Χρόνος και Ελευθερία | Μανιφέστα 17

π. Αλέξανδρος Σμέμαν (1921-1983)

«Δεν θέλουμε 
να απελευθερώσουμε τον άνθρωπο 
από το χρόνο.

Θέλουμε να απελευθερώσουμε 
το χρόνο 
από τη βιασύνη.»

Εκείνοι που σπάνε τη βιτρίνα | Μανιφέστα 16

Τόμας Στερν Έλλιοτ
(1888-1965)

Δεν με απασχολούν τόσο ζητήματα επιρροής, ή οι δημοσιολόγοι που έχουν αποτυπώσει τα ονόματά τους πάνω στο κοινό συλλαμβάνοντας την πρωϊνή παλίρροια και κωπηλατώντας πολύ γρήγορα στην κατεύθυνση που κινείται το ρεύμα. 

 

Με απασχολεί μάλλον το ότι πάντα πρέπει να υπάρχουν κάποιοι συγγραφείς που να είναι αποφασισμένοι να διεισδύουν στην καρδιά του ζητήματος, να προσπαθούν να φτάσουν στην αλήθεια και να την προβάλλουν, δίχως πολλή ελπίδα, δίχως φιλοδοξία να αλλάξουν το άμεσο ρεύμα των γεγονότων και δίχως ν’ αποθαρρύνονται ή να ηττώνται όταν τίποτα δεν φαίνεται να προκύπτει.

Mια οργάνωσις του 1965!

 

Μην πεις πως δεν σου το 'πα!

Προσπαθώντας να δημιουργήσουμε έναν τίτλο άνευ στίξης καταφέραμε, μέρες μετά, το ακατόρθωτο, με επτά λέξεις και μονάχα μια απόστροφο που κι αυτή "εννοείται".

Οι επιστήμονες προβλέπουν, λέει (το 1955), ότι σε πενήντα εκατομμύρια χρόνια θα είμαστε περίπου τέσσερα  μέτρα στο ύψος. Αλλά στα πεντακόσια εκατομμύρια χρόνια που θα έχουμε φτάσει  τα δεκατέσσερα μέτρα ... θα έρθει το τέλος.
Πάρτε καλού κακού μεζούρα από τώρα!

Μεταστροφή και Αυτοτιμωρία: Μια άσκηση και οι καρποί της | Βήμα 2ο

Η μεταστροφή [détournement] είναι μια παιγνιώδης τακτική χρήσης αλλότριων κειμένων, ήχων και εικόνων. Αναπτύχθηκε στην δεκαετία του 50 από τους Λετριστές και επιχειρούσε, όπως οι ίδιοι ανακοίνωναν,  να "στρέψει τις εκφράσεις του καπιταλιστικού συστήματος ενάντια στον ίδιο του τον εαυτό". Έχει τις ρίζες της στην τεχνική του κολλάζ. Συνήθως γίνεται χρήση "ευτελούς" πρώτης ύλης από τη διαφήμιση, το ντοκιμαντέρ, από επικαιρικά άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες, φτηνές ταινίες και τηλεοπτικές παραγωγές, αλλά όχι αποκλειστικά. Υπάρχουν περίφημες μεταστροφές κειμένων στοχαστών που σε καμία περίπτωση δεν υπήρξαν ευτελή. Πολλά είναι αυτά που μπορούν να ειπωθούν για την τεχνική της μεταστροφής και την "ορθή" ή όχι χρήση της. Κάποιοι μεθυσμένοι από αλκοόλ και νιότη συνέταξαν και οδηγίες χρήσεως.

Πολύ γρήγορα οι πρακτικές της αφομοιώθηκαν πρώτα από τους μηχανισμούς της προπαγάνδας των εμπορευμάτων, και κατόπιν από τις ακαδημίες τους. Έτσι σήμερα διδάσκονται στα ανά τον κόσμο εκπαιδευτικά ιδρύματα, σε τμήματα τεχνών, αρχιτεκτονικής, επικοινωνίας, οικονομίας, στρατηγικής, στατιστικής κτλ.  Μπορείτε να τις συναντήσετε και ως "found footage", "re-use", "mash up" ή "οικειοποίηση", μεταξύ των πολλών ονομάτων που της αποδίδονται κατά καιρούς στις θεωρητικές εργασίες που αναλύουν "το φαινόμενο".

