Φαντασία

 

Νάναι σά νά μάς σπρώχνει ένας αέρας μαζί
πρός έναν δρόμο φιδωτό πού σβεί στά χάη,
καί σένα τού καπέλου σου πλατειά καί φανταιζί
κάποια κορδέλα του, τρελά νά χαιρετάει.

Και νάν' σάν κάτι νά μού λές, κάτι ωραίο κοντά
γι' άστρα, τή ζώνη πού πηδάν των νύχτιων φόντων,
κι αύτός ο άνεμος τρελά-τρελά νά μάς σκουντά
όλο πρός τή γραμμή των οριζόντων.
Κι όλο νά λές, νά λές, στά βάθη τής νυκτός
γιά ένα – μέ γυάλινα πανιά – πλοίο πού πάει
Όλο βαθιά, όλο βαθιά, όσο πού πέφτει εκτός:
έξω απ' τόν κύκλο των νερών – στά χάη.

Κι όλο νά πνέει, νά μάς ωθεί αύτός ο άνεμος μαζί
πέρ' από τόπους καί καιρούς, έως ότου – φως μου –
(καθώς τρελά θά χαιρετάει κείν' η κορδέλα η φανταιζί)
βγούμε απ' τήν τρικυμία αύτού τού κόσμου . . .


(του Γιάννη Σκαρίμπα, από τή συλλογή ΟΥΛΑΛΟΥΜ)

Εκπομπή #27 | Μια εκπομπή στα χαρακώματα

Απώλεια, μνήμη, επιστροφή, πύρινη ρομφαία. Όπου το δυναμικό δίδυμο, φορώντας αντιασφυξιογόνες μάσκες, βήχοντας και αλαφροπατώντας·   ξανοίχτηκε στα καίρια ζητήματα που τραυματίζουν τη σκέψη και τις αισθήσεις μας: Απώλεια, επιστροφή, μνήμη και η πύρινη ρομφαία·   πάλεψε με την αλαφιασμένη συνείδηση·   πρότεινε τρόπους αντιμετώπισης του πολύ συνηθισμένου σήμερα γλιστρήματος από τη διαμαρτυρία στην ασυναρτησία·   ξανασκέφτηκε το ζήτημα του ήθους, της ηθικής και της δικαιοσύνης·   απάντησε στο ερώτημα: Με τι παίκτες προτιμάτε να παίζετε;·   έδειξε ότι η διδασκαλία της άλγεβρας είναι διδασκαλία ήθους·   και ερεύνησε την προφητεία του γέρο-Βίκινγκ.

Το dear John είανι από την Holy Golightly, το Total eclipse of the Sun από Einstursente Neubauten, το ωραίοτατο Oh how we fell του matt eliot, το τελευταίο είναι το Chotizen Ship της Patti smith

NICE! Μια ποιητική διερώτηση για τη δυνατότητα της επιστροφής, τη μνήμη, την πατρίδα και την απώλεια.

φωτο:Αλέξανδρος Ψυχούλης

Το Salon De Vortex παρουσιάζει NICE! μια έκθεση και ένα βιβλίο Μια ποιητική διερώτηση για τη δυνατότητα της επιστροφής, τη μνήμη, την πατρίδα και την απώλεια. 16 Μαρτίου – 4 Απριλίου 2016 επιμέλεια Γιάννης Γρηγοριάδης, Γιάννης Ισιδώρου παραγωγή Lo&Behold εγκαίνια 16 Μαρτίου 2016 ώρα 20.00 Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Νίκαιας, Μάνος Λοΐζος. Λεωφόρος Θηβών 245, Έναντι Village Park, Νίκαια-Πειραιάς (δείτε το χάρτη > και ετοιμαστείτε για μια όμορφη περιπέτεια) Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες Βαγγέλης Αρτέμης, Αλεξάνδρα Γιαννακανδροπούλου, Μαρίνα Γιώτη, Γιώργος Γυπαράκης, Θοδωρής Ζαφειρόπουλος, Γιάννης Θεοδωρόπουλος, Νάντια Καλαρά,Λίζη Καλλιγά, Ζήσης Κοτιώνης,Τάσος Λάγγης, Άννα Λάσκαρη, Κώστας Ντάφλος, Απόστολος Ντελάκος, Δημήτρης Ντοκατζής, Γιώργος Παπαδάτος, Νίκος Παπαδημητρίου, Λεωνίδας Παπαλαμπρόπουλος, Μαρία Πασχαλίδου, Άρτεμις Ποταμιάνου, Βασιλεία Στυλιανίδου, Δημήτρης Χαλάτσης, Βασίλης Ψαρράς, Αλέξανδρος Ψυχούλης, Campus Novel, και οι συγγραφείς Δημήτρης Άλλος, Βασίλης Αμανατίδης, Ορφέας Απέργης, Φοίβη Γιαννίση, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Γιάννης Δ. Ιωαννίδης, Παναγιώτης Ιωαννίδης, Κωνσταντίνος Ματσούκας, Μαρία Μίχου, Ρίκα Μπενβενίστε, Γιάννα Μπούκοβα, Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Μαρία Τοπάλη, Θεόφιλος Τραμπούλης, Μάριος Χατζηπροκοπίου, Θοδωρής Χιώτης, Χρήστος Χρυσόπουλος. Ο Γιάννης Γρηγοριάδης και ο Γιάννης Ισιδώρου (Salon De Vortex), συνεχίζοντας την έρευνα για την πόλη και μετατοπίζοντας την προσοχή από το Μητροπολιτικό κέντρο στη καρδιά των δυτικών προαστίων, επιμελούνται και παρουσιάζουν την έκθεση “Nice!”, στη Νίκαια, στον πολιτιστικό πολυχώρο Μάνος Λοΐζος (πρώην Μηχανική καλλιέργεια), ένα ιστορικό βιομηχανικό κτήριο, εμβληματικό της περιοχής, που περικλείει στο κέλυφός του εκατό χρόνια ιστορίας. Εικοσιτέσσερις προσκεκλημένοι καλλιτέχνες καταθέτουν προσωπικούς αφηγηματικούς μηχανισμούς για να ορίσουν το υποκειμενικό αναμνησιακό πεδίο. Μέσα από συγκριτικές παραθέσεις της εμπειρίας στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον, διερευνούν συσσωρευμένες πεποιθήσεις, βιώματα και μνήμες, ανάγοντάς τα στα ενδεχόμενα μιας συγκροτημένης μη συνεκτικής ταυτότητας (ατομικής ή συλλογικής). Πολυποίκιλες εικαστικές προτάσεις, ανακτημένα αντικείμενα, καταγραφές και αναπαραστάσεις, σωματικές δράσεις, αρχεία και συλλογές, συνθέτουν την κυρίαρχη μορφή της έκθεσης καθώς η περιπλάνηση, ο αναστοχασμός, η παρατήρηση, η ψυχογεωγραφία και οι διαφοροποιήσεις της μέσα στο χωροχρόνο, αποτελούν τα κύρια μεθοδολογικά εργαλεία και τις καλλιτεχνικές πρακτικές του εγχειρήματος. Με αφορμή την έκθεση θα εκδοθεί συλλογικός τόμος με λογοτεχνικά και θεωρητικά κείμενα καθώς επίσης και διευρυμένες εικαστικές τοποθετήσεις των συμμετεχόντων καλλιτεχνών στο ερώτημα του εφικτού/ανέφικτου της επιστροφής.

Τι μου [ξε]μαθε ο Άσγκερ Γιόρν

*

Ένα κείμενο 11 θέσεων σχετικά με τις κινήσεις και τους τρόπους του δρώντος υποκειμένου της τέχνης στον συμμετροποιημένο κόσμο της οικονομίας. [eng]

Κείμενο από την συμμετοχή μου στο   hildegoesasger.org, που παρουσιάστηκε στις 08.01.2016 στην ΑΣΚΤ.

1.

Η σύγχρονη επιστήμη μας κάνει να κατανοήσουμε τον γνήσιο χαρακτήρα της μηχανής, του εξορθολογισμού και της τυποποίησης. Όλα αυτά οδηγούν σε ένα μόνο πράγμα: την οικονομία. Η οικονομία επιχειρεί (είναι) την συμμετροποίηση των δυνάμεων.

Η τέχνη είναι δημιουργία ανισοτήτων.

Είναι ο τρόπος ρήξης με το κοινό γούστο αλλά και διαμέσου αυτής της ρήξης ανανοηματοδότησης του, είναι και μια στρατηγική αναπεριγραφής και αναπαράστασης, μια διαδικασία μεταστροφής. Κριτική και κατάφαση συνυπάρχουν.

Φαντασία, παιχνίδι, συναίσθηση, τυχαιότητα, υπονόμευση του υπάρχοντος.
Κάθε συνειδητή δημιουργική πράξη σχετίζεται με το όριο της ιδιοτέλειας και σκοπεύει στην διάρρηξη και τον περιορισμό του.

2.

Παραμένω κάθε στιγμή απρόβλεπτος, δημιουργώ προϋποθέσεις εκπλήξεων και αναταραχής, ελίσσομαι ανάμεσα στο πλήθος.

Ο καλλιτέχνης είναι ένας χαμαιλέοντας. Ζει ως υπηρέτης του τυχαίου και του άπειρου. Θεμελιώνει την υποθέσή του στο τίποτα. Κινείται στην επιφάνεια, στα όρια, ή ακόμη και εκτός του χώρου που ορίζει η σφαίρα της συναίνεσης, της ιδεολογίας, της κοινής αντίληψης για τα πράγματα.

Η τέχνη δεν είναι κανόνας συμπεριφοράς αλλά πεδίο εμπειρίας.

3.

Είναι δυνατή και επείγουσα η ανασύνταξη του καλλιτεχνικού υποκειμένου.
Πρόκειται για μια αναμέτρηση.

Η ζώσα τέχνη σημαίνει μια πράξη, συνδέεται άμεσα με την απόφαση, διαπραγματεύεται την άρνηση, δημιουργεί παραδείγματα και εξετάζει την πληθυντικότητα. Η τέχνη του δημιουργού βρίσκεται στον αντίποδα της τέχνης του θεατή, του αναγνώστη κτλ.

Η μοναδικότητα, η έμπνευση, η έκλαμψη είναι πλέον τα κενά σημαίνοντα της κυρίαρχης θεαματικής αντίληψης για την τέχνη. Είναι οι αφηγήσεις που στηρίζουν την ιδεολογία του θεάματος.

Η τέχνη εκτιμά την πραγματικότητα, είναι μια αξιοδότηση που φτάνει μέχρι τη διαιώνιση της στιγμής. Κάνει την πραγματικότητα πολύτιμη στον αντίποδα της τεχνικής που την απαξιώνει. Σκοπός της τέχνης είναι να κάνει πολύτιμες τις ανθρώπινες δράσεις, χρησιμοποιώντας τα μέσα που επιτρέπει η ανάπτυξη της εποχής της.

4.

Απεχθάνομαι τις κλασσικές αξίες της βιομηχανίας: την “πρωτοτυπία”, την καινοτομία, το νέο και μαζί τις κεντρικές τους εκφράσεις στον 20ο αιώνα, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εργασίας και την ατομική βόμβα.
Καλλιτεχνικά πειράματα εξακολουθούν να υπάρχουν δεν υπάρχει πλέον πειραματικό πεδίο. Αυτό συνθλίβεται αέναα μεταξύ της μικροψυχίας του εμπορίου, της μνησίκακης αμφισβήτησης και της ακαδημαϊκής υποκρισίας.

