dangerfew!!!: Εκπομπή #28 | Τέχνη, κοινωνία, πολιτική

06 Απριλίου 2016

Εκπομπή #28 | Τέχνη, κοινωνία, πολιτική

Τέχνη, κοινωνία, πολιτική.Τι κάνει ο καλλιτέχνης μέσα σ' ένα κόσμο που καίγεται.Ποια είναι η απόσταση ανάμεσα στην ερώτηση και την απάντηση; Για την πολυτιμότητα του παρόντος και γιατί αυτή δεν έχει καμμιά σχέση με την επιταγή "ζήσε το παρόν". Τέχνη και Τεχνική. Πώς να μη σκεφτόμαστε μηχανικά, πώς να μην είμαστε μηχανές, πώς να μη ζούμε σαν γρανάζια μηχανής: τρεις προσεγγίσεις -φιλοσοφία, τέχνη, πολιτική.

Three Thoughts/ Einsturzente Neubauden

Τετάρτη, 6 Απριλίου

ώρα 16.00 με 18.00

Ραδιόφουσκα

14 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...: Έκανα ένα σχόλιο και μου αφιερώσατε ολόκληρη εκπομπή. Οφείλω, λοιπόν, ένα ευχαριστώ και κάποιες διευκρινίσεις: το ερώτημά μου δεν αφορούσε τον καλλιτέχνη, αλλά εμάς. Σε ποιο βαθμό δηλαδή μας χρειάζονται ο καλλιτέχνης κι η κοινωνία -κι όταν λέω "μας", εννοώ τις συζητήσεις μας για την τέχνη. Και για να αλλάξω λίγο το ερώτημα, σε ποιο βαθμό είμαστε χρήσιμοι. Θα δώσω ένα παράδειγμα:
ακούγοντας την εκπομπή σας ένιωσα τόσο ζεστά και οικεία που, παίρνοντας ύστερα το λεωφορείο για το κέντρο -επιτρέψτε μου την παρέκβαση- κι ενώ καθόμουν στις πίσω θέσεις, άρχισα να γράφω ποιήματα. Είναι βέβαιο ότι είχα σαγηνευτεί στην ιδέα του ποιητή, αυτό όμως που είναι περίεργο, είναι ότι δεν συνάντησα καμιά δυσκολία: το πνεύμα μου ήταν πρόθυμο κι η σάρκα μου συναίνεσε με τα χίλια. Κι αν σας ρωτούσα γιατί κάνατε ακόμα μια συμβατική εκπομπή στο ραδιόφωνο -συμβατική σε εισαγωγικά, καθώς σαγηνεύσατε έναν ακροατή, κι αυτό δεν είναι λίγο- γιατί κάνατε λοιπόν ακόμα μια εκπομπή και δεν τινάξατε το σύμπαν στον αέρα, θα περίμενα ν' ακούσω ότι έχετε βρει άλλους τρόπους για να το κάνετε αυτό κι ότι, εν πάση περιπτώσει, δεν είναι και δικός σας ο σταθμός· στην χειρότερη, θα περίμενα να μου πείτε ότι δεν είσαστε καλλιτέχνες, ή ότι είσαστε αλλά δεν έχετε βρει ακόμη τον τρόπο για ν' αλλάξετε τη ζωή και τον κόσμο - πάντα δημιουργώντας. Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν ότι, μπροστά στις επιταγές του πνεύματος -κι ενώ κάνετε ραδιόφωνο- το σώμα σας δεν δυσαρεστείται αλλά ακολουθεί πρόθυμα, πειθήνια θα'λεγα - αθόρυβα και χωρίς φασαρίες. Και λογικά, από ένα σημείο και μετά, κάνοντας ραδιόφωνο, όλα θα γίνονται φυσικά. Με άνεση. Χωρίς διαμαρτυρίες.