Πρόσφατα, με σκοπούς εν μέρει εκπαιδευτικούς και εν μέρει αποκαλυπτικούς, κάναμε μια άσκηση της τεχνικής, που την ανακοινώσαμε στο Facebook [1]. Συγκεκριμένα, μεταστρέψαμε κείμενο γνωστού δημοσιογράφου, με το οποίο υποστήριζε ένθερμα την πρόσφατη απόφαση της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής για τον αποκλεισμό εικοσιτριάχρονης αθλήτριας από τους Ολυμπιακούς αγώνες του Λονδίνου - αποκλεισμός που έγινε με το σκεπτικό ότι ένα μικρό σχόλιό της στο tweeter έθιγε τους Αφρικάνους που διαμένουν στην Ελλάδα. Στο μεταξύ, ο ίδιος αυτός δημοσιογράφος, με απόφαση του πειθαρχικού συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ αποκλείστηκε για ένα τρίμηνο από το σωματείο του και από τα προνόμια που αυτό δίνει στα μέλη του, γιατί το συμβούλιο θεώρησε πως κάποιο από τα άρθρα του σε εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας, έθιγε τον κλάδο και τις διεκδικήσεις του.

Η μεταστροφή που επιχειρήσαμε έγινε αντικαθιστώντας στο αρχικό κείμενό του το όνομα της αποκλεισμένης αθλήτριας με το όνομα του αποκλεισμένου δημοσιογράφου και αντίστοιχα τους τίτλους των πειθαρχικών oργάνων, καθώς και ελάχιστες λέξεις αναφοράς στα περιστατικά. Εκτός από διασκεδαστικό, ήταν άλλωστε και σχετικά εύκολο μιας και εξ αρχής το ίδιο το κείμενο του εν λόγω δημοσιογράφου  ήταν σύντομο και διατυπωμένο σαφώς με στερεότυπες υποδείξεις μιας αυθεντίας της μαζικής απεύθυνσης (συρμός). Φροντίσαμε μάλιστα να κάνουμε τα πράγματα ξεκάθαρα και εύκολα και για τον αναγνώστη, δηλώνοντας ήδη από τον τίτλο ότι επρόκειτο για άσκηση μεταστροφής και βάζοντας ως υποσημείωση τον ορισμό της τεχνικής από το Wikipedia καθώς και τον σύνδεσμο στο γνήσιο άρθρο του δημοσιογράφου.  

Φαινόταν έτσι σαν ο ίδιος ο συντάκτης να επιχειρηματολογεί  υπέρ του αποκλεισμού του, κάτι που σημείωσε με χιούμορ και προσεκτικός φίλος μας σχολιαστής, χαρακτηρίζοντας τον δημοσιογράφο "αυτοτιμωρούμενο"...

Κοντολογίς η μετεστραμμένη μας παράθεση επιχειρούσε να πλήξει την ρητορική και την σοφιστεία που ασκεί, πολλές φορές αναγκασμένος, ο μεροκαματιάρης γραφέας. Τον επί πληρωμή λόγο περί του αληθούς.

Το αστείο αρχίζει όταν, παρά τα "σημάδια" και τις "προειδοποιητικές πινακίδες" που είχαμε βάλει, η μεταστροφή μας δεν γίνεται αντιληπτή από όλους ως τέτοια! Κάποιοι, κατά το μάλλον ή ήττον ιδεολογικά συγγενείς του παθόντος, δεν κατάλαβαν ότι πρόκειται για κείμενο του ίδιου του "αυτοτιμωρούμενου" και,  αγνοώντας τις επισημάνσεις μας, θεώρησαν ότι έχουμε πάρει το μέρος του συμβούλιου του οργάνου των συντακτών! Και έτσι έσπευσαν να σχολιάσουν αναλόγως. Να μας καυτηριάσουν, δηλαδή, ότι υποστηρίζουμε - εμείς - τον αποκλεισμό του δημοσιογράφου και εγκρίνουμε την απόφαση της εν λόγω επιτροπής!

