Εξουσία και Αλήθεια | Μέρος 2ο

Πείραμα. Ας φανταστούμε μια «οργουελιανή» κοινωνία, όπου μια άποψη δεν θεωρείται σωστή επειδή είναι αληθινή, αλλά επειδή είναι η άποψη που διατυπώνουν εκείνοι που έχουν την εξουσία. Π.χ. στο «1984» ο τύραννος Ο’ Μπράιαν έλεγε ότι 2+2=5. Μήπως εδώ η τυραννία ασκείται στο όνομα της αλήθειας;

Όχι! Γιατί; Διότι το ότι οι πολίτες αυτής της κοινωνίας δέχονται μια άποψη  επειδή τη λέει η εξουσία, δεν συνεπάγεται ότι θεωρούν πως η εξουσία λέει την αλήθεια. Δεν τους χρειάζεται να θεωρήσουν κάτι τέτοιο. Τους αρκεί ότι «ισχύει επειδή το λέει η εξουσία» και, έτσι, δεν μπαίνει θέμα αν είναι σωστό, ή μήπως είναι λάθος, αν είναι αλήθεια ή ψέμμα.

Πώς θα μπορούσαμε να αμφισβητήσουμε ποτέ ότι αυτό που λέει η εξουσία «δεν ισχύει» αν δεν μπορούσαμε να διακρίνουμε αυτό που ισχύει αληθινά από αυτό που δεν ισχύει; Όμως αυτή η διάκριση μπορεί να γίνει μόνο με βάση την έννοια της αλήθειας, εάν δηλαδή θεωρούμε ότι υπάρχει θέμα αλήθειας και ψεύδους. Μόνο σε αυτή τη βάση μπορεί να λεχθεί ότι ένας ισχυρισμός είναι ψευδής. Αν λοιπόν αποκλείσουμε την έννοια της αλήθειας θεωρώντας ότι είναι απλώς και μόνο ένα εργαλείο της εξουσίας, δεν θα μπορούμε να αμφισβητήσουμε την εξουσία.

Συμπέρασμα. Το ότι κάποιος χρησιμοποιεί τον όρο «αλήθεια» με την έννοια «αυτό που λέει η εξουσία», δεν σημαίνει ότι αυτός γνωρίζει την έννοια της αλήθειας. Σημαίνει, απεναντίας, ότι δεν γνωρίζει τι σημαίνει η έννοια αλήθεια, δεν ξέρει το νόημα αυτής της λέξης.

Σημ. HS. Η ιδέα είναι του Pascal Engel. Θα τη συνεχίσουμε και σε επόμενη ανάρτηση.