06 Δεκεμβρίου 2011

Φιλοσοφία της Ισχύος και Κεφαλαιοκρατία

Άννα Άρεντ
(1906-1975)
«Είναι χαρακτηριστικό ότι οι σύγχρονοι πρωταθλητές της εξουσίας βρίσκονται σε πλήρη συμφωνία με τη φιλοσοφία του μοναδικού στοχαστή που θέλησε να εξαγάγει το κοινό όφελος από τα ιδιωτικά συμφέροντα, και που φαντάστηκε και κατασκεύασε, ακριβώς στο όνομα του ιδιωτικού όφελους, την ιδέα μιας Κοινοπολιτείας, η οποία θα βασίζεται πλήρως στη συσσώρευση της ισχύος και θα αποσκοπεί απόλυτα σε αυτήν. 

Ο Χομπς είναι πράγματι ο μόνος μεγάλος φιλόσοφος που η αστική τάξη μπορεί δικαίως να υποστηρίξει ότι είναι αποκλειστικά δικός της, παρ’ όλο που άργησε να αναγνωρίσει τις αξιωματικές αρχές του. Στον Λεβιάθαν, ο Χομπς ανέπτυξε τη μόνη πολιτική θεωρία, στην οποία το κράτος δεν στηρίζεται σε κάποιο θεμελιακό καταστατικό νόμο (το θεϊκό νόμο, το νόμο της φύσης, ή του κοινωνικού συμβολαίου) βάσει του οποίου πρέπει να καθορίζονται τα δικαιώματα και οι περιορισμοί του ιδιωτικού συμφέροντος έναντι των δημοσίων ζητημάτων, αλλά στα ίδια τα ιδιωτικά συμφέροντα, έτσι που “το ιδιωτικό συμφέρον ταυτίζεται με το δημόσιο συμφέρον”.


Στην πράξη δεν έχει υπάρξει κανένα πρότυπο αστικής ηθικής που να μην έχει προβλεφθεί από το απαράμιλλο μεγαλείο της λογικής του Χομπς. Σε μια ανάλυση που εδώ και τριακόσια χρόνια ούτε ξεπεράστηκε, ούτε και βελτιώθηκε, ο Χομπς δίνει πράγματι ένα σχεδόν πλήρες πορτραίτο, όχι του ανθρώπου αλλά του αστού:
“Ο Λόγος δεν είναι τίποτε άλλο από Λογάριασμα, Λογαριασμοί”“Ελεύθερο υποκείμενο, αυτεξούσιο, όλα αυτά δεν είναι παρά λέξεις χωρίς κανένα νόημα, δηλαδή παραλογισμοί”. 
Ο άνθρωπος του Χομπς, ένα πλάσμα στερημένο από Λόγο, ανίκανο να βρει την αλήθεια, χωρίς αυτεξούσιο −δηλαδή ριζικά ανεύθυνο−, είναι ουσιαστικά μια συνάρτηση της κοινωνίας και συνεπώς κρίνεται σύμφωνα “με τη λογιστική αξία ή περιουσία του, με τη χρηματική τιμή του, που δίνεται σε αντάλλαγμα για τη χρήση της ισχύος του”. Αυτή η τιμή εκτιμάται και επανεκτιμάται αδιάκοπα από την κοινωνία, και “η εκτίμηση των άλλων” μεταβάλλεται σύμφωνα με το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης.

Κατά τον Χομπς, το άτομο σκέφτεται το κέρδος του μέσα σε κατάσταση πλήρους απομόνωσης, από τη σκοπιά μιας απόλυτης μειοψηφίας θα μπορούσαμε να πούμε. Έτσι συνειδητοποιεί, ότι δεν μπορεί να ικανοποιήσει το ιδιωτικό συμφέρον του χωρίς το στήριγμα κάποιας πλειοψηφίας. Εφόσον λοιπόν το πραγματικό κίνητρο του ανθρώπου δεν είναι παρά τα ιδιωτικά συμφέροντά του, η δίψα για ισχύ και εξουσία είναι το θεμελιωδέστερο πάθος του. Αυτή η δίψα καθορίζει τις σχέσεις ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία, και από αυτή τη δίψα πηγάζουν όλες οι άλλες φιλοδοξίες − πλούτος, γνώση, τιμές.

Ο Χομπς υπογραμμίζει ότι, στην πάλη για την εξουσία και στην έμφυτη ικανότητά τους για ισχύ, όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Διότι, λέει, η ισότητα μεταξύ των ανθρώπων έχει ως θεμέλιο το γεγονός, ότι κάθε άνθρωπος έχει από τη φύση του τόση ισχύ, όση χρειάζεται για να σκοτώσει έναν άλλον άνθρωπο − η πανουργία μπορεί να εξισορροπήσει την έλλειψη δύναμης. Όμως η ισότητα των ανθρώπων ως εν δυνάμει δολοφόνων, τους φέρνει σε κατάσταση ανασφάλειας και από εδώ προκύπτει η ανάγκη για ένα Κράτος. Ο λόγος ύπαρξης του Κράτους είναι, λοιπόν, η ανάγκη που νιώθει το άτομο να προστατευτεί από τους συνανθρώπους του.

Το κρίσιμο σημείο στο πορτραίτο που σκιαγράφησε ο Χομπς, δεν είναι διόλου ο ρεαλιστικός πεσιμισμός του, για τον οποίον τόσο πολύ εγκωμιάστηκε στους μοντέρνους καιρούς. Διότι, αν ο άνθρωπος ήταν στ’ αλήθεια αυτό το πλάσμα που ο Χομπς θέλησε να δει σε αυτόν, τότε θα ήταν ένα πλάσμα ολότελα ανίκανο να συστήσει το παραμικρό πολιτικό σώμα. Πράγματι, ο Χομπς δεν καταφέρνει, αλλά ούτε και ενδιαφέρεται, να εισάγει τον άνθρωπό του μέσα σε μια πολιτική κοινότητα. Ο άνθρωπος του Χομπς δεν έχει κανένα καθήκον πίστης στην πατρίδα του σε περίπτωση που αυτή ηττηθεί, και συγχωρείται για κάθε είδους προδοσία, εάν τυχόν αιχμαλωτιστεί. (...) 
 
Από την άλλη, “κανένας άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος να αντισταθεί στη Σπάθη της Κοινοπολιτείας προκειμένου να βοηθήσει έναν άλλο άνθρωπο, ένοχο ή αθώο”. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει θέμα αλληλεγγύης, ούτε και ευθύνης προς τον συνάνθρωπο. 
 
Δικαίωμα να “αντισταθούν στη Σπάθη της Κοινοπολιτείας και να συνδράμουν ο ένας τον άλλον” έχουν, κατά τον Χομπς, μόνον όσοι και για όσο συνδέονται με ένα κοινό συμφέρον, όπως “ένα σημαντικό έγκλημα, για το οποίο έχουν ορκιστεί ότι είναι έτοιμοι να πεθάνουν” −διότι σε αυτή την περίπτωση “έχουν να υπερασπιστούν τη ζωή τους”.

Για τον Χομπς λοιπόν, η αλληλεγγύη με αυτή ή την άλλη μορφή κοινότητας είναι κάτι το πρόσκαιρο και περιορισμένο, που ουσιαστικά δεν αλλάζει διόλου τη μοναχική και ιδιωτική φύση του ατόμου −το οποίο “δεν βρίσκει καμιά ευχαρίστηση, τουναντίον άπειρη θλίψη στην παρέα με τους συνανθρώπους του”−, ούτε και δημιουργεί βαθείς και μόνιμους δεσμούς με τους άλλους.

Αυτό το πορτραίτο του ανθρώπου μοιάζει να ματαιώνει την πρόθεση του Χομπς να προσφέρει μια βάση στην Κοινοπολιτεία του αφού προτείνει ένα συνεκτικό πρότυπο συμπεριφορών που στην πραγματικότητα μπορούν να καταστρέψουν εύκολα κάθε κοινότητα. Από εδώ προκύπτει η εγγενής και ομολογημένη αστάθεια της χομπσιανής Κοινοπολιτείας −άλλωστε προβλέπει ότι “θα διαλυθεί όταν, σε περίπτωση πολέμου (εξωτερικού ή εμφύλιου), την νικήσουν οι εχθροί της, οπότε κάθε άνθρωπος θα αισθάνεται ελεύθερος να κοιτάξει μόνο τον εαυτό του”−, μια αστάθεια που εντυπωσιάζει ακόμα περισσότερο δεδομένου ότι πρωταρχικός και διαρκής στόχος του Χομπς ήταν η αποκατάσταση της μέγιστης δυνατής ασφάλειας και σταθερότητας.

Θα ήταν όμως πολύ άδικο για τον Χομπς και τη φιλοσοφική ακεραιότητά του να θεωρήσουμε την εικόνα που έχει για τον άνθρωπο σαν μια απόπειρα ψυχολογικού ρεαλισμού ή φιλοσοφικής αλήθειας. Ο Χομπς δεν ενδιαφέρεται ούτε για τον έναν, ούτε για την άλλη. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι η ίδια η πολιτική δομή και ο λόγος που περιγράφει τον άνθρωπο σαν  ένα πλάσμα που “ποθεί την ισχύ, ολοένα και περισσότερη ισχύ”, είναι επειδή κατά νου τις ανάγκες του Λεβιάθαν. (...)

Αυτό το καινούργιο πολιτικό σώμα, το επινόησε για λογαριασμό της νέας, αστικής κοινωνίας όπως αυτή εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα∙ και αυτό το πορτραίτο του ανθρώπου είναι μια σκιαγραφία του νέου τύπου ανθρώπου, που ήταν ο κατάλληλος για να συγκροτήσει αυτή την κοινωνία. Η χομπσιανή Κοινοπολιτεία έχει αποκλειστικό θεμέλιο την Ισχύ. Ιδιοποιείται το μονοπώλιο του φόνου και σε αντάλλαγμα παρέχει στον πολίτη της προστασία από τον κίνδυνο να τον σκοτώσουν. (...) Και καθώς το δίκαιο εξισώνεται με την Ισχύ που έχει συσσωρεύσει η κοινωνία και το Κράτος μονοπωλεί, το ζήτημα του νόμου δεν είναι πλέον ένα ζήτημα καλού και κακού αλλά αποκλειστικά και μόνο απόλυτης υπακοής, του τυφλού κομφορμισμού της αστικής κοινωνίας.

