Προεκλογικά μηνύματα 7 | Mind the gap!

«Είναι απίστευτο με πόση ευκολία ένας λαός από τη στιγμή που γίνεται υποτελής, λησμονεί τόσο γρήγορα και τόσο ριζικά την προηγούμενη ανεξαρτησία του ώστε αδυνατεί να κινητοποιηθεί και να την επανακτήσει ∙ στην πραγματικότητα σπεύδουν όλοι τόσο αβίαστα να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, χωρίς να τους το υπαγορεύει κανείς, ώστε θα μπορούσε να λεχθεί ότι εκ πρώτης όψεως δεν έχασαν την ελευθερία τους αλλά κέρδισαν τη σκλαβιά τους. Ενδεχομένως να αληθεύει ότι καταρχάς υπηρετεί κανείς επειδή είναι υποχρεωμένος να το κάνει, διότι εξαναγκάζεται δια της βίας∙ όσοι όμως θα ακολουθήσουν, θα υπηρετούν χωρίς τύψεις και θα επιτελούν με την ελεύθερη βούληση τους αυτό που οι προκάτοχοι τους εξαναγκάστηκαν να κάνουν. Συμβαίνει λοιπόν άνθρωποι που γεννηθήκαν κάτω από ζυγό που μεγάλωσαν σε καθεστώς υποτέλειας να είναι ικανοποιημένοι να ζουν όπως γεννηθήκαν… θεωρώντας φυσική τους κατάσταση τις συνθήκες στις οποίες γεννήθηκαν.»

Φίλος του Μισέλ ντε Μονταίν, ο Ετιεν ντε λα Μποεσί [2] αναφέρεται στο μη αντιληπτό περιβάλλον. Aυτό που δημιουργεί την δυναμική του, είναι η αποσπασματικότητα των φανερώσεών σε συμπληρωματική αντίθεση με την συνέχεια της αφάνειας του. Το περιβάλλον της υποτέλειας, για όσο διάστημα μπορεί να διατηρεί τα χαρακτηριστικά του σταθερά, είναι αδύνατο να γίνει αντιληπτό από τον υποτελή ότι και να του λένε οι "άγριες φυλές". Συνήθως μάλιστα αυτός
τους εναντιώνεται και επιμένει στην στήριξη του υπάρχοντος, δράση που ο ίδιος ερμηνεύει ως μια "πολιτική καλλιέργεια" ως "θάρρος" και "υπευθυνότητα" ως "συμμετοχή".
Μπορεί βέβαια όταν τα πράγματα γίνουν αβάσταχτα να αρχίσει να ενδιαφέρεται για «την μετανάστευση προς τα έσω». Αυτό το σημειώνει, ως έναν «τρίτο δρόμο», εκτός αυτών της υποτέλειας και της εξέγερσης, κι ο «συγγραφέας» του Τζ.Μ. Κούτσι (που απανθίζει και τον ντε λα Μποεσί) στο Ημερολόγιο μιας κακής χρονιάς[3].  Γράφει «είναι ο δρόμος του αναχωρητισμού, της ηθελημένης αφάνειας, της μετανάστευσης προς τα έσω».

«Ακόμη και η αγάπη για την ελευθερία καταλήγει να μην φαίνεται τόσο φυσική» διαπίστωνε το 1549 ο ντε λα Μποεσί, έχοντας το πλεονέκτημα να ερμηνεύει μια εποχή που η γενεαλογία της υποτέλειας δεν είχε ακόμη τις σημερινές δαιδαλώδεις διακλαδώσεις.
Έβλεπε την απάθεια των λαών έναντι των κυβερνητών του ως αρχικά επίκτητη και κατόπιν κληροδοτημένη διαστροφή, σαν μια πεισματική «επιθυμία να κυβερνηθούν».

Παρακάτω, ο «συγγραφέας» περνώντας στο ζήτημα της δημοκρατίας σημειώνει πως το κύριο πρόβλημα του κράτους είναι το πρόβλημα της διαδοχής, με ποιο τρόπο δηλαδή να περάσει η εξουσία από τα χέρια των μεν στα χέρια των δε δίχως να υπάρξει ένοπλη πάλη, δηλαδή ένας βίαιος εμφύλιος πόλεμος.

Οι πρώτες λύσεις που δόθηκαν ήταν εντελώς αυθαίρετες.  Ήταν αυτή του πρωτότοκου γιου που διαδέχονταν στην εξουσία τον πατέρα. Λύση που έχει το σαφές πλεονέκτημα πως το παιδί αυτό είναι μοναδικό. Από την άλλη τίποτα δεν εξασφαλίζει την ικανότητά του να κυβερνήσει, τίποτα δεν εξασφαλίζει και την απόκτηση αυτού του γιου. Από πρακτική σκοπιά δεν έχει καμία σημασία πως γίνεται η διαχείριση της διαδοχής υπό την προϋπόθεση ότι δεν οδηγεί τη χώρα στον εμφύλιο.

