Η ύψιστη τέχνη του πολέμου: να ματαιώνεις τα σχέδια του εχθρού

«1. Στην πρακτική τέχνη του πολέμου, το καλύτερο απ’ όλα είναι να καταλάβεις τη χώρα του εχθρού σε καλή κατάσταση και τάξη. Το να τη συντρίψεις και να την καταστρέψεις δεν είναι καλό. […]

2. Από αυτό βγαίνει, ότι το να πολεμάς και να νικάς σε όλες τις μάχες, δεν είναι το καλύτερο. Η άριστη ενέργεια στον πόλεμο είναι να υποταχτεί ο εχθρός χωρίς μάχη.

3. Έτσι η ανώτερη μορφή στρατηγικής είναι το να ματαιώνεις τα σχέδια του εχθρού. Το δεύτερο καλύτερο πράγμα είναι να αποτρέπεις τη συνένωση των εχθρικών δυνάμεων απομονώνοντας τον εχθρό από τους συμμάχους του. […] Η χειρότερη επιλογή απ’ όλες, είναι να πολιορκείς τειχισμένες πόλεις. […]

6. Γι’ αυτό λοιπόν ο επιδέξιος ηγέτης υποτάσσει τα τμήματα του εχθρού χωρίς να δώσει καμμιά μάχη. Κυριεύει τις πόλεις του χωρίς να τις πολιορκεί. Ανατρέπει το βασίλειό του χωρίς μακροχρόνιες επιχειρήσεις στο πεδίο μάχης. […]

7. Αυτή είναι η μέθοδος επίθεσης με στρατηγήματα. […]

17. Πρέπει να ξέρουμε ότι υπάρχουν πέντε βασικές απόψεις για τη νίκη:

• Θα νικήσει εκείνος που ξέρει πότε να πολεμήσει και πότε ν’ αποφύγει τον πόλεμο.
• Θα νικήσει εκείνος που ξέρει να χειρίζεται τόσο τις περισσότερες όσο και τις λιγότερες δυνάμεις.
• Θα νικήσει εκείνος, του οποίου το στράτευμα διακατέχεται από το ίδιο πνεύμα σε όλα του τα επίπεδα.
• Θα νικήσει εκείνος που, ενώ ο ίδιος είναι προετοιμασμένος, περιμένει για να πιάσει τον εχθρό απροετοίμαστο.
• Θα νικήσει εκείνος που έχει εξουσία στο στράτευμα και δεν δέχεται παρεμβάσεις από τον ηγεμόνα.

18. Εάν γνωρίζεις τον εχθρό και τον εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι για το αποτέλεσμα ακόμα κι εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου αλλά δεν γνωρίζεις τον εχθρό, για κάθε νίκη που θα κερδίζεις θα έχεις και μια ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις ούτε τον εαυτό σου, ούτε το εχθρό, θα νικηθείς σε κάθε μάχη.»

Σουν Τζου, Η Τέχνη του Πολέμου (5ος αι. π.Χ.)