Εξουσία και Ευημερία | Κρίση 25

«Η σύγχρονη κοινωνία βρίσκεται σήμερα ενώπιον μιας τόσο βαθιάς κρίσης πίστης, που δεν μπορούμε να τη συγκρίνουμε παρά με τις βίαιες αναταραχές οι οποίες σημάδεψαν την εποχή των μεγάλων μεταναστεύσεων και της εγκαθίδρυσης τού Χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας. 

Η σημερινή κρίση έχει τις ρίζες της στην Αναγέννηση. Έχουμε φτάσει πια σε ένα τέτοιο σημείο απόγνωσης, που οπωσδήποτε κάτι νέο θα κάνει την εμφάνισή του.  Από όλες τις πλευρές, οι φιλόσοφοι και οι καλλιτέχνες αναζητούν μια συνολική λύση, η οποία θα μπορούσε να βάλει τέλος στα προβλήματα που ευθύνονται αληθινά γι’ αυτή την κρίση.  Διότι η κρίση αυτή αντανακλάται και στη χαοτική και αναποφάσιστη τέχνη τού καιρού μας. (...)

Για ποιο λόγο η ισχύς, η δύναμη, η εξουσία και η υλική ευημερία δεν φέρνουν στο σύγχρονο άνθρωπο ούτε την ευτυχία, ούτε την πνευματική ευημερία, ούτε και του ησυχάζουν τη συνείδηση; Μήπως πρόκειται για δυο πράγματα που δεν ταυτίστηκαν και δεν πρόκειται ποτέ να ταυτιστούν το ένα με τ’ άλλο;

Κατά τη γνώμη μου, το κακό ξεκίνησε από τη στιγμή που μετασχηματίστηκε το περιεχόμενο των ουσιωδών αντιλήψεων του ανθρώπου και όπου η εξουσία, αντί να σημαίνει το χάρισμα του παραγωγού και του δημιουργού –με μια λέξη: τη γονιμότητα–, άρχισε να σημαίνει την καταστροφική και επιθετική δύναμη, τη δύναμη του ενός να καταπιέζει τον άλλο. 

Από εκείνη τη στιγμή, «ευημερία» έπαψε να σημαίνει το ανώτατο στάδιο της κοινής λατρείας κι άρχισε να σημαίνει την εξουσία να ιδιοποιείται κανείς τα προϊόντα που φτιάχνουν οι δημιουργικοί άνθρωποι. Εκείνη τη στιγμή, το φως του ήλιου, η γονιμότητα των ζώων κι η βλάστηση των φυτών κρύφτηκαν σαν σε έκλειψη πίσω από τη λάμψη του χρυσού και των σπαθιών, σκεπάστηκαν από τη μεγαλοπρέπεια των αφεντάδων, κι ο σάκος του Ερμή γέμισε με χρυσά νομίσματα αντί για σπόρους σταριού.

Για όσο καιρό η ευημερία θα ταυτίζεται με την εξουσία του χρήματος, το ευ ζην θα παραμένει ένα άπιαστο όνειρο και μια ψευδαίσθηση για την ανθρωπότητα.(...) Είναι όμως δυνατό να ενωθεί το πνεύμα και η ύλη στις αντιλήψεις μας;»

Άσγκερ Γιόρν, Τα «Χρυσά Κέρατα» και ο Τροχός της Τύχης

Σημ. HS. Οι δυο πρώτες και δυο από τις τελευταίες παραγράφους μιας πολύ ενδιαφέρουσας λαογραφικής μελέτης, που έγραψε ο Γιόρν το 1949 και εκδόθηκε στην Κοπεγχάγη το 1957 με γαλλική μετάφραση των Matie van Domselaer και Michel Ragon. Σε αυτήν, ο σπουδαίος Δανός εξέταζε το πρόβλημα της ερμηνείας των σημάτων, των συμβόλων, των εμβλημάτων, την αλληγορία της μάσκας, τη σχέση μεταξύ παιχνιδιού, μαγείας και λατρείας, ποίησης, ύμνους και λειτουργίας, μύθου, δράματος και θρύλου, τη γέννηση του ζωδιακού κύκλου, τι συμβόλιζαν και πώς χρησιμοποιούνταν τα «Χρυσά Κέρατα», που βρέθηκαν στη Δανία το 1639, και πολλά άλλα, πάντα με την απροσδόκητη πολλές φορές ματιά του. Είχα μεταφράσει το μεγαλύτερο μέρος του πριν πολλά χρόνια, αλλά ξέμεινε στο συρτάρι μου. 

Φωτογραφία: το εξώφυλλο του βιβλίου με ζωγραφιά του Γιόρν.