια ξέχωρη από την ανταλλαγή και τις αντιπαραθέσεις μας, και πως η ικανότητά μας να οργανώσουμε τις διαφωνίες μας είναι πιο σημαντική από τις πρόσκαιρες αλήθειες που μπορεί να βγουν μέσα από αυτές. Αυτό που πρέπει να εφεύρουμε, είναι ένας τρόπος να είμαστε μαζί και να χειριζόμαστε τις αναπόφευκτες και αναγκαίες αντιπαραθέσεις μας. (…)

Η μοναδική μου διεκδίκηση είναι να προσπαθήσω να είμαι όλο και πιο ανθρώπινος.»

Υβ Λε Μανάκ, Αυτοψία της κοινωνικής σχέσης (1984)

 

Σημ. HS. Το παραπάνω κείμενο του (πρώην άνεργου και νυν συνταξιούχου) βιομηχανικού εργάτη Υβ Λ.Μ. γράφτηκε ως επίλογος στο βιβλίο του συνδικαλιστή φίλου του Ζαν-Πιέρ Σεβαλιέ, Ταξίδι στα σπλάχνα ενός πτώματος. Αλληλογραφία του Ζ.-Π. Σεβαλιέ με το συνδικάτο των διορθωτών. Το πρωτομετέφρασα και κυκλοφόρησα χέρι-χέρι σε φωτοαντίγραφα το 1985 και σε μια 2η «έκδοση» το 1999.  Με χαρά σας πληροφορώ ότι βάζουμε στα σκαριά μια δεύτερη, διορθωμένη και επαυξημένη έκδοση του περίφημου βιβλίου του Λε Μανάκ, Ο Κήπος. Η δικαιοσύνη, τα κορίτσια και ηαιωνιότητα.  [UPDATE: η έκδοση ήδη πραγματοποιήθηκε!]

Τα γεγονότα είναι ξεροκέφαλα

Η αλλοτρίωση και η καταστολή συνεχίζονται εν τω μεταξύ  βρίσκοντας κάποιους συμπαραστάτες και από τον χώρο των τεχνών.
Δυστυχώς.
Για μας αυτό είναι ανήκουστο. Σχεδόν μας σοκάρει.
Δεν περιμέναμε ποτέ από ανθρώπους που, υποτίθεται, είναι σε επαφή με τις εντάσεις τις συγκινήσεις και τις ανατρεπτικές πρακτικές της δημιουργικής διαδικασίας να τάσσονται ανοικτά υπέρ μηχανισμών που τις αντιστρατεύονται συστηματικά και άγονα.
Που τις σαμποτάρουν.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα μεταξύ άλλων, αυτό επιμελήτριας-απολογητή της "Ελληνικής Αστυνομίας"...
Το ίδιο ισχύει και για συγγραφέα-σουλατσαδόρο της γνωστής "καλοβαλμένης" περιοχής του κέντρου.
Ευτυχώς είναι μια θλιβερά μαλθακή μειοψηφία.
Οι πάντα ομιχλώδεις φήμες για ψυχικοπνευματικές διαταραχές, προσωπικά προβλήματα, εθισμούς και χημικές εμπλοκές (όπως θα λέγαν οι νέοι: "ληγμένα χάπια"), είναι και ο μόνος λόγος που, επιδεικνύοντας -για την ώρα- οίκτο και συμπάθεια, δεν τους καταγγέλλουμε ανοικτά.

Το ότι η εποχή και τα γεγονότα ακυρώνουν το  "έργο" και την ίδια την παρουσία κάποιων ατόμων σε έναν (πολιτισμικό) χώρο, δεν σημαίνει ότι χάθηκαν και όλα. Αυτά συμβαίνουν.
Φυσικά τα γεγονότα είναι ξεροκέφαλα. Δεν αλλάζουν.
Φίλε και φίλη, αυτός που πρέπει να αλλάξει είσαι εσύ και οι ακυρωμένες πρακτικές σου.
Μπορεί "κάτι άλλο" να σου φέρει αυτό που αναζητάς. Είσαι άλλωστε αρκετά δαιμόνιος/α αφού έφτασες ως εδώ.
Θα το βρεις.
Δοκίμασε αυτό το άλλο. Είσαι και πιο πονηρός-η και πιο καπάτσος-α,  για να σου πούμε εμείς τι να κάνεις, αλλά  άσε την  φιλοσοφία, την κριτική, την τέχνη και τον στοχασμό σε αυτούς που, θέλουν, είναι σε εγρήγορση και μπορούν.
Είναι πολύ δύσκολο και δεν είναι "θέμα" γνώσης, εμφάνισης, ύφους ή γνωριμιών.
Αποδέξου το. Μη ρεζιλεύεσαι!

Κι όπως λέει ο ποιητής στον τσαρλατάνο σε στρειτ θρου εγγλέζικο:
Now is that a real poncho or is that a Sears poncho?
Don't you know, you could make more money as a butcher?
So, don't waste your time on me"

Ας δούμε τι θα πουν οι γιατροί και
θα επανέλθουμε αν χρειαστεί!