Σε αυτή την Κοινοπολιτεία, το άτομο, στερημένο από πραγματικά πολιτικά δικαιώματα και με τη δημόσια ζωή να παρουσιάζεται καλυμμένη με το μανδύα της αδήριτης αναγκαιότητας, χάνει το φυσικό δεσμό με τους συνανθρώπους του και αποκτά ένα νέο και αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ιδιωτική ζωή του και το ατομικό μέλλον του. Ο ανταγωνισμός γίνεται ο κανόνας των σχέσεων. […] Και από τη στιγμή που οι δημόσιες υποθέσεις ρυθμίζονται αποκλειστικά από το Κράτος με πρόσχημα την αδήριτη αναγκαιότητα, οι κοινωνικές ή πολιτικές σταδιοδρομίες των ανταγωνιζόμενων ατόμων υποκύπτουν στο τυχαίο. Διότι μέσα σε μια κοινωνία όπου όλοι υποτίθεται πως είναι εξίσου προικισμένοι με ικανότητα για ισχύ και εξίσου προστατευόμενοι ο ένας από τον άλλο χάρη στην εξουσία, μόνο η τύχη μπορεί ν’ αποφασίσει ποιοι θα είναι οι εκάστοτε νικητές. (...)

Παραδίδοντας τα πολιτικά δικαιώματά του στο Κράτος, το άτομο τού παραδίδει εξίσου την κοινωνική ευθύνη του: ζητάει από το Κράτος να το ανακουφίσει από το φόρτο των φτωχών ακριβώς όπως του ζητάει να το προστατεύει από τους εγκληματίες. Η διαφορά μεταξύ του φτωχού και αδύναμου και του εγκληματία σβήνει. Και οι δυο είναι εκτός νόμου. Όσοι δεν έχουν επιτυχία, δηλαδή απτή ισχύ, χάνουν όλα όσα τους αναγνώριζε ως ανθρώπους ο κλασσικός πολιτισμός. Όσοι δεν έχουν τύχη, δεν μπορούν πια να λογαριάζουν στη χριστιανική φιλανθρωπία. (...)

Η Κοινοπολιτεία του Χομπς είναι μια εύθραυστη δομή, που πρέπει ασταμάτητα να συσσωρεύει ισχύ, να βρίσκει ασταμάτητα καινούργια στηρίγματα για να μην βυθιστεί από τη μια μέρα στην άλλη στο χάος των ιδιωτικών συμφερόντων, πάνω στα οποία εδράζεται. Για να δικαιολογήσει αυτή την αναγκαιότητα ασταμάτητης συσσώρευσης ισχύος, ο Χομπς στηρίζει τη θεωρία του σε μια "φυσική κατάσταση", τον “αδιάκοπο πόλεμο όλων εναντίον όλων”. (...)

Θα ήταν λάθος να υποτιμήσουμε την εμφανή αντίφαση ανάμεσα στη συνηγορία του Χομπς υπέρ της ασφάλειας του ατόμου και τη θεμελιώδη αστάθεια της Κοινοπολιτείας του. Και εδώ προσπαθεί επίσης να πείσει, να επικαλεστεί ορισμένα θεμελιώδη ένστικτα ασφάλειας, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι, στους πολίτες του Λεβιάθαν, δεν θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν παρά μόνο χάρη στην απόλυτη υποταγή στην εξουσία η οποία “μονοπωλεί την ασφάλεια”, δηλαδή παρά μόνο χάρη σε ένα πανταχού παρόντα φόβο −κατάσταση που δεν μπορούμε να πούμε πως είναι ακριβώς το χαρακτηριστικό συναίσθημα ενός ανθρώπου, που νιώθει ασφαλής. Η πραγματική αφετηρία του Χομπς είναι μια εξαιρετικά διεισδυτική ανάλυση των πολιτικών αναγκών του καινούργιου κοινωνικού σώματος της ανερχόμενης αστικής τάξης, η θεμελιώδης εμπιστοσύνη της οποίας σε μια ατέρμονη διαδικασία συσσώρευσης αγαθών επρόκειτο σύντομα να εκμηδενίσει κάθε αίσθημα ατομικής ασφάλειας. (...)

Η εμμονή του Χομπς στην ιδέα ότι η ισχύς αποτελεί την κινητήρια δύναμη όλων των πραγμάτων, ανθρώπινων και θεϊκών (διότι ακόμα και η βασιλεία του Θεού “δεν είναι έργο της Δημιουργίας αλλά της Ακαταμάχητης Ισχύος”), προερχόταν από τη θεωρητικώς αδιάψευστη πρόταση σύμφωνα με την οποία η απεριόριστη συσσώρευση αγαθών πρέπει να στηρίζεται σε μια απεριόριστη συσσώρευση ισχύος. 
 
Το φιλοσοφικό συμπλήρωμα της θεμελιώδους αστάθειας μιας κοινωνίας που βασίζεται στην ισχύ, είναι η εικόνα μιας ατέρμονης ιστορικής διαδικασίας η οποία, προκειμένου να συμβαδίζει με τη διαρκή επίταση της ισχύος, καταβροχθίζει αμείλικτα τα άτομα, τους λαούς και τελικά ολόκληρη την ανθρωπότητα.»
 
Άννα Άρεντ, Ο ιμπεριαλισμός,
2ος τόμος του Οι πηγές του ολοκληρωτισμού (1951),
εκδ. Seuil (1982)


Σημ. HS. Τα είπε όλα η Άννα! Ο Λεβιάθαν είναι η πολιτική μορφή της ρικαρντιανής αγοράς. (Για τον Ρικάρντο, θα τα ξαναπούμε.) Ας πρόσεχε ο Κονδύλης όταν αντέγραφε την κοινωνική οντολογία του Χομπς...

Oλόκληρο το κεφάλαιο με τίτλο Η φιλοσοφία της ισχύος και η πολιτική χειραφέτηση της αστικής τάξης (απ' όπου το παραπάνω απόσπασμα) δημοσιεύτηκε, με δική μου μετάφραση, στο εκλεκτό περιοδικό ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ (τχ. 16, Φεβρουάριος 2012).


22 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Ο ΗΟΒΕΣ αναφέρεται σε συνθήκες όπου οι φεουδαρχικές σχέσεις παραγωγής αρχίζουν να μετατρέπονται σε αστικές αλλά οπως πολλοί γράφει με τρόπο απόλυτο αντί της σχετικότητας πού επιβάλουν οι εξελίξεις οι οποίες δεν αποτυπώνονται εύκολα, όπως στη Μεσόγειο

HollowSky είπε...

@ Γιώργο Μπατζιλή,

σαφώς ο Χομπς αναπτύσσει ένα γενικό πρόταγμα ("επινοεί ένα καινούργιο πολιτικό σώμα", γράφει η Άρεντ), το οποίο ωστόσο βρίσκεται στη βάση της καπιταλιστικής αντίληψης των πραγμάτων και επομένως "δένει" με την καπιταλιστική "κοινοπολιτεία", όπως τη γνωρίζουμε στην πράξη.

Ασφαλώς εκείνο που λείπει από την όλη εικόνα, είναι η φύση και η λειτουργία του ενοποιητικού και "σταθεροποιητικού" παράγοντα της σύζευξης Λεβιάθαν-ρικαρντιανή αγορά. Και αυτός είναι το χρήμα ως θεσμός και ως σύστημα, στο οποίο έχουμε αναφερθεί σε άλλες αναρτήσεις εδώ και θα αναφερθούμε και στο μέλλον.

Παρολαυτά το πρόταγμά του και η ανάλυσή του από την Άρεντ βοηθούν πολύ στην κατανόηση του κόσμου όπου ζούμε.

anonymous είπε...

Μια και μιλάμε για ισχύ…

Ένα από τα αναρίθμητα «καλά» που θα συμβούν, όταν εξ αιτίας της συμπαντικής ισχύος, σκάσει επιτέλους ο πλανήτης και εξαφανιστεί το αηδιαστικό – παρά τις εξαιρέσεις του – ανθρώπινο είδος, είναι που παρόμοιες θεωρίες δεν θα αρθρωθούν/διαπιστωθούν ποτέ ξανά και που παρόμοιες κοινωνίες δεν θα συσταθούν ποτέ ξανά, τουλάχιστον, επί των απογόνων των ανθρώπων (αφού δεν θα υπάρχει πλέον τίποτα που να κατάγεται από το ανθρώπινο είδος και όλα θα έχουν περάσει στην αιώνια λήθη). Όσο και να συσσωρεύουν ισχύ τα κολοβά κτήνη, δεν είναι παρά «ένα τίποτα» ενώπιον της ισχύος της συμπαντικής Μήτρας, προς την οποία και νομοτελειακά προσβλέπουμε… εξακολουθώντας να εμπνεόμαστε από τα έτερα ανθρώπινα γεννήματά της, τις θυγατέρες/μούσες, μέσω των οποίων ενσαρκώνεται και τους υιούς ποιητές τους, μέσω των οποίων υμνείται.

Μιλάμε, βέβαια, πάντα… ποιητικά!

Συγχαρητήρια για την ανάρτηση.

Ανώνυμος είπε...

Ανώνυμοι,
ενώ συμφωνώ με τη θέση σας πως ο άνθρωπος ''δεν είναι παρά «ένα τίποτα» ενώπιον της ισχύος της συμπαντικής Μήτρας'' θα πρέπει να διαφωνήσω περί του ''αηδιαστικού'' και εξ αφανισμού του ανθρώπινου είδους.

Δεν είμαστε όλοι το Ιδεατό του Πλάτωνα.
Έχω τη δυνατότητα λοιπόν να ζω ή θα ονομαστώ υπάνθρωπος και θα οδηγηθώ σε στρατόπεδα θέρμης και ψύξης;

Για ποιόν θα είναι ''Ένα από τα αναρίθμητα «καλά»'' η εξαφάνιση των ανθρώπων; -εφόσον δεν θα υπάρχει ο πλανήτης;
Για τη συνείδηση σας;
Συγχωρέστε με, αλλά νομίζω οι απορίες μου είναι εύλογες ειλικρινά δίχως να έχω άσχημη διάθεση προς εσάς.

Δημήτρης.

Γιάννης είπε...

