Χρονικό

[...]

Περιπλοκές πραγμάτων, γεγονότων, συμφερόντων κ' αισθημάτων

και ο ουρανός πλατύτατος, - άφθονο το γαλάζιο θρεπτικό,

και το απύθμενο βάθος της ψυχής  - γαλάζιο,

διέξοδος, μη διέξοδος, αντινομίες. Η φτώχεια, φτώχεια,

-καλά τα βολεύει με τις έγνοιες της, δε σκοτίζεται για τα παρα πέρα

τα αληθινά, τα δύσκολα, τα απόλυτα, τα μεταφυσικά. Ευτυχισμένη φτώχεια, -

γλιτώνει, με την έγνοια του ψωμιού, την έγνοια της φθοράς και του θανάτου

Θα πρεπε ίσως

να λιγοστέψουμε σ' όλους το ψωμί για να τους προσεγγίσουμε στην ευτυ-

    χία. Κάτι τέτοιο συζητούσαν

δυο δικηγόροι, ένας γιατρός - πρώην αριστεροί - κι ένας ξυλέμπορας.

Κάποιο κλαδί αγριελιάς σάλευε πάνω τους - δεν ήξερες

αν επιδοκιμάζοντας ή επιτιμώντας, και τ' άπειρο, πιο πάνω, ανεξάν-

         τλητο

μες στη μεγαλειώδη του επιείκεια για όλους και για όλα,

σφάλματα κι αλλαξοπιστίες κ' εγκλήματα

που εξαφανίζονται και λησμονιούνται μες στη διάρκεια, πριν απ' το

        θάνατο,

πριν τελειώσει η οδύνη του ατόμου που τα έπραξε, - όχι άπειρο,

ανύπαρχτο το άπειρο δεν τόβλεπαν

τυραγνισμένοι, μπερδεμένοι σε στιγμές και σ' αξεδιάλυτες μνήμες.

[...]

==========================
Έτσι περίπου έχουν τα πράγματα.

[Το απόσπασμα από το Χρονικό του Γιάννη Ρίτσου, ποίημα γραμμένο στην Σάμο τον Γενάρη του 1957.
Η φωτογραφία είναι από την έρευνα με τίτλο Η διαλεκτική της ανοικοδόμησης
που παρουσιάσαμε τον  Γενάρη του '13 μαζί με τον  Γιάννη Γρηγοριάδη και το Salon De Vortex.]

Τέχνη και (Αντ)επανάσταση στην 4η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης

Ο Ερνστ Γιούνγκερ  (είναι αυτός που μίλησε πρώτος για την "μυστικιστική εμπειρία του πολέμου") και ο Μάρτιν Χάιντεγκερ (από τους κορυφαίους διανοητές της Ευρώπης, ο μέγιστος που εντάχθηκε στο ναζιστικό κίνημα, μεταφυσικός φιλόσοφος, ακαδημαϊκός) εμπνέουν την επιμελήτρια Αντελίνα φον Φύρστενμπεργκ, η οποία  είναι ακτιβίστρια και πρόεδρος της ΜΚΟ "Art for the Word", που εστιάζει στα ανθρώπινα δικαιώματα. Στην "Παντού αλλά τώρα" Θεσσαλονίκη.

Το "πνεύμα του τόπου" (βλ. Χάιντεγκερ), ο "άνθρωπος της δράσης" (βλ. Γιούνγκερ) και η "κοσμολογία" του θα κυριαρχήσουν στους προβληματισμούς των έργων, όπως μας ενημερώνει το σχετικό κείμενο.*

Ρεπόρτερ, καπάτσος ακτιβιστής, φιλάνθρωπος, ανήσυχος κοσμοπολίτης, επαναστάτης και τελικά καλλιτέχνης! Και φυσικά το πνεύμα του τόπου θα εκτεθεί με την εικαστική παραγωγή καλλιτεχνών κάθε γενιάς και γωνιάς (ζωγραφική animation, video εγκαταστάσεις, από Βραζιλία, Ιράν, Κούβα, Κύπρο, Αίγυπτο, Αλβανία, Παλαιστίνη, Ρωσία, Συρία, Τουρκία.)

 

Λίγο από όλα, λίγο από παντού, αλλά τώρα!