Απ'αυτή την άποψη μπορούμε και συζητάμε για τον καλλιτέχνη, όμως αυτό δεν μας απαλλάσσει απ' την ευθύνη του ερωτήματος: σε τι συνίσταται η ηθική της ευχαρίστησής μας; υπηρετούμε μια άνεση και μια ολοκληρία, ναι, αλλά αυτή η υπηρεσία τι εξυπηρετεί;

Καταλαβαίνετε τι εννοώ - είμαστε καλά παιδιά: εσείς κάνετε ραδιόφωνο κι εγώ, όταν σας ακούω, γράφω ποιήματα. Αλλά αν δεν γίνει κανείς αχάριστος, αήθης και κακός, πώς θα μπορέσει να διαβάσει, ας πούμε, Ζαρατούστρα; για να μη μιλήσουμε, βέβαια, για τους Ψαλμούς του Δαυίδ... Κι όταν λέω να μπορέσουμε να διαβάσουμε, εννοώ να αναπτύξουμε με το ανάγνωσμα μια σχέση προσωπική, να το εντάξουμε στην προσωπική μας μυθολογία. Να πούμε ναι ρε φίλε, τώρα μιλάς στην καρδιά μας - δηλαδή, στο σώμα μας... Τώρα, επιτέλους, σε καταλαβαίνουμε, όπως δεν καταλάβαμε ποτέ κανέναν καλλιτέχνη!

Για να κλείσω λοιπόν: δεν πιστεύω στον καλλιτέχνη και στις συζητήσεις γι' αυτόν. Ή μάλλον πιστεύω, αλλά πρόκειται για μια πίστη που δεν με αφορά γιατί δεν αφορά το σώμα μου. Ή που το αφορά αλλά με τους όρους των άλλων - εκείνων που αδικούν το έργο του με τις εκτιμήσεις τους και τις αναλύσεις τους - ακριβώς γιατί μιλώντας, υπηρετούν μια χαρά που αντίκειται στις επιθυμίες του. Γιατί φαντάζομαι ότι ο καλλιτέχνης δεν είναι τίποτα άλλο από ένα πρόβλημα, τόσο πνευματικό όσο και σωματικό, που ζητάει τη λύση του.

Μπορούμε να βρούμε μια ασχολία, μια συζήτηση, έστω, που ν' αφορά το σώμα μας σ'όλο το καλό του και το κακό του; έτσι, φαντάζομαι, ότι δεν θα τον αδικήσουμε.

Και κάτι άλλο παιδιά: η αλήθεια δεν είναι ποτέ χρήσιμη - φέρνει εμπόδια στο σώμα. Κι όσον αφορά την ελευθερία, από τη μεριά μου, ξεχάστε το - υπάρχουν μόνο καθορισμοί.

Αυτά και στο επανιδείν.; Απριλίου 06, 2016 10:25 μ.μ.
panagiotis είπε...: Στην βάση της οπτικής του Ντεμπόρ νομίζω ότι βρίσκονται η αντίληψη του όλα είναι πολιτικά και κατ’ επέκταση μια χιλιαστική αντίληψη της επανάστασης, η οποία θα λύσει με μαγικό τρόπο όλες τις αντιφάσεις, αντιλήψεις που ήταν κυρίαρχες την δεκαετία του 70.
Σήμερα έχουμε περάσει σε μια νέα φάση όπου αυτό που κυριαρχεί είναι περισσότερο το όλα είναι κοινωνικά.
Αυτό θα μπορούσε να συνδεθεί και με το εύστοχο σχόλιο του Anonymous περί συζήτησης-μη συζήτησης για την τέχνη με το παρακάτω σχόλιο του Hirschhorn:

[…]The only social relationship I wanted to take responsibility for was the relationship between me, as an artist, and the inhabitants. The artwork didn’t create any social relationship in itself; the artwork was just the artwork – autonomous and open to developing activities. An active artwork requires that first the artist gives of himself. The visitors and inhabitants can decide whether or not to create a social relationship beyond the artwork. This is the important point.[…]

Όχι Άλλες Κολεκτίβες όπως λέει κι ο IZI.; Απριλίου 07, 2016 10:36 π.μ.
HollowSky είπε...: @ Ανώνυμε, σε ξαναευχαριστούμε! Το παλεύουμε όπως μπορούμε, αλλά η αλήθεια είναι ότι το μυστικό του πώς "να τινάξεις το σύμπαν στον αέρα" δεν το έχουμε. Εδώ δεν ξέρουμε καν το μυστικό πώς "να δημιουργήσεις το σύμπαν"! :-)