«Μια κοινωνία θνητών ανθρώπων…δεν μπορεί να θεμελιωθεί και πάνω στον πόλο της απαραμείωτης γενικής εχθρότητας. Ο παροιμιώδης πόλεμος όλων εναντίον όλων είναι απλώς πρακτικά αδύνατος, δηλαδή δεν είναι νοητή μια κατάσταση στην οποία θα διεξαγόταν ένας τέτοιος πόλεμος κυριολεκτικά, με όλε τις συνεπαγωγές του , και θα διαρκούσε περισσότερο από μερικές στιγμές. Ακόμη και αν δεχόμασταν απολύτως εχθρικές διαθέσεις όλων των ανθρώπων εναντίον όλων των ανθρώπων, ο δρόμος από τη γενικά εχθρική προδιάθεση μέχρι τη γενικά εχθρική –και μάλιστα βίαιη– συμπεριφορά είναι πολύ μακρύς και γεμάτος από πρακτικά ανυπέρβλητα εμπόδια. Ο παροιμιώδης τύπος έχει λοιπόν μεταφορική σημασία, αλλιώς δεν έχει νόημα. Ακριβέστερα: δεν είχε πραγματικό νόημα, αλλά προσφερόταν μόνο για μια πολεμική, όταν προβλήθηκε στους πρώιμους νεώτερους χρόνους για να εκμοχλεύσει την αριστοτελική-σχολαστική διδασκαλία για τον πρωταρχικό χαρακτήρα της κοινωνίας και σε ένα δεύτερο βήμα για να στηρίξει τη θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου αυτής ή εκείνης της προέλευσης. Αυτό που μπορεί κανείς να αντιτάξει στον Hobbes, αν τον πάρει στην ονομαστική του αξία, είναι το ακόλουθο: Η κοινωνία δεν ιδρύθηκε για να λάβει τέλος ο πόλεμος όλων εναντίον όλων· η κοινωνία υφίσταται επειδή ο πόλεμος όλων εναντίον είναι πρακτικά αδύνατος. Οι αντίπαλοι του Hobbes, που στην κατασκευή του για τη φυσική κατάσταση αντέτειναν την επινόηση για τον κατά βάθος φιλειρηνικό και φοβούμενο άνθρωπο, έπρεπε να υποθέσουν ότι ο πόλεμος εμφανίσθηκε στον κόσμο μόνο με την ίδρυση της κοινωνίας […] Ο πόλεμος, δηλαδή η αιματηρή σύγκρουση ως έκφραση ακραίας εχθρότητας, δεν είναι λοιπόν ούτε συνέχεια ούτε υπόλειμμα ενός προκοινωνικού πολέμου όλων εναντίον όλων και δεν στρέφεται κατά του γεγονότος της κοινωνίας και της φιλίας· είναι και αυτός ένα γεγονός της κοινωνίας όπως και η φιλία» (Π. Κονδύλη, Το πολιτικό και ο άνθρωπος, 1α, σσ. 354-355)

anonymous είπε...

Αγαπητέ Δημήτρη

Προείπα πως μιλώ ποιητικά, που το εννοώ ως ότι στις λέξεις ενδημούν (μένουν διαρκώς εντός τους) ποικίλες όσο και αντιφατικές εικόνες, ανάμεσα στις οποίες (εικόνες) ο λόγος επιλέγει ελεύθερα κάθε φορά σε ποιες θα εστιάσει, ανάλογα με την «ανάγκη» του να αρθρωθεί, δίχως να χρειάζεται να πειθαρχεί προς χρονικές ή νοηματικές ακολουθίες και δίχως να οφείλει πάντα να καταλήγει σε κάποιο νόημα, προς το οποίο να δύναται κάποιος να διαφωνεί ή να συμφωνεί. Η "δέησή προς τη συμπαντική Μητέρα", είναι και η ίδια μια ποιητική εικόνα και όχι μια πρόβλεψη του μέλλοντος ή μια ευχή. Βάσει των προβλέψεών τους για το μέλλον μας, αρθρώνουν τη ρητορική της «κρίσης» οι ισχυροί (για τους οποίους γίνεται λόγος και στην ανάρτηση) που ενώ μας επιβάλλονται ως η πιο βάρβαρη και θρησκόληπτη δεσποτεία, επιμένουν να διατυμπανίζουν πως μιλούν τη γλώσσα της απόλυτης, λογοκρατούμενης και μοναδικής αλήθειας. Εξ άλλου, μέχρι να κατακρημνιστεί ο κόσμος της ισχύος, από την υπέρτερη ισχύ, προς την οποία και δεόμαστε γι αυτό… εξακολουθούμε «να εμπνεόμαστε από τα έτερα ανθρώπινα γεννήματά της, τις θυγατέρες/μούσες, μέσω των οποίων ενσαρκώνεται και τους υιούς ποιητές τους, μέσω των οποίων υμνείται», όπως ήδη γράψαμε .

anonymous είπε...

Αν σε τρόμαξε που είπα «να σκάσει επιτέλους ο πλανήτης και να εξαφανιστεί το αηδιαστικό ανθρώπινο είδος» (πέραν του ότι κάποια στιγμή θα σκάσει, ούτως ή άλλως, μετά από εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια χρόνια) και επιμένεις να διαβάζεις κατά γράμμα αυτά τα λόγια τρομάζοντας κι όχι να βλέπεις ανάμεσά τους, χαμογελώντας, μπορώ να σου πω πως εύχομαι στη θέση του να δημιουργηθεί ένας άλλος, εξ ίσου όμορφος πλανήτης, αλλά δίχως τα κολοβά κτήνη αυτή φορά, τα οποία, φυσικά και δεν εύχομαι να καταστραφούν – αλλά ας πάνε να ζήσουν στον δικό τους τον πλανήτη (που θα είναι και σαν τα μούτρα τους) δίχως να καταστρέφουν αυτόν εδώ που θέλουμε να ζήσουμε κι εμείς ή ας πάμε εμείς να ζήσουμε σ’ έναν άλλον, αφήνοντας αυτόν στη μοίρα των κατοίκων του. Αν όλοι οι άνθρωποι, όμως, πιστεύουν στην ισχύ και στην πειθαρχία προς αυτήν, γιατί να μην γνωρίσουν την αυθεντική πλευρά της ισχύος, την οποία και αποζητούν διακαώς; Αυτό το δίκαιο - προς το οποίο και δεόμαστε - δεν τους αναλογεί;

Με ποιητικούς - πάντα - χαιρετισμούς.

HollowSky είπε...

@ Ανώνυμοι,
η αλήθεια είναι ότι κι εγώ φρίκαρα
με το "αηδιαστικό ανθρώπινο είδος" που είναι "ένα τίποτα μπροστά στην ισχύ της συμπαντικής μήτρας", γιατί κυκλοφορούν κάτι παρόμοιες "οικολογικές"-εξτρίμ φυσιοκρατικές και μισανθρωπικές ιδέες ... αλλά μετά είδα το "μιλάμε ποιητικά" και καλμάρισα.

HollowSky είπε...

@ Γιάννη,

αν πρόσεξες, αυτό έλεγε το 1950 και η Άρεντ - ότι ο Χομπς
"επινοεί" μια περί ανθρώπου ιδέα, που δεν αντιστοιχεί σε αυτό που είναι πράγματι ο άνθρωπος αλλά θέλει να εξυπηρετήσει ένα ορισμένο πολιτικό πρόταγμα:

"Το κρίσιμο σημείο στο πορτραίτο που σκιαγράφησε ο Χομπς, δεν είναι διόλου ο ρεαλιστικός πεσιμισμός του, για τον οποίον τόσο πολύ εγκωμιάστηκε στους μοντέρνους καιρούς. Διότι, αν ο άνθρωπος ήταν στ’ αλήθεια αυτό το πλάσμα που ο Χομπς θέλησε να δει σε αυτόν, τότε θα ήταν ένα πλάσμα ολότελα ανίκανο να συστήσει το παραμικρό πολιτικό σώμα. [...] Θα ήταν όμως πολύ άδικο για τον Χομπς και τη φιλοσοφική ακεραιότητά του να θεωρήσουμε την εικόνα που έχει για τον άνθρωπο σαν μια απόπειρα ψυχολογικού ρεαλισμού ή φιλοσοφικής αλήθειας. Ο Χομπς δεν ενδιαφέρεται ούτε για τον έναν, ούτε για την άλλη. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι η ίδια η πολιτική δομή και ο λόγος που περιγράφει τον άνθρωπο σαν ένα πλάσμα που “ποθεί την ισχύ, ολοένα και περισσότερη ισχύ”, είναι επειδή κατά νου τις ανάγκες του Λεβιάθαν.[...] Η πραγματική αφετηρία του Χομπς είναι μια εξαιρετικά διεισδυτική ανάλυση των πολιτικών αναγκών του καινούργιου κοινωνικού σώματος της ανερχόμενης αστικής τάξης" (εδώ)

panagiotis είπε...

Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΕΘΝΟΥΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ

Η πολιτική διαμεσολάβηση που πραγματοποίησε το έθνος-κράτος μετά την ολοκλήρωσή του με την Γαλλική Επανάσταση, ήταν να εκφράσει τις κοινωνικές σχέσεις, με τη μορφή ταξικών σχέσεων, καθιστώντας συμβατά τη συσσώρευση του κεφαλαίου και την κοινωνική οργάνωση σε ένα πλαίσιο εθνικής πολιτικής που αντιστοιχεί κατά προσέγγιση στην οικονομία της αγοράς. Γι 'αυτό έπρεπε να πάει πέρα από τον περιορισμένο χαρακτήρα ενός κράτους εκφραστή της κυριαρχίας μιας τάξης (το κράτος της κυρίαρχης τάξης στο μαρξισμό) σε ένα καθολικό δημοκρατικό που είναι η μορφοποίηση της κυριαρχίας στο πλαίσιο των θεσμών και των ενώσεων που αντικαθιστούν την παλαιά διαμεσολάβηση του παλαιού καθεστώτος. Αυτή η κίνηση θα είναι πολύ σταδιακή επειδή θα αντιμετωπίσει τις έντονες αντιδράσεις των αντεπαναστατών.


Για να επιτελέσει τη λειτουργία του, της αναπαράστασης του δημόσιου συμφέροντος στην καπιταλιστική κοινωνική σχέση, το σύγχρονο κράτος, δηλαδή την περίοδο της πραγματικής κυριαρχίας του κεφαλαίου όχι μόνο της τυπικής, πρέπει να επιτύχει μια σχετική αυτονομία και να μην είναι μόνο το κράτος της άρχουσας τάξης. Αυτό είναι που επιτρέπει να επιτευχθεί ισορροπία των συμβιβασμών, όπως π.χ. στην κοινότητα της εργασίας, γύρο από τις δύο τάξεις οι οποίες την ίδια στιγμή εμπλέκονται μεταξύ τους και αντιπαρατίθενται. Το κράτος είναι λοιπόν η διαμεσολάβηση των διαμεσολαβήσεων (τάξεις, συνδικάτα, κλπ..) ή υπερ-διαμεσολάβηση (το έθνος-κράτος ως ιδεολογία) μεταξύ της κοινωνίας και των ατόμων. Το κράτος πραγματοποιεί κατά κάποιο τρόπο το εγελιανό πρόγραμμα που αναπτύσσεται στην φιλοσοφία του δικαίου στο οποίο ο φιλόσοφος καθορίζει τις αντίστοιχες σχέσεις μέσα στην πολιτική τάξη (αυτή του πολίτη) η οποία σχετίζεται με την καθολικότητα και την τάξη της κοινωνίας των πολιτών (ο Οικονομικός Χώρος) που σχετίζεται με το ειδικό. Το κράτος που αναπαριστά την καθολικότητα του δημοσίου συμφέροντος δεν μπορεί να την επιτύχει με το να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από το όργανο της κοινωνίας των πολιτών. Φυσικά, μιλήσαμε για το κράτος της κυρίαρχης τάξης, της κυρίαρχης ιδεολογίας, αλλά αυτό δεν είναι παρά μια μερικότητα, η αστική τάξη, παρουσιάζεται ως καθολική (η θεωρία του προλεταριάτου θα υιοθετήσει την ίδια προσέγγιση, η οποία δεν είναι η περίπτωση της κομμουνιστικής θεωρίας στο σύνολό της).

Η κοινωνία των πολιτών κατά την εποχή της κορύφωσης της ταξικής πάλης, στην πολιτικοποίηση της αφαιρεί σε κάποιο βαθμό την κατηγορία της πολιτικής για την καλύτερη ανάδειξη του κοινωνικού ζήματος , γεγονός που εξηγεί την ασάφεια των θέσεων του Μαρξ για το θέμα αυτό και τη δυσκολία που είχε να αναπτύξει μια πραγματικά ενιαία θέση σχετικά με το κράτος. Προβλέπει επίσης ένα κομουνισμό αντιληπτό ως απλή «διαχείριση των πραγμάτων." Σήμερα το πρόγραμμα αυτό πραγματοποιήθηκε... από τον ίδιο τον καπιταλισμό και χωρίς την καταστολή του κράτους! Το κράτος σήμερα, περιορίζει την πολιτική στην διαχείριση και χάνει του σχετική αυτονομία του για να γίνει η άμεση αντιπρόσωπος της αναπαραγωγής όλων των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων. Η λειτουργία του δεν μπορεί πλέον να είναι να συμβιβάσει τα συμφέροντα των ανταγωνιστικών τάξεων ανάμεσα σε μια κυρίαρχη τάξη και μια "επικίνδυνη" κυριαρχούμενη τάξη (το δημοκρατικό κράτος στην πρώτη φιλελεύθερη μορφή), ούτε να παράγει την κατάλληλη σχέση μεταξύ των δύο μεγάλων τάξεων της κοινωνίας ενωμένης γύρω από την εργασία και την ανάπτυξη (η δεύτερη μορφή του δημοκρατικού κράτους που ονομάζεται συχνά κράτος πρόνοιας).

Με το τέλος των τάξεων ως ανταγωνιστικών υποκειμένων το κράτος δεν αναπαριστά πλέον τις δυνάμεις , δεν χρειάζεται καν να αναπαριστά το δημόσιο συμφέρον, διότι το ενσωματώνει άμεσα πρόσωπο με πρόσωπο σε αυτά που εμφανίζονται συμφέροντα πολύ ειδικά, ως θέματα γούστου […]

Jacques Guigou, Jacques Wajnsztejn

anonymous είπε...

Μια και επίσης ακούμε και βλέπουμε ποιητικά:

http://www.youtube.com/watch?v=E8vmaj75xzE

http://www.youtube.com/watch?v=XW0j0smt8fY

HollowSky είπε...

@ Παναγιώτη,

αν θέλεις πρόσεξε τις αμέσως ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ παραγράφους του κειμένου της Άρεντ που ανέβασα:

"Η ισχύς έγινε ουσία της πολιτικής δράσης και επίκεντρο της πολιτικής σκέψης από τη στιγμή που διαχωρίστηκε από την πολιτική κοινότητα, την οποία θα έπρεπε να υπηρετεί. Είναι αλήθεια, ότι αυτό ήρθε ως συνέπεια ενός οικονομικού παράγοντα. Όμως η εισαγωγή της ιδέας ότι η ισχύς είναι το μοναδικό περιεχόμενο της πολιτικής και ότι η επέκταση της ισχύος είναι ο μοναδικός της στόχος, δεν θα γινόταν τόσο καθολικά αποδεκτή − ούτε και η, εξαιτίας της, διάλυση του εθνικού πολιτικού σώματος θα συναντούσε τόσο λίγη αντίσταση − εάν δεν ανταποκρινόταν άψογα στις κρυφές επιθυμίες και τις μυστικές πεποιθήσεις των οικονομικά και κοινωνικά κυρίαρχων τάξεων. Η αστική τάξη, που για τόσον καιρό ήταν πολιτικά αποκλεισμένη από το έθνος-κράτος και από τη δική της αδιαφορία για τα κοινά, χειραφετήθηκε πολιτικά μέσα από τον ιμπεριαλισμό.

Πρέπει να θεωρήσουμε τον ιμπεριαλισμό σαν το πρώτο στάδιο της πολιτικής κυριαρχίας της αστικής τάξης και όχι σαν το ύστατο στάδιο του καπιταλισμού. Είναι πασίγνωστο, ότι οι ιδιοκτήτριες τάξεις ελάχιστα ενδιαφέρονταν να κυβερνήσουν και βολεύονταν με κάθε τύπο Κράτους, που μπορούσε να εγγυηθεί την προστασία του δικαιώματος της ιδιοκτησίας. Αυτές οι τάξεις, πράγματι, έβλεπαν πάντοτε το Κράτος σαν μια καλά οργανωμένη αστυνομική δύναμη και τίποτε άλλο. Ωστόσο, αυτή η ψευδής ολιγάρκεια είχε την παράξενη συνέπεια να βαστάει όλη την αστική τάξη έξω από το πολιτικό σώμα: πριν από υπήκοοι στη μοναρχία, ή πολίτες μιας δημοκρατικής πολιτείας, οι τάξεις αυτές ήταν πάνω απ’ όλα και ουσιαστικά ιδιώτες. Ο περιορισμός τους στην κατάσταση του ιδιώτη και η εστίαση όλου του ενδιαφέροντός τους στο πώς θα βγάλουν χρήματα, ανέπτυξε ένα σύνολο στερεοτυπικών συμπεριφορών, οι οποίες εκφράζονται με τα γνωστά αποφθέγματα − «τίποτε δεν είναι καλύτερο από την επιτυχία», «το νόμο τον φτιάχνει η δύναμη», «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», κ.λπ. −, τα οποία προκύπτουν αναγκαστικά από την εμπειρία μιας κοινότητας ανταγωνιστών.

Όμως στην εποχή του ιμπεριαλισμού, όταν οι επιχειρηματίες έγιναν πολιτικοί και αναδείχθηκαν σε πρωθυπουργούς, κι όταν οι ηγέτες κρατών θεωρούνταν σοβαροί μόνο εάν μιλούσαν τη γλώσσα των πετυχημένων επιχειρηματιών και «σκέφτονταν διηπειρωτικά», αυτές οι ιδιωτικές πρακτικές και μεθοδεύσεις μετασχηματίστηκαν βαθμιαία σε ρυθμιστικούς κανόνες και αρχές των δημόσιων ζητημάτων. Καθοριστικό σε αυτή την αλλαγή αξιών, η οποία ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα και συνεχίζεται ακόμα, είναι ότι μπήκε μπροστά από τη στιγμή που οι αστικές πεποιθήσεις εφαρμόστηκαν στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής αρχικά και στη συνέχεια, σιγά-σιγά, επεκτάθηκαν στην εσωτερική πολιτική. Έτσι, τα εμπλεκόμενα έθνη δυσκολεύτηκαν να συνειδητοποιήσουν, ότι η απερισκεψία και ο οπορτουνισμός, που επικρατούσαν στην ιδιωτική ζωή και εναντίον των οποίων η δημόσια σφαίρα χρειαζόταν πάντοτε να αμύνεται και να προστατεύει τους πολίτες της, επρόκειτο σύντομα να αναγορευτούν σε υπέρτατη πολιτική αρχή."

izi είπε...

@ανώνυμοι
....sober

anonymous είπε...

@izi

…η αιώνια νηφαλιότητα είναι εκ των προτέρων εξασφαλισμένη… οπότε, δεν βλάπτει και λίγο …σάλεμα… ενάντια στο ξεσάλωμα της δια ζώσης κολάσεως. Την αιώνια λήθη, «αυτό που θα απομείνει όταν καταστραφεί ο πλανήτης των αγαθών πιθήκων», το διάγουμε ήδη. Αποκλείω το ενδεχόμενο (δίχως να παύω να επιθυμώ να διαψευστώ) να είναι πιο πεθαμένοι οι γύρω μου (κι εγώ μαζί τους), ως νεκροί, απ’ ό,τι είναι τώρα. Οπότε, μια και είμαστε όλοι κύμβαλα αλαλάζοντα μέσα στο αχανές σύμπαν, ποιος ο λόγος να σιωπούμε – ποιός ο λόγος να φωνασκούμε; Δεν υπάρχει λόγος. Είναι θέμα ελεύθερης (αισθητικής) επιλογής… κάθε φορά…

«Παραμένω αισιόδοξο ακόμα και όταν όλα έχουν χαθεί» …είπε το τίποτα… κι έτσι, γεννήθηκε εκ του χαοτικού – γραμμικού κενού το σύμπαν!

Η ζωή είναι αδυσώπητη. Αμείλικτη. Δεν κάνει καμία απολύτως υποχώρηση. Επιμένει και επί της απόλυτης δυστυχίας, επί της απόλυτης απόγνωσης, επί της απόλυτης νηφαλιότητας και μακαριότητας του θανάτου. Γιατί να βιαζόμαστε να κρατήσουμε από τώρα θέση στη νηφαλιότητα; Λέτε να’ ναι όλες οι θέσεις πιασμένες και να μη υπάρξει μέρος για το θάνατό μας; Η μήπως η αναγέννηση του σύμπαντος, θα πάρει την έγκριση από το κόμμα, τους φιλοσόφους και τις επιστημονικές στατιστικές μελέτες για να σκάσει όποτε και όπου επιθυμεί;

anonymous είπε...

…το «απ’ ό,τι είναι τώρα»… της πρώτης παραγράφου, του προηγούμενου σχολίου, γράφεται και με «ότι» δίχως κόμμα: «απ’ ότι είναι τώρα». Αρκετά με τα κόμματα.

anonymous είπε...

@izi

Στο Ιστολόγιό μας «κόσμος» αναρτήθηκε ο διάλογός μας από εδώ, με τις σχετικές παραπομπές-συνδέσεις. Αν υπάρχει πρόβλημα, πες το και θα διαγραφεί.

Ευχαριστώ.

izi είπε...

@ Ανώνυμοι
μα τι πρόβλημα?
(είμαι on line με δυσκολίες προς το παρόν οπότε γι αυτό δεν σου απάντησα αμέσως)
αυτό πάντως εννοούσα όταν έλεγα sober, -εκτός του τραγουδισμένου-
το σάλεμα ενάντια στο ξεσάλωμα

δεν είμαστε δα και μαλθακοί...


Πάω να δω το ιστολόγιο "κόσμος"
Χαιρετώ

ξεψειρίζι είπε...

@όλους,
...σχετικά με την αντικομμουνίστρια Αρεντ, βρήκα έναν επιστήμονα του ΚΚΕ στο παρακάτω λινκ.

Ο φοβερός Απόστολος, μιλάμε για ιδεολογικό υπερόπλο όχι αστεία...

http://www.kke.gr/2000_2/%C2%ABoloklhrotismos%C2%BB_h_epistrofh_ths_mythologias_toy_psyxroy_polemoy

(πολύ γέλιο)

Φαουστ είπε...

Έχω βαρεθεί από τον νηφάλιο τόνο
Καιρός να παίξει ο αληθινός διάβολος ξανά

HollowSky είπε...

@ ξεψειρίζι,

ρίχνεις χοντρά το επίπεδο αδερφέ.

Πειράχτηκαν οι σταλίνες από την Άρεντ ... και;

Αφού άλλωστε, τούς "φταίνε" ΟΛΟΙ όσοι δεν ακολουθούν τη "γραμμή" - που btw αλλάζει σαν τον καιρό σε σημείο που έως χτες φανατικοί και καθιερωμένοι "πιστοί" να ρίχονται στο πυρ το εξώτερον ΑΠΛΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΕΠΕΙΔΗ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΝ ΤΗ "ΓΡΑΜΜΗ" αλλά δεν πρόσεξαν πως αυτή άλλαξε το τελευταίο 24ωρο!

panagiotis είπε...

Γιάννη,
Η κριτική για τον ρόλο του κράτους, θεωρώ ότι είναι η πιο κρίσιμη για την ιστορική περίοδο που ζούμε.

Εγώ τείνω πιο πολύ στην άποψη ότι το κράτος στον καπιταλισμό έχει ως σκοπό την προστασία, διατήρηση και ρύθμιση της καπιταλιστικής κοινωνικής σχέσης διατηρώντας πάντα μια σχετική αυτονομία.

Από την γέννηση του κράτους, στην αρχαία Μεσοποταμία και στην αρχαία Ελλάδα και την προοδευτική διάλυση των δεσμών μεταξύ των μελών των ανθρώπινων κοινοτήτων, γίνεται το συνδετικό στοιχείο μεταξύ της ιδιωτικής και της δημόσιας σφαίρας.

Σήμερα πιστεύω ότι βρισκόμαστε μπροστά στο τέλος αυτής της τρισ-χιλιετούς σχεδόν πορείας του κράτους, μπροστά στην πραγμάτωση του ιδανικού του φιλελευθερισμού, της ταύτισης του ιδιωτικού και του δημοσίου συμφέροντος (όπως λέει και η Αρεντ δεν υπήρχε τίποτα που να μην έχει προβλέψει ο Χομπς).

Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει το τέλος του κράτους αλλά τον ριζικό μετασχηματισμό του, την ενίσχυσή του, την μετατροπή του «σε άμεσο αντιπρόσωπο της αναπαραγωγής όλων των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων», σε «κράτος δίκτυο» που συνδέει τις διάφορες ιδιοτικότητες, σε κράτος των νόμων αντί για τον νόμο, σε κράτος που δρα κατά περίπτωση.

Αυτή η πορεία που συντελείται προοδευτικά από τις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα με την αποουσιαστικοποίηση της εργασίας και την αποσύνθεση των τάξεων, οδήγησε στο να είναι «το περιεχόμενο της εργασίας μια διαμεσολάβηση πολύ περισσότερο για να μπορούμε να καταναλώσουμε παρά για να παράγουμε» (γέρο Καμάτ), έγιναν όλοι οι άνθρωποι ένα κλάσμα του κεφαλαίου, ένα κλάσμα του διαθέσιμου εισοδήματος προς κατανάλωση.

Αυτός ο «ανθρωπολογικός κατακλυσμός της κατανάλωσης» (Παζολίνι) είναι η απόλυτη έκφραση της ταύτισης της ιδιωτικής με την δημόσια σφαίρα αλλά και της διαρκούς αύξησης, της διαρκούς καταστροφής, του αποικισμού της ύλης του άλλου κεφαλιού του δικέφαλου τέρατος, της «αξίας χρήσης».

YOSEF22ADAR είπε...

Kαι ένα πρόσφατο άρθρο (food for thought) για τη Hannah Arendt:
http://www.city-journal.org/2012/22_1_hannah-arendt.html
Hannah Arendt and the Origins of Israelophobia.
The great antitotalitarian thinker was no friend to the Jewish state.
by Sol Stern – “City Journal” (vol.22, no.1, winter 2012)