 

Βεβαια τώρα, στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο, δεν υπάρχει τόπος παρά μόνον αυτός που δημιουργείται όταν σε κάνουν στην μπάντα για να φτιάξουν εργοτάξια κάθε λογής. (Μεταξύ των οποίων  και οι μπιενάλε που οι καλλιτέχνες συμμετέχουμε και εργαζόμαστε ακόμη και αμισθί!)

 

Και φυσικά δεν υπάρχει ούτε και το πνεύμα του τόπου. Υπάρχει το κενό που δημιουργεί η σύγκρουση, και η ανταλλακτική αξία του τόπου αλλά αυτό δεν θα το εκθέσει καμιά μπιενάλε.

Το "πνεύμα του τόπου" είναι το ίδιο παντού : όποιος δε δουλεύει, δεν τρώει!

Ο Γιούνγκερ, ο άνθρωπος της δράσης, ο Χαϊντεγκερ και το πνεύμα του τόπου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η "τέχνη για τον Κόσμο", ο ακτιβισμός και τα "ιδεώδη του υπαρξιαμού"... σε μια πόλη ραγισμένη από τους επαίτες, τις επετιακές εξαγγελίες ευημερίας και τον μεγαλοιδεατισμό των εθνογλεντζέδων, όλα αυτά μαζί, μας δημιουργούν αμηχανία και νευρικότητα.

 

Σχεδόν ανησυχούμε!

Νοιώθουμε πως θα χρειαστούν κάποιες επιπλέον εξηγήσεις και επεξηγήσεις προς το κοινό.

[*] <«Παντού αλλά Τώρα» (Everywhere but Now) είναι ο τίτλος που έδωσε η επικεφαλής επιμελήτρια Αdelina von Fürstenberg, ανεξάρτητη επιμελήτρια, παραγωγός ταινιών και πρόεδρος της ΜΚΟ ART for Τhe World, στην κεντρική έκθεση της διοργάνωσης.

Πάνω από 50 καλλιτέχνες από 25 χώρες, από τη Βραζιλία και την Κούβα μέχρι το Ιράν και την Ινδία, καθώς και πολλές χώρες της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων 13 καλλιτεχνών από την Ελλάδα, θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα, όπως τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη φωτογραφία, τις βίντεο εγκαταστάσεις, τα φιλμς και την περφόρμανς. 

Η Αdelina von Fürstenberg σχολιάζει τον τίτλο της έκθεσης: «Η έκθεση “Παντού, αλλά Τώρα” συνδέει στενά το ζήτημα του χώρου και του πνεύματος του τόπου (genius loci) στην περιοχή της Μεσογείου με το ζήτημα του χρόνου της δημιουργίας στο σύγχρονο μας κόσμο. Για την ακρίβεια, είναι το εδώ και τώρα του Ερνστ Γιούνγκερ που στο “Treaty of rebel” περιγράφει τον επαναστάτη ως έναν ανεξάρτητο και ελεύθερο άνθρωπο, έναν άνθρωπο της δράσης, παρόμοιας ιδιοσυγκρασίας με αυτήν του καλλιτέχνη. Το “Παντού αλλά Τώρα” διευρύνει, επίσης, την έννοια του εδώ (χώρος) και τώρα (χρόνος) προσδίδοντάς της ένα πιο εκτεταμένο νόημα: ένα όραμα που εμμένει στα ιδεώδη του υπαρξισμού και αναγνωρίζει την ευθραυστότητα της φύσης του ανθρώπου, το εδωνά είναι, το Dasein του Χάιντεγκερ. Επιπλέον, μπορούμε να αντιληφθούμε στον τίτλο το θεμελιώδη χαρακτήρα του Dasein υπό την έννοια του είναι στον κόσμο, λαμβάνοντας τον κόσμο ως ορίζοντα αυτού του project».
από εδώ
 

http://www.greekstatemuseum.com/kmst/exhibitions/article/751.html  

 

Η Αρχή της Συλλογικής Ευθύνης

Ζάμοτς, Ανώγεια, Πάτεν, Λίντιτσε, Μαρτσαμπότο, σε ολόκληρο τον 20ο αιώνα ακούγεται ο οδυρμός χωριών που τιμωρήθηκαν ομαδικά, κι έπειτα από την εμπειρία της Σρεμπρένιτσα ξέρουμε ότι τα πράματα μπορούν να γίνουν ακόμη χειρότερα. 

