Μισογεμάτο ή μισοάδειο; | Μανιφέστα 26μισό

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

... και μην ξεχνάμε: 

Όταν το νερό είναι μολυσμένο, 

δεν έχει σημασία αν το ποτήρι είναι μισογεμάτο ή μισοάδειο!

Είναι αναμφισβήτητο ότι κανείς δεν θέλει να στοχάζεται (Α)

Λέων Σεστώφ
 (1866-1938)

H καταφυγή σε ιδεόπλαστα καταφύγια, το φύρδην μίγδην άφημα στην παθιασμένη τρικυμία της ζωής, ή η ακατάσχετη δράση, μπορούν άραγε να μας προσφέρουν εκείνο που απαιτεί η διόρθωση μιας πορείας που έχει πάει στραβά;

Α.

 

Το ερώτημα είναι αμείλικτο, διότι, ας μην το ξεχνάμε, όπως μας έχει διδάξει ένα λαμπρό πνεύμα, είναι τραγικά λαθεμένη η άποψη ότι η πραγματικότητα δεν θα μας φέρει ποτέ αντιμέτωπους με ένα απόλυτα πιεστικό και αναπόφευκτο δίλημμα (είτε το ένα-είτε το άλλο) και ότι, άπαξ κι έχουμε ικανότητες και (πάνω απ’ όλα) χρόνο, θα βρίσκουμε πάντα κάποιον τρόπο για να συνδυάζουμε και «το ένα» και «το άλλο». Το κακό δεν μετατρέπεται σε καλό, ούτε το λάθος σε σωστό, απλώς και μόνο δια της προόδου των πραγμάτων και δίχως εμείς οι ίδιοι να χρειαστεί ν’ απαρνηθούμε τίποτα.

Πώς να σφυρηλατήσουμε κριτήρια, λοιπόν; Ας ακούσουμε έναν από τους εκλεκτούς αδαμαντορύχους, τον Λέοντα Σεστώφ, που έζησε αυτή την περιπέτεια και την κατέγραψε στα Σύνορα της ζωής (1905):

«Μέρος Α΄, § 25. Ο Σωκράτης κι ο Πλάτωνας προσπάθησαν ν’ ανακαλύψουν κάτω από τα αδιάκοπα μεταβαλλόμενα φαινόμενα, την διαρκή κι αμετακίνητη ουσία της ζωής. Οι πλατωνικές ‘ιδέες’ είναι η έκφραση αυτής της αναζήτησης. Η ορατή πραγματικότητα, είπαν, δεν είναι ποτέ όμοια με τον εαυτό της και ντύνεται τις πιο διαφορετικές μορφές∙ άρα, δεν είναι η αληθινή πραγματικότητα. Ό,τι είναι πραγματικό, πρέπει να είναι διαρκές κι αμετακίνητο. Γι’ αυτό λοιπόν, οι ιδέες των πραγμάτων είναι πραγματικές, ενώ τα ίδια τα πράγματα είναι εικονικά. Επομένως, η ρίζα της πλατωνικής φιλοσοφίας απορρέει από ένα συστατικό ελάττωμα της ανθρώπινης σκέψης, ένα ελάττωμα που υψώθηκε στο επίπεδο του υπέρτατου προτερήματος. Βλέπετε, είναι δύσκολο για τον φιλόσοφο να παρακολουθεί την κινούμενη κι ιδιότροπη ζωή∙ γι’ αυτό και διακηρύσσει, πως ετούτη η ζωή δεν είναι παρά ένα πλάσμα της φαντασίας.(...)

Από τα χρόνια του Σωκράτη και του Πλάτωνα λοιπόν, οι πιο πετυχημένοι φιλόσοφοι ήταν εκείνοι που δίδασκαν στους ανθρώπους να προτιμούν αυτό που είναι διαρκές και αμετακίνητο από αυτό που μεταβάλλεται και περνά. Ο κοινός άνθρωπος, που ζει χωρίς πολλή αυτοσυνείδηση, που, μ’ άλλα λόγια, δεν συντάσσει ποτέ τον ισολογισμό του πνευματικού του δούναι λαβείν, πάντοτε βλέπει τους φιλοσόφους σαν ‘λογιστές’ των πεπραγμένων της ψυχής του. (...)

Εδώ βρίσκεται ίσως το μυστικό αυτού του με πρώτη ματιά παράξενου γεγονότος, ότι ο Σωκράτης γοήτευσε έντονα τόσο άταχτες κι ελάχιστα ισορροπημένες φύσεις, όπως ο Αλκιβιάδης. Πήγαινε πολύς καιρός πια που ο Αλκιβιάδης είχε χάσει τον λογαριασμό της πνευματικής κατάστασής του∙ έτσι λοιπόν, ήταν αναγκασμένος ν’ απευθύνεται από καιρό σε καιρό στον Σωκράτη, που με τους λόγους του και τους συλλογισμούς του έβαζε κάποια τάξη στο χάος που βασίλευε στην ψυχή του νεαρού φίλου του: ο Αλκιβιάδης ξανάβρισκε την ειρήνη δίπλα στον διδάσκαλο. Αλλά, όπως ήταν αναμενόμενο, αναπαυότανε για λίγο κοντά του κι έπειτα ξανάπιανε τη θορυβώδη και φλογερή ζωή του. Βλέπετε, η ξεκούραση είναι τόσο γλυκιά για τον κουρασμένο ταξιδευτή. Μα δεν υπάρχει μεγαλύτερος παραλογισμός αν, από αυτό, βγάλουμε το συμπέρασμα πως η ξεκούραση είναι απαραίτητη σε όλους και πάντοτε −δηλαδή, πως η ανάπαυση είναι η ουσία της ζωής!

(...) Πολλοί σύγχρονοι Αλκιβιάδηδες, που επί έξι ημέρες βουλιάζουνε στα ταραγμένα νερά της ζωής, έρχονται τις Κυριακές να λουστούν στην καθάρια πηγή τέτοιας λογής ιδεών. Βλέποντάς τους λοιπόν, η ‘λογιστική’ νιώθει ικανοποιημένη και φαντάζεται πως, αν όλος ο κόσμος ασχολείται μαζί της μια φορά την εβδομάδα, αυτό συμβαίνει σίγουρα επειδή δεν υπάρχει τίποτε σπουδαιότερο στη ζωή και πως ο άνθρωπος δεν χρειάζεται τίποτε άλλο. Μ’ αυτή τη λογική, οι ιδιοκτήτες των δημόσιων λουτρών, βλέποντας πόσο πολύς κόσμος συρρέει για μπάνιο τα Σάββατα, θα μπορούσαν να ισχυρίζονται ότι η καθαριότητα είναι το ύψιστο ιδανικό του ανθρώπου και να προτρέπουν έτσι τους ανθρώπους να μένουν όλη την υπόλοιπη βδομάδα ακίνητοι ώστε να μην ιδρώνουν και να μένουν πάντοτε καθαροί,  σαν να ’χαν μόλις βγει απ’ τη μπανιέρα τους.

* * *

Μέρος Β΄, §2. Ο άνθρωπος αρχίζει να σκέφτεται πραγματικά μόνον όταν συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα, ότι έχει δεμένα τα χέρια. Γι’ αυτό και κάθε βαθύς στοχασμός ξεπηδάει πάντοτε μέσα από την αμφιβολία. Απεναντίας, η αισιοδοξία, η ευκολία να πηδάει κανείς γρήγορα από το ένα συμπέρασμα στο άλλο, πρέπει να θεωρούνται  πάντοτε σαν το σίγουρο σημάδι ενός πνεύματος στενού, που είναι ικανοποιημένο με τον εαυτό του και τρέμει την αμφιβολία, δηλαδή ενός πνεύματος επιπόλαιου. Αν ένας άνθρωπος σάς πει ότι έχει τη λύση των αιώνιων προβλημάτων, αυτό σημαίνει πως δεν έχει αρχίσει καν να τα στοχάζεται κι ότι το μόνο που κάνει είναι να ‘ενεργεί’, να ‘δρα’, να ‘πράττει’. (...)

Είναι αναμφισβήτητο ότι κανείς δεν θέλει να στοχάζεται −και εδώ δεν εννοώ βέβαια τη λογική σκέψη. Η λογική σκέψη, όπως και κάθε άλλη φυσική λειτουργία, δίνει στον άνθρωπο μεγάλη ευχαρίστηση. Αυτός είναι ο λόγος που τα φιλοσοφικά συστήματα, όσο πολύπλοκα κι αν είναι, προκαλούν πάντα πολύ μεγάλο και αληθινό ενδιαφέρον στο κοινό, αρκεί βέβαια να μην απαιτούν από τον άνθρωπο τίποτα περισσότερο από μια λογική νοητική γυμναστική. Όμως σκέφτομαι, στοχάζομαι πραγματικά, σημαίνει: παραιτούμαι από τη λογική −σημαίνει: ζω μια καινούργια ζωή, θυσιάζω αδιάκοπα τις ροπές μου, τις πιο αγαπημένες μου συνήθειες, ορέξεις και προσκολλήσεις, χωρίς να έχω καν τη σιγουριά πως οι θυσίες μου αυτές μια μέρα θα ανταμειφθούν.»

 

Με πολλούς παραλήπτες λοιπόν, πέρα από τους εντελώς προφανείς, ετούτη η ευχετήρια ανάρτησή μας, ελπίζουμε να συνεισφέρει και αυτή σ’ εκείνο που πίσω απ’ όλα μας απασχολεί και που δεν είναι η απλή «έξοδος από την κρίση», αλλά η όξυνση της κρίσης μας μέσα από την καταγραφή των προϋποθέσεων μιας διόρθωσης του σφάλματος στη ρίζα του.

Προχώρησε στο Β

Εκπομπές HS στο Beton7 ... και μια καλή είδηση

Ετοιμάζοντας τις εκπομπές...

Με ένα κλικ στο διαδικτυακό ραδιόφωνο Beton7 Art Radio!

σήμερα, Πέμπτη 19/12 και στις κουφές ώρες 5 με 7 το απόγευμα, η 5η λαβυρινθώδης εκπομπή στο σύμπαν των ιστορικών Καταστασιακών από τους City Travellers και τον υποφαινόμενο Hollowsky. 

Έχοντας ήδη περιπλανηθεί στις υπαρξιστικές καταβολές της «κατασκευής καταστάσεων», στη σχέση ανάμεσα στις «πειραματικές περιπλανήσεις» τους και την έννοια του παιχνιδιού ως δημιουργικής δύναμης του πολιτισμού, στους δαίδαλους της κριτικής της πολεοδομίας και της αναζήτησης μιας συναρπαστικής πόλης, στη μελαγχολία και το πέρασμα του χρόνου, στη σχέση της σκανδαλώδους προτροπής «Μη δουλεύετε ποτέ!» με την κατάργηση της οικονομίας και την πραγμάτωση της τέχνης, και χωρίς ακόμα να έχουμε παρά ελάχιστα ανιχνεύσει τη παράτολμη γέφυρα που θέλησαν να ρίξουν ανάμεσα στον Κίρκεγκωρ και τον Χέγκελ δια του Καρλ Μαρξ, σήμερα, ακούγοντας μουσικές, θα περιδινηθούμε αυτή τη φορά γύρω από ένα αγαπημένο τους θέμα, τη γιορτή... κι όπως συνήθως, ποιος ξέρει σε ποια ακόμα καταστασιακά σοκάκια θα πλανηθούμε.

Όσες και όσοι δεν προλάβατε να ακούσετε τις προηγούμενες εκπομπές, μην απελπίζεστε! Σιγά-σιγά θα ανέβουν στο διαδίκτυο και αυτές. Για αρχή, μπορείτε να βρείτε μια από τις προηγούμενες εκπομπές εδώ (7/11/2013).

Επόμενη καλή είδηση: 

Κυκλοφόρησε το δεύτερο τεύχος του εξαμηνιαίου περιοδικού 

ΦΡΜΚ|Για τη διερεύνηση του ποιητικού φαινομένου ! 

Πυκνό, προκλητικό, θρεπτικό, το τεύχος αυτό παρουσιάζει αδημοσίευτη δουλειά από τους Δήμητρα Κωτούλα, Νικηφόρο Χατζηπροκοπίου, Ιορδάνη Παπαδόπουλο, Θοδωρή Χιώτη και Γιάννη izi Ισιδώρου. Φιλοξενεί έργα από τους σύγχρονους εικαστικούς Νίκο Αρβανίτη, Αικατερίνη Γεγησιάν, Γιώργο Γυπαράκη, Γιώργο Παπαδάτο, Ειρήνη Μίγα και Δέσποινα Μεϊμάρογλου. Μπορείτε να διαβάσετε μεταφράσεις ποιημάτων του Χλιανιού ποιητή Ραούλ Σουρίτα, της Ουρουγουανής Κριστίνα Πέρι Ρόσι, της Αμερικανίδας Λυν Χετζίνιαν, της Ιταλίδας Αμέλια Ροσέλι και του Τούρκου Γιόκτσενουρ Τσ. Πρωτότυπα δοκίμια από τους Ορφέα Απέργη, με αναφορά στον Καβάφη, Γιώργο Χαντζή, για την πρόσληψη του ποιητικού κειμένου, μια εκτεταμμένη συνέντευξη της Άντζελας Δημητρακάκη για τη σύγχρονη τέχνη με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο της, και το σημαντικό δοκίμιο ποιητικής της Λυν Χατζίνιαν με τίτλο Βαρβαρότητα. Κριτικά κείμενα γράφουν οι Παναγιώτης Ιωαννίδης, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Μαρία Φραγκούλη, Γιάννης Στίγκας και Πατρίτσια Κολαΐτη, ενώ συνεντεύξεις για την ποίησή τους δίνουν οι Φοίβη Γιαννίση και Σάκης Σερέφας.

Κεντρική διάθεση: Βιβλιοπωλείο ΑΛΦΕΙΟΣ |Ένα ποτάμι στο κέντρο της πόλης, Χ. Τρικούπη 22.

Δημιουργικότητα, Παράδοση και Παραπληροφόρηση

D.Bohm (1917-1992)

«Μήπως η δημιουργικότητα είναι κάτι που δεν διαθέτει από μόνος του ο άνθρωπος, κάθε άνθρωπος, και που, επομένως, χρειάζεται να του το εμφυτεύσουμε έξωθεν; Αυτό δεν είναι αλήθεια. Η δουλειά του Ντέσμοντ Μόρρις, τα πορίσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στο βιβλίο The Biology of Art (1962), μας δίνει κάποια κλειδιά για να κατανοήσουμε τη φύση αυτού του μπλοκαρίσματος.  Σε ένα από τα πειράματά του, έδωσε σε χιμπατζήδες καμβά και μπογιές κι αυτοί άρχισαν αμέσως να ζωγραφίζουν ισορροπημένες χρωματικές μορφές, που θυμίζουν κάπως κάποια μορφικά πειράματα της μοντέρνας τέχνης και ειδικότερα του αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Όμως το σημαντικότερο σημείο του πειράματος ήταν ότι, όπως διαπιστώθηκε, τα ζώα παθιάστηκαν και απορροφήθηκαν τόσο πολύ με τη ζωγραφική, που σχεδόν έπαψαν να ενδιαφέρονται για το φαγητό, το σεξ ή άλλες δραστηριότητες στις οποίες αφιερώνονταν μέχρι τότε. Επιπλέον πειράματα έδειξαν ότι και τα παιδιά συμπεριφέρονταν με περίπου ανάλογο τρόπο με αυτό των χιμπατζήδων, όταν τους έδιναν χαρτιά και μπογιές.

Τα πειράματα αυτά φαίνεται να υποστηρίζουν την άποψη, ότι η δημιουργικότητα είναι ένα έμφυτο δυναμικό. Παρολαυτά, τις περισσότερες φορές, με τα χρόνια μαραίνεται, ή περιορίζεται σε μεμονωμένα πεδία όπως η επιστήμη, η μουσική ή η ζωγραφική.  Γιατί συμβαίνει αυτό;

Στη συνέχεια των πειραμάτων του, ο Μόρρις άρχισε να επιβραβεύει τους χιμπατζήδες για κάθε ζωγραφικό έργο που έφτιαχναν. Πολύ γρήγορα το έργο τους άρχισε να γίνεται όλο και πιο πρόχειρο ώσπου έφτασαν στο σημείο να μουτζουρώνουν στα βιαστικά, ίσα-ίσα για να ικανοποιήσουν τον πειραματιστή και να πάρουν την ανταμοιβή τους. Παρόμοια συμπεριφορά μπορούμε να παρατηρήσουμε και στα παιδιά από τη στιγμή που θα ‘συνειδητοποιήσουν’ τι λογής ζωγραφιά ‘πρέπει’ να παραδώσουν για να ανταμειφθούν. Πρόκειται συνήθως για αδιαόρατες και σιωπηρές ανταμοιβές, όπως για παράδειγμα η επιδοκιμασία και ο έπαινος, καθώς και μια λίγο-πολύ κρυφή απαίτηση να κάνουν ό,τι κάνουν και τα άλλα παιδιά τριγύρω τους.

Με άλλα λόγια, φαίνεται πως η δημιουργικότητα δεν συμβαδίζει με εξωτερικές και εσωτερικές ανταμοιβές ή τιμωρίες. Κι ο λόγος είναι σαφής. Για να κάνεις κάτι με στόχο την ανταμοιβή, η όλη τάξη της δραστηριότητας καθώς και η ενέργεια που απαιτείται γι’ αυτήν καθορίζονται από αυθαίρετες αξιώσεις, που είναι εξωτερικές ως προς την ίδια τη δημιουργική δραστηριότητα. Έτσι, η δραστηριότητα αυτή γίνεται μηχανική κι επαναληπτική, ή ψάχνει με μηχανικούς τρόπους αλλαγές προκειμένου να αυτοσυντηρηθεί. Το αποτέλεσμα είναι η ανία και η αδιαφορία, η υποβάθμιση της ενέργειας που απαιτείται για να υπάρξει δημιουργική σύλληψη και δράση, και επομένως ολοένα και μεγαλύτερες ανταμοιβές ή ποινές προκειμένου να συνεχίσει να εκτελείται η συγκεκριμένη δραστηριότητα.

Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι η επιβολή στόχων και προτύπων συμπεριφοράς με τρόπο

μηχανικό, εξωτερικό και χωρίς κατανόηση, παράγει μια άκαμπτη δομή στη συνείδηση, η οποία μπλοκάρει το ελεύθερο παιχνίδι της σκέψης και την ελεύθερη κίνηση της επίγνωσης και της προσοχής, που είναι απαραίτητα για να δράσει η δημιουργικότητα.

Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι οι κανόνες και κάθε εξωτερική τάξη είναι πράγματα ασυμβίβαστα με τη δημιουργικότητα, και πως ένας γνήσια δημιουργικός άνθρωπος πρέπει να ζει στα κουτουρού. Για να γράψεις ένα σονέτο, ή μια φούγκα, για να συνθέσεις μια αφηρημένη ζωγραφιά ή για να ανακαλύψεις κάποιο νέο θεώρημα στα μαθηματικά, η δημιουργικότητα χρειάζεται οπωσδήποτε να λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο μιας ορισμένης καλλιτεχνικής ή δημιουργικής μορφής. Για παράδειγμα, η αξιοσημείωτη δημιουργικότητα του Σεζάν κατευθυνόταν στην ανακάλυψη νέων μορφών και τάξεων ζωγραφικής σύνθεσης μέσα στο πλαίσιο μιας ορισμένης μορφής ελευθερίας, την οποία είχαν εδραιώσει πριν από αυτόν οι Ιμπρεσιονιστές. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για ορισμένα από τα σπουδαιότερα έργα του Μπαχ. Για να ζει κανείς δημιουργικά, χρειάζεται μια εξαιρετική και ευαίσθητη αντίληψη των τάξεων και των δομών σχέσης με άλλα άτομα, με την κοινωνία, με τη φύση. Τότε μπορεί να ανθίσει η δημιουργικότητα. Και μόνον όταν η δημιουργική δράση υποδουλώνεται σε εξωτερικούς στόχους, όπως συμβαίνει με την επιδίωξη ανταμοιβής, μόνο τότε η όλη δραστηριότητα αρχίζει να μαραίνεται και να παρακμάζει.

Όποτε η δημιουργικότητα παρεμποδίζεται ή μπλοκάρεται, αυτό που προκύπτει δεν είναι απλώς μια απουσία δημιουργικότητας αλλά εκδηλώσεις διαφόρων τύπων καταστροφικότητας. Καθώς η δημιουργικότητα είναι πρωταρχική ανάγκη του ανθρώπου, η παρεμπόδισή της επιφέρει μια διάχυτη κατάσταση ματαίωσης και πλήξης, η οποία οδηγεί στην αναζήτηση διεγερτικών ‘διεξόδων’ που εμπλέκουν ένα βαθμό καταστροφικής δύναμης και εκβάλλουν στη βία. Παρολαυτά, εκείνο που είναι ακόμα πιο καταστροφικό από την απροκάλυπτη βία, είναι το γεγονός ότι οι αισθήσεις, το μυαλό και τα συναισθήματα του παιδιού σταδιακά απονεκρώνονται, με αποτέλεσμα να χάνει την ικανότητα της ελεύθερης κίνησης της προσοχής και της σκέψης του. Πράγματι, η καταστροφική ενέργεια που ξυπνάει τότε στο νου, στρέφεται εναντίον του ίδιου του δημιουργικού δυναμικού στο σύνολό του. […]

Στο επίπεδο της κοινωνίας, ένας παράγοντας που μπλοκάρει τη δημιουργικότητα σχετίζεται με το γεγονός ότι η κοινωνία θεωρεί ως δεδομένο και αυτονόητο ένα ευρύ φάσμα άκαμπτων πεποιθήσεων. Αυτές οι πεποιθήσεις είναι αδιανόητο ακόμα και να τεθούν υπό συζήτηση. Υπάρχει δηλαδή μια σιωπηρή απαίτηση να συμμορφώνονται άπαντες προς αυτές τις πεποιθήσεις και ταυτόχρονα να συμπεριφέρονται άπαντες λες κι αυτές δεν υπάρχουν καν. Η λειτουργία τους μέσα στην κοινωνία αποσιωπάται, και αποσιωπάται ακόμα και αυτή η αποσιώπηση. […]

Σε αυτό πρέπει να προσθέσουμε τον τεράστιο όγκο παραπληροφόρησης, που κυκλοφορεί, συμβάλλοντας στην έκπτωση της κοινωνικής δημιουργικότητας. Τα μμε και τα διάφορα υπερσύγχρονα μέσα επικοινωνίας διαδίδουν τάχιστα και μεγεθύνουν στο έπακρο αυτή την παραπληροφόρηση, ταυτόχρονα και παράλληλα με την έγκυρη πληροφόρηση. Να ξεκαθαρίσουμε εδώ, ότι ως ‘παραπληροφόρηση’ εννοούμε μια μορφή φθοροποιού γενετικής πληροφόρησης −δηλαδή την εισαγωγή στρεβλωτικών ‘κωδίκων’ στη δημιουργική-γενετική τάξη της κοινωνίας− και όχι απλώς τις λαθεμένες απόψεις για τα γεγονότα. Πράγματι, εάν κατανοήσουμε ως δημιουργική-γενετική τάξη της κοινωνίας τη συγκεκριμένη δραστηριότητα παραγωγής του γενικού, θα αντιληφθούμε αμέσως ότι η τάξη αυτή επηρεάζεται βαθύτατα από όλα όσα έχουν τη διάσταση της γενικής σημασίας, δηλαδή της σημασίας που αφορά τους πάντες εντός της κοινωνίας αυτής: γενικές αρχές, γενικοί στόχοι, γενικώς αποδεκτές αξίες, συμπεριφορές, πρότυπα και πιστεύω. Κοντολογίς, η παραπληροφόρηση, ως φθοροποιός γενετική πληροφόρηση της κοινωνίας, πλήττει τις γενικές σημασίες απονεκρώνοντας τη δημιουργική δραστηριότητα που τις παράγει.»

David Bohm και F. David Peat, Επιστήμη, Τάξη και Δημιουργικότητα (1987)

Σημ. HS. Κοντολογίς, η δημιουργικότητα ακουμπάει στην παράδοση (Σεζάν) και η παραπληροφόρηση υπονομεύει την παραγωγή Κοινού Λόγου (δημιουργικής-γνετικής τάξης, συγκεκριμένης δραστηριότητας παραγωγής του Γενικού).  Thank you David!  Έχει ενδιαφέρον και η σχετική πρόταση του Μπομ, για την οποία μπορεί κανείς να πάρει μια γεύση εδώ. Το βιβλίο του Thought as a System (1992) αξίζει ιδιαίτερης προσοχής.

            

Ο Γκυ Ντεμπόρ και η πόλη | Ομιλία HS στην 4η Biennale Αθήνας

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΦΟΡΟΥΜ 
«ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΕ ΠΟΚΕΡ |
Κυριαρχία και δεξιοτεχνία στην πόλη»

 4^η Biennale Αθήνας

25 Νοεμβρίου 2013

Έχουμε προσκληθεί από τους οργανωτές σε ένα «στρατηγικό» παιχνίδι, το πόκερ, όπου πλανιέται η μορφή του «παίκτη-στρατηγού» Γκυ Ντεμπόρ, με φόντο την πόλη και διακύβευμα την κυριαρχία εν καιρώ κρίσης. Θα ανοίξω λοιπόν ένα-ένα αυτά τα 5 «τραπουλόχαρτα».

1. ΠΟΚΕΡ

Σύμφωνα με μελετητές αλλά και την εμπειρία, τα τυχερά παιχνίδια, όπως π.χ. τα ζάρια, συνηθίζονται σε μάλλον φτωχές, σχετικά «ανοργάνωτες» κοινωνίες και στα φτωχά κοινωνικά στρώματα, όπου τα παιδιά μπαίνουν από πολύ νωρίς στη δουλειά κι έτσι καλούνται να αναπτύξουν συμπεριφορές ενηλίκου από μικρή ηλικία προκειμένου να αντιμετωπίσουν ρευστές και ανασφαλείς συνθήκες. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο με μια πρώτη ματιά, αυτό σχετίζεται με το γεγονός ότι τα τυχερά παιχνίδια «προσομοιώνουν» θρησκευτικού τύπου πρακτικές με επίκεντρο την πίστη στην παρέμβαση κάποιων υπερφυσικών δυνάμεων στις ανθρώπινες υποθέσεις. Στην πιάτσα πράγματι, όπως έχει καταδείξει ο γνώστης Εμμανουήλ Παπαζαχαρίου, η ρέντα και η γκίνια κατέχουν περίοπτη θέση και σχετίζονται με την ευμένεια ή τη δυσμένεια εκ μέρους μιας μυστηριώδους δύναμης, την οποία το άτομο δεν μπορεί να αδράξει με μόνη τη λογική του, αν και γνωρίζει ότι αυτή συνδέεται με τη στάση του απέναντι στην πιάτσα (αν π.χ. είναι μοναχοφάης ή αν ξέρει να ξαναμοιράζει τα κέρδη του).