Το Μηδέν σαν πέρασμα

Εμμανουήλ Μουνιέ
(1905-1950)

«Όπως ο υλισμός με όλες τις μορφές του −την επιστημονική, την οικονομική, την ψυχολογική− σάρωσε ευτυχώς τη στείρα σπιριτουαλιστική ρητορική προτού να εισαγάγει κι αυτός με τη σειρά του ένα νέο βερμπαλισμό, έτσι και οι φιλοσοφίες του μηδενός είναι στην ουσία ένα καλό αντίδοτο στα γούστα της αστικής σκέψης, στη βλακώδη αισιοδοξία της, στον απατηλό ιδεαλισμό της και στη θετικιστική ισοπέδωση του πραγματικού που την χαρακτηρίζει. Ο ίλιγγος του μηδενός είναι μια καλή πνευματική θεραπεία για τον μικροαστό με την υπερβολική του αυτοπεποίθηση. […]

Καθετί που αφορά τον άνθρωπο δεν αναπτύσσεται παρά με κρίσεις, στις οποίες η άρνηση πρέπει να είναι πλήρης ώστε και η αναγέννηση να είναι πιο θαυμαστή. Βέβαια δεν αποκλείεται μια μέρα η άρνηση του ανθρώπου από τον άνθρωπο να σπρώξει την τρέλα μέχρι την καταστροφή του ανθρώπου από τον ίδιο τον άνθρωπο. Βλέπουμε κιόλας να κατασκευάζονται κάτω από τα μάτια μας τα σχετικά τεχνικά μέσα. Είναι πολύ χαρακτηριστικό, ότι όλος ο 19ος αιώνας ονειρεύτηκε τη σύνθεση της ύλης και ο 20ός ήρθε να κάνει το όνειρο αυτό εφιάλτη, εφευρίσκοντας τη διάσπαση του ατόμου. Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν είναι ίσως παρά ένας άφρων. […] 

Από εδώ και στο εξής η μεγάλη τρέλα συντροφεύει τη σοφία μας όπως ο θάνατος τη δύση της ζωής. Κι αυτό θα δυσκολέψει τη σοφία μας − σίγουρα έβαλε κιόλας τέλος στη χαρωπή δημοκρατία των σοφών επιστημόνων. Η ευτυχία είναι μια καινούργια ιδέα για την Ευρώπη, έλεγε ο Σαιν Ζυστ στην χαραυγή της φιλελεύθερης εποχής. Σήμερα, στον ορίζοντα των λαών την ευτυχία την έχει αντικαταστήσει η αγωνία. Η αγωνία ξανάγινε σύντροφος του ανθρώπου με τα μέσα ακριβώς εκείνα, με τα οποία καυχιόταν πως θ’ απαλλαγεί οριστικά από αυτήν. […]

Μέσα στην καρδιά αυτής της κρίσης πρέπει να βοηθήσουμε ταυτόχρονα για τη μονιμότητα του ανθρώπου και για την αλλαγή. Ανάμεσα στη μηδενιστική μανία, στην επαναστατική βούληση και στην έννοια της ζωντανής παράδοσης υπάρχουν κοινά μυστικά σημεία: είναι η αντίθεσή τους στο πνεύμα του συντηρητισμού. Η σημερινή επανάσταση πρέπει να δώσει στον σύγχρονο άνθρωπο ένα λόγο ύπαρξης, ζωής και θανάτου, και πρωτίστως μια υπόσταση.»

Emmanuel Mounier, Qu’ est-ce que le Personnalisme? 

εκδ. Du Seuil, Παρίσι, 1946

Σημ. HS. Ο Μουνιέ (1905-1950), μαθητής του Charles Péguy, ψυχή του περσοναλιστικού ρεύματος στη Γαλλία, από τους πρώτους που παρακίνησαν σε ένα διάλογο μεταξύ Χριστιανισμού και Αριστεράς, και ιδρυτής του περίφημου περιοδικού Esprit το 1932, υποστήριξε με πάθος μια «προσωποκεντρική και κοινοτιστική επανάσταση», την οποία αντιπαρέθετε τόσο στο φιλελεύθερο αστικό ατομισμό όσο και στον μαρξιστικό κολλεκτιβισμό.