«Δες τώρα μόνος Σου, ποιός είχε δίκιο: Εσύ ή εκείνος που σε ρωτούσε τότε [στην έρημο]; Θυμήσου το πρώτο ερώτημα.
Αν και δεν σ’ το λέω κατά λέξη, μα το νόημά του ήταν τούτο:
“Θέλεις να πας στον κόσμο και πηγαίνεις μ’ αδειανά χέρια, με κάποια υπόσχεση ελευθερίας που οι άνθρωποι με την ηλιθιότητά τους και με την έμφυτή τους διαφθορά δεν μπορούν ούτε καν να την κατανοήσουν, που τη φοβούνται και τη σκιάζονται γιατί τίποτα και ποτέ δεν υπήρξε για τον άνθρωπο και την ανθρώπινη κοινωνία πιο αφόρητο από την ελευθερία! Εσύ βλέπεις αυτές τις πέτρες μέσα σε τούτη τη γυμνή πυραχτωμένη έρημο; Κάνε τες ψωμιά και η ανθρωπότητα θα τρέξει από πίσω Σου σαν κοπάδι, γεμάτη ευγνωμοσύνη και υπακοή, αν και πάντα θα τρέμει από φόβο πως θα μπορούσε ν’ αποτραβήξεις το χέρι Σου και να πάψεις να τής δίνεις τα ψωμιά Σου”.
Μα Συ δε θέλησες να στερήσεις απ’ τον άνθρωπο την ελευθερία κι απόρριψες την προσφορά γιατί σκέφτηκες: “Τι ελευθερία θα ’ναι αυτή όταν η υπακοή θα εξαγοραστεί με ψωμιά;” Πρόβαλες την αντίρρηση πως ο άνθρωπος “ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται”, μα το ξέρεις πως εν ονόματι αυτού του ίδιου του γήινου άρτου θα ξεσηκωθεί εναντίον Σου το πνεύμα της γης, θα Σε πολεμήσει και θα Σε νικήσει κι όλοι θα το ακολουθήσουν φωνάζοντας: “Κανείς δε μοιάζει μ’ αυτό το θηρίο που μάς έδωσε τη φωτιά τ’ ουρανού!”.
Το ξέρεις πως θα περάσουν αιώνες κι αιώνες, και η ανθρωπότητα θα διακηρύξει με το στόμα της Σοφίας και της Επιστήμης πως έγκλημα δεν υπάρχει, και πως συνεπώς δεν υπάρχει αμαρτία και πως υπάρχουν μονάχα πεινασμένοι: “Χόρτασέ τους και τότε μονάχα να τούς ζητάς αρετή!”. Να τι θα γράψουν στη σημαία που θα σηκώσουν εναντίον Σου και που μ’ αυτήν θα γκρεμίσουν το ναό Σου.(...)
Ω, ποτέ, ποτέ δεν θα χορτάσουν χωρίς εμάς. Καμιά επιστήμη δε θα τους δώσει ψωμί όσο θα μένουν ελεύθεροι∙ μα στο τέλος θα ’ρθουν να καταθέσουν την ελευθερία τους στα πόδια μας και θα μας πουν: “Κάντε μας σκλάβους, μα χορτάστε μας”. (...)
Αν αποδεχόσουν τους “άρτους”, τότε θ’ απαντούσες στη συμπαντική και προαιώνια ανθρώπινη λαχτάρα τόσο του ατόμου όσο και τού συνόλου, δηλαδή στο: “Ποιόν θα προσκυνήσω;”. Γιατί δεν υπάρχει πιο ακατάπαυστη και πιο βασανιστική φροντίδα για τον άνθρωπο, όταν μένει ελεύθερος, παρά πώς να βρει όσο γίνεται γρηγορότερα κάποιον να προσκυνάει. Γι’ αυτή τη γενική λατρεία εξολοθρεύουν ο ένας τον άλλον με το σπαθί. (...)
Υπάρχουν τρεις δυνάμεις στον κόσμο που θα μπορούσαν να νικήσουν και να υποτάξουν για πάντα τη συνείδηση αυτών των αδύναμων στασιαστών, κι αυτό για τη δική τους ευτυχία.