Όλο και περισσότερο καλλιτέχνες βρισκόμενοι σε ένα ανεπανάληπτο αδιέξοδο, αναγκάζονται να ζητιανεύουν από το κράτος διπλώματα, γίνονται «καλοί μαθητές» και αναζητούν διακρίσεις από τους κερδοσκόπους ανά τον κόσμο, παρουσιάζοντας την πραμάτεια τους σε συλλέκτες, ιδρύματα, “residencies” και φουάρ.

Αναγκασμένοι να ανταποκριθούν στο αίτημα μιας συνεχούς αυτοπροβολής γελοιοποιούνται και βυθίζονται στην νεύρωση της αποδοχής από τον οποιονδήποτε. Χαρίζουμε έτσι ό,τι πιο πολύτιμο, τον χρόνο μας.

5.

Δεν υπάρχει δημιουργική-ποιητική δραστηριοποίηση παρά μόνον απέναντι στην κοινωνία. Πειστικότερη εκδοχή του ανθρώπου παραμένει ο άνθρωπος της κοινωνίας. Παρά ταύτα η γενικότητα μιας κοινωνικής ζωής δεν μπορεί να ξεπερνά την τραγικότητα μιας ζωής ιδιωτικής. Η κοινωνική σημασία δεν καλύπτει ποτέ την ατομική. Η περιπλοκή του ατόμου μέσα στις αντιφατικές καταστάσεις του πραγματικού, και το ξεπέρασμά της, επανέρχεται ως ένας από τους κεντρικούς προβληματισμούς των ελεύθερων καλλιτεχνών. Κατακερματισμένο εγώ και κατακερματισμένος κόσμος μπορούν να συναντηθούν και να διασταυρωθούν μόνο κατά τρόπο εξαιρετικά αντιφατικό και αστάθμητο. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία πρόοδος δίχως τραγικές συνέπειες.

6.

Η καλλιτεχνική οργάνωση είναι ένας αδύνατος παραλογισμός. Η τέχνη είναι αναρχία. Είναι πράξη βαθιά αντικοινωνική και αντιοργανωσιακή.

 

Ο καλλιτέχνης είναι αντί-πολιτικός, Η δράση του αρνείται την κοινωνική οργάνωση.

Συνίσταται στην εκδήλωση και την ανανέωση των αξιακών διαφορών, και ως εκ τούτου έρχεται σε οξεία αντίθεση με την αρχή της ισότητας. Επιχειρεί βήματα προόδου πειραματιζόμενη με την απαξίωση του υπάρχοντος, χωρίς ηθικές προκαταλήψεις και δίχως ακριβείς σκοπούς.

Αυτό που μοιράζεται με τους ομοίους του ο καλλιτέχνης είναι ένα αίσθημα εξέγερσης, που όμως, όταν [ή καθώς] αυτό οδηγεί στον εξτρεμισμό μετατρέπεται σε κενή στάση. (δίχως νόημα)

Κάθε πρωτοποριακή διακήρυξη είναι εν τέλει μια εσχατολογία από την οποία οφείλουμε να απομακρυνόμαστε το συντομότερο.

Οι ρηξικέλευθες δράσεις παρατράβηξαν.

Το υποκείμενο αναζητά τους δεσμούς που συνέχουν τον κόσμο. Ως προς αυτό βρίσκεται εγκαταλελειμμένο σε έναν κατά τα φαινόμενα άχρηστο και αδύνατο αγώνα. Χρειάζεται επιμονή για να θεμελιωθεί μια υπόθεση στο τίποτα στο καθαρά τυχαίο, στο παράλογο καθώς οι εγκόσμιες εξουσίες απαιτούν μια πνευματική δικαίωση της δύναμης τους. Το ιδεώδες του Κράτους.

Η δράση του υποκειμένου σε σχέση με αυτόν τον εξαναγκασμό είναι η δράση του καλού διαρρήκτη-σαμποτέρ. Εποπτεύει το χώρο, εκτιμά το ρίσκο, εξασφαλίζει τη διαφυγή, δουλεύει γρήγορα, ελαχιστοποιεί την παραμονή, τινάζει τα πάντα στον αέρα.

7.

Η τέχνη είναι το ασυνεχές μέσα στην συνέχεια της αφήγησης του κόσμου. Είναι ένα σύστημα εγκοπών και τρόπων που έχουν ως ορίζοντα την αυτονομία και την ελευθερία του ατόμου και πεδίο ανάπτυξής τους το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Είναι η απόδειξη της ελεύθερης δράσης του ατόμου και ταυτόχρονα το κυριότερο μέσο αύξησης της δημόσιας νευρικότητας και απελευθέρωσης των διαθέσιμων ενεργειακών εντάσεων του ανθρώπου. Η ανοχή είναι το μόνο πράγμα που δεν γίνεται ανεκτό στο καλλιτεχνικό πεδίο.

Η κατασκευή και η προβολή μιας θεωρίας περιορισμών, κανόνων, αρχών, ή των αιτίων για τους οποίους δημιουργώ, με λίγα λόγια ένα αφήγημα της διαδικασίας του καλλιτεχνικού έργου, έχει ηρεμιστική επίδραση και σε κάθε περίπτωση ξεπέφτει σε μια διδασκαλική υπεκφυγή, ένα εκπαιδευτικό εμπόδιο στο δρόμο προς την αυτονομία, προς την κατανόηση των κοινωνικών απαιτήσεων και των δυνατοτήτων της εποχής. Κάθε προβολή της διαδικασίας έχει ως κατάληξη αξιοθρήνητους προλόγους και επίμετρα.

8.

Η διαθεσιμότητα είναι η προϋπόθεση της αυτεξούσιας δημιουργικής δραστηριότητας Αυτοί που συνεχίζουν να έχουν τα πάντα να κερδίσουν και τίποτε να χάσουν, είναι οι καλλιτέχνες, οι οποίοι αποτελούν σήμερα τη μόνη πληθυσμιακή ομάδα που διατηρεί απαράλλακτη την ολική διαθεσιμότητά της. Έχουν επιστρατευθεί διάφορα κόλπα για την κατάργηση και αυτής της διαθεσιμότητας. [η οποία αποτελεί προϋπόθεση της δημιουργικής δράσης] Το αποτέλεσμα είναι ότι, ακόμη και αν συνεχίζει να υφίσταται η «καλλιτεχνική παραγωγή», η τέχνη στερείται αξίας.

Για τους καλλιτέχνες που έχουν διασώσει την ελεύθερη διαθεσιμότητά τους και τη δημιουργική τους ικανότητα, η ζωή γίνεται όλο και πιο δραματική. Θα μπορούσε κανείς να πει ανέστια. Όποιος σήμερα επιλέγει να δημιουργεί ελεύθερα, ή ακολουθεί το κάλεσμα για μία ελεύθερη δημιουργία, πρέπει να προετοιμαστεί εκ των προτέρων για έναν διωγμό μέχρι τέλους, για ύβρεις, πιέσεις, και σε περίπτωση που αυτές δεν πιάνουν, και για καταδίκες.

9.

Δεν διαλέγουμε την εποχή μας όσο κι αν την μεταμορφώνουμε.

Η πολιτιστική παραγωγή της Ευρώπης είναι απόλυτα διαχωρισμένη από την κοινωνία της και λειτουργεί ως μια κεντρική προπαγανδιστική μηχανή αντιστροφής της πραγματικότητας. Είναι ένας σκοταδισμός που επαγγέλλεται την διαφώτιση.

Ο ακαδημαϊσμός ως κίνημα παραμένει ρωμαλέος εχθρός της τέχνης και του υποκειμένου της. Δεν είμαστε αντίθετοι στις σχολές χειροτεχνικής παραγωγής, ούτε στις ακαδημίες Καλών Τεχνών. Δεν μας αφορούν. Ο ελεύθερος καλλιτέχνης είναι ένας επαγγελματίας ερασιτέχνης. Το πνεύμα του ερασιτεχνισμού δεν συνεπάγεται πλήρη αυτοδιδακτισμό, αλλά είναι η ικανότητα εκείνου που μπορεί να υπερβαίνει τις γνώσεις του και να κατακτά μια νέα αθωότητα, ένα νέο σημείο μηδέν ή ένα αίσθημα πλήρους άγνοιας .

Η τέχνη δεν παρέχει ποτέ αξίες, συνίσταται στη δύναμη που χρειάζεται για να επιδράσει και να απελευθερώσει τις υπάρχουσες. Είναι δηλαδή ένας καταστροφέας της ανθρώπινης ποιότητας και ακεραιότητας, και είναι η καταστροφή αυτή της απόλυτης ακεραιότητας που βιώνεται ως κάλλος. Το μυστικό της τέχνης έγκειται στο απλό γεγονός ότι, είναι περισσότερο ευτυχές να δίνει κανείς παρά να παίρνει, η μακαριότητα όμως αυτή εξαρτάται από μία εθελοντική προσφορά, έχοντας την αίσθηση κανείς ότι αυτό που προσφέρεται θεωρείται πλεόνασμα, πλούτος, και δεν γίνεται από καθήκον. Η τέχνη καταστρέφει, υπονομεύει, απελευθερώνει.

Η λήθη παραμένει το κυρίαρχο πάθος μας.

10.

Μόνο οι αλλαγές ελκύουν την προσοχή των ανθρώπων. Η δημιουργία αλλαγών είναι αυτό που ονομάζεται παιχνίδι ή παραλλαγή. Η εγκαθίδρυση ενός πεδίου στη βάση της αρχής της αναγκαιότητας, ισοδυναμεί με την κατάργηση της δυνατότητας παιχνιδιού, ή παραλλαγών εντός αυτού.

Το παιχνίδι μπορεί να θεωρηθεί ως το θεμέλιο αυτού που ονομάζουμε καλές τέχνες κι αυτό οφείλεται στην έλξη που προκύπτει από τους κινδύνους στους οποίους είμαστε εκτεθειμένοι κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, έλξη που απαιτεί τη μέγιστη συγκέντρωση όλων των ικανοτήτων για να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό της επίδοσης. Μόνο κατά τη διακύβευση μπορούν να προκύψουν οι υψηλότερες επιδόσεις.

11.

Η μοναξιά παραμονεύει τον καλλιτέχνη.

Κατά το παιχνίδι , κατά την συγκέντρωση των ατομικών ικανοτήτων υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι. Το «παιχνίδι» είναι μια κλειστή αφήγηση.

Σε αντίθεση με την απεραντοσύνη του πραγματικού, αρχίζει, τελειώνει, έχει κανόνες.
Η ζωή συνεχίζεται.

--------

* 15 Ιανουαρίου 1964, ο Άσκγερ Γιόρν, προς τον Χάρυ Γκουγκενχάιμ τηλεγραφικά:

"Στο διάολο εσύ και τα λεφτά σου μπάσταρδε. ΣΤΟΠ. Αρνούμαι το βραβείο. ΣΤΟΠ. Δεν το ζήτησα ποτέ. ΣΤΟΠ.Με ποταπότητα ανακατεύεις τον καλλιτέχνη, παρά τη θέλησή του, με τη διαφήμισή σου. ΣΤΟΠ. Απαιτώ δημόσια διαβεβαίωση ότι δεν έχω συμμετάσχει στο γελοίο παιχνίδι σου".

Εξουσία και Ευημερία | Κρίση 25

«Η σύγχρονη κοινωνία βρίσκεται σήμερα ενώπιον μιας τόσο βαθιάς κρίσης πίστης, που δεν μπορούμε να τη συγκρίνουμε παρά με τις βίαιες αναταραχές οι οποίες σημάδεψαν την εποχή των μεγάλων μεταναστεύσεων και της εγκαθίδρυσης τού Χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας. 