Σε αυτό το σημείο οι παραπλανημένοι σχολιαστές, καταφερόμενοι  ενάντια στο μετεστραμένο κείμενο, βάλθηκαν να (παρα)μιλούν για ιερατεία,  σταλινικές μεθόδους λογοκρισίας και ολοκληρωτική λογική, διαχειριστικές επιδιώξεις των χρημάτων και τις σχετικές κόντρες,  για τον εμετικό συνδικαλισμό, κ.ο.κ.

Με το πάθημά τους επαλήθευσαν λοιπόν έναν από τους βασικούς στόχους της μεταστροφής: τη σκανδαλώδη αποκάλυψη.

Στην δική μας περίπτωση, την αποκάλυψη της τύφλωσης που προκαλεί ο φανατισμός. Την  φανέρωση του μηχανισμού παραγωγής του κοινότοπου και της βίας του. Την αποκάλυψη της αποξένωσης που χτίζει γύρω μας η δημοσιότητα,η ματαιοδοξία,το μικροσυμφέρον, το χρήμα,η συνάφεια, τα κατακλυσμιαία επίκαιρα, η κατανάλωση, ο αστικός θόρυβος και τα επακόλουθά του δημοκρατικίζοντος ύφους.

Αυτή είναι δυστυχώς η κληρονομιά μας. Και γι'αυτό δεν είμαστε ούτε κυνικοί, ούτε ανάλγητοι κριτές κανενός. Δεν έχουμε ούτε πρόθεσημ ούτε δικαίωμα να είμαστε. Το πεδίο αυτο-δημιουργήθηκε από τα σχόλια που ακολούθησαν και τα οποία αναδεικνύουν την ελλιπή ψυχραιμία που οδηγεί στο ηθικίζον κήρυγμα περί σταλινισμού!

Όπως έχουμε πει σε κάθε ευκαιρία και το "πειθαρχικό συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ" και ο "δημοσιογράφος", η "ολυμπιακή επιτροπή" και η "πρωταθλήτρια", και οι υποστηρικτές τους και οι πολέμιοι τους, μας είναι καθεαυτά αδιάφορα! Μας ενδιαφέρουν εφήμερα, ως επι μέρους μορφές της μεγα-κατασκευής, του φανταχτερού παραπετάσματος που κρύβει τον ερειπιώνα του πολιτισμού μας, και καθιστά αδύνατη την φαντασία και την συναίσθηση, την ομορφιά  του κόσμου, την περιπέτεια της ζωής, υπεξαιρώντας το κάθε μας δευτερόλεπτο και καμουφλάροντας τις σκοτεινές δυνάμεις που μας καθιστούν υποτελείς.

-------------------------------
[1] στη σελίδα μου στο facebook εδώ, που μπορείτε να απολαύσετε και τα σχόλια.
για το μετεστραμένο κείμενο δες και την αμέσως προηγούμενη ανάρτησή μας

Μανδραβέλης détournement* | Βήμα 1ο

Υπάρχει μια λεπτή κόκκινη γραμμή μεταξύ της ποινικοποίησης του χυδαίου λόγου, που είναι ανεπίτρεπτη, και της απαξίωσής του, που είναι επιβεβλημένη. Έναν υβριστή δεν τον βάζεις φυλακή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να τον κάνεις παρέα. Και οι έμμισθοι χυδαιολόγοι είναι υβριστές της ανθρώπινης ύπαρξης. Εχουν δικαίωμα να ομιλούν, αλλά και η κοινωνία έχει την υποχρέωση να τους απαξιώνει. 

Η Πειθαρχική δίωξη της ΕΣΗΕΑ στον κ. Μανδραβέλη δεν ήταν ποινική καταδίκη. Ο θεσμός δεν χρησιμοποίησε νόμιμη βία για να τιμωρήσει κάποια ριζοσπαστική ή απρεπή άποψη. Αυτό που τιμώρησε η ΕΣΗΕΑ είναι η παραβίαση των κανόνων συμμετοχής σε αυτήν. Θα μπορούσε να τον αποκλειστεί ακόμη και αν έλεγε «Ζήτω οι σταλινικές εκκαθαρίσεις εκατομμυρίων ανθρώπων που έγιναν για το χτίσιμο του σοσιαλισμού» · αν και δεν νομίζουμε ότι κάτι τέτοιο θα ξεσήκωνε την ίδια αντίδραση στην ΕΣΗΕΑ ή θα το έλεγε ποτέ ο δημοκρατικός κ. Μανδραβέλης. Η ποινικοποίηση, λοιπόν, του λόγου είναι μια βίαιη απάντηση του θεσμικού φορέα και γι’ αυτό ανεπίτρεπτη· στον λόγο δεν απαντάς με βία, έστω και νόμιμη. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οφείλεις και να σιωπάς. Δεν μπορεί στο πλαίσιο ενός φιλελεύθερου καθωσπρεπισμού να προσπερνάς την χυδαιολογία σαν να μη συμβαίνει τίποτε. Στον λόγο που επιχειρεί να αποκλείσει, απαντάς με μη βίαιες πράξεις, ακόμη και με αποκλεισμούς. Μπορεί να σέβεσαι την ελευθερία του έμμισθου προβοκάτορα να πει την ανοησία του, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα τον καλέσεις και σπίτι σου να συζητήσετε αν «οι εργαζόμενοι είναι υπάνθρωποι» ή «αν τα σωματεία πρέπει να υπάρχουν». 

 Η μεγαλύτερη ανοησία που εκστομίζεται στον δημόσιο διάλογο -και κινδυνεύει να γίνει δόγμα- είναι το «σέβομαι τις απόψεις σας». Όχι! Η ελευθερία κάποιου να πει την άποψή του είναι σεβαστή, υπό την έννοια ότι δεν πρέπει διά της βίας να κατασταλεί. Οι απόψεις καθαυτές δεν είναι προς σεβασμό. Πρέπει να αντικρούονται αν είναι σοβαρές· να γελοιοποιούνται αν είναι γελοίες· να αποκλείονται διά της απαξίας αν είναι μισαλλόδοξες. Οπως η ελευθερία των συκοφαντών ενός ολόκληρου κλάδου να μιλούν δεν σημαίνει και υποχρέωση των δημοσιογράφων να τους παρέχουν φιλόξενο βήμα για να διαδίδεται ο μισαλλόδοξος λόγος τους, τοιουτοτρόπως το θεσμικό όργανο δεν οφείλει να επιβραβεύει τους φορείς του, διατηρώντας τους ως μελη του. 

Έτσι, η πειθαρχική δίωξη του κ. Πάσχου Μανδραβέλη από την ΕΣΗΕΑ δεν ήταν άσκηση λογοκρισίας. Ήταν εφαρμογή των κανονισμών που ο δημοσιογράφος όφειλε να γνωρίζει. Ήταν η έμπρακτη απαξίωση αυτών που πιστεύει και έγραψε. Ήταν μια «προσβλητική απάντηση» στα προσβλητικά -έστω για κάποιους ανθρώπους- λόγια που έγραψε.

---------

 *Détournement (ελλ. εκτροπή-επανοικειοποίηση ή μεταστροφή, συντόμευση του ¨μεταστροφή προκατασκευασμένων αισθητικών στοιχείων"): Είναι μια τεχνική που ανέπτυξε από τη δεκαετία του 1950 η Καταστασιακή Διεθνής και συνίσταται στη χρησιμοποίηση και μεταστροφή κάθε λογής μορφών και τύπων έκφρασης του κυρίαρχου συστήματος εναντίον του. 

Το αρχικό κείμενο εδώ >> http://www.star-fm.gr/?p=68836

[-]by Danger Few@ facebook, on Thursday, August 16, 2012 at 10:57am
σχετικά με ορ(γ)ισμένες αντιδράσεις βλ. την αμέσως επόμενη ανάρτηση

Beauty Knows No Pain

 

Οι ΗΠΑ ζουν την χειρότερη οικονομική κρίση ως τότε. Έμεινε στην ιστορία ως "Ο Πανικός". Την ίδια χρονιά φωταγωγήθηκε το Σικάγο με λάμπες εναλλασσόμενου ρεύματος, ενώ η Ελλάδα του Τρικούπη "δυστυχώς επτώχευσε"!

Να όμως η  ανακάλυψη του Αντίνοου: Δελφοί 1893

---------------------
η φωτογραφία από το http://www.facebook.com/en.amfissi 

Πόσοι νεκροί!