Αλλά με το Οραντούρ σιρ-Γκλάν συμβαίνει και κάτι άλλο. Συμβολίζει το διχασμό και την ανημποριά της ίδιας της Γαλλίας. Το απόγευμα εκείνης της 10ης Ιουνίου στρατιώτες της μεραρχίας των SS  Ντας Ράϊχ, περικύκλωσαν το ειρηνικό χωριό έβγαλαν τα παιδιά από τις τάξεις συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους και ξαφνικά άρχισαν να πυροβολούν. Γύρω στα μεσάνυχτα είχαν αφάνισει σχεδόν ολόκληρο τον πληθυσμό του χωριού: 191 άντρες, 245 γυναίκες, 140 μαθητές, 67 μωρά, νήπια και μικρά παιδιά. Οι άντρες τουφεκίστηκαν, οι γυναίκες και τα παιδιά οδηγήθηκαν στην εκκλησία κλειδώθηκαν στο κτήριο και κάηκαν ζωντανοί. Η μεγαλύτερη ήταν η Μαργκερίτ Φουσά, ενενήντα χρόνων, και ο μικρότερος ο Μόρις Βίλατ, τριών μηνών. Το γιατί αυτής της σφαγής κανείς δεν το γνωρίζει ακόμη. Τώρα εικάζουμε ότι τα ss έκαναν λάθος: σαράντα χιλιόμετρα παρακάτω υπήρχε το δραστήριο αντιστασιακό χωριό Οραντούρ σιρ-Βερ. 

Κατά τη δίκη των δραστών το Φεβρουάριο του 1953, οι συσχετισμοί έγιναν οδυνηρά σαφείς· από τους είκοσι κατηγορούμενους οι δεκατέσσερις αποδείχτηκε ότι προέρχονταν από την ίδια τη Γαλλία, από την Αλσατία. Είχαν στρατολογηθεί από τον Γερμανικό στρατό, είπαν, και είχαν απλώς ενεργήσει κατόπιν εντολής. Μετά την ετυμηγορία -δύο θανατικές καταδίκες, οι υπόλοιποι τιμωρήθηκαν με ποινές εργασίας- ακούστηκαν τόσες πολλές διαμαρτυρίες από την Αλσατία που τελικά η γαλλική κυβέρνηση έδωσε αμνηστία σε όλους τους δολοφόνους. Εξοργισμένοι οι ελάχιστοι επιζώντες του Οραντούρ σιρ-Γκλάν επέστρεψαν τον πολεμικό σταυρό και τη Λεγεώνα τιμής τους μη θέλοντας καμία σχέση με το γαλλικό κράτος.

Μετά το  Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο διεξήχθησαν μερικές πολύ επιτυχημένες καμπάνιες δημόσιων σχέσεων. Ως εκ θαύματος οι Αυστριακοί κατάφεραν να μετατρέψουν τον εαυτό τους από ενθουσιώδεις συνεργούς σε θύματα. Οι προσεχτικοί Ολλανδοί έγιναν αίφνης ρωμαλέοι ήρωες της αντίστασης που όλοι τους είχαν κρύψει στην σοφίτα τους  κι από μια Άννα Φρανκ. Αλλά αυτό που κατόρθωσαν οι Γάλλοι είναι σχεδόν απίστευτο. Όταν μιλούσαν στη Γαλλία για τον πόλεμο , μιλούσαν μόνο για δόξα και θρίαμβο, λες και δεν υπήρχε ήττα, χάος, πείνα, κατήφεια και δωσιλογισμός.]

από το βιβλίο του Χεϊρτ Μακ με τίτλο

Στην Ευρώπη, ταξίδια στον 20ο αιώνα

Υγ. Izi.

• "Αρχή της συλλογικής ευθύνης" οι Γερμανοί κατακτητές ονόμαζαν την μεθόδευση των αντιποίνων για την κατά τόπους αντίσταση. Οι σφαγές αμάχων στην βαλκανική από συνεργάτες των γερμανικών, ιταλικών και βουλγαρικών στρατευμάτων  υπό τις διαταγές και την κάλυψη τους δεν έχουν τέλος.
• Στην Ελλάδα δεν είχε καμπάνιες δημοσίων σχέσεων. Οι δωσίλογοι δεν αμφισβητήθηκαν λεπτό. Παρέμειναν στην κυβέρνηση του τόπου, στην οποία συμμετείχαν και πριν με τους κατακτητές. Τουλάχιστον χρειάστηκε και να πολεμήσουν γι αυτό.
• Η ελληνική αντίσταση ήταν η ισχυρότερη της Ευρώπης. Δέσμευε τον κατακτητή στο να οπλίζει και να συντηρεί, σχεδόν επί τεσσερα χρόνια  160.000 στρατιώτες Έλληνες, Βούλγαρους, Γερμανούς και Ιταλούς και μάλιστα στο τέλος τους νίκησε.
  Στην Ελλάδα η γερμανική γκεστάπο απασχολούσε τον πενταπλάσιο αριθμό καθαρμάτων από ότι σε ολόκληρη την Γαλλία. 
• Τα τρία τέταρτα των Εβραίων στην Γαλλία συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο χαμό τους από Γάλλους αστυνομικούς που έκαναν σωστά τη δουλειά τους.

Ο Βαλκάνιος Ευνούχος

 

...τι πρωτοπορία!

Ο  Βαλκάνιος Ευνούχος. (1949-2004):

Κεντρικός τύπος διανοούμενου του τοπικού οικονομικίστικου έπους, που υπηρέτησε  την  "ανοικοδόμηση" , την "ανάπτυξη" τον "εκσυγχρονισμό" την "πρόοδο" και την αισθητικοποίηση της ιδεολογίας τους. Υπάρχει ακόμη και σήμερα με κομμένα φτερά και κάμποσο φανατισμό.

(rebuild, remap, rethink, rebrand, restart etc.)

Πολυκατοικία - μονοκατοικία - εξοχικό.

Αδιέξοδο!

Στη φωτό (1977,του Α.Τομπάζη) μια από "δημιουργίες" που μου προκαλούν ελαφρά ναυτία και αμέσως  έρχεται στο μυαλό μου εκείνο το αξέχαστο φινάλε του Zabrisky Point μιας ταινίας για την νεότητα σκηνοθετημένη από τον Μικελάντζελο Αντονιόνι.

Και μια  στροφή του αγαπημένου μας Αμερικάνου ποιητή Έζρα Πάουντ,

"Η εποχή απαιτούσε μια εικόνα
του επιταχυνόμενου της μορφασμού,
κάτι για την σύγχρονη σκηνή,
όχι πάντως χάρη α τ τ ι κ ή.
Όχι, όχι βέβαια, τους σκοτεινούς ρεμβασμούς της ενόρασης
Καλύτερα ψευδολογίες
παρά κλασσικούς σε παράφραση!"

Η απραξία του πατέρα μου, η αγνωσία της μητέρας μου

Οι άνθρωποι της ιστορίας περιβάλλονται  από τα πράγματα που παράγουν.
Τα πράγματα που περιβάλλουν τους ανθρώπους, είναι τα προϊόντα του καταναγκασμού τους.
Τα πράγματα φέρουν και μεταφέρουν αυτόν τον καταναγκασμό στους αιώνες.
Ο αυτοματισμός και η εντατικοποίηση της παραγωγής ανάγουν την χρηστικότητα σε ύψιστη αξία, μετατρέποντας τήν ανθρωπότητα σε ένα ατελείωτο κάτεργο.
Θεμελιώνονται έτσι αναπαραστάσεις, στις οποίες δεσμευόμαστε ξεχνώντας την ίδια την ζωή, και επιβάλουν μια “κουλτούρα” που πολιορκεί τον θάνατο ντυμένη σε λευκές ποδιές, υποδεικνύοντας “εκφυλισμούς” και “δυσλειτουργίες”.

Η άρνηση του πατέρα μου στην χρηστικότητα των πραγμάτων, η επιμονή της μητέρας μου στην μη-αναγνώρισή τους, η ενεργή άγνοια, η ριζοσπαστική λήθη, η αποδόμηση του κώδικα της συμπεριφοράς που  επιβάλει η ωφελιμιστική θεώρηση των προϊόντων του καταναγκασμού, δίνει το παράδειγμα για το μελλοντικό, περιπλανώμενο, άσκοπο και άεργο αγρίμι που θα επανεκκινήσει την συμφιλίωση μας με τον κόσμο και την εφήμερη φύση μας.
Αρνούμαι να αναγνωρίσω τα πράγματα, σημαίνει πως στέκομαι απέναντι στον καταναγκασμό και στο κάτεργο υψώνοντας το ανάστημά μου στην θνήσκουσα “κουλτούρα": της γηριατρικής, της θανατολογίας, του “αθανατισμού”[immortalism], της γενετικής μηχανικής, της γεροντολογίας και της οντολογίας των ρομπότ.