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Ετικέτες

1000 ρέγγες (7) 1100 (1) 1789 (2) 1837 (1) 1846 (1) 1848 (1) 1850 (1) 1871 (1) 1900 (2) 1907 (1) 190cm (4) 1917 (12) 1919 (1) 1936 (2) 1939 (1) 1940 (1) 1943 (2) 1944 (1) 1946 (1) 1947 (1) 1950 (2) 1952 (1) 1957 (1) 1965 (3) 1967 (1) 1968 (5) 1969 (1) 1978 (2) 1980 (1) 1983 (1) 2003 (1) 2006 (1) 2008 (9) 2015 (1) Α. Μπορντίγκα/A. Bordiga (1) Α. Σβιατόγκορ/А. Святогор (1) Α.Ι. (7) Α.Κέννυ/A. Kenny (1) Α.Κοντ/A.Comte (1) Α.Ντ.Μονκρετιέν/A.de Montchretien (1) αγάπη (5) Αγγλία (3) Αγία Πετρούπολη (1) Αδάμ Σμιθ/Adam Smith (9) Αθήνα (13) Αιδ. Μπίλι/Rev Billy (1) Άινσταϊν (1) Αισχύλος (1) Άκης Πάνου (1) Ακρόπολη (2) Αλαίν Καγιέ/Alain Caillé (1) Άλαν Τιούρινγκ/Alan Turing (2) Άλασνταιρ Μακιντάιρ/Alasdair MacIntyre (1) Αλβέρτος ο Μέγας (1) Αλέκα Παπαρήγα (1) Αλέξανδρος Κοζέβ/Alexandre Kojève (2) Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1) Αλέξανδρος Σμέμαν/Александр Шмеман (1) Αλέξανδρος Σοκούροφ/Алекса́ндр Соку́ров (1) Αλέξανδρος Τομπάζης (1) Αλέξανδρος Τρόκκι/Alexander Trocchi (1) Αλεξάντερ Μπέρκμαν/Александр Беркман (3) Αλέξης Ασλάνογλου (2) Αλέξης Καλοφωλιάς (1) Αλέξης ντε Τοκβίλ/Alexis deTocqueville (3) αλήθεια (27) Αληthεια (2) Αλκιβιάδης (1) αλλοτρίωση (61) Αλμπέρ Καμύ/Albert Camus (2) Άλμπερτ Σπέερ/Albert Speer (2) Άλμπερτ Φίνεϊ/Albert Finney (1) Αλμπέρτο Καβαλκάντι/Alberto Cavalcanti (2) Άλμπρεχτ Ντύρερ/Albrecht Duhrer (1) Άλντους Χάξλεϊ/Aldus Haxley (1) Αλταμίρα (6) Αλφειός (1) Αναξίμανδρος (1) ανάπτυξη (17) αναρχισμός (10) Ανδρέας Εμπειρίκος (1) Ανδρέας Παπανδρέου (1) ανθρώπινα πιράνχας (32) ανθρωπολογία (1) Άννα Άρεντ/Hannah Arendt (8) Άννα Ιβάνοβνα Μπελιάι/Анна Ивановна Беляй (1) Άννα Κοκκίνου (1) Ανρί Ντεμπριγιώ/Henry Debrillaut (1) Ανρί Λεφέβρ/Henri Lefebre (4) Ανρί Μισώ/Henry Michaux (2) Άνσελμ Γιάπε/Anselm Jappe (1) Άνταμ Κέρτις/Adam Curtis (1) Αντίνοος (1) Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ/Antoine de Saint-Exupéry (1) Αντρέ Κερτέζ/André Kertész (1) Αντρέ Ορλεάν/André Orléan (5) Άντυ Γουώρχολ/Andy Warhol (2) Αντώνης Κουτρουμπής (1) αξία (13) Άρβο Περτ/Arvo Pärt (2) Αργυριάδης-Καλούμενος-Μπάτσης (1) Άρης Αλεξάνδρου (3) Άρης Κωνσταντινίδης (1) Άρης Μπερλής (1) Άρθουρ Λένινγκ/Arthur Lehning (1) Αρθούρος Σοπενχάουερ/Arthur Schopenhauer (3) Αριστοτέλης (14) Άσγκερ Γιόρν/Asger Jorn (21) Άυν Ραντ/Ayn Rand (3) Αφρική (2) Β. Γκ. Ζέμπαλντ/W. G. Sebald (2) Β.Α. Μότσαρτ/W.A/ Mozart (1) Βαγγέλης Αρτέμης (2) Βαλεντίν Βολόσινοφ/Валенти́н Воло́шинов (1) Βάλτερ Μπένγιαμιν/Walter Benjamin (6) Βανς Πάκαρντ/Vance Packard (2) Βασίλης Ηλιακόπουλος (2) Βασίλης Στρατιώτης (1) Βενετιά (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent Descombes (16) Βέρνερ Χέρτσογκ/Werner Herzog (1) Βερολίνο (3) βία (20) Βιετνάμ (2) Βίκτωρ Μπούλλα/Виктор Буллаa (1) Βίκτωρ Ουγκώ/Victor Hugo (1) Βίκτωρ Σερζ/Ви́ктор Киба́льчич (1) Βίκτωρ Σκλόφκσι/Ви́ктор Шкло́вский (3) Βίκτωρ Φρανκλ/Victor Frankl (2) Βίλεμ Φλούσερ/Vilem Flusser (1) Βίνσεντ Μπράουν/Vincent Browne (1) βιοτεχνολογία (6) Βλαδίμιρος Λένιν/Влади́мир Ле́нин (6) Βλαντίμιρ Μαγιακόφκι/Влади́мир Маяко́вский (2) βοηθήματα μνήμης (11) Γαλλία (8) Γένεσις (1) Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος (4) Γερμανία (9) Γιάννηδες (1) Γιάννης Γρηγοριάδης (9) Γιάννης Ισιδώρου (4) Γιάννης Κάτρης (1) Γιάννης Πεδιώτης (3) Γιάννης Ρίτσος (3) Γιάννης Σκαρίμπας (3) Γιάννης Τσέγκος (1) Γιόζεφ Μπλοχ/Joseph Bloch (1) Γιόζεφ Ντίτζγκεν/Josef Dietzgen (1) γιορτή (18) Γιούργκεν Χάμπερμας/Jurgen Habermas (2) Γιόχαν Γκριμονπρέ/Johan Grimonprez (1) Γιόχαν Χουιζίνγκα/Johan Huizinga (3) Γιώργος Γαϊτάνος (1) Γιώργος Μακρής (1) Γιώργος Νικολαΐδης (1) Γιώργος Σεφέρης (2) Γιώργος Χαντζής (1) Γκ. Κ. Τσέστερτον/G.K. Chesterton (5) Γκ. Ράιλ/G. Ryle (1) Γκαίτε/Goethe (1) Γκέοργκ Ζίμελ/Georg Simmel (4) Γκετζ Άλυ/Götz Aly (1) Γκι Αμπέιγ/Guy Abeille (1) Γκίλμπερτ Ράιλ/Gilbert Ryle (2) Γκιόργκι Λίγκετι/György Ligeti (1) Γκιόργκι Λούκατς/György Lukács (4) Γκουίντο Καβαλκάντι/Guido Cavalcanti (1) Γκυ Ντεμπόρ/Guy Debord (23) Γκύντερ Άντερς/Günther Anders (9) γλώσσα (21) Γουάλας Στήβενς/Wallace Stevens (1) Γουδή (1) Γουίλιαμ Ήγγλετον/William Eggleton (1) Γουίλιαμ Μπάροους/William Burroughs (2) Γουίλιαμ Σαίξπηρ/William Shakespeare (3) Γούντι Άλλεν/Woody Allen (1) Γρηγόρης Βαλτινός (1) Δανία του Βορρά (2) Δανία του Νότου (5) Δελφοί (1) Δέσποινα Ζευκιλή (1) Δημήτρης Δημητριάδης (1) Δημήτρης Καραγιάννης (1) Δημήτρις Βεργέτης (1) δημιουργικότητα (8) Διεθνής (1) δικαιοσύνη (12) δοκιμασίες (3) Δουβλίνο (1) Δραπετσώνα (1) δυσφορία (30) Ε. Άνσκομπ/E. Anscombe (4) Ε. Βιλ/E. Will (1) Έ. Λ. Μάστερς / Ε. L. Masters (1) Ε.Ε. Κάμινγκς/E.E. Cummings (1) Ε.Χ. Γονατάς (1) Έζρα Πάουντ/Ezdra Pound (1) εικονική δημόσια σφαίρα (5) εικονογραφημένα κείμενα (10) εκπομπές (58) Ελβετία (1) Έλεν Κέλλερ/Helen Keller (1) Ελένη Ηλιοπούλου (1) Ελένη Μπέλλου (1) Ελευθερία (42) Ελευθεριακός (1) Ελίας Κανέττι/Elias Canetti (1) Εμίλ Μπενβενίστ/Emile Beneveniste (1) Εμίλ Ντυρκέμ/Emile Durkheim (1) Εμίλ Σιοράν/Emil Cioran (1) Έμιλυ Ντίκινσον/Emily Dickinson (2) Εμμανουήλ Καντ/Emmanuel Kant (2) Εμμανουήλ Λεβινάς/Emmanuel Levinas (3) Εμμανουήλ Μουνιέ/Emmanuel Mounier (1) Έντσο Τραβέρσο/Enzo Traverso (1) εξατομίκευση (45) εξέγερση (10) εξουσία (38) επανάσταση (25) επαναστατικός χαρτοπολτός (4) επιβίωση (5) επιστήμη (23) Έρασμος/Erasmus (1) εργασία (23) Ερίκ Σατί/Eric Satie (1) Έρικ Χομπσμπάουμ/Eric Hobsbaum (1) Έρνεστ Γκέλνερ/Ernest Gellner (1) Ερνστ Γιούνγκερ/Ernst Junger (2) Ερνστ Κασσίρερ/Ernst Cassirer (3) Ερνστ Μπλοχ/Ernst Bloch (1) ΕΡΩΔΙΟΣ (1) ΕΣΗΕΑ (2) ΕΣΣΔ (1) Ετιέν Ντε λα Μποεσί/Etien De la Boetie (1) Ευγένιος Ενρικέζ/Eugène Enriquez (1) Ευγένιος Ζαμιάτιν/Евге́ний Замя́тинn (1) Ευγένιος Ιονέσκο/Eugene Ionesco (1) ευρωπαϊκή προοπτική (49) ευτυχία (11) Ζ.-Ζ. Ρουσσώ/J.-J. Rousseau (1) Ζ.-Π. Βουαγιέ/J.-P. Voyer (5) Ζ.-Π. Ντιτέιγ/J.-P. Duteuil (1) Ζ.-Π. Ντυπουΐ/J.-P. Dupuy (1) Ζ.-Π. Σαρτρ/J.-P. Sartre (2) Ζακ Ελλύλ/Jacques Ellul (29) Ζακ Λακάν/Jacques Lacan (6) Ζακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (2) Ζακ Ντεριντά/Jacques Derrida (2) Ζακ Πρεβέρ/Jacques Prévert (2) Ζακ Σαπίρ/Jacques Sapir (2) Ζαν Ιτάρ/Jean Itard (1) Ζαν Μορώ/Jeanne Moreau (1) Ζαν Μπωντριγιάρ/Jean Baudrillard (1) Ζαν-Λυκ Γκοντάρ/Jean Luc Godard (3) Ζαν-Πιέρ Βερνάν/Jean Pierre Vernant (1) Ζαπατίστας (1) Ζάχα Χαντίντ/Zahā Ḥadīd (1) Ζάχος Παπαζαχαρίου (1) Ζεράρ Νταβί/Gerard Davy (1) Ζερμαίν Γκρηρ/Germaine Greer (1) Ζήσης Κοτιώνης (2) Ζήσης Σαρίκας (5) Ζιλ Ντελέζ/Gilles Deleuze (2) Ζιλ Ντωβέ/Gilles Dauve (1) Ζορ Βον/Zohr Vaughan (1) Ζύγκμουντ Μπάουμαν/Zygmunt Bauman (3) Ζυλ Ντωβέ/Gilles Dauvé (3) ζωή (45) Ζωρζ Μπατάιγ/Georges Bataille (1) ηθική (34) ΗΠΑ (19) Θανάσης Σβώλος (1) Θάτσερ/Thatcher (1) θέαμα/spectacle (13) Θένια Κουτρουμπή (1) Θεολόγος Βοσταντζόγλου (1) Θεός (16) Θεοφάνης Μελάς (2) Θεσσαλονίκη (2) Θήοντορ Ρόζακ/Theodore Roszak (1) θλίψη (12) Θοδωρής Χιώτης (1) Θόδωρος Ζιάκας (1) Θουκυδίδης (2) Ι.