Πόσο πάθος, τι επινοητικότητα, πόσοι νεκροί, τι αγωνία και αδιανόητη τύχη, ποια απίστευτη καταστροφή και παραλογισμός χρειάζεται για να τραβηχτεί μια αριστουργηματική φωτογραφία;

Στο Λένινγκραντ το 1937  ο τυχερός ήταν ο Βίκτορ Μπούλλα εκ των θεμελιωτών του ρωσικού ρεπορτάζ. Βλέποντας τις φωτογραφίες του καταλαβαίνουμε ότι δεν ήταν ένας απλός καταγραφέας γεγονότων.

Οι γνωστοί...

(παραγγελία από hollowsky που 'ναι εκτός δικτύου)

Ντάξ' είπαμε μια κουβέντα...
έχει και τα καλά της η Λόντρα.

METEORS ARE FOREVER!
και κάπου εδώ, βρίσκεται και η (σημειολογική)
διαφορά μας με τα χεγκελιανά συντρόφια, τους αξιολογοκεντρικούς μαρξιστές,
την "εργατιά"και τους κύκλους που -παριστάνοντας πως δεν το ξέρουν-
"στο δρόμο στο δρόμο",  βάζουν τις βάσεις
για να διεκδικήσουν επάξια λίγο πριν πεθάνουν, την πρυτανεία....
αλλά ας τ' αφήσουμε αυτά για όταν θα δροσίζει.

----
Προς το παρόν κρατάμε την σύντομη "θεωρία" της
αγαπημένης μας Ρωσίδας
που διαχώριζε τους ανθρώπους λέγοντας περίπου ότι:

Υπάρχουν οι θεοί υπάρχουν και τα ζώα,
οι θεοί ακούν την μουσική κάθε μέρα ,τα ζώα ποτέ.
Οι πρώτοι είναι οι φίλοι μου οι δεύτεροι οι εχθροί μου.

Υπάρχουν και κάποιοι που ακούνε την μουσική μια φορά την εβδομάδα.
Αυτοί είναι "οι γνωστοί"

Μήτε να κυβερνάς, μήτε να σε κυβερνούν

Γιάννης Ρίτσος
(1909-1990)

(ένα απόσπασμα από τον μονόλογο της Ισμήνης)

[...]

Ποτέ δε με εγκατέλειψε ο φόβος μη με καθίσουν μια μέρα στο θρόνο.
Μόνο αυτοί που φοβούνται τον εαυτό τους επιδιώκουν τ' αξιώματα, ή,
μάλλον,
αυτοί που μισούν τη ζωή και τους ανθρώπους. Δε θα μ' άρεσε διόλου
να' μαι περίβλεπτη, να μην έχω έναν ίσκιο, μια θέση
σε μια δική μου μυστική περιοχή, να βγάλω τα σανδάλια μου,
να παίξω τα κλειδιά των συρταριών μου με ξέγνοιαστο χέρι, αφημένο
έξω από το κρεβάτι μου.
                              Ο καημένος ο πατέρας -πάντα τον θυμάμαι-
είχε ένα πρόσωπο σα συσπασμένο χέρι γατζωμένο
σ' ένα μεγάλο μαύρο παραπέτασμα, για να ρίξει· τοσο που κάποτε
   λέω
ίσως και να ταν καλό που τυφλώθηκε - ίσως έτσι τουλάχιστον να μπόρεσε
να δει προς τα μέσα του, να θυμηθεί λίγο λίγο
εκείνα που δεν είχε δει· κ΄ ίσως έτσι, στ'αλήθεια, να τα είδε· γιατί ως
  τότε
έβλεπε την αυταρχική μορφή του (φυσικά κολακευμένη) μες στα βλέμματα
των φοβισμένων υπηκόων του· - κ' εκείνους κ' εκείνον
από παιδί πολύ τους λυπόμουν.
                              

             Ασήκωτο βάρος, νομίζω

να κυβερνάς και να προστάζεις. Και πάντα , στο τέλος, καθένας

κυβερνιέται απ' αυτό που κυβερνα· - χώρια η απέραντη κείνη υποψία

προς όλους και προς όλα, - ένας ίσκιος πουλιού να περάσει στην αίθουσα

τυχαία την ώρα του λιογλερματος, είναι ένα τιναγμένο μαχαίρι

καμωμένο από αθόρυβο μέταλλο. Για τούτο οι τύραννοι

γίνονται μέρα με τη μέρα όλο πιο τύραννοι. Όταν ο κόσμος

έχει το φόβο σου είτε την ανάγκη σου, ποτέ δεν ξέρεις τι σου ετοιμάζει.

