Παρολαυτά δεν θα πρέπει να παρασυρθούμε από την ευκολία του προφανούς. Δεν θα πρέπει να πιστέψουμε πως αυτές οι αποτρόπαιες πράξεις και κυρίως ο τρόπος με τον οποίο τις διέπραξε, και ο λόγος με τον οποίο τις δικαιολόγησε ο φονιάς, αποτελούν απλώς και μόνον εκδήλωση ακραία περιθωριακών ιδεών και ψυχικών καταστάσεων. Αυτό ακριβώς θα ήθελαν τα μμε και, δι’ αυτών, ο κυρίαρχος λόγος προκειμένου να μην έρθει στο φως η σκανδαλώδης συνάφειά τους με το κέντρο της σημερινής κοινωνίας. Γιατί στην πραγματικότητα, ο συνδυασμός εκτελεστικής δεινότητας και ψυχικής παγωνιάς χαρακτηρίζει σε βάθος το ίδιο το κέντρο της σύγχρονης, εκτεχνικευμένης κοινωνίας. Είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό στοιχείο του ανθρώπου, για τον οποίον, με διάφορα προσχήματα και διανοητικές ταχυδακτυλουργίες (βλ. το 90% του ευπώλητου «στοχασμού» σήμερα) η τεχνική διεκπεραίωση και αποτελεσματικότητα έχει εκτοπίσει την «παλιομοδίτικη» ανθρωπιά.
Είναι με λίγα λόγια σήμα κατατεθέν του σύγχρονου ανθρώπου, δηλαδή του ανθρώπου τον οποίο διαμορφώνει ένας κόσμος, ο οποίος:
- επέλεξε να αντιμετωπίζει τα κοινωνικά ζητήματα σαν ζητήματα καθαρά τεχνικής φύσης∙
- πίστεψε ότι η τεχνική συστηματοποίηση θα οδηγήσει την ανθρωπότητα με ασφάλεια σ’ ένα καλύτερο μέλλον∙ και τελικά,
- συνεπαρμένος από αυτό τον τεχνολογικό μεσσιανισμό,
- εδώ και πολλές δεκαετίες υποτάσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα στο Τεχνικό σύστημα.
Στο βάθος όλων αυτών συναντάμε ένα κόσμο, για τον οποίον το πράγμα και η τεχνική διαχείριση του πράγματος είναι το παν και το ανθρώπινο πρόσωπο τίποτα. Διότι πράγματι, ο ολέθριος συνδυασμός εκτελεστικής δεινότητας και ψυχικής παγωνιάς δεν μπορεί να εκδηλωθεί, και μάλιστα τόσο ακραία −με αυτή την αδιαφορία, τη σκυθρωπή αποφασιστικότητα και τη σκληρή τυφλότητα, που τρόμαζαν ήδη τον Ντοστογιέφσκι −, εάν δεν έχει προηγουμένως αποπεμφθεί από τον ψυχικό κόσμο, από τον πολιτισμικό ορίζοντα, από το συμβολικό πεδίο και τέλος και από το ίδιο το οπτικό πεδίο, η διάσταση του προσώπου.
Μα τι! Χρειάζεται να μας το πει αυτό ο Αντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ;
Μα τι! Χρειάζεται να μας το πει αυτό ο Αντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ;
Αλλά μην νομίσετε πως είμαι ουτοπιστής. Αναγνωρίζω ασφαλώς, πως η συγκρότηση του συλλογικού πεδίου δεν είναι εκ των πραγμάτων δυνατόν να λαβαίνει εντελώς υπόψη της το ανθρώπινο πρόσωπο, το κάθε ανθρώπινο πρόσωπο∙ γι’ αυτό και στο Κράτος −στην πολιτική εξουσία γενικότερα −ενυπάρχει πάντοτε η όψη του «ψυχρού τέρατος». Παρολαυτά, είναι άλλο αυτό και άλλο η αποπομπή της διάστασης του προσώπου από τη συγκρότηση του συλλογικού πεδίου.
Όμως, ακριβώς επειδή η συγκρότηση του συλλογικού πεδίου δεν είναι εκ των πραγμάτων δυνατό να λαβαίνει εντελώς υπόψη της το ανθρώπινο πρόσωπο, γι' αυτό μια κοινωνία που θέλει να είναι ανθρώπινη, μια σοφή κοινωνία δηλαδή, φροντίζει − θα φρόντιζε − ώστε η διάσταση του προσώπου, όχι μόνο να μην αποπέμπεται, όχι μόνο να παραμένει εν ισχύ, αλλά και να ενσαρκώνει μια μορφή ισχύος παράλληλη προς την καθαυτό πολιτική ισχύ∙ ώστε να ελέγχει τη εγγενή ροπή της προς την οδό του «ψυχρού τέρατος» και να στερεώνει τον πολίτη στην οδό της ανθρωπιάς.
Μια τέτοια κοινωνία φροντίζει − θα φρόντιζε − να αναδεικνύει στην ανθρωπολογία της τόσο τη διάσταση του Πολίτη όσο και αυτή του Προσώπου. Γιατί χωρίς την πολιτική διάσταση του πολίτη, η οντολογική διάσταση του προσώπου κινδυνεύει να υποχωρεί στις χαραμάδες και τις αετοφωλιές του κόσμου, αδύναμη να παρεμβαίνει καταλυτικά στη ροή των πραγμάτων∙ αλλά και χωρίς την οντολογική διάσταση του προσώπου, η πολιτική διάσταση του πολίτη κινδυνεύει να σαγηνεύεται από τον τεχνικό πειρασμό και να υποχωρεί στη θέση του καλολαδωμένου γραναζιού ενός συστήματος.
10 σχόλια:
Να επισημάνω στα γρήγορα πως ο Νορβηγός δολοφόνος αυτο-προσδιορίστηκε όχι ως προς κάποιο κέντρο αλλά ως προς τον εχθρό -το Ισλάμ- και ως προς την πίστη του σε μια οργανωμένη θρησκεία τον Χριστιανισμό. (αυτό γενικά το έκαναν γαργάρα στα γρήγορα)
Το "ακροδεξιός" δεν το είπε ο ίδιος.
Αρά έχουμε να κάνουμε με έναν φανατικό χριστιανό και όχι με "ακροδεξιό" για να είμαστε ακριβείς.
Ανώνυμε/η,
μού φαίνεται πως ψάχνεις ψύλλους στ' άχυρα. Μα όσοι δηλώνουν φονταμενταλιστές χριστιανοί, είναι τις περισσότερες φορές (και) ακροδεξιοί πολιτικά! Άλλωστε οι ελληνικές οργανώσεις που φαίνεται να θεωρούσε φίλα προσκείμενες στις ιδέες του - χρυσή αυγή, ελληνικό μέτωπο, κ.α. -, είναι κατά πρώτο πρώτο λόγο ακροδεξιές και λιγότερο (ή και καθόλου) φονταμενταλιστικοχριστιανικές.
Αλλά, επαναλαμβάνω, το να καθήσουμε και ν' ασχοληθούμε με αυτή την όψη του γεγονοτος, είναι σαν να ψάχνουμε ψύλλους στ' άχυρα. Είναι μια εμμονή στο προφανές, δηλαδή στο εύκολο, και αναγωγή μιας λεπτομέρειας σε ουσία του ζητήματος - ό,τι θέλουν τα μμε και ο κυρίαρχος λόγος.
Όμως ήδη από την πρώτη παράγραφο της ανάρτησής μου το ξεκαθαρίζω αυτό: η ιδεολογία του Νορβηγού δεν έχει και πολλή σημασία. Στη σημερινή εποχή, της επικράτησης του τεχνικού πνεύματος δηλαδή, οι ιδεολογίες είναι πεθαμένες. Δεν ξέρω αν το έχεις αντιληφθεί, αλλά δεν χρειάζονται πια ιδεολογίες για να πατήσει κανείς ένα κουμπί και να σβύσει από το χάρτη ολόκληρους λαούς.
Το ουσιαστικό λοιπόν είναι ο συνδυασμός εκτελεστικής δεινότητας και ψυχικής παγωνιάς, που χαρακτηρίζει το ίδιο το κέντρο της κυρίαρχης σήμερα κοινωνίας.
Πάνω σε αυτό έχεις να κάνεις κάποια επισήμανση;
Θα επανέλθω ...
Προς το παρόν επισημαίνω την ικανότητα σου να υποδεικνύεις τι είναι "ουσιαστικό" και τι "Ψύλλος".
Ο "Ψύλλος" όμως βρίσκεται στα άχυρα που κοιμόμαστε, και θα γνωρίζεις ότι τέτοιου είδους "ψύλλοι" έγιναν αιτία των γνωστων επιδημιων του μίσους που εξαφάνισαν εκατομμύρια.
Για το "ουσιαστικό" Σου όπως είπα θα επανέλθω με nickname μπας και βγάλουμε άκρη.
Ανώνυμε/η,
περιμένω.
Όσα υποστηρίζω τα υποστηρίζω συμπληρωματικά στην εξαιρετική σου ανάρτηση.
Τα κουμπιά που θα σκοτώσουν πατιούνται στα πλαίσια μιας ιδεολογίας πάντα.
Χρειάζεται μια ιδεολογία.
Χρειάζεται μια ΤΥΦΛΗ πίστη.
Οι ερμηνείες της κοινωνίας- φυλετική, ταξική, εθνική, ηθική,γραφειοκρατική,θεαματική, καταναλωτική, τεχνοτρονική,μαζική, οργανωτική ή υπηρεσιακή κτλ. επινοούν όλες έναν εχθρό , κάθε μια τον δικό της, ο οποίος τείνει να αντικειμενοποιήσει τον, αγωνιζόμενο να παραμείνει στην θέση του υποκειμένου ,πραγματιστή άνθρωπο των μοντέρνων καιρών. Στην κλιμάκωση της ιδεολογίας ο εχθρός αυτός δαιμονοποιείται.("αλλόθρησκος" "καπιταλιστής", "γραφειοκράτης", "έμμισθο πλήθος" "τεχνοκράτης" "καταναλωτής", "μάνατζερ" κτλ.)
Τότε επέρχεται ένας ποιοτικός μετασχηματισμός και ο πραγματιστής γίνεται ένας μοντέρνος δεισιδαίμων
Η ιδέα του "συστήματος" είναι μια εκλεκτικιστική κορύφωσή των παραπάνω μισαλλόδοξων θεωρήσεων η οποία ενώ δεν αφήνει περιθώριο "αντίδρασης", αποζητά την αντίδραση και υμνεί προκαταβολικά την ήττα της. Κλασσικό!
Κατα τα άλλα το ερώτημα "τί είναι ο άνθρωπος?" δεν δύναται να απαντηθεί με βάση την θεώρηση του ανθρώπινου προσώπου καθ' αυτού, αλλά μόνον δια μέσου της θεωρησής του στην ολότητα των ουσιαστικών του σχέσεων προς το Όν.
Μόνον ο άνθρωπος , ο οποίος τις δυνατές γι αυτόν σχέσεις τις πραγματώνει με ολόκληρη την οντότητά του σε ολόκληρη την ζωή του, μας βοηθά να γνωρίσουμε τον άνθρωπο πραγματικά.
Ο ατομισμός παραμορφώνει το ανθρώπινο πρόσωπο ενώ η συλλογικότητα (που προκύπτει από το "ναυάγιο" του ατομισμού) το καλύπτει.
Αναζητείται μια υπέρβαση των δύο. Η κοινωνική θεώρηση που θέτει στο κέντρο την εκτεχνικευση και την συστηματοποίηση δεν βοηθάει. Aντίθετα καλύπτοντας την μεταξύ των ανθρώπων περιοχή ακυρώνει η αναβάλει- πες το όπως θες -την αναζήτηση του αυθεντικού αυτού Τρίτου.
Κάθε κοινωνική θεώρηση που δημιουργεί θύτες θύματα και παρηγορητές-και πολύ περισσότερο κάθε θεώρηση που στον "μεσσία της" τοποθετεί και τις τρείς ιδιότητες- οδηγεί αναπόφευκτα σε παγιώσεις και μοιραίες αφαιρέσεις και στην ουσία ο κόσμος εξουδετερώνεται. Γίνεται μια ανυπόφορη κενότητα.
Ας σκεφτούμε μόνον τον "Υιό του Θεού" ή την "Εργατική Τάξη" την "αιώνια ζωή" και την "αταξική κοινωνία"
Οι υπερβάσεις μπορούν να ενεργοποιήσουν το συγκεκριμένο της ανθρώπινης ζωής και να ακυρώσουν τους κήρυκες του Θανάτου, αυτούς τους άπληστους φθισικούς της ζωής...
Το "ψυχρό τέρας" του Κράτους εφευρέθηκε για τους περιττούς.Εκεί που τελειώνει το κράτος αρχίζει ο άνθρωπος, αρχίζει το τραγούδι του απαραίτητου.
jerrymoff, ξέχασες και το "εκμεταλλευτικό σύστημα" ανθρώπου από άνθρωπο:-))
... μια σύντομη έρευνα βλέπουμε ότι ο Νορβηγός δολοφόνος περιγράφεται και ως "χριστιανός τρομοκράτης", αλλά και αυτοαποκαλείται χριστιανός. Τα κείμενα του είναι γεμάτα από αποστροφή προς το Ισλάμ και τον μαρξισμό, τις "εβραϊκές συνωμοσίες" τον απάνθρωπο καπιταλισμό, το χρήμα, τους κεφαλαιοκράτες κτλ.
Πιστεύω ότι τον ενδιέφερε να σκοτώσει "τους οχτρούς" και όχι να λειτουργήσουν άψογα τα πέντε αυτόματα πολυβόλα που κουβαλούσε.
Από την άλλη βέβαια ρωτούσε επίμονα τον δικηγόρο του "πόσους σκότωσε", ερώτηση που έχει να κάνει και με την λειτουργία των αυτομάτων και με την ικανότητά του να είναι αποτελεσματικός.
@ J.,
ποιο είναι λοιπόν το συμπέρασμά σου;
@ Jerrymoff,
όταν λέμε ότι οι ιδεολογίες πέθαναν, δεν εννοούμε πως έχουν πεθάνει οι ιδέες γενικώς.
Εννοούμε - για να το πω πολύ απλά - ότι η βελτίωση της κοινωνίας δεν θεωρείται πια σαν ένα πρόβλημα πολιτικής και ηθικής τάξης, αλλά σαν ένα τεχνικής φύσης ζήτημα: "Να βρούμε το καταλληλότερο μηχανισμό (ή οπλισμό) που θα αλλάξει ταχύτερα και πιο αποτελεσματικά τα πράγματα".
Το πολιτικό και ηθικό δίλημμα δίνει τη θέση του στην τεχνική ψευτο-επιλογή ... λέω ψευτο-επιλογή γιατί στην πραγματικότητα η τεχνική προσέγγιση η "επιλογή" είναι του τύπου "αν είναι μεγαλύτερο το 4 από το 3" κι "αν είναι ταχύτερο να τρέχεις με 100 ή με 150 χλμ/ωρα".
Τώρα, για το αν βοηθάει ή όχι το να το αντιληφθούμε αυτό - την επικράτηση του τεχνικού πνεύματος, το πέρασμα από την εκτεχνίκευση στο τεχνικό σύστημα -, νομίζω πως ασφαλώς και βοηθάει το να βλέπει κανείς με ανοιχτά μάτια αυτό που συμβαίνει μπροστά του. Αλλά σίγουρα αυτό δεν αρκεί. Σε προστατεύει από ψεύτικες λύσεις αλλά δεν δίνει τη λύση.
Παρολαυτά αν αντιληφθούμε ότι το τεχνικό πνεύμα επικρατεί πάντα αποπέμποντας το ανθρώπινο πρόσωπο, ίσως από εδώ μπορούμε να δούμε ένα ουσιαστικό στοιχείο της λύσης ... τελοσπάντων ένα "συστατικό", που δίχως αυτό δεν θα υπάρξει λύση.
Τώρα που το ξανασκέφτομαι συμπεραίνω πως το αίτημα της μακάβριας αποτελεσματικότητας που φανερώνει η απορία "πόσους σκότωσα?" σχετίζεται με την επικράτηση της τεχνικής και του αυτοματισμού.
Σχετίζεται επίσης με τον συνδυασμό εκτελεστικής δεινότητας και ψυχικής παγωνιάς.
Ταυτόχρονα πιστεύω ότι κάποιος σαμουράι, τον 14ο αιώνα, με σπαθί και αστεράκια θα είχε σκοτώσει τους πάντες και επιπλέον θα είχε προλάβει να τους μετρήσει.
Δημοσίευση σχολίου