Η φωτογραφία από την εγκατάσταση που παρουσιάζω στο "Πεδίο Δράσης Κόδρα" στην  Θεσαλονικη, από τις 7 ως τις 27 Σεπτεμβρίου 2013 

"Urban hacking" ...

Κάτω από το πεζοδρόμιο κρύβεται η παραλία... βοήθειά μας

«Για ένα πολιτισμό της αλληλεγγύης και της αντίστασης» | Κρίση 21

Ομιλία στην εκδήλωση του ΠανΔίκτυο/ ΕΚΠΑ

24 Οκτωβρίου 2012

Επιτρέψτε μου να περιοριστώ σε μια σύντομη εισαγωγή στις ψυχικές και στοχαστικές προϋποθέσεις ενός πολιτισμού της αλληλεγγύης και της αντίστασης.

Αν κοιτάξουμε ευρύτερα τον κόσμο μας, θα διαπιστώσουμε πως τα δεινά που ζούμε σήμερα εδώ έχουν να κάνουν με το γεγονός, ότι βρισκόμαστε στη δύση ενός ολόκληρου πολιτισμού∙ του πολιτισμού που εδώ και μερικούς αιώνες κυριάρχησε αρχικά στη δυτική Ευρώπη και στη συνέχεια σε όλο τον πλανήτη.

Τι μπορεί να σημαίνει λοιπόν, σε αυτές τις συνθήκες, το να σκεφτούμε και να πράξουμε προς την κατεύθυνση ενός πολιτισμού της αλληλεγγύης και της αντίστασης; Πέρα από την αίσθηση του κατεπείγοντος ενός τέτοιου στοχασμού, σημαίνει πως η αλληλεγγύη και η αντίσταση, αυτά τα δυο από τα πιο ζωτικά στοιχεία της ανθρώπινης κοινωνίας, δεν μπόρεσαν να ριζώσουν και να βρουν σταθερό τόπο μέσα στον κόσμο του κυρίαρχου πολιτισμού. Και πράγματι, ο πολιτισμός αυτός στηρίχτηκε, απεναντίας, σε δυο ριζικά αντίθετες αρχές: στον ανταγωνισμό και στον κομφορμισμό. Τον ανταγωνισμό μεταξύ των ατόμων και τον κομφορμισμό τους στις επιταγές του απρόσωπου συστήματος, που εκ των πραγμάτων ανέλαβε να διαμεσολαβεί αυτά τα ανταγωνιζόμενα άτομα.

Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι, με όρους αντίθεσης, έχουμε να σκεφτούμε για ένα πολιτισμό της αλληλεγγύης και της αντίστασης μέσα και εναντίον ενός πολιτισμού του ανταγωνισμού και του κομφορμισμού.

 

Ωστόσο, όπως πάντα, τα πράγματα στη ζωή δεν είναι τόσο απλά ώστε να εμπεριέχονται ικανοποιητικά σε συνθηματολογικές διατυπώσεις. Θέλω να πω με αυτό, ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο γεγονός ότι ο κυρίαρχος πολιτισμός, ναι μεν υψώνεται ως πολιτισμός του ανταγωνισμού και του κομφορμισμού, αλλά δεν εξοβέλισε ολοσχερώς κάθε μορφή αλληλεγγύης και αντίστασης στο εσωτερικό του. Αυτό που κυρίως έκανε, και κάνει, είναι να τις διαστρέψει. Στα πλαίσιά του, δηλαδή, η αλληλεγγύη αναγνωρίζεται, αλλά μόνον ως «συνασπισμός ωφελιμιστικών συμφερόντων»∙ ενώ η αντίσταση, ως «εναντίωση σε ό,τι προσβάλλει το ίδιον (ατομικό ή συλλογικό) συμφέρον».

Οφείλουμε επομένως, αν θέλουμε να πάμε πιο μακριά, να ξεκαθαρίσουμε τι θέλουμε ως αλληλεγγύη και τι εννοούμε ως αντίσταση. Να ξεκαθαρίσουμε, ότι αλληλεγγύη δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι «ωφελιμιστικός συνασπισμός συμφερόντων» και γιατί η αντίσταση δεν πρέπει να εννοείται ως «εναντίωση σε ό,τι προσβάλλει το συμφέρον».