Καλύτερα λοιπόν μήτε να κυβερνάς μήτε να κυβερνιέσαι (πως να γίνει;)

φτάνει η κυβέρνια αυτή που μας σφραγίζει πρίν απ'την γέννησή μας

φτάνει ο θάνατος που μας παραμονεύει· - μ'αυτόν εξοικειώνεσαι κάπως·

τα ενδιάμεσα πια χάνουν την αιχμηρότητά τους. Χαλαρώνει το σώμα,

ξεθωριάζει το χρώμα στα μαλλιά, στα παράθυρα, στα μάτια,

ξεσφίγγει η παλάμη, όπου μέσα της είχαν αποθέσει

ένα μεγάλο σκληρό, χρυσό νόμισμα, κι όλη η ζωή μας

είταν μια σύσπαση για να κρατήσουμε τούτο το νόμισμα, ένας φόβος

μη και μας πέσει, μην το χάσουμε· αχρηστεύονταν το ένα μας χέρι,
αχρηστευότανε η μισή ζωή μας, ολόκληρη η ζωή μας.

[...]

από την  συλλογή ποιημάτων του Γιάννη Ρίτσου με τίτλο "Τέταρτη Διάσταση"

Ψυχή και Ζωή | Μανιφέστα 15

Μαρίνα Τσβετάγιεβα
(1898-1941)

Τώρα μιλήστε μου ανοικτά: έχετε έναν άλλο κόσμο εκτός από τον δικό μου: δηλαδή τον κόσμο της ΨΥΧΗΣ; Σημαίνουν μήπως κάτι στη ζωή σας: οι δουλειές τα χρήματα, οι φίλοι, οι ιδέες, οι πόλεμοι, τα νέα, οι ανακαλύψεις, οι αλλαγές κυβερνήσεων, τα αθλητικά, η μόδα- όλα αυτά με τα οποία γεμίζει η μέρα (πιο απλά "Οι Μέρες")*

 

Εκτός από την αντανάκλαση τους στον κόσμο της Ψυχής φυσικά (αυτό είναι η φαντασία!), γιατί εκεί: το νερό δεν είναι νερό και η γη δεν είναι γη. Υπάρχουν όλα αυτά για σας ως τέτοια;

 

"Η επαγγελματική ζωή", "η αντρική ζωή¨,"η κοινωνική ζωή", και ύστερα από μικρή παύση - η οικογενειακή ζωή. (Η μόνη χωρίς εισαγωγικά.) Ψυχαγωγία; Θεάματα;Επισκέψεις; Καβγάδες για διάφορα θέματα; Λογοτεχνικά ρεύματα; Ποδόσφαιρο; Τεχνική; Ζητήματα προσχολικής αγωγής; Συνέδρια; Η μοίρα της Ευρώπης; Οι διαλέξεις του Μπερντάγιεφ;

 

Φίλε μου , αν είστε αδιάφορος απέναντι σε όλα αυτά, είστε κενός, όπως εγώ. Είστε κενός, όπως η Μουσική. Είστε χωρίς γεγονότα. Είστε .... 

Θα σας είναι εύκολο να πεθάνετε.

Αλλά να ΖΗΣΕΤΕ - θα σας είναι δύσκολο!

-----------------

*Τίτλος εφημερίδας της ρώσικης διασποράς

Σημ. Izi. Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα είναι μια από τις μεγάλες ποιήτριες του κόσμου. Το έργο της καταλαμβάνει πολλούς τόμους. Θεατρικά, πεζά ποιήματα απομνημονεύματα, στοχασμοί, άσκησαν και ασκούν μεγάλη επίδραση και αποτελούν έμπνευση για τις σύγχρονες γενιές. Το έργο της, αξεχώριστο από την ζωή της, είναι μια γέφυρα στο θλιβερό και κακοτράχαλο φαράγγι της  Ιστορίας. Γεννήθηκε στη Ρωσία  στις 8 Οκτωβρίου του 1898, πέθανε δύσκολα στις 31 Αυγούστου του 1941 στην Ρωσία. "Μην με θάψετε ζωντανή!  Βεβαιωθείτε καλά!" προέτρεπε τους μάρτυρες του αυτοχειριασμένου σώματός της (που τελικά ήταν ο ίδιος της ο γιός). Ένα από τα τελευταία ντοκουμέντα της, πέντε ημέρες πριν τον  θάνατο της, είναι μια σύντομη αίτηση προς το Σοβιέτ της Ένωσης Λογοτεχνών (Λιτφοντ) γράφει:

Προς το Σοβιετ του Λιτφοντ
Σας παρακαλώ να με προσλάβετε για τη δουλειά της λαντζέρισας στην καντίνα του Λιτφοντ που πρόκειται να ανοίξει.
Μ.Τσβετάγιεβα
26 Αυγούστου 1941

 (βλ. Μαρίνα Τσβεταγιεβα, Μια ζωή μέσα στην Φωτιά εκδ. Εστία, μετ από τα γαλλικά Μαρω Κάτσικα, από τα ρωσικά Ανδριανα Χαχλα)

Πριν έρθει η Ανάσταση...

«Προμηθέας: Ω Γη!, και συ που όλα τα βλέπεις Ήλιε,

δείτε με, θεός εγώ απ’ τους θεούς τι πάσχω!
[…] Μα πάλι ούτε να κλείσω ούτε να μην κλείσω το στόμα μου μπορώ, γιατί, τα δώρα μου για να προσφέρω στους ανθρώπους,
σε τούτες έμπλεξα ο δύστυχος τις συμφορές.

[…]

Χορός: Μη φοβηθείς ολότελα· φίλοι είμαστε

που ερχόμαστε σ’ αυτόν εδώ το βράχο, η συντροφιά μας,
με τις διπλογοργόστροφες πετώντας τις φτερούγες μας.
[…] Όλα φανέρωσε μας τα κι ιστόρησε μας,
επάνω σε τι φταίξιμο σε βρήκε ο Δίας
κι έτσι σκληρά κι έτσι πικρά σε βασανίζει·
μάθε κι εμάς, αν δε σου φέρνει βλάβη ο λόγος.

[…]

Προμηθέας: Ευθύς που ο Δίας κάθισε στον πατρικό του θρόνο

αμέσως στους θεούς τιμές βάλθηκε να ορίζει
και να τους μοιράζει με τάξη την αρχή,
χωρίς όμως καθόλου για τους ανθρώπους να γνοιαστεί,
μα είχε κατά νου να τους ξεκάνει κι άλλους να σπείρει!
Σ’ αυτά δε βρέθηκε κανείς ν’ αντιμιλήσει,
μα εγώ μονάχα τόλμησα
κι έσωσα τους ανθρώπους 
να μην κυλήσουν συντρίμματα στον Άδη.

[…]

Χορός: Μα πες μας, μήπως προχώρησες πιο πέρα κι από τούτα;

Προμηθέας: Έσβησα απ’ τους θνητούς το φόβο του θανάτου!

Χορός: Ποιο γιατρικό για την αρρώστεια αυτή τούς βρήκες;

Προμηθέας: Τυφλές ελπίδες θρόνιασα μες την καρδιά τους.

Χορός: Μεγάλο αυτό που δώρησες του ανθρώπου!

Προμηθέας: Κι ακόμα, τη φωτιά τους έχω δώσει.

Χορός: Κι έχουνε τώρα τη λαμπρή φωτιά οι θνητοί;

Προμηθέας: Που τέχνες πλήθος απ’ αυτήν θα μάθουν. […]»

Αισχύλου, Προμηθεύς Δεσμώτης

  

Η υπόσταση του ανθρώπου

 

Ό,τι διασώθηκε από τη φωτιά στο μακρινό παρελθόν της Ευρώπης υλοτομήθηκε αργότερα για να χτιστούν σπίτια και να ναυπηγηθούν πλοία αλλά και να εξασφαλιστούν οι ασύλληπτες ποσότητες ξυλάνθρακα που ήταν απαραίτητες για την τήξη του σιδήρου. 

Ήδη κατά τον δέκατο έβδομο αιώνα, σε ολόκληρη τη νησιωτική επικράτεια  δεν είχαν απομείνει παρά μηδαμινά  μόνο αποθέματα των αλλοτινών δασών, παραδομένα στον μαρασμό. Τώρα ήταν η σειρά της άλλης πλευράς του ωκεανού να παραδοθεί στο πυρ. Δεν είναι τυχαίο ότι η αχανής χώρα της Βραζιλίας οφείλει το όνομά της στην γαλλική απόδοση της λέξης "ξυλάνθρακας". 

Η ανθρακοποίηση κάθε ανεπτυγμένου φυτικού είδους, η ακατάπαυστη καύση κάθε καύσιμης ύλης αποτελεί κατά βάθος την κινητήρια δύναμη για την εξάπλωσή μας πάνω στη Γη. Από την πρώτη λάμπα θυέλλης ως τους ανακλαστήρες του δέκατου όγδοου αιώνα  και από την λάμψη των ανακλαστήρων ως το θαμπό φως των των φανών πάνω από τους βελγικούς αυτοκινητοδρόμους, τα πάντα οφείλονται στην καύση και η καύση είναι η βαθύτερη υπόσταση κάθε υλικού προϊόντος του ανθρώπου. Η κατασκευή ενός αγκιστριού, ενός πορσελάνινου σκεύους και η παραγωγή ενός τηλεοπτικού προγράμματος έχουν σε τελευταία ανάλυση ως κοινό παρονομαστή τη δια του πυρός μετουσίωση. 

Όπως το σώμα μας και οι πόθοι μας, έτσι και οι μηχανές που έχει εφεύρει ο ανθρώπινος νους διαθέτουν εξίσου μια βραδυφλεγή καρδιά. Από τις απαρχές του κόσμου ο τεχνολογικός πολιτισμός δεν ήταν παρά μια σπίθα που δυνάμωνε ώρα με την ώρα, δίχως κανείς να γνωρίζει μέχρι τίνος σημείου θα πυρακτωθεί και πότε θα αργοκυλήσει ξανά στο σκοτάδι. Προς το παρόν οι πόλεις μας είναι ακόμη φωταγωγημένες, ενώ με μανία εξαπλώνονται συνεχώς οι πυρκαγιές. Στην Ιταλία, στην Γαλλία και στην Ισπανία, στην Ουγγαρία ,στην Πολωνία και στην Λιθουανία, στον Καναδά και στην Καλιφόρνια καίγονται το καλοκαίρι ολόκληρα δάση, χωρίς να λογαριάσουμε τις τεράστιες πυρκαγιές που μαίνονται ανεξέλεγκτες στους τροπικούς. 

Σε ένα ελληνικό νησί, που μέχρι το 1900 ήταν ακόμα στεφανωμένο από πυκνά δάση, έτυχε πριν από μερικά χρόνια να δω με πόση ταχύτητα σαρώνει στο διάβα της η φωτιά την ξερή βλάστηση. Στεκόμουν στην άκρη του δρόμου λίγο έξω από το λιμάνι όπου είχα πιάσει δωμάτιο,εν μέσω μιας ομάδας αναστατωμένων ανδρών. Πίσω μας έχασκε η σκοτεινή νύχτα, μα μπροστά μας , από το βάθος του φαραγγιού ξεσηκωμένη από τον άνεμο η κυματιστή φωτιά σκάλωνε κι όλας στις απότομες πλαγιές. Και δεν θα ξεχάσω ποτέ τους κέδρους που έστεκαν σκοτεινοί στο αντιφέγγισμα της πυράς, να τυλίγονται ο ένας μετά τον άλλο στις φλόγες, ευθύς μόλις τους έγλυφαν οι πρώτες πύρινες γλώσσες, και να λαμπαδιάζουν μονομιάς με έναν υπόκωφο κρότο, λες κι ήταν φτιαγμένη από ίσκα, και  την επόμενη στιγμή να σωριάζονται σαν άψυχα κορμιά μέσα σε βροχή από σπίθες."

Απόσπασμα από το βιβλίο του Ζέμπαλντ, Οι Δακτύλιοι του Κρόνου

 μετάφραση Γιάννη Καλιφατίδη