Εκπομπές HS στο Beton7 | #9

... όπου το ποτάμι αρχίζει να στενεύει και το ρεύμα να γίνεται πιο γρήγορο!

Θα είναι πράγματι η αλλοτρίωση το γεφύρι όπου θα συναντηθούν η Ιστορία με την Ύπαρξη;

Υπάρχει περίπτωση η ανθρωπότητα να ξεκίνησε απ' το μηδέν για να φτάσει στο τίποτα;

Μπορεί η ιστορία να επαναληφθεί σαν τραγωδία;

Είναι δυνατόν όλα αυτά να απαντηθούν σε 2 ώρες;

Και πώς είναι δυνατόν ένας Κορνήλιος να συνδέεται με μια Σιμόνη; 

Αλλά ποια από τις δυο;

Είναι αλήθεια ότι χρειάζεται πολύς δρόμος για να γελάσεις αλλά αρκεί ένα τρένο για να κλάψεις;

Όλες οι απαντήσεις αύριο Πέμπτη, 27.02, από τις 5 ώς τις 7 το απόγευμα 
στο Beton7 Art Radio

UPDATE 28.02 

Οι πιο πρόσφατες εκπομπές -έως και τη χτεσινή 27.02 !- υπάρχουν εδώ 

[σκρολάρετε προς τα κάτω και τις βρίσκετε]

Καλή ακρόαση!

ΤΕΣΤ αρ 5: Καλωδιωμένοι ή στοιβαγμένοι;

<-Σχολικό στην Ιαπωνία
και
Σχολικό στο Πακιστάν ->

Αναμένοντας -σε αναμμένα κάρβουνα- την επόμενη ανάρτησή μας, όπου θα ξεκαθαρίσουμε τις έννοιες τεχνική, τεχνοφοβία, τεχνολογικός μεσσιανισμός και τεχνοφασισμός από τις πολλές παρεξηγήσεις με τις οποίες είναι φορτωμένες, 

και μια και είμαστε σε εποχές που δίνουν και παίρνουν οι δημοσκοπήσεις ...

σκεφτήκαμε να υποβάλλουμε σ' εσάς, αγαπητοί μας αναγνώστες και φίλοι, ένα μικρό τεστ για προθέρμανση. Ορίστε:

Εάν είχατε να διαλέξετε ανάμεσα σε αυτά τα δυο σχολικά λεωφορεία, το γιαπωνέζικο αριστερά και το πακιστάνικο δεξιά, για να πηγαίνετε σχολείο ή για να στέλνετε με αυτό τα παιδάκια σας, ποιο από τα δυο θα προτιμούσατε;

 Η ερώτηση δεν κρύβει παγίδες! Σκεφτείτε κι αποφασίστε. 

Υ.Γ. Δεν χρειάζεται να μας πείτε τι αποφασίσατε, είμαστε σίγουροι ότι αποφασίσατε ελεύθερα αυτό που σας πηγαίνει περισσότερο και ξέρετε καλά το γιατί. Κι άλλωστε η γενική γραμμή μας απέναντι στις δημοσκοπήσεις είναι δεν ανοίγουμε ούτε την πόρτα, όχι για τίποτε άλλο, αλλά διότι, από φιλάνθρωπα και δημοκρατικά αισθήματα παρακινούμενοι, πιστεύουμε πως ο λαός δεν πρέπει να στερεί τους ηγέτες του (ούτε και τους βιομήχανους ή τους χρηματιστές) από το δικαίωμα στην έκπληξη.

Παιδεία, τέχνη, αποκλίνουσα σκέψη: Αλλαγή παραδείγματος

Ένα πολύ καλό βίντεο από την RoyalSociety of Arts και τον Κεν Ρόμπινσον, που εκθέτει το πρόβλημα της σύγχρονης εκπαίδευσης πιάνοντάς το από τη ρίζα του.

Οι βασικές γραμμές του:

1.   Οι αλλεπάλληλες «εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις», που λαβαίνουν πλέον χώρα παντού στον κόσμο, αγνοούν το γεγονός ότι το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα έχει στηθεί στη βάση των νοησιαρχικών αντιλήψεων του Διαφωτισμού για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της βιομηχανικής κοινωνίας.

2.    Αυτό το σύστημα, που οργανώνει το σχολείο κατά το πρότυπο του εργοστασίου και αποβλέπει στην εξατομίκευση και τον κομφορμισμό, ταξινομεί τα παιδιά σε αυτά που «πιάνουν τα γράμματα» (από τα οποία επανδρώνει τα ανώτερα στρώματα) και σε αυτά που «δεν πιάνουν τα γράμματα» (από τα οποία επανδρώνει τις τάξεις των απλών εργατών και εργαζόμενων) έχοντας για κριτήριο την ικανότητα για επαγωγική σκέψη και για αποστήθιση των Κλασικών.