Αυτές οι δυνάμεις είναι: το θαύμα, το μυστήριο και το κύρος.
Εσύ απόρριψες και το ’να, και το άλλο, και το τρίτο∙ κι έδωσες μονάχος σου τα παράδειγμα για να κάνουν όλοι το ίδιο.(...)
Αυτές οι δυνάμεις είναι: το θαύμα, το μυστήριο και το κύρος.
Εσύ απόρριψες και το ’να, και το άλλο, και το τρίτο∙ κι έδωσες μονάχος σου τα παράδειγμα για να κάνουν όλοι το ίδιο.(...)
Αυτό κάναμε λοιπόν. Διορθώσαμε το έργο Σου και το θεμελιώσαμε στο θαύμα, στο μυστήριο και στο κύρος. Και οι άνθρωποι χάρηκαν που τους οδήγησαν και πάλι σαν αγέλη και που πέταξαν επιτέλους απ’ τις καρδιές τους το τόσο τρομερό δώρο τής ελευθερίας, που τους έφερνε βάσανα».
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Αδελφοί Καραμάζοφ (1879-1880)
μετάφραση Άρης Αλεξάνδρου
17 σχόλια:
Αριστούργημα!
Φίλοι happyfew, βλέπω με χαρά ότι έχετε εντείνει την δράση σας.
Όσοι δεν πνίγονται μέσα στις ιδεολογικές σούπες των καιρών,της κυρίαρχης έκπτωσης και της καταρρέουσας σύγχρονης σκέψης, σας έχουν ανάγκη περισσότερο από όσο φαντάζεστε. Τα κείμενα, οι επισημάνσεις και οι υπενθυμίσεις σας σας είναι επίκαιρες και καυστικές με τρόπο που σπάνια πια συναντάμε στα επικοινωνιακά κανάλια.
Γιατί όπως είπε και ο σκύλος:Η κοινή λογική δεν είναι και τόσο κοινή
Πολύ θερμά σ' ευχαριστούμε αγαπητή Αδριανα!
Χρειάζεται ν' αντιστεκόμαστε στη "σοφία" των καιρών - που μετράει τα πράγματα με το δευτερόλεπτο - για να μπορούμε ν' ακούμε τη μουσική του χρόνου.
Δες αν θέλεις και εδώ:
http://pyravlosypogeiwn.blogspot.com/2011/11/blog-post_08.html
Διορθώσαμε το έργο Σου και το θεμελιώσαμε στο θαύμα, στο μυστήριο και στο κύρος
μην το παρανοείς, όμως, αυτό. γιατί άλλο τα θαύματα κατά την δράση του χριστού (παράλυτοι και τυφλοί γιατρεύονται, νεκροί ανασταίνονται, άρτοι πολλαπλασιάζονται κλπ) τα οποία έγιναν ως αποτέλεσμα της πίστης των αιτούντων και ήταν συμπληρωματικά. και άλλο το θαύμα της ανάστασης του ίδιου του χριστού, που είναι φυσικά κατεξοχήν θαύμα και που δίχως αυτό η χριστιανική πίστη είναι άκυρη.
δηλαδή θαύμα από θαύμα διαφέρει. το μεν αντικρούεται, το άλλο είναι αδιανόητο να μην υφίσταται/να μη γίνεται αποδεκτό. με τα αντίστοιχα "πορίσματα" για την επιχειρηματολογία σου
Προσκυνώ ότι έχει σχέση με αυτόν τον αληθινό προφήτη, και επικροτώ τα συμεράσματά σας ως αυθεντικη ερμηνεία του..τους χαιρετισμούς μου
Γιάννη,
ενδιαφέρον έχει να δούμε πού βρίσκεται η (κρίσιμη) διαφορά ανάμεσα στο θαύμα που του ζητήθηκε στην έρημο - να κάνει τις πέτρες ψωμιά - και αρνήθηκε, και το θαύμα που ευχαρίστως έκανε όταν πολλαπλασίασε τους άρτους για να τραφούν κάπου 10000 άνθρωποι.
