Οι ενεργές δυνάμεις μας

Τόμας Ράιντ (1710-1796)

«(…) Οι συντελεστικές λειτουργίες του ανθρώπινου πνεύματος μπορούν να χωριστούν σε δυο κατηγορίες: τις μονήρεις και τις κοινωνικές.

Ονομάζω μονήρεις εκείνες τις συντελεστικές λειτουργίες του νου, τις οποίες μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος μόνος, χωρίς να σχετίζεται με κανένα άλλο νοήμον ον.

Ονομάζω κοινωνικές εκείνες τις συντελεστικές λειτουργίες του νου, που δεν μπορούν να γίνουν χωρίς μια κοινωνική σχέση με κάποιο άλλο νοήμον ον.

Ένας άνθρωπος μπορεί να βλέπει, να ακούει, να θυμάται, να κρίνει, να συλλογίζεται, μπορεί ακόμα ν’ αποφασίζει, να κάνει σχέδια και να τα εκτελεί, όλα αυτά χωρίς να εμπλέκεται κανένα άλλο νοήμον ον. Αυτές είναι οι μονήρεις πράξεις.

Όταν όμως κάνει μια ερώτηση θέλοντας να λάβει μια πληροφορία, όταν δίνει τη μαρτυρία του για κάποιον γεγονός, όταν δίνει μια εντολή στον υπηρέτη του, όταν δίνει μια υπόσχεση ή όταν φτιάχνει ένα συμβόλαιο, όλες αυτές οι πράξεις είναι κοινωνικές πράξεις του πνεύματος, οι οποίες δεν μπορούν να υπάρξουν καν χωρίς την εμπλοκή κάποιου άλλου νοήμονος όντος, που μετέχει σε αυτές.

Η σημαντική διαφορά ανάμεσα στις συντελεστικές λειτουργίες του νου τις οποίες, ελλείψει κάποιου καλύτερου όρου, ονόμασα μονήρεις και αυτές που ονόμασα κοινωνικές, είναι η εξής: Στην περίπτωση της μονήρους νοητικής διεργασίας, δεν είναι αναγκαία η έκφρασή της με λέξεις ή με κάποιο άλλο σημείο. Όμως σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές νοητικές λειτουργίες, η έκφρασή τους με λέξεις ή με κάποιο άλλο σημείο είναι ουσιώδης. Αυτές δεν μπορούν καν να υπάρξουν εάν δεν εκφραστούν με λέξεις ή με σημεία, και αν δεν γνωστοποιηθούν στον άλλον, που μετέχει σε αυτές.»

Τόμας Ράιντ, Δοκίμια πάνω στις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου,

Δοκίμιο Δ΄: Περί Ηθικής

(1788)

Σημ. HS Με δυο λόγια, η γλώσσα παίζει συστατικό ρόλο στις κοινωνικές διεργασίες του ανθρώπινου πνεύματος. Από εξαιρετικό κείμενο του Β. Ντεκόμπ με τον πολύ πονηρό τίτλο «Κληρονομείστε τον εαυτό σας!».