Θ. Κακριδής (1) Ίαν Χάκινγκ/Ian Hacking (2) Ιβάν Παβλόφ/Ива́н Па́влов (1) Ιβάν Τουργκένιεφ/Иван Тургенев (1) Ίγγα Κρεστενσεν/Inger Christensen (1) ιδρύματα τέχνης (7) ικέτες και ξένιοι (6) Ιλιάδα (1) Ιράν (1) Ισαάκ Μπ. Σίνγκερ/Isaac B. Singer (1) Ισπανία (1) Ισπαχάν (1) ιστορία (41) ισχύς (22) Ιχάμπ Χασσάν/Ihab Hassan (1) Ιωάννα Τσιβάκου (1) Ιωάννης ο Θεολόγος (1) Ιωσήφ Στάλιν/Ио́сиф Ста́лин (2) Κ.Π. Καβάφης (3) Κ.Σ. Λιούις/C.S. Lewis (4) Κάθλην Ρέιν/Kathleen Raine (1) καλλιτέχνες (24) Καλοκαίρι (8) Κάρελ Φουνκ/Karel Funk (1) Κάρεν Κίλιμνικ/Karen Kilimnik (1) Καρλ Γκέοργκ Μπύχνερ/Karl Georg Büchner (1) Καρλ Κορς/Karl Korsch (3) Καρλ Κράους/Karl Kraus (3) Καρλ Μαρξ/Karl Marx (33) Καρλ Πολάνυι/Karl Polanyi (2) Καρλ Σμιτ/Karl Schmidt (1) Καρλομάγνος (1) Κάρολος Δαρβίνος/Charles Darwin (1) Καρτέσιος/Descartes (7) Καταστασιακή Διεθνής/Internationale Situationniste (9) καταστασιακοί/situationnistes (20) Κατερίνα Αθανασίου (1) Κατερίνα Ηλιοπούλου (8) Κέβιν Κέλι/Kevin Kelly (2) Κεν Λόουτς/Ken Loach (1) Κεν Ρόμπινσον/Ken Robinson (1) Κένεθ Γκέργκεν/Kenneth Gergen (1) κενό (18) κεφαλαιοκρατία (37) Κίνα (1) Κλάους Κάρστενσον/Claus Carstensen (1) Κλερ Οζιάς/Claire Auzias (1) Κλωντ Λεβί-Στρώς/Claude Lévi-Strauss (4) Κομμούνα (1) κομμουνισμός (10) Κόνσταντ/Constant Niewenhuys (1) Κοπεγχάγη (1) Κόρα Ντάιαμοντ/Cora Diamond (1) Κορνήλιος Καστοριάδης (9) Κουρτ Βάιλ/Kurt Weil (1) Κουρτ Σβίττερς/Kurt Schwitters (1) κράτος (14) κρίση (32) Κριστιάν Ντελακαμπάιν/Christiane Delacampaigne (1) Κριστίν Λαγκάρντ/Christine Laguarde (1) Κριστόφ Κισλόφσκι/Krzysztof Kieslowski (1) Κρίστοφερ Λας/Christopher Lasch (4) Κροστάνδη (1) κυριαρχία (13) Κωνσταντίνος Καραμανλής (1) Κωνσταντίνος Ματσούκας (1) Κώστας Βάρναλης (1) Κώστας Δεσποινιάδης (4) Κώστας Κολημένος (1) Κώστας Παπαϊωάννου (7) Κώστας Χριστοδούλου (1) Κωστής Βελόνης (1) Κωστής Παπαγιώργης (2) Λ. Βίττγκενσταϊν/L. Wittgenstein (17) Λα Μετρί/ La Mettrie (1) Λάζαρος Αρσενίου (3) Λάκι Λουτσιάνο/Lucky Luciano (1) Λάμπρος Κωνσταντάρας (1) Λάο Τσε/老子 (1) Λαρς φον Τρίερ/Lars von Trier (1) λενινισμός (6) Λεξικό Κριαρά (1) Λεξικό Liddell-Scott (2) Λέο Στράους/Leo Strauss (1) Λεόν Βαλράς/Léon Walras (2) Λέσχη Φιλελεύθερης Ανάγνωσης (1) Λετονία (1) Λετριστές/Lettristes (1) Λέων Σεστώφ/Лев Шесто́в (2) Λέων Τρότσκι/Лев Тро́цкий (3) Λιούις Μάμφορντ/Lewis Mumford (10) λογική (3) Λογιόλα/Loyola (1) Λόγος (26) λογοτεχνία (25) Λονδίνο (3) Λουί Αραγκόν/Louis Aragon (1) Λουί Μαλ/Louis Mal (1) Λουΐ ντε Σαιν Ζυστ/Louis de Saint Juste (1) Λουί Ντυμόν/Louis Dumont (6) Λουίς Αλτουσέρ/Louis Althusser (1) Λουίς Μπουνιουέλ/Louis Buñuel (3) Λουσιέν Μαλζόν/Lucien Malson (1) Λουσίντα και Ντέιβις Μάτλοκ/L & D Matlock (1) Λυγκέας (2) Λωτρεαμόν/Lautréamont (7) Μ. Γκωσέ/M. Gauchet (1) Μάης '68 (1) Μάικ Κέλυ/Mike Kelley (1) Μάικλ Χάρντ/Michael Hardt (1) Μάκης Μηλάτος (1) Μακιαβέλλι/Machiavelli (4) Μάλκολμ Λόουρι/Malcolm Lowry (1) Μάλκολμ Χ/Malcolm X (1) μανιφέστα (65) Μανόλης Λαμπρίδης (1) Μανώλης Αναγνωστάκης (3) Μαξ Βέμπερ/Max Weber (2) Μαξ Ήστμαν/Max Eastman (1) Μαρακές (1) Μάρθα Γκέλχορν/Martha Gellhorn (1) Μαρί ντε Ενζέλ/Marie de Hennezel (1) Μαρίνα Τσβετάγιεβα/Мари́на Цвета́ева (3) Μάρσαλ Σάλινς/Marshall Sahlins (5) Μαρσέλ Μαριέν/Marcel Mariën (1) Μαρσέλ Μως/Marcel Mauss (1) Μαρσέλ Ντυσάν/Marcel Duchamp (1) Μάρτζορι Πέρλοφ/Marjorie Perloff (1) Μάρτζορι Ρόουλινγκ/Marjorie Rowling (1) Μάρτιν Λούθερ Κινγκ/M.L. King (1) Μάρτιν Μπούμπερ/Martin Buber (1) Μάρτιν Χάιντεγγερ/Martin Heidegger (5) μελαγχολία (5) Μελούνα (1) Μέριλυν (1) Μεσαίωνας (7) Μέση Ανατολή (1) μεταμοντέρνο (10) μεταμορφωτική δύναμη (34) μηδέν (11) μηδενισμός (35) Μηνάς Εμμανουήλ (1) Μίλτος Θεοδοσίου (2) Μίλτος Σαχτούρης (2) Μίλτων Φρίντμαν/Milton Friedmann (1) Μιριέλ Μπαρμπερί/Muriel Barbery (1) Μισέλ Αλιετά/Michel Aglietta (1) Μισέλ Ουελμπέκ/Michel Houellebecq (3) Μισέλ Πικολί/Michel Piccoli (1) Μισέλ Σερ/Michel Serres (1) Μισέλ Τουρνιέ/Michel Tournier (2) Μισέλ Φουκώ/Michel Foucault (11) ΜΙΤ (1) Μίχαελ Λέβι/Michael Loewy (2) Μιχαήλ Θερβάντες/Miguel Cervantes (1) Μιχαήλ Μπακούνιν/Михаил Бакунин (2) Μιχαήλ Μπαχτίν/Михаи́л Бахти́н (1) Μιχαηλάγγελος Αντονιόνι/Michelangelo Antonioni (2) Μιχάλης Πάγκαλος (1) Μόμπυ Ντικ (1) Μόρις Ντρούρι/Maurice Drury (1) μουσική (36) Μουσταφά Καγιάτι/Mustafa Khayati (1) μοφερισμός/mofferism (6) Μπαρούχ Σπινόζα/Baruch Spinoza (1) Μπάρυ Άνσγουωρθ/Barry Unsworth (1) Μπέλα Ταρ/Béla Tarr (1) Μπέρναρντ Μάντεβιλ/Bernard Mandeville (1) Μπέρτολντ Μπρεχτ/Bertold Brecht (3) Μπίφο Μπεράρντι/Bifo Berardi (2) Μπλεζ Πασκάλ/Blaise Pascal (1) Μπομπ Ντύλαν/Bon Dylan (1) Μπρέτον Γουντς (1) Μπριζίτ Μπαρντό/Brigitte Bardot (2) Μύκονος (1) μυστικισμός (1) Μωρίς Μερλώ-Ποντύ/Maurice Merleau-Ponty (2) Ν.Α. Μπερντγιάεφ/ Н/ А. Бердя́ев (1) Ν.Γ. Πεντζίκης (1) ναζιστοφασισμός (29) ναρκισσισμός (10) Νασρεντίν Χότζας (1) ναυαγοί (2) Νέα Ζηλανδία (1) Νέα Υόρκη (2) Νεάντερταλ (1) νεοφιλελευθερισμός (12) Νίκος Εγγονόπουλος (3) Νίκος Ζαχαριάδης (2) Νίκος Καρούζος (4) Νίκος Μπελογιάννης (1) Νίκος Σκοπλάκης (1) Νίκος Buccanier Κούρκουλος (6) Νόαμ Τσόμσκι/Noam Chomsky (1) Νόρμπερτ Ελίας/Norbert Elias (1) νους (24) Νούτσιο Όρντινε/Nuccio Ordine (1) Ντ. Ουίγκινς/D. Wiggins (2) Ντ. Χάνκοκ/D. Hancock (1) Ντέιβιντ Λυντς/David Lynch (3) Ντέιβιντ Μπομ/David Bohm (1) Ντέιβιντ Ρικάρντο/David Ricardo (4) Ντέιβιντ Χιούμ/David Hume (4) Ντέσμοντ Μόρις/Desmont Morris (1) Ντμίτρι Πρίγκοφ/Дми́трий При́гов (1) Ντον Ντελίλο/Don Delillo (2) Ντόναλντ Γουίνικοτ/Donald Winnicott (2) Ντονέλα Μήντοους/Donella Meadows (1) Ξενοδοχείο των Ξένων (2) Ξενοφών (3) ξεψάρωμα (3) Ο. Σ. Βίκτορ/H. St Victor (1) Οδύσσεια (2) οικονομία (52) Οκτάβιο Πας/Octavio Paz (2) Όλγα Γερογιαννάκη (1) όλεθρος (29) Όμηρος (1) ομιλίες (13) ΟΟΣΑ (1) Ορφέας Απέργης (2) Όσκαρ Ουάιλντ/Oskar Wilde (2) Ουίσταν Ώντεν/Wystan Auden (3) Ουόλτ Ουΐτμαν/Walt Whitman (1) Π.Α.Ρενουάρ/P.A.Renoir (1) Π.Μ.Σ. Χάκερ/P.M.S. Hacker (6) παιδεία (7) παιχνίδι (7) Παναγιώτης Κονδύλης (10) Παπάγος (1) παπαρολογία (7) παράδοση (4) παραμύθιασμα (2) Παρίσι (1) Πάρνηθα (1) Πασκάλ Ενζέλ/Pascal Engel (1) Πάσχος Μανδραβέλης (3) Πέδρο Ματέο/Pedro Mateo (1) Πέπη Ρηγοπούλου (1) περιπέτεια (3) Πέτρος Αρτάνης (1) Πέτρος Κορνήλιος/Pierre Corneille (1) Πέτρος Παπαθανασίου (1) Πήτερ Γκητς/P.T. Geach (2) Πήτερ Κρηφτ/Peter Kreeft (1) Πήτερ Μπρουκ/Peter Brook (1) Πήτερ Ουίντς/Peter Winch (2) Πήτερ Ουότκινς/Peter Watkins (1) Πιέρ Μανάν/Pierre Manent (1) Πιέρ Μπουρντιέ/Pierre Bourdieu (1) Πιέρ-Ζοζέφ Προυντόν/Pierre-Joseph Proudhon (1) Πλαστήρας (2) Πλάτωνας (4) πλουραλισμός (1) ποίηση (67) πολεμικά κείμενα (11) πόλεμος (26) πόλη (25) πολιτική (47) Ποτάμι (1) προαίρεση (1) προεκλογικά μηνύματα (9) προλεταριάτο (47) Προμηθέας (1) προπαγάνδα (57) Πωλ Βιριλιό/Paul Virilio (1) Πωλ Βαλερύ/Paul Valery (1) Πωλ Ζοριόν/Paul Jorion (1) Πωλ Ζωγραφάκης (1) Πωλ Λαφάργκ/Paul Lafargue (2) Πωλ Ρικέρ/Paul Ricoeur (2) Ρ. ΜακΝαμάρα/R. MacNamara (3) Ραούλ Βανεγκέμ/Raoul Vaneigem (6) Ραούλ Σουρίτα/Raul Zurita (1) Ρας Ρίις/Rush Rhees (1) Ράσελ Τζάκομπι/Russel Jacobi (3) Ρέι Μπράντμπερι/Ray Bradbury (1) Ρέιμοντ Κάρβερ/Raymond Carver (1) Ρενέ Ζιράρ/René Girard (10) Ρενέ Κλερ/ René Clair (1) Ρισελιέ/Richelieu (1) Ρίτα Γκαβέρα (1) Ρίτσαρντ Κόμπντεν/Richard Cobden (1) Ρίτσαρντ Μοράν/Richard Moran (1) Ρίτσαρντ Ρόρτι/Richard Rorty (7) Ροβεσπιέρος (1) Ρόζα Λούξεμπουργκ/Rosa Luxembourg (3) Ρόζενταλ-Γιούντιν (1) ρομαντισμός (4) Ρομπέρ Αντέλμ/Robert Antelme (1) Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ/Robert Oppenheimer (1) Ρόμπερτ Ρέντφορντ/Robert Redford (1) Ρόμπερτ Φρανκ/Robert Frank (1) Ρόμπερτ Χας/Robert Hass (2) Ρομπέρτο Χουαρόθ/Roberto Juarroz (1) Ρουμανία (1) Ρωσία (3) Σ. Μπενβενούτο/S. Benvenuto (1) Σ. Πιρόν/S. Piron (1) Σαίξπηρ/Shakespeare (1) Σαν Φρανσίσκο (1) σαπουνόφουσκες (10) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Πεγκί/Charles Péguy (1) Σαρλ Φουριέ/Charles Fourier (1) Σβετλάνα Αλεξίεβιτς/Светлана Алексиевич (1) Σέρεν Κίρκεγκωρ/Søren Kierkegaard (5) Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλου (1) Σέσιλ ντε Μιλ/Cecil DeMille (1) σθένος (4) Σιμόν Βέιλ/Simone Weil (6) Σιμόν Λέις/Simon Leys (1) σινεμά (44) Σίνεντ Ο'Κόνορ/Sinead O'Connor (1) Σίντνεϊ Λιουμέτ/Sidney Lumet (1) Σίσυφος (1) σκεπτικισμός (6) Σκιπίων ο Αφρικανός (1) σκουπιδοντενεκέδες (1) Σλαβόι Ζίζεκ/Slavoj Žižek (4) Σόνια (1) σοσιαλδημοκρατία (7) Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα (1) Σουηδία (3) Σουν Τζου/ 孫子 (1) σουρεαλισμός (7) σοφία (6) Σπύρος Κυριαζόπουλος (7) σταλινισμός (14) Σταμάτης Γονίδης (1) Σταμάτης Πολενάκης (1) Στάνλεϊ Κάβελ/Stanley Cavell (2) Στάνλεϊ Κιούμπρικ/Stanley Kubrick (1) Στάντις Λώουντερ/Standish Lawder (2) Στέλιος Κούλογλου (1) Στέλιος Ράμφος (1) Στεφάν Λαβινιότ/Stéphane Lavignotte (1) Στέφανος Λουπάσκο/Stephan Lupasco (4) Στέφανoς Ροζάνης (8) Στήβεν Πίνκερ/Steven Pinker (2) στρατόπεδα εργασίας (10) στρατόπερα αναψυχής (1) Σύλβια Πλαθ/Sylvia Plath (1) Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου (3) Σύνταγμα (1) σχετικισμός (2) Σωκράτης (4) σώμα (3) Τ.Κ.Παπατσώνης (2) Τ.Σ. Έλλιοτ/T.S. Elliot (3) Τάκης Μίχας (2) Ταλίν (1) Τάλκοτ Πάρσονς/Talcott Parsons (1) Τάσος Λάγγης (2) Τέοντορ Αντόρνο/Theodor Adorno (1) τέχνη (71) τεχνικό σύστημα (40) τεχνοκρατία (28) τεχνολογικός μεσσιανισμός (41) τεχνοσάχλα (16) Τζ. Μπένθαμ/J. Bentham (1) Τζ. Ρ. Σάουλ/J. R. Saul (8) Τζ. Σενμπάουμσφελντ/G. Schönbaumsfeld (1) Τζ. Στ. Μιλλ/J. St. Mill (1) Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν/J.R.R. Tolkien (1) Τζακ Α. Γκόλντστοουν/Jack A. Goldstone (1) Τζέημς Μπάλντουιν/James Baldwin (1) Τζέφρεϊ Χερφ/Jeffrey Herf (1) Τζον Γκρέι/John Gray (1) Τζον Κ. Γκαλμπρέιθ/John K. Galbraith (1) Τζον Λοκ/John Locke (3) Τζον Μ. Κούτσι/John M. Coetzee (2) Τζον Ρωλς/John Rawls (2) Τζον Σερλ/John Searle (6) Τζον Στάινμπεκ/John Steinbeck (1) Τζον Φ. Κέννεντυ/John F. Kennedy (3) Τζον Φόουλς/John Fowles (1) Τζον Χιούστον/John Houston (1) Τζον Ώστιν/John Austin (1) Τζορτζ Όργουελ/George Orwell (4) Τζορτζ Στάινερ/George Steiner (2) Τζόρτζιο Αγκάμπεν/Giorgio Agamben (4) Τζουζέπε Πίνοτ-Γκαλίτσιο/Giuseppe Pinot-Gallizio (1) Τζούλια Κρίστεβα/Julia Cristeva (1) Τομά Λεπετιέ/Thomas Lepeltier (1) Τομάς Ιμπάνιεθ/Tomás Ibáñez (1) Τόμας Πίντσον/ Thomas Pynchon (1) Τόμας Ρηντ/Thomas Reid (2) Τόμας Χομπς/Thomas Hobbes (4) Τόνι Νέγκρι/Toni Negri (2) Τόνι Σουάρτζ/Tony Schwartz (1) τραγωδία (10) Τρανσχιουμανισμός (1) Τριλεκτική (11) Τριστάν Τζαρά/Tristan Tzara (1) Τρόικα (21) Τσαρλς Ντέιβενπορτ/Charles Davenport (1) Τσαρλς Ράιτ Μιλλς/Charles Wright Mills (1) Τσαρλς Σ. Περς/Charles S. Peirce (1) Τσαρλς Τέιλορ/Charles Taylor (1) Τσαρλς Φορτ/Charles Fort (1) τυραννία (14) Υβ Λε Μανάκ/Yves Le Manach (9) Υβ Μισώ/Yves Michaud (1) υλισμός (13) υπαρξισμός (3) υποκείμενο (29) υπομονή (2) Φ. Ε. Ρεϊνάλ/F. E. Reynal (1) Φ. Σελίν/. Céline (1) Φ.Ντ. Πητ/F.D.Peat (1) Φαινομενολογία (1) Φελίξ Γκουαταρί/Félix Guattari (1) Φερνάντο Αρρραμπάλ/Fernando Arrabal (1) Φερνάντο Πεσσόα/Fernando Pessoa (2) Φθινόπωρο (1) Φίγκαρο (1) Φίλιπ Λάρκιν/Philip Larkin (1) Φιλοσοφία (76) Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι/Фёдор Достоевский (5) Φλαν Ο' Μπράϊαν/Flann O' Brien (1) Φουκουσίμα (3) Φρ. Ένγκελς/Fr. Engels (7) Φρ. Νίτσε/Fr. Nietsche (11) Φρ. Σιμιάν/Fr. Simiand (1) Φρ. Φουρκέ/Fr. Fourquet (1) Φράνσις Μπέικον/Francis Bacon (1) Φρανσουά Γκρουά/François Grua (1) Φρανσουά Καραντέκ/François Caradec (1) Φρανσουά Λυοτάρ/François Lyotard (1) Φρανσουά Φουρκέ/François Fourquet (1) Φραντς Κάφκα/Frantz Kafka (2) Φρέντερικ Τέιλορ/Frederick Taylor (1) Φρέντερικ Τζέιμσον/Frederick Jameson (1) Φρήντριχ Γιάκομπι/Friedrich Jacobi (1) Φρήντριχ Έμπερτ/Fredrich Ebert (1) Φρήντριχ Μουρνάου/Friedrich Murnau (1) Φρήντριχ Χάγιεκ/Friedriech Hayek (2) Φριτς Λάιστ/Fritz Leist (1) φρμκ (13) Φρόιντ/Freud (5) Φώτης Τερζάκης (1) Χ. Λ. Μπόρχες/J. L. Borges (2) Χ. Μ. Εντσενσμπέργκερ/H. M. Enzensberger (1) Χάιμε Σεμπρούν/Jaime Semprun (1) χαρά (5) Χάρβαρντ (1) Χάρης Βλαβιανός (1) Χάρι Χόλε (1) Χάρυ Γκουγκενχάιμ/Harry Guggenheim (1) Χάρυ Φράνκφουρτ/Harry Frankfurt (1) Χέγκελ/Hegel (12) Χέερτ Μακ/Geert Mak (3) Χένρικ Ίψεν/H. Ibsen (1) Χέρμαν Μέλβιλ/Herman Melville (1) Χέρμπερτ Μαρκούζε/Herbert Marcuse (2) Χιλή (1) Χίλντε ντε Μπράιν/Hilde de Bruijn (1) χιούμορ (29) Χιροσίμα (4) Χλόη Κολλύρη (1) Χουάλ Βίβες/Juan Vives (1) χρήμα (13) χρήμα και μαγεία (21) Χρήστος Βακαλόπουλος (1) Χριστός (3) χρόνος (10) ψυχή (12) ωφελιμισμός (13) A.I. (6) Ange S. Vlachos (1) Bar Beduin (1) Beatnics (1) beton7 (12) BHL (2) Biennale (2) Bloomberg (1) Bob Dylan (1) Bob Marley (1) Bodies (3) Bruce Springsteen (1) Cinemarian (3) CNN (1) dada (2) dangerfew (77) David Bowie (1) DAVOS (2) Descombes (1) DOCUMENTA (1) Einsatzgruppe D (1) EMAF (1) Frank Zappa (3) Gaston Bachelard/Γκαστόν Μπασλάρ (1) Happyfew (5) HighSpeedAcces (1) Hippies (1) Hollowsky (161) Iggy Pop (1) Il Consigliere (3) intothepill (2) izi (230) Janitoring (1) Jazz (2) Jeffrey Lee Pierce (1) Jimmy Cliff (1) Joe Strummer (1) Johnny Cash (2) Keith Richards (1) La Tribune (1) Malaguena (1) Mark Twain (1) Miles Davis (2) Monty Python (1) Muppet Show (1) nem68 (1) Nick Cave (1) Nosotros (1) psonia (4) RadioBubble (61) Renty (3) Ringo Star (1) RSA (1) Salon De Vortex (5) Scott Asheton (1) Serajevomag (1) sexbox (2) socialmedia (2) Tales from the Crypt (1) TESTS! (6) TwixtLab (1) UNICEF (1) urban hacking (13) Wall Street Journal (1) wobblies (2) Zακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (1) Zabriskie Point (1) zi (1) Zoviets (1)