Θέλω να πω δυο λόγια πάνω στην τελευταία φράση σου: "Κι όσον αφορά την ελευθερία, από τη μεριά μου, ξεχάστε το - υπάρχουν μόνο καθορισμοί". Φυσικά υπάρχουν καθορισμοί, αλλά η ύπαρξη καθορισμών δεν αναιρεί την ελευθερία. Απεναντίας, ασκούν την ελευθερία. Βέβαια, σύμφωνα με μια ορισμένη φιλοσοφία, αληθινή ελευθερία δεν είναι το να επιλέξω απλώς πώς θ' αποκριθώ στους χ καθορισμούς, αλλά, "πριν" από αυτό, το να επιλέξω τα κριτήρια με τα οποία θα κάνω "μετά" αυτή την επιλογή. Όμως αυτή η ιδέα οδηγεί κατευθείαν σε αδιέξοδο, διότι θέτει ένα παλαβό όρο: σε τελική ανάλυση, ο όρος "να επιλέξω τα κριτήρια με τα οποία θα επιλέξω" συνεπάγεται επίσης το "να επιλέξω τα κριτήρια με τα οποία θα επιλέξω τα κριτήρια με τα οποία θα επιλέξω", κ.ο.κ., μέχρι τελικής πτώσεως λόγω ανεπανόρθωτου στραμπουλήγματος. Δεν λέω ότι η δική σου αξιωματική θέση στηρίζεται στη φιλοσοφία αυτή, ωστόσο δεν βλέπω μέσα από ποιου άλλου είδους σκεπτικό μπορεί να πει κανείς ότι "δεν υπάρχει ελευθερία, υπάρχουν μόνο καθορισμοί".

Θα υπάρξει κι άλλη εκπομπή για τον καλλιτέχνη.; Απριλίου 08, 2016 9:07 π.μ.
HollowSky είπε...: @ Παναγιώτη, συμφωνώ με την επισήμανσή σου για τον πολιτικό "χιλιασμό", αλλά θεωρώ ότι αντίστοιχο λάθος κάνει και η σημερινή ιδέα ότι "όλα είναι κοινωνικά". Κοινωνία δεν υπάρχει χωρίς πολιτικό μομέντουμ, δηλαδή χωρίς το να συσκέπτονται και ν' αποφασίζουν οι άνθρωποι, που συγκροτούν μια κοινωνία, πάνω στο πώς θα συνεχίσουν να συνυπάρχουν δεδομένων των χ ή ψ προβλημάτων που παρουσιάζονται ενώπιόν τους και θέτουν σε κίνδυνο την κοινωνική συνύπαρξή τους. Ίσως καλύτερο είναι να ειπωθεί, ότι το θέμα είναι να μην αυτονομείται το πολιτικό από το κοινωνικό.; Απριλίου 08, 2016 9:13 π.μ.
Ανώνυμος είπε...: Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.; Απριλίου 08, 2016 7:50 μ.μ.
Ανώνυμος είπε...: @ HollowSky, (ο Ανώνυμος είμαι) νομίζω ότι η ύπαρξη καθορισμών, όπως την εννοείς -το πώς θ'αποκριθεί κανείς στους χ καθορισμούς- δεν ασκεί την ελευθερία αλλά δημιουργεί μια ταυτότητα οιονεί ελεύθερη απ' τους καθορισμούς των άλλων. Ακόμα όμως κι αν κάτι τέτοιο είναι εφικτό, δεν παύουμε να αξιολογούμε τα πράγματα προκειμένου να επιλέξουμε - δηλαδή, να προκρίνουμε την καλή πλευρά των πραγμάτων έναντι της όποιας κακής.

Και για να μην παρεξηγηθώ σχετικά με την έννοια του καλού και κακού, δεν αναφέρομαι στην περίπτωση που γίνεται κάποιος κωλόπαιδο επειδή έτσι του κάπνισε, αλλά σ' εκείνη που αναδεικνύει κανείς την κακή πλευρά των πραγμάτων στο όνομα, αποκλειστικά, του καλού, που καταλήγει δηλαδή στο κακό από αναγκαιότητα, που οδηγείται εκεί, ψυχή τε και σώματι, από ακραία συνέπεια του καλού. Από αυτή την άποψη, το κακό είναι το όριο του καλού - δηλαδή εκείνο το σημείο πέρα απ'το οποίο δεν υπάρχει πλέον καλό. Σαν τα άκρα του σύμπαντος, πέρα απ'τα οποία δεν υπάρχει απολύτως τίποτα εκτός του δημιουργού: του καλού μας Θεού.

Τον διαχωρισμό αυτόν ανάμεσα σε καλό και κακό πιστεύω ότι την πληρώνει, ερήμην του πνεύματος, το σώμα. Που, τοποθετούμενο εξαρχής απέναντι απ' το είδωλο του κακού, απωθείται στην καρδιά των πραγμάτων. Αυτό που λέω είναι το εξής: όποιος προκρίνει την καλή πλευρά των πραγμάτων, πρέπει να την υποστηρίζει, σωματικά, ως τις ακρότατες συνέπειές της. Πρέπει να δίνει έναν κόσμο στον εαυτό του και στους άλλους γιατί το ζήτημα δεν είναι να δημιουργήσουμε, όπως είπες, αλλά το γεγονός ότι, θέλουμε δε θέλουμε, δημιουργούμε. Με τη μία επιλογή ή την άλλη.

Σ' όσους μιλούν με στόμφο -μ' αυτό το ενσώματο δέος- για το Καλό, εγώ απαντώ το εξής: η Ομορφιά είναι η έκβαση ενός πολέμου που δεν έχουμε πάρει χαμπάρι.

Φιλικά.; Απριλίου 08, 2016 8:03 μ.μ.
HollowSky είπε...: @ Φυσική Ιστορία, το ότι αξιολογούμε τα πράγματα, όπως δέχεσαι κι εσύ, δείχνει ακριβώς ότι διαθέτουμε ελευθερία! Η ίδια η χρήση ενεργητικών ρημάτων στη γλώσσα μας (όπως ενεργώ, αποφασίζω, επιλέγω, σκέφτομαι, κ.ά.) αυτό φανερώνει. Ειδάλλως, κάνοντας κάτι, θα λέγαμε "αποφάσισαν οι καθορισμοί να ...", όπως λέμε άλλωστε όποτε κάποιος άλλος αποφασίζει κάτι για εμάς.

Εάν κανείς υποστηρίζει με συνέπεια ότι "δεν υπάρχει ελευθερία, υπάρχουν μόνο καθορισμοί", τότε θα ώφειλε να πάψει εντελώς να χρησιμοποιεί τα ενεργητικά ρήματα που προανάφερα όταν σκέφτεται και μιλάει. Θα σου πρότεινα να το προσπαθήσεις για καμιά βδομάδα. Είμαι σίγουρος ότι τότε είναι που το σώμα σου θ' αρχίσει να παθαίνει απανωτές κράμπες! :-); Απριλίου 11, 2016 9:11 π.μ.
HollowSky είπε...: υ.γ. Θέλω μ' αυτά να πω ότι η σχέση σώματος-πνεύματος/λόγου είναι εντελώς στενή, όχι όμως με την έννοια ότι π.χ. το πνεύμα "καταπιέζει" το σώμα. Σε ό,τι αφορά το στόμφο, ναι, είτε μιλά κανείς με στόμφο για το Καλό, είτε για το Κακό, είναι σίγουρο ότι κάτι πολύ ριζικό δεν έχει πάρει χαμπάρι. Το πρόβλημα εδώ δεν βρίσκεται στο "Καλό-Κακό", αλλά στο στόμφο.; Απριλίου 11, 2016 10:47 π.μ.
Esra είπε...: Ας μη βεβηλώνουμε την ίδια τη φύση με τετριμμένες, κατά τα άλλα, εμμονές...
Ας ασχοληθούμε με την Ποίηση (που σήμερα την έχουν ξεφτιλίσει ολοσχερώς) μέσα από έναν Ψαλμό που απο-ιδεολογικοποιεί τις δικαιολογίες των φτηνών εξουσιών του κόσμου τούτου και θεραπεύει όσους συμπονούν τα "καθορισμένα" χάνοντας χρόνο...

57

2 ΕΙ ΑΛΗΘΩΣ ἄρα δικαιοσύνην λαλεῖτε; εὐθείας κρίνετε οἱ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων; 3 καὶ γὰρ ἐν καρδίᾳ ἀνομίαν ἐργάζεσθε ἐν τῇ γῇ, ἀδικίαν αἱ χεῖρες ὑμῶν συμπλέκουσιν. 4 ἀπηλλοτριώθησαν οἱ ἁμαρτωλοὶ ἀπὸ μήτρας, ἐπλανήθησαν ἀπὸ γαστρός, ἐλάλησαν ψευδῆ. 5 θυμὸς αὐτοῖς κατὰ τὴν ὁμοίωσιν τοῦ ὄφεως, ὡσεὶ ἀσπίδος κωφῆς καὶ βυούσης τὰ ὦτα αὐτῆς, 6 ἥτις οὐκ εἰσακούσεται φωνῆς ἐπᾳδόντων, φαρμάκου τε φαρμακευομένου παρὰ σοφοῦ. 7 ὁ Θεὸς συντρίψει τοὺς ὀδόντας αὐτῶν ἐν τῷ στόματι αὐτῶν, τὰς μύλας τῶν λεόντων συνέθλασεν ὁ Κύριος· 8 ἐξουδενωθήσονται ὡσεὶ ὕδωρ διαπορευόμενον· ἐκτενεῖ τὸ τόξον αὐτοῦ ἕως οὗ ἀσθενήσουσιν. 9 ὡσεὶ κηρὸς τακεὶς ἀνταναιρεθήσονται· ἔπεσε πῦρ ἐπ᾿ αὐτούς, καὶ οὐκ εἶδον τὸν ἥλιον. 10 πρὸ τοῦ συνιέναι τὰς ἀκάνθας αὐτῶν τὴν ράμνον, ὡσεὶ ζῶντας, ὡσεὶ ἐν ὀργῇ καταπίεται αὐτούς. 11 εὐφρανθήσεται δίκαιος, ὅταν ἴδῃ ἐκδίκησιν· τὰς χεῖρας αὐτοῦ νίψεται ἐν τῷ αἵματι τοῦ ἁμαρτωλοῦ. 12 καὶ ἐρεῖ ἄνθρωπος· εἰ ἄρα ἐστὶ καρπὸς τῷ δικαίῳ, ἄρα ἐστὶν ὁ Θεὸς κρίνων αὐτοὺς ἐν τῇ γῇ.; Απριλίου 12, 2016 10:34 π.μ.
Ανώνυμος είπε...: @ HollowSky, είμαστε αναγκασμένοι να μιλάμε στην ενεργητική. Η δυνατότητα επιλογής δεν αναιρεί την ανάγκη, ίσα ίσα που την τονίζει. Αν λυνόταν το πρόβλημα της παγκόσμιας πείνας, νομίζεις ότι θα 'μασταν ελεύθεροι να καθόμαστε; το καθισιό είναι ποιότητα υπεράνθρωπη. Αν η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη, το καθισιό τον κατασπαράζει. Αυτή η επιδοκιμασία, που φτάνει ως το σώμα, σχετικά με την ελευθερία, είναι η άλλη όψη του τρόμου. είναι νομίζω ενδεικτικό το ότι αγωνιζόμαστε για δημόσιους χώρους κι όχι για δημόσιο βίο. Πράσινο, παιδικές χαρές, τραγούδια - και ξύλο: μίσος για το σώμα.; Απριλίου 12, 2016 1:06 μ.μ.
HollowSky είπε...: @ Φυσική ιστορία, δεν βλέπω γιατί "είμαστε αναγκασμένοι να μιλάμε στην ενεργητική", ενώ διαθέτουμε και παθητική λ.χ. φωνή. Απεναντίας, στο ότι έχουμε παθητική αλλά και ενεργητική φωνή, βλέπω ένα εκφραστικό πλούτο -και όχι κάποιον εξαναγκασμό: από τι ή ποιον άλλωστε-, που φανερώνει ακόμα περισσότερο το ότι δεν υπάρχουν μόνο καθορισμοί στη ζωή μας.

Το παράδειγμα που φέρνεις με το καθισιό είναι ωραίο, αλλά δείχνει ακριβώς το σκεπτικό λάθος εξαιτίας του οποίου οδηγείσαι στο "δεν υπάρχει ελευθερία, υπάρχουν μόνο καθορισμοί". Ασφαλώς, εάν ορίσουμε σαν ελευθερία το να βρισκόμαστε σε μια κατάσταση (π.χ. το αιώνιο καθισιό, ή ανάποδα την ατέρμονη δράση), ή να έχουμε μια ιδιότητα (να κινούμαστε τηλεπαθητικά στο χωρόχρονο, να μεταμορφωνόμαστε κατά βούληση σε αετούς, κ.ο.κ.), που είναι από την ίδια μας τη φύση αδύνατα, τότε το συμπέρασμα θα είναι "αφού αυτό είναι αδύνατον, άρα δεν υπάρχει ελευθερία"! Ελπίζω ότι καταλαβαίνεις πως πρόκειται για στημένο συμπέρασμα και κλασική σοφιστεία.

Εδώ και τελειώνω διότι, συγγνώμη μεν αλλά βαριέμαι τα σοφίσματα.; Απριλίου 12, 2016 2:43 μ.μ.
Ανώνυμος είπε...: @ HollowSky επίτρεψέ μου και το λήγω εδώ: όταν ακούω για ελευθερία, τραβάω το πιστόλι μου. Δεν είναι η χειρονομία μου φασιστική - η αλήθεια κι η άγνοια είναι. Φιλικά.; Απριλίου 12, 2016 4:38 μ.μ.
HollowSky είπε...: @ Φυσική ιστορία, για δες: εγώ πάλι, όταν ακούω για πιστόλι, τραβάω την ελευθερία μου! :-) Φιλικά, εννοείται. Και με νέες συμφωνίες κι ωραίες αντιπαραθέσεις!; Απριλίου 13, 2016 1:47 μ.μ.
izi είπε...: Η ελευθερία δεν καθορίζεται, οι καθορισμοί μπορούν να βοηθήσουν σε μια σκιαγράφηση της, συνήθως όμως καμουφλάρουν την έλλειψή της.
Οι καθορισμοί και οι ερμηνείες γίνονται και ευκολίες ώστε να παρατήσουμε τα ζητήματα που θίγει η ιδέα της ελευθερίας* στους ειδικούς ανίδεους. Λάθος. Η ελευθερία υπάρχει και γίνεται να μας συναντήσει σε πολύτιμες στιγμές. Οι στιγμές αυτές είναι χειροπιαστές, έχουν σώμα. Να μην εγκαταλείπουμε το όραμα της περιπλάνησης μας.
"Η ελευθερία είναι η γνώση πως η ελευθερία κινδυνεύει", η ελευθερία χάνεται όταν αγνοήσουμε το τυχαίο, και μαζί το αναπόφευκτο τέλος των πραγμάτων. Η εμπειρία της ελευθερίας είναι καθοριστική και όχι ο καθορισμός της ελευθερίας. Υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους το βασικό συστατικό της ελευθερίας. Αυτό είναι μάλιστα που τους κάνει και ανθρώπους. Ο απαρχαιωμένος άνθρωπος είναι ο άνθρωπος που έχει εγκαταλείψει την πίστη στην μοναδικότητά/ελευθερία του και αντιδρά πια μόνον σε εντολές και "ερεθίσματα".

*δηλαδή, φιλικά πάντα, η ριζική αλλαγή "του κόσμου του πολίτη" σε ανθρώπινη κοινωνία
:-); Απριλίου 14, 2016 4:12 μ.μ.

Δημοσίευση σχολίου

dangerfew!!!

Σελίδες

06 Απριλίου 2016

Εκπομπή #28 | Τέχνη, κοινωνία, πολιτική

14 σχόλια:

Ετικέτες