3.   Έτσι, εκατομμύρια παιδιά, που έχουν ένα σωρό άλλα ταλέντα αλλά όχι αυτό που ανταποκρίνεται στο παραπάνω «ακαδημαϊκό κριτήριο»,  καταλήγουν στα σκουπίδια −απ’ όπου και η σύγχρονη «επιδημία» των «μαθησιακών δυσκολιών», και ειδικότερα της «διαταραχής συγκέντρωσης» και της «υπερκινητικότητας», τις οποίες ελαφρά τη καρδία αντιμετωπίζουν ποτίζοντας τα παιδιά με φάρμακα, που τα κάνουν ζόμπι ενώ μερικά από τα οποία είναι και επικίνδυνα.

4.  Είναι τρελό, τη στιγμή που γεμίζουμε τον κόσμο των παιδιών με τηλεοράσεις, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ipads, iphones, διαφημίσεις, έναν ασταμάτητο καταρράκτη που τους αποσπά διαρκώς την προσοχή, να τα κατηγορούμε ότι «δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν» σε μια σχολική διδασκαλία, η οποία όπως είδαμε στηρίζεται σε ένα στενόμυαλο κριτήριο και επιπλέον έχει καταντήσει αφόρητα βαρετή.

5.    Στο καθαρά εκπαιδευτικό πεδίο, πρώτο θύμα αυτής της νοοτροπίας είναι η Τέχνη, η οποία δεν εδράζεται σε μια διανοητική-εγκεφαλική απλώς προσέγγιση στα πράγματα αλλά, επιπλέον, σε μια προσέγγιση αισθητηριακή, συγκινησιακή και αισθητική, δηλαδή πληρέστερη, δημιουργική και ζωντανή.

 

6. Απέναντι σε αυτό το σύστημα λοιπόν, πρέπει να υπάρξει «αλλαγή παραδείγματος» και προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να βοηθήσει η ανάδειξη ενός ουσιώδους στοιχείου της δημιουργικότητας, που διαθέτουν όλοι οι άνθρωποι και είναι η αποκλίνουσα σκέψη, δηλαδή η ικανότητα να σκεφτεί κανείς πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις και απαντήσεις για την επίλυση ενός προβλήματος.

7.    Πρόκειται για μια ικανότητα που διαθέτουν τα παιδιά, καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά  της προσχολικής ηλικίας διαθέτουν αποκλίνουσα σκέψη σε ποσοστό 98%, το οποίο πέφτει στο 30% για τα ίδια παιδιά στο τέλος του Δημοτικού σχολείου, και ακόμα περισσότερο στο 12% στις ηλικίες 11-15 χρονών −πράγμα που ασφαλώς σχετίζεται με το κοινό σε όλα αυτά τα παιδιά γεγονός, ότι αλέστηκαν στο μύλο του σημερινού εκπαιδευτικού συστήματος.

Εδώ με σπικάζ στα γαλλικά.

Θλίψη, Μανία, Μελαγχολία

photo by Alison Scarpulla

Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου!
(που σημαίνει "αύριο" για όσους το δουν σήμερα
και "σήμερα" για όσους το δουν αύριο...
χμμμ αλλά και πάλι το "αύριο" αύριο θα είναι ...εεεε...είναι μπέρδεμα)

Σημειώστε λοιπόν

Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου

Το  ΦΡΜΚ σας προσκαλεί στην εκδήλωση για το δεύτερο τεύχος του.
Στο μπαρ του Camp στην πλατεία Κοτζιά, στην γωνία Ευπόλιδος 4 & Απελλού 2

ΘΛΙΨΗ – ΜΑΝΙΑ – ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ

με το ομοιοπαθητικό φάρμακο της ποίησης:

Mια ζωντανή ανθολογία με απαγγελίες επιλεγμένων ποιημάτων από την παγκόσμια ποίηση από διαφορετικούς αναγνώστες.

Δεν θα λείψει η γνωστή λοταρία με μοναδικό έπαθλο-έκπληξη!
(δύο μοναδικά έργα για την ακρίβεια, ένα του Βαγγέλη Αρτέμη κι ένα του Κώστα Χριστόπουλου)

Η εκδήλωση δεν περιλαμβάνει ανάγνωση από τα περιεχόμενα του δεύτερου τεύχους του ΦΡΜΚ!

Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2014 στις 20.00

Είσοδος: ε-ε-λεύθερη

www.frmk.gr

Δοκιμασίες του πνεύματος | Το χειρόγραφο-ζαμπόν

Άντερς και Άρεντ

«Πάνω από τα μισά βιβλία από όσα έγραψα, είναι βιβλία “λογοτεχνίας”, έστω κι αν ανήκουν σ’ αυτό που λέγεται πολιτική και φιλοσοφική λογοτεχνία. Ξεκίνησα να γράφω λίγο καιρό πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ. Ήταν ένα βιβλίο που του είχα δώσει τον τίτλο Η μολουσιανή Κατακόμβη. Η Μολουσία ήταν μια φανταστική χώρα. Το βιβλίο αποτελούνταν από πάρα πολλές μικρές ιστορίες, πάνω από εκατό, που πλέκονταν μεταξύ τους σαν τις ιστορίες από τις Χίλιες και μία νύχτες. Θέμα του ήταν ο μηχανισμός του φασισμού. Τις ιστορίες εκείνες υποτίθεται ότι τις αφηγούνταν οι άνθρωποι που είχε φυλακίσει η Γκεστάπο της Μολουσίας σε μια σπηλιά, που την είχε μετατρέψει σε μπουντρούμι. Ήταν θρύλοι, ιστορίες και αποφθέγματα, που μεταδίδονταν από γενιά σε γενιά φυλακισμένων μέχρι να ξεδιπλωθεί τελικά ολόκληρο το “δίδαγμά” τους έπειτα από την πτώση της δικτατορίας. 

Η πρώτη γραφή εκείνου του αντιφασιστικού βιβλίου ολοκληρώθηκε πριν πάρει την εξουσία ο Χίτλερ και είχα ζητήσει τότε από τον Μπρεχτ να δώσει το χειρόγραφο στον εκδότη του, τον Κιπενχάουερ∙ όπως και έκανε. Ο Κιπενχάουερ, πάντοτε προνοητικός, φρόντισε να καμουφλάρει το χειρόγραφο επισυνάπτοντάς το σ’ ένα παλιό χάρτη της Ινδονησίας, στον οποίο πρόσθεσε ένα νησί με το όνομα “Μολουσία”. Κι έκανε πολύ καλά γιατί με το που το τελείωσε, εισέβαλε στο σπίτι του η πραγματική Γκεστάπο και κατέσχεσε όλα τα χειρόγραφα που βρήκε εκεί∙ μαζί και το δικό μου. Ωστόσο οι λογοκριτές έχαψαν το κόλπο του Κιπενχάουερ και πολύ γρήγορα τού επέστρεψαν το χειρόγραφο νομίζοντας ότι επρόκειτο για “ιστορίες από τις θάλασσες του Νότου”. Έτσι ο Κιπενχάουερ το ξανάδωσε στον Μπρεχτ κι εκείνος πάλι σ’ εμένα. 

Στη συνέχεια, λίγες μέρες πριν εγκαταλείψω τη ναζιστική Γερμανία, το χειρόγραφο πήρε ένα παράξενο δρόμο. Μην τολμώντας να το περάσω παράνομα από τα σύνορα, το άφησα σε κάποιους φίλους, οι οποίοι το τύλιξαν σε λαδόκολλα και το κρέμασαν δίπλα στο τζάκι τους, μαζί με τα λουκάνικα και τα ζαμπόν. Έμεινε λοιπόν εκεί κρεμασμένο για πολλούς μήνες και “σίτεψε”, όπως λέμε, παίρνοντας την ωραία μυρωδιά των αλλαντικών που το συντρόφευαν. 

Στο Παρίσι είχα φύγει μονάχος μου κι όταν αργότερα ήρθε να με βρει η τότε σύζυγός μου [η Άννα Άρεντ, σημ. H.S.], μου έφερε μαζί της και το χειρόγραφο στο δωμάτιο που είχα πιάσει στο Καρτιέ Λατέν. Κάθησα λοιπόν και το ξανάγραψα από την αρχή, προσθέτοντας κι άλλες ιστορίες ώσπου το έκανα τρεις φορές μεγαλύτερο. Τι το έκανα το πρώτο εκείνο χειρόγραφο; Μια και τις περισσότερες φορές δεν είχαμε να φάμε παρά λίγο ψωμί, το χρησιμοποίησα σαν “αρωματικό”: το μύριζα καθώς έτρωγα τη μπαγκέτα μου κι ένιωθα πως έτρωγα ψωμί με ζαμπόν και λουκάνικα! Κάτω από αυτές τις περιστάσεις γεννήθηκε εκείνο το χειρόγραφο των 600 σελίδων με θέμα το ναζισμό…»

Γκύντερ Άντερς, Et si je suis déséspéré, que voulez-vous que j’ y fasse?,
(εκδ. Allia 2001)
από τη συνέντευξη στον Mathias Grepfrath το 1977

Σημ. HS.  «Δοκιμασίες του πνεύματος», ή μάλλον «δοκιμασίες ανθρώπων του πνεύματος»: ναι, μπορούν να μας δώσουν κάποια πατήματα για να στηριχτούμε στο σήμερα.

Τον εξαιρετικό Γκύντερ Άντερς τον έχουμε κιόλας παρουσιάσει δυο φορές: την πρώτη με αφορμή το έγκλημα στην Φουκουσίμα και τη δεύτερη, με το εξαιρετικό Ο Κόσμος σαν Φάντασμα και σαν Matrix, στα πλαίσια του προβληματισμού μας γύρω από την προπαγάνδα και τους μηχανισμούς μαζικής αποβλάκωσης −έτσι, κατά κάποιον τρόπο, το σημαντικό εκείνο κείμενό του θα ήταν καλό να διαβαστεί συμπληρωματικά με το απόσπασμα από το βιβλίο του Βανς Πάκαρντ, που δημοσιεύσαμε πριν λίγες μέρες εγκαινιάζοντας τα δικά μας «προεκλογικά μηνύματα».

Το ΦΡΜΚ στο Radio Bubble αυριο στις 7μμ.

Πάλι θα σπάσουμε τα γουεμπραδια!
Αυτή τη φορά με ποίηση
Aυριο το ΦΡΜΚ στο radioBubble στις 7μμ. συντονιστείτε,  φαρμακοποιοί οι:
Κατερίνα Ηλιοπούλου και  Παναγιώτης Ιωαννίδης.
===================================

Το radiobubble σας προσκαλεί στο δεύτερο «Και Του Λόγου», το άτακτο περιοδικό αφιέρωμα στην ποίηση και την λογοτεχνία, που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο, 15 Φεβρουαρίου.

Διαβάζουν και ακούγονται έργα των:

Μυρτώ Αλικάκη ( Κατερίνα Γώγου), Γιώργος Πρεβεδουράκης, George Le Nonce, Γιάννης Μάργαρης (Ανδρέας Εμπειρίκος), Γιώργος Κοροπούλης, Θωμάς Κιάος

Στο studio του radiobubble θα ξεφυλλίσουμε το [φρμκ] – ένα εξαμηνιαίο περιοδικό για τη διερεύνηση του ποιητικού φαινομένου, παρέα με την Κατερίνα Ηλιοπούλου και τον Παναγιώτη Ιωαννίδη.

Η βραδιά θα κλείσει με την πρεμιέρα του Bar Des 13 Coins, όπου η Jaquou και η Narrator ψάχνουν τη μουσική των βιβλίων.

Συγχρόνως στο cafe - bar θα διατίθενται βιβλία των καλλιτεχνών "σε ειδική τιμή".

Το Σάββατο, 15 Φεβρουαρίου, από τις 6:00 το απόγευμα μέχρι αργά το βράδυ.

***

Ωρολόγιο Πρόγραμμα
6:00 Η Μυρτώ Αλικάκη διαβάζει Κατερίνα Γώγου
6:30 Ο Γιώργος Πρεβεδουράκης διαβάζει ποιήματά του από το «Κλέφτικο»
7:00 Με το [φρμκ] στο studio
8:00 O George Le Nonce διαβάζει αποσπάσματα από την ποιητική του συλλογή «Ο Εμονίδης»
8:30 Ο Γιάννης Μάργαρης διαβάζει Αντρέα Εμπειρίκο
9:00 Ο Θωμάς Κιάος διαβάζει ποιήματά του
9:30 Ο Γιώργος Κοροπούλης διαβάζει ποιήματά του
10:00 Bar des 13 Coins - Η Μουσική των Βιβλίων : Η Τριλογία της Μασσαλίας

υ.γ.
Το "Και Του Λόγου Ι" μπορείτε να το ακούσετε εδώ: http://www.radiobubble.gr/2014/01/blog-post_6.html#more

Ο κόσμος τώρα είναι, κυριολεκτικά πολύ γεμάτος από εμάς

Παραθέτουμε δίχως οίκτο ένα μικρό απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλίο του Τζον Φόουλς, Η ερωμένη του Γάλλου ανθυποπλοιάρχου (ήταν αυτός ο βαθμός άραγε;). Ένα "βοήθημα" προς φίλους μας που με τα χρόνια ρέπουν προς την νοσταλγία ενός ολωσδιόλου δυσνόητου για τους ίδιους παρελθόντος.

Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς σήμερα τις τεράστιες διαφορές ανάμεσα σε ένα νέο γεννημένο στα Σέβεν Ντάηλς και στην κόρη ενός καροτσέρη που κατάγεται από ένα απομακρυσμένο χωριό ανατολικά του Ντέβον. Η συνεύρεση τους ήταν φορτισμένη με τα ίδια σχεδόν εμπόδια που θα ήταν αν ήταν Εσκιμώος κι αυτή Ζουλού. Σχεδόν δεν μιλούσαν την ίδια γλώσσα· έτσι συχνά δεν καταλάβαιναν τι έλεγε ο ένας στον άλλο.

Ωστόσο αυτή η απόσταση , όλη αυτή η αγεφύρωτη άβυσσος – που τότε δε γεφύρωνε το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, τα φτηνά ταξιδιωτικά πακέτα και τα συναφή- δεν ήταν ολωσδιόλου δυσάρεστη. Οι άνθρωποι γνώριζαν λιγότερα ο ένας για τον άλλο ίσως, αλλά ένιωθαν περισσότερο ελεύθεροι μεταξύ τους, κι έτσι διατηρούσαν την οντότητά τους. Ο κόσμος δεν ήταν γι αυτούς ένα μόνο κουμπί, ένας διακόπτης μακριά. Οι ξένοι ήταν ξένοι, και μερικές φορές κατά έναν συγκλονιστικό πανέμορφο τρόπο. Μπορεί να είναι καλύτερο για την ανθρωπότητα να επικοινωνούμε ολοένα περισσότερο. Αλλά είμαι αιρετικός, νομίζω πως η απομόνωση των προγόνων μας ήταν όπως ο περισσότερος χώρος που απολάμβαναν: μπορούμε μόνον να τον ζηλεύουμε. Ο κόσμος τώρα είναι, κυριολεκτικά πολύ γεμάτος από εμάς.

 

Εκπομπές HS στο Βeton7 # 8 | Προσδεθείτε και μην κύπτετε εκτός!

Αύριο με το καλό ξημερώνει Πέμπτη, 13 Φεβρουαρίου

και φυσικά ήρθε η ώρα για την 

8η εκπομπή 

στον καταστασιακό λαβύρινθο με τις ευοίωνες προεκτάσεις του από την 'Υπαρξη έως την Ιστορία,

σαν να λέμε δηλαδή από το κέντρο της Γης μέχρι την άκρη του Σύμπαντος!

Πώς περνούν οι μέρες, πώς περνούν οι βδομάδες, τα χρόνια, οι δεκαετίες... 

Καθώς λοιπόν στην προηγούμενη εκπομπή άρκεσαν δυο λόγια για τον Αττίλα Κοτάνυι για να οδηγηθούμε μονομιάς σε καταπληκτικές σήραγγες στα σωθικά του «ανθρώπινου κτήνους»(από τις οποίες ακόμα ψαχνόμαστε αν βγήκαμε εντελώς σώοι), ... 

κι ενώ ακόμα εκκρεμεί από την 6η εκπομπή μια απάντηση στο ερώτημα σχετικά με την δυνατότητα να μετέχει κανείς στην συλλογική ιστορική δράση χωρίς να χάσει τη μοναδικότητά του ως ύπαρξη και ανθρώπινο πρόσωπο, ... 

σκοπεύουμε ετούτη τη φορά να δοκιμάσουμε αν γίνεται να κινηθούμε, χωρίς να πέσουμε στο κενό, πάνω σε ένα εκκρεμές όπου στη μια του άκρη θα μας γνέφει ο Άσγκερ Γιόρν και η χαριστικότητα της τέχνης, ενώ στην άλλη δεν αποκλείεται να φτάσουμε ίσαμε τον Φουκώ και τον σωφρονιστικό εφιάλτη!

ΘΕΡΜΗ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ

Κατόπιν τούτων, παρακαλούμε όσους/όσες υποφέρουν από χρόνια ή οξεία ταλαντωσιφοβία να ΜΗΝ συντονιστούν αύριο από τις 17.00 έως τις 19.00 με το Beton7 ArtRadio!

Υ.Γ. Εδώ έχουμε πει πώς μπορείτε να τις ακούσετε τις προηγούμενες εκπομπές ... Για όσους/όσες έχουν ανάγκη ή απλώς επιθυμούν να καλμάρουν τα συμπτώματα αγωνίας μέχρι αύριο το απόγευμα, σας προτείνουμε να επισκεφτείτε αυτήν εδώ την παραπροπέρσινη ανάρτησή μας για να καταλάβετε για τι παλιόπαιδα μιλάμε και ν' απολαύσετε μια πολύ όμορφη παλιά ταινία!

Προεκλογικά μηνύματα 4 | Πολιτική χειραγώγηση και αναποφάσιστοι

Εισαγωγή HS 

Γνωρίζουμε βέβαια πια ποιοι ήταν τα πρώτα μεγάλα ξεφτέρια στη χειραγώγηση των πολιτών. Γνωρίζουμε επίσης για ποιο λόγο η σύγχρονη πολιτική είναι άρρηκτα δεμένη μαζί της. Σε κάθε περίπτωση όμως, η συγκεκριμένη εφαρμογή που φέρνει στην επιφάνεια ο Πάκαρντ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ας το δούμε.

Το επάγγελμα της χειραγώγησης των πολιτών

(...) Η χειραγώγηση του ασυνείδητου για πολιτικούς σκοπούς δεν είναι, φυσικά, κάτι που ανακαλύφθηκε τώρα, στη δεκαετία του 1950, ή στον 20 αιώνα. Ήδη ο Ναπολέοντας είχε φτιάξει μια υπηρεσία Τύπου, την οποία, το πιθανότερο σε μια στιγμή που είχε μεγάλα κέφια, ονόμασε Υπηρεσία Κοινής Γνώμης, και έργο της ήταν να διαμορφώνει κατά παραγγελίαν τις πολιτικές τάσεις. Ο Μακιαβέλι είχε και αυτός καταθέσει κάμποσες πρωτότυπες ιδέες σε αυτό το πνεύμα. 

Η χειραγώγηση του λαού από ένα τύραννο είναι κάτι το αρκετά απλό∙ ο τύραννος μπορεί να την ασκεί με τη βία ή με το μαλακό, ανάλογα με τα γούστα του. Δύσκολη πραγματικά γίνεται, όταν έχεις να κάνεις με πολίτες μιας ελεύθερης κοινωνίας, η ψήφος των οποίων μπορεί να σε στείλει σπίτι σου ή που μπορούν να σε αγνοήσουν πλήρως αν το επιθυμούν.

Ο προσεταιρισμός των μαζών και μια δραστική πολιτική χειραγώγηση στο πλαίσιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας έκαναν την εμφάνισή τους αφού προηγουμένως είχε αναπτυχθεί το επάγγελμα της χειραγώγησης των συμβόλων. Οι συγκεκριμένοι επαγγελματίες δημοσιοσχεσίτες άρχισαν να ενδιαφέρονται για την πολιτική από το 1950 κι έπειτα. Τότε, μέσα σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα και με αποκορύφωμα τις προεδρικές εκλογές του 1956 [στις ΗΠΑ], επέφεραν θεαματικές αλλαγές στα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της αμερικάνικης πολιτικής ζωής. Για να το πετύχουν αυτό, στηρίχτηκαν στις ιδέες:

• του Παβλόφ περί εξαρτημένων ανακλαστικών∙
• του Φρόυντ για την πατρική φιγούρα∙
• του Ρίσμαν, που έλεγε ότι οι Αμερικανοί ψηφοφόροι μπορούν να θεωρηθούν ως θεατές-καταναλωτές της πολιτικής∙ και
• των ειδικών στην επιστήμη της διαφήμισης και της επικοινωνίας, Μπέιτεν, Μπάρτον, Ντάρστιν και Όρμπον.

Παραδείγματα εφαρμοσμένης χειραγώγησης

Την παραμονή των εκλογών του 1950, η New York World-Telegraph προέβλεψε αυτό που πρόκειτο να επακολουθήσει. Σε άρθρο της με τίτλο “Οι διαφημιστές διευθύνουν την προεκλογική εκστρατεία” σημείωνε, ότι “οι πολιτικοί έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν τις προχωρημένες διαφημιστικές τεχνικές, που χρησιμοποιούν οι εργοστασιάρχες για να πουλήσουν σε μαζική κλίμακα αυτοκίνητα, καλλυντικά ή μηχανές κουρέματος του γκαζόν”. Η προεκλογική επιτροπή των Ρεπουμπλικανών, με πρόεδρο τον κ. Λήοναρντ Χωλ και επικοινωνιακό σύμβουλο τον κ. Ρόμπερτ Χάμφρεϋ, έφτιαξε κατά παραγγελία φιλμάκια με καρικατούρες και γραφικά, ραδιοφωνικά σποτάκια, συνεντεύξεις, κ.ά. για τους ρεπουμπλικάνους υποψήφιους που θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν την τηλεόραση. Όσο για τους Δημοκράτες, έβαλαν επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας τους τον κ. Γουίλιαμ Μπέντον, πρώην διευθυντή της διαφημιστικής εταιρείας Μπέντον και Μπόουλς, ο οποίος χρησιμοποίησε πετυχημένα όλες τις διαφημιστικές τεχνικές. […]

Στην προεκλογική εκστρατεία του 1952, οι εκλογικές επιτροπές των περισσότερων κομμάτων διέθεταν επαγγελματίες διαφημιστές και στηρίζονταν σε αυτούς. Στο βιβλίο του Επαγγελματικές Δημόσιες Σχέσεις και Πολιτική Ισχύς (1956), ο Στάνλεϋ Κέλλεϋ Τζούνιορ, της Brookings Institution, έγραφε:

“Η προεκλογική εκστρατεία φέρνει στην επιφάνεια ενδιαφέρουσες διαφορές μεταξύ των κομμάτων σε ό,τι αφορά την επιστράτευση επαγγελματικών διαφημιστών. Η στρατηγική, ο τρόπος τοποθέτησης των ζητημάτων, η χρηματοδότηση και η όλη πορεία της εκστρατείας του Αϊζενχάουερ έδειξε ότι οι Δημοκράτες χρησιμοποίησαν πολύ λιγότερο τους επαγγελματίες προπαγανδιστές που είχαν στη διάθεσή τους. Ήταν φανερό ότι απέφυγαν να στηρίξουν την εκστρατεία τους στις μεθόδους με τις οποίες οι έμποροι και οι βιομήχανοι προσεγγίζουν το κοινό.”

Οι Δημοκράτες έχασαν εκείνες τις εκλογές και πήραν το μάθημά τους: το 1956 στηρίχτηκαν πολύ περισσότερο στους επαγγελματίες δημοσιοσχεσίτες. […]

Στα ίδια χρόνια, η πολιτική άρχισε να ενδιαφέρει και τους επαγγελματίες των δημοσκοπήσεων. […] Μετά τις εκλογές του 1952, ο Μπάρλεϊ Γκάρντνερ δήλωσε, ότι οι τεχνικές σφυγμομέτρησης του ασυνείδητου πρέπει να εφαρμοστούν και στο πεδίο των πολιτικών προβλέψεων. Όπως είπε, εάν τα κόμματα είχαν χρησιμοποιήσει αυτές οι τεχνικές για να καταλάβουν τις διαθέσεις των πολιτών, αντί να τους ρωτούν απλώς ποιο κόμμα θα πήγαιναν να ψηφίσουν, τότε η ήττα του Αϊζενχάουερ θα μπορούσε να είχε προβλεφτεί.

Ένας διαφημιστής της Νέας Υόρκης, που χρησιμοποιούσε τέτοιου είδους τεχνικές, υποστήριξε πως αν τα κόμματα ανέθεταν πλήρως την εκστρατεία τους στους επαγγελματίες δημοσιοσχεσίτες και δημοσκόπους, τότε αυτοί θα μπορούσαν να στρέψουν τους ψηφοφόρους προς το κόμμα που θα ήθελαν χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα για να επηρεάσουν τη μεγάλη μάζα των αναποφάσιστων. […]

Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 1952, η εταιρεία του μελέτησε τους λεγόμενους αναποφάσιστους και ανακοίνωσε τα συμπεράσματά της μετά τις εκλογές. Όπως είπε σχετικά ο εκπρόσωπός της, ο αναποφάσιστος δεν είναι ο δήθεν “ανεξάρτητος πολίτης” που “σκέφτεται πριν αποφασίσει”, όπως νομίζουμε συνήθως. Απεναντίας, ο αναποφάσιστος αλλάζει γνώμη “εντελώς ξαφνικά και για εντελώς παιδαριώδεις λόγους, όπως για παράδειγμα επειδή αντιπάθησε τη σύζυγο του υποψήφιου”. […]

Η σφυγμομέτρηση των ασυνείδητων βλέψεων στο πεδίο της πολιτικής φάνηκε να δικαιολογείται από το ολοένα και πιο φανερό γεγονός, ότι οι ψηφοφόροι έχουν πάψει να είναι πολίτες με κρίση και λογική. […] 

Η Επιθεώρηση Κοινωνικής Ψυχολογίας δημοσίευσε τα αποτελέσματα από ένα σχετικό πείραμα, που έκανε. Ζητήθηκε από διάφορους ανθρώπους, άλλους προσκείμενους στους Δημοκρατικούς και άλλους στους Ρεπουμπλικάνους, να ακούσουν μια δεκάλεπτη ομιλία πάνω στα εθνικά θέματα, διευκρινίζοντάς τους εξαρχής ότι συμμετέχουν σε ένα τεστ μνήμης. Είκοσι μέρες αργότερα, τους ζητήθηκε να πουν τι ειπώθηκε σ’ εκείνη την ομιλία. Αυτό που διαπιστώθηκε ήταν, ότι θυμόντουσαν κατά βάση μόνο εκείνα τα σημεία της που συμφωνούσαν με τις εκ των προτέρων δεδομένες πολιτικές τους προτιμήσεις και είχαν την τάση να ξεχνούν εντελώς όλα όσα δεν συμφωνούσαν με αυτές.

Το 1961 πολλοί πολιτικοί σχολιαστές επεσήμαναν τον αυξανόμενο ρόλο της “προσωπικότητας” στην αμερικάνικη πολιτική ζωή. Η Ντόροθι Τόμσον έκανε λόγο για “λατρεία της προσωπικότητας”, ενώ ο κοινωνιολόγος Ντέιβιντ Ρίσμαν απέδωσε αυτό το φαινόμενο στην τάση των πολιτών να εγκαταλείπουν τη μοίρα τους στα χέρια ηγετών. (...)

Vance Packard, The Hidden Persuaders (1957)

 

ΥΓ. HS. Από τότε πέρασαν 57 χρόνια. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι στο μεταξύ τα πράγματα πήγαν καλύτερα για τους πολίτες, αφού το ζήτημα της χειραγώγησής τους ήρθε, από πολλούς στοχαστές, στην επιφάνεια και εφόσον ο σημερινός πολίτης μόνο απληροφόρητος δεν είναι. Παρ' όλ' αυτά, το καθημερινό ντους πληροφοριών δεν συνιστά από μόνο του αύξηση της γνώσης, ούτε της επίγνωσης. Ο κίνδυνος που διατρέχουμε σήμερα, είναι να έχουμε ένα μυαλό τόσο «ανοιχτό», που να χωράει μέσα του κάθε λογής σκουπίδι. Έχει πέσει πολλή προπαγάνδα προς αυτή την κατεύθυνση. Φυσικά, αυτός ο κίνδυνος δεν αντιμετωπίζεται με μια «επιστροφή» σ' ένα περίκλειστο μυαλό, που νιώθει ότι πάει καλά μόνο όσο φοράει παρωπίδες. 