Το σύστημα κατά το οποίο πολλοί, αν και τελικά μόνο δύο, υποψήφιοι παρουσιάζονται στον λαό και υπόκεινται στην κρίση της ψήφου είναι ένα από τα πολλά. Δεν είναι το σύστημα που μετράει αλλά η συναίνεση να υιοθετηθεί το σύστημα και να γίνουν αποδεκτά τα αποτελέσματα. Όπως στην εποχή των βασιλέων, θα ήταν αφελές να πιστεύει κάποιος πως ο γιος του βασιλιά θα ήταν κι ο καταλληλότερος να κυβερνήσει, το ίδιο αφελές είναι να πιστεύουμε πως ο δημοκρατικά εκλεγμένος κυβερνήτης είναι ο καταλληλότερος. Το εκλογικό σώμα θεωρεί ότι καθήκον του είναι να επιλέξει τον καλύτερο, στην πραγματικότητα το καθήκον του είναι πολύ απλούστερο: να δώσει το χρίσμα, δεν έχει σημασία σε ποιον.Η πραγματική δύναμη της καταμέτρησης των ψήφων κρύβεται πίσω από την φαινομενική «λαϊκή ετυμηγορία» και είναι ίδια με αυτή της διαδοχής του πρωτότοκου. Βρίσκεται στο γεγονός πως είναι αντικειμενική, ξεκάθαρη και πέραν πολιτικής αμφισβήτησης. 

Εξίσου αντικειμενικό ξεκάθαρο και αναμφισβήτητο θα ήταν το να ρίξεις κορώνα γράμματα, Δεν επιλέγουμε αυτούς που θα μας κυβερνήσουν ρίχνοντας κορώνα-γράμματα. Η πρακτική αυτή έχει συνδεθεί με την ευτελή δραστηριότητα του τζόγου, ποιος όμως θα τολμούσε να ισχυριστεί ότι ο κόσμος θα ήταν σε χειρότερη κατάσταση από την σημερινή ένα αυτοί που τον κυβερνούν σήμερα επιλέγονταν από καταβολής κόσμου με την μέθοδο του κορώνα – γράμματα;Τελειώνοντας την περί δημοκρατίας «σκληρή άποψη», ο συγγραφέας του Κουτσύ μας θυμίζει πως η δημοκρατία δεν επιτρέπει την πολιτική εκτός του δημοκρατικού συστήματος και από αυτήν την άποψη η δημοκρατία συμπεριφέρεται ως ολοκληρωτικό καθεστώς. Ανά πάσα στιγμή, λέει, οφείλουμε να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας πώς είναι να έρχεσαι αντιμέτωπος με το κράτος- με το δημοκρατικό ή το οποιοδήποτε- όπως αυτό εκπροσωπείται από έναν κρατικό υπάλληλο. Τότε ρώτησε τον εαυτό σου, ποιος υπηρετεί ποιον; Ποιος είναι ο υπηρέτης, ποιος ο αφέντης;

Συμφωνώντας θα συμπληρώσω πως το «δημοκρατικό δικαίωμα» ως διαδικασία στις ημέρες μας έχει επιπλέον βοηθητικές λειτουργίες εκτός αυτής της κατασκευής της συναίνεσης, της νομιμοποίησης και της αποδοχής της κρατικής ισχύος. Είναι μια διαδικασία που πριν από όλα ακονίζει τα στομωμένα προπαγανδιστικά όπλα του κράτους και σε πολλές περιπτώσεις τα ανανεώνει. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Είναι και μια διευρυμένη στατιστική που ερευνά το ποσοστό των υποτελών, αυτών που αναζητούν με πείσμα να κυβερνηθούν, αυτών που πιστεύουν πως επιλέγουν «τον κατάλληλο κυβερνήτη», αυτών όλων που θεωρούν πως επιλέγοντας κάποιο συγκεκριμένο υποψήφιο αποκτούν και ένα μερίδιο ευθύνης στην διακυβέρνηση (γεγονός που κολακεύει τον κάθε υποτελή) [4] .

Είναι μια διευρυμένη στατιστική μέσα στο ίδιο το στρατόπεδο των  "υπεύθυνων πολιτών" που βοηθά ώστε να βελτιώνονται τα μέσα της εξαπάτησης τους, το σερβίρισμα της κατίσχυσης οι πρακτικές του διαχωρισμού και όλη η σχετική ρητορεία περί της ανάγκης και του συμφέροντος.Το πείσμα των υποτελών να κυβερνηθούν, το δημοκρατικό κράτος οφείλει να το μετράει, και όσο οι όροι της υποτέλειας σκληραίνουν, τόσο ο "θαρραλέος δημοκράτης" καλείται συχνότερα να ανανεώσει την πίστη του στην κρατική νομιμότητα. Αυτό δεν αλλάζει το γεγονός της διαφθοράς ως κυρίαρχης πολιτικής κατάστασης στην οποία ο ψηφοφόρος όσο δεν την αντιλαμβάνεται όχι μόνο συμμετέχει με τη «θέλησή» του σε αυτήν αλλά είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να την στηρίξει και να την υπερασπιστεί.Να θυμηθούμε τον Φερδινάνδο Μπαρναμπύ, τουλάχιστον, έλεγε στο ταξίδι του μέσα στην νύχτα, οι σκλάβοι είχαν την αξιοπρέπεια να λυγίζουν κάτω από το μαστίγιο.

Κι όμως!

Πέραν όλων των παραπάνω: οι εκλογές εκτός από σπουδή στην ενεργή περιφρόνηση του υπάρχοντος, είναι και μια ευκαιρία για βεβήλωση, για τέχνη και ποίηση. [5]

Σημειώσεις

[1] Ο Standish Dyer Lawder (1936 – 2014) με το περίφημο Necrology, ένα μονοπλάνο από το σχόλασμα των εργαζομένων, στον κεντρικό σταθμό του μετρό της Νέας Υόρκης με  επιβλητική και πένθιμη υπόκρουση της τέταρτης συμφωνίας του Σιμπέλιους. Στους "τίτλους" που αποτελούν και το κυρίως μέρος του έργου καταλογίζει με φανταστικά ονόματα και ιδιότητες όσους πέρασαν.

[2] Πραγματεία περί εθελοδουλείας, Ετιέν ντε Λα Μποεσί. Ένας λαός σκλαβώνεται μόνος του, κόβει τον ίδιο του το λαιμό όταν, έχοντας επιλέξει ανάμεσα στο να είναι υποτελής και στο να είναι ελεύθερος, εγκαταλείπει τις ελευθερίες και μπαίνει στο ζυγό, συναινώντας στην ίδια του τη δυστυχία, ή μάλλον, προφανώς, καλωσορίζοντας την. Εάν κοστίζει κάτι στους ανθρώπους η ανάκτηση της ελευθερίας τους, δεν θα τονίσω την ανάγκη δράσης προς αυτή την κατεύθυνση, αν και δεν υπάρχει τίποτα που ένα ανθρώπινο ον θα μπορούσε να αγαπήσει περισσότερο από την αποκατάσταση του δικού του φυσικού δικαιώματος, να μεταμορφωθεί ο ίδιος από ένα κτήνος με κυρτή πλάτη σε άνθρωπο για να το πούμε έτσι. Δεν απαιτώ απ' αυτόν τέτοια τόλμη, αφήστε τον να προτιμά την αμφίβολη ασφάλεια της άθλιας ζωής όπως την επιθυμεί. Τι γίνεται τότε; Εάν προκειμένου να έχει την ελευθερία δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από το να την επιθυμεί, εάν μόνο μια απλή πράξη της θέλησης είναι αναγκαία, υπάρχει κανένα έθνος στον κόσμο που να θεωρεί πως μια απλή επιθυμία έχει τόσο υψηλό τίμημα προκειμένου να ανακτήσει δικαιώματα, τα οποία οφείλει να είναι έτοιμο να αποκαταστήσει με κόστος το ίδιο του το αίμα, δικαιώματα τέτοια που η απώλειά τους υποβιβάζει όλους τους τίμιους ανθρώπους σε σημείο να νιώθουν τη ζωή αφόρητη και τον ίδιο το θάνατο σαν σωτηρία;

[3]  Ημερολόγιο μιας κακής χρονιάς, μετ. Αθηνά Δημητριάδου ένας διάσημος συγγραφέας, στα εβδομήντα του, καλείται να συνεισφέρει σε έναν συλλογικό τόμο δοκιμίων με τίτλο "Σκληρές απόψεις". Θεωρεί ότι του δίνεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να εκθέσει τις απόψεις του για μια σειρά θεμάτων που απασχολούν τον ίδιο και τα οποία στην ουσία εκφράζουν τον προβληματισμό και την αβεβαιότητα των πολιτών στις σύγχρονες δημοκρατίες. Έτσι αναπτύσσει τις σκέψεις του για τον αναρχισμό και την τρομοκρατία, για την Αλ Κάιντα, για τη σχέση πολίτη και κράτους, για τον Μακιαβέλι, για την κρίση των πανεπιστημίων, για τη θεωρία της εξέλιξης, για την πορνογραφία, για τον Μπαχ, τον Τολστόι και τον Ντοστογιέβσκι αλλά και για τον Τόνι Μπλερ και τον Χάρολντ Πίντερ, καθώς και για άλλα πολλά.

[4] βλ. και Ο εξισωτισμός της ευθύνης

[5] ένα σύντομο βίντεο του Τάσου Λάγγη , της 5ης Ιουλίου 2015, και τίτλο LIFE FOREVER INVISIBLE

 

Σημειώνεται: Αυτή είναι μια ελάχιστη πράξη βεβήλωσης της εκλογικής διαδικασίας , κατά τη διάρκεια του διαβόητου ελληνικού Δημοψηφίσματος , στις 5 Ιούλη του 2015. Το Δημοψήφισμα είναι το ορόσημο της μετάβασης από την κρίση στην καταστροφή. Είμαστε ενάντια στις δύο όψεις του ίδιου του θανάτου, το οποίο αποτελείται από την άρνηση της ζωής. Η ζωή είναι η πηγή κάθε αξίας . Εάν έχει μείνει κάποια αξία προς επιλογή, κάτω από το βάρος ενός ψευδούς βιοπολιτικου διλήμματος, έχω επιλέξει να μην επιλέξω.