Η σημερινή κρίση έχει τις ρίζες της στην Αναγέννηση. Έχουμε φτάσει πια σε ένα τέτοιο σημείο απόγνωσης, που οπωσδήποτε κάτι νέο θα κάνει την εμφάνισή του.  Από όλες τις πλευρές, οι φιλόσοφοι και οι καλλιτέχνες αναζητούν μια συνολική λύση, η οποία θα μπορούσε να βάλει τέλος στα προβλήματα που ευθύνονται αληθινά γι’ αυτή την κρίση.  Διότι η κρίση αυτή αντανακλάται και στη χαοτική και αναποφάσιστη τέχνη τού καιρού μας. (...)

Για ποιο λόγο η ισχύς, η δύναμη, η εξουσία και η υλική ευημερία δεν φέρνουν στο σύγχρονο άνθρωπο ούτε την ευτυχία, ούτε την πνευματική ευημερία, ούτε και του ησυχάζουν τη συνείδηση; Μήπως πρόκειται για δυο πράγματα που δεν ταυτίστηκαν και δεν πρόκειται ποτέ να ταυτιστούν το ένα με τ’ άλλο;

Κατά τη γνώμη μου, το κακό ξεκίνησε από τη στιγμή που μετασχηματίστηκε το περιεχόμενο των ουσιωδών αντιλήψεων του ανθρώπου και όπου η εξουσία, αντί να σημαίνει το χάρισμα του παραγωγού και του δημιουργού –με μια λέξη: τη γονιμότητα–, άρχισε να σημαίνει την καταστροφική και επιθετική δύναμη, τη δύναμη του ενός να καταπιέζει τον άλλο. 

Από εκείνη τη στιγμή, «ευημερία» έπαψε να σημαίνει το ανώτατο στάδιο της κοινής λατρείας κι άρχισε να σημαίνει την εξουσία να ιδιοποιείται κανείς τα προϊόντα που φτιάχνουν οι δημιουργικοί άνθρωποι. Εκείνη τη στιγμή, το φως του ήλιου, η γονιμότητα των ζώων κι η βλάστηση των φυτών κρύφτηκαν σαν σε έκλειψη πίσω από τη λάμψη του χρυσού και των σπαθιών, σκεπάστηκαν από τη μεγαλοπρέπεια των αφεντάδων, κι ο σάκος του Ερμή γέμισε με χρυσά νομίσματα αντί για σπόρους σταριού.

Για όσο καιρό η ευημερία θα ταυτίζεται με την εξουσία του χρήματος, το ευ ζην θα παραμένει ένα άπιαστο όνειρο και μια ψευδαίσθηση για την ανθρωπότητα.(...) Είναι όμως δυνατό να ενωθεί το πνεύμα και η ύλη στις αντιλήψεις μας;»

Άσγκερ Γιόρν, Τα «Χρυσά Κέρατα» και ο Τροχός της Τύχης

Σημ. HS. Οι δυο πρώτες και δυο από τις τελευταίες παραγράφους μιας πολύ ενδιαφέρουσας λαογραφικής μελέτης, που έγραψε ο Γιόρν το 1949 και εκδόθηκε στην Κοπεγχάγη το 1957 με γαλλική μετάφραση των Matie van Domselaer και Michel Ragon. Σε αυτήν, ο σπουδαίος Δανός εξέταζε το πρόβλημα της ερμηνείας των σημάτων, των συμβόλων, των εμβλημάτων, την αλληγορία της μάσκας, τη σχέση μεταξύ παιχνιδιού, μαγείας και λατρείας, ποίησης, ύμνους και λειτουργίας, μύθου, δράματος και θρύλου, τη γέννηση του ζωδιακού κύκλου, τι συμβόλιζαν και πώς χρησιμοποιούνταν τα «Χρυσά Κέρατα», που βρέθηκαν στη Δανία το 1639, και πολλά άλλα, πάντα με την απροσδόκητη πολλές φορές ματιά του. Είχα μεταφράσει το μεγαλύτερο μέρος του πριν πολλά χρόνια, αλλά ξέμεινε στο συρτάρι μου. 

Φωτογραφία: το εξώφυλλο του βιβλίου με ζωγραφιά του Γιόρν.