Το ψευτοδίλημμα «συντηρητισμός»-«αντισυντηρητισμός» είναι βαθιά αποπροσανατολιστικό και έτσι εργάζεται πάντοτε υπέρ του υπάρχοντος. Η απάντηση σε αυτό είναι η δημιουργικότητα. Και η δημιουργικότητα δεν είναι ούτε συντηρητική, ούτε αντισυντηριτική. Όμως προσοχή: η δημιουργικότητα δεν έχει καμιά σχέση με τον παραγωγισμό, για τον οποίο το υποκείμενο καταξιώνεται μόνο μέσα από μια ακατάσχετη παραγωγή πραγμάτων, αδιάφορη για τον τελικό σκοπό και το κοινωνικό κόστος της. Στη δημιουργικότητα, που όπως έχουμε δει πηγάζει από την «ενδιάμεση περιοχή», σημαντικό δεν είναι μόνο το έργο αλλά και ο δήμος (η λαϊκή κοινότητα). Θα επανέλθουμε ... αν υποτεθεί ότι ξεφύγαμε ποτέ από αυτό το θέμα. 

[ενημέρωση] Άκουσε με την ευκαιρία την πρώτη, και σχετική με το θέμα, εκπομπή μας! 

ΤΕΣΤ αρ. 4: Ποιος θα μπορούσε να αντέξει;

Ποιος θα μπορούσε να αντέξει να βλέπει τον εαυτό του κάθε στιγμή της ζωής του και να ξανασκέφτεται σαν μάρτυρας όλα όσα σκέφτηκε, όλα όσα του ήλθαν στο μυαλό και στο είναι του; Ποιος δε θα μισούσε τον εαυτό του, ποιος δε θα ήθελε να αναιρέσει αυτό που ο ίδιος υπήρξε, όχι τόσο εξ αιτίας της αποτυχίας ή του αποτελέσματος ορισμένων πράξεων που έκανε – αλλά μόνο εξ αιτίας του ιδιαίτερου προσώπου που εκείνες σιγά σιγά προσδιόρισαν και που προσβάλει το αίσθημα της δυνατότητας. Η ιστορία μας μάς κάνει τον ΤΑΔΕ – κι αυτό είναι προσβολή.

Paul Valery

λιθογραφία του David Lynch, This is My Dream, 2012

Εξουσία και Επικοινωνία | Μανιφέστα 28

«Το ζήτημα της εξουσίας είναι τόσο καλά κρυμμένο στις κοινωνιολογικές θεωρίες και στις θεωρίες για την κουλτούρα, ώστε οι ειδικοί μπορούν να μουτζουρώνουν χιλιάδες σελίδες για την “επικοινωνία” ή τα μέσα μαζικής επικοινωνίας χωρίς να σημειώνουν ούτε μια φορά, ότι η επικοινωνία για την οποία μιλούν έχει μια “μοναδικότητα” απλώς και μόνο επειδή οι καταναλωτές της δεν έχουν τίποτα να απαντήσουν. Σ’ αυτή τη δήθεν επικοινωνία υπάρχει ένα αυστηρός καταμερισμός έργων, ο οποίος προέρχεται τελικά από τη γενικότερη διαίρεση ανάμεσα σε οργανωτές και καταναλωτές, η οποία σημαδεύει την εποχή μιας κοινωνίας που ενσωματώνει και διαμορφώνει το σύνολο της εργασίας και των διασκεδάσεων. 

Όποιος δεν ενοχλείται από την τυραννία που ασκείται σε αυτό το επίπεδο, δεν μπορεί να καταλάβει τίποτα από τη σημερινή κοινωνία. (...) 

 

Ο σημερινός νόμος επιβάλλει να καταναλώνουμε όλοι τη μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα κενού, χωρίς να εξαιρείται το αξιοσέβαστο κενό της παλιάς κουλτούρας που έχει ολότελα αποκοπεί από το αρχικό της νόημα. (...) 

 

Σήμερα ταξιδεύουν στα πέλαγα περισσότερα πλοία απ’ ό,τι προπολεμικά, υπάρχουν περισσότερα κτίρια, κυκλοφορούν περισσότερα βιβλία … κι όμως οι λόγοι ύπαρξης που μας προμήθευε αυτή η κοινωνία, έχουν καταστραφεί!

Η μόνη χρήσιμη δουλειά που μας απομένει, είναι να ξαναχτίσουμε την κοινωνία και τη ζωή πάνω σε άλλα θεμέλια. Όλες οι μονόπλευρες ιδέες για την επικοινωνία ήταν ιδέες της μονόπλευρης επικοινωνίας. Θεωρώντας την σε όλο της τον πλούτο, μέσα στο σύνολο της ανθρώπινης πράξης (και όχι στην επιτάχυνση των τραπεζικών συναλλαγών χάρη στις κάρτες), η επικοινωνία υπάρχει μόνο μέσα στην κοινή δράση. Πουθενά αλλού.»

Internationale Situationniste, τεύχος 7, Απρίλιος 1962

[από την ανθολογία Το ξεπέρασμα της τέχνης, εκδ. Ύψιλον/βιβλία, 
Α΄ έκδοση 1985, Β΄ έκδοση 1999)