Eriugena,
χαιρετισμούς κι από εμάς!
Hollowsky,
Κρίσιμη διαφορά υπάρχει στις εξής περιπτώσεις: α) όπου είτε ζητείται θαύμα λόγω πίστης ή ενδιαφέροντος για «μυστήρια» β) όπου το θαύμα συνοδεύει ή δεν συνοδεύει κάποιο κήρυγμα.
Κάνω λόγο για την απώθηση των θαυμάτων φέρνοντας ως χαρακτηριστικό και θεμελιώδες την Ανάσταση, δίχως την οποία κανένα κύρος δε θα είχε ο Χριστιανισμός, γιατί υπάρχει η τάση να παρουσιάζεται η θρησκεία ως κάτι λίγο πολύ λογικό, με απλώς βαθύτερο νόημα, δίχως καμμία υπερφυσική διάσταση ή με μια υπερφυσική διάσταση η οποία, εντάξει, δεν έχει και τόσο μεγάλο νόημα. Ως («μεταμοντέρνα») τακτική, βέβαια, μπορεί να ερμηνευθεί ως ανάγκη να αμυνθεί η θρησκεία έναντι της αρνητικής προδιάθεσης προς τις θρησκείες στη Δύση, ως «ανορθολογικές», έπειτα από την εποχή του Διαφωτισμού και του 19ου αι.. Γι’ αυτό πρέπει να παραμερίσει το «υπερφυσικό» στοιχείο, ώστε να μην είναι αντικείμενο χλεύης η γεμάτη θαύματα θρησκεία. Στην Ελλάδα υπήρξε ο Ρωμανίδης με την άποψή του ότι ο Χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία αλλά ψυχοθεραπεία. Για έξω το παράδειγμα του Ζιράρ, που «εκλογικεύει» τη θρησκεία είναι χαρακτηριστικό, με την δική του εκδοχή του Θεού να μην μπορεί να επιβάλει τη θέλησή του στους ανθρώπους, χωρίς να πάψει να είναι ο εαυτός του, έτσι ώστε ξαφνικά η παρουσία του και η επίδρασή του στα ανθρώπινα να είναι ανύπαρκτη και να αναβάλλεται μέχρι τον ερχομό του ως «νοικοκύρη» (Β’ Παρουσία), όπως γράφει ο ίδιος – όπου τότε θα κάνει ό,τι θέλει, βεβαίως. Ίσως πλάτειασα, αλλά ο παραμερισμός των θαυμάτων ενόσω γίνεται δεκτή Ανάσταση ως το θεμέλιο μιας θρησκείας, είναι αποτέλεσμα της παραπάνω συλλογιστικής (και μεταμοντέρνου τρόπου άμυνας), παρ’ όλες τις ενστάσεις για το πώς και πότε επιτελούνται τα επιμέρους θαύματα.
Γιάννη,
εννοείς ότι ο Ντοστογιέφκσι παραμερίζει το θαύμα [προφανώς και το μυστήριο] από τη χριστιανική θρησκεία;
Hollowsky,
όχι. αλλά ότι μπορεί πολύ εύκολα οι ιδέες του ντοστογιέφσκυ, με αυτόν ως αφετηρία ή και χωρίς αυτόν, να παρανοηθούν/παρερμηνευθούν έτσι ώστε να παραμεριστεί το θαύμα και το μυστήριο, στα σημερινά πλαίσια που περιέγραψα στο προηγούμενο σχόλιο.
Γιάννη,
ναι, μπορεί να παρερμηνευθεί. "Πολύ εύκολα"; Χμμ, δεν το νομίζω. Γιατί για να το κάνει, θα πρέπει κανείς να "διαγράψει" κάτι που γδέρνει τα μάτια: το σε ποιον απευθύνει αυτά τα λόγια ο ιεροεξεταστής - όλο αυτό είναι σε β' πρόσωπο και όλοι ξέρουν πάνω-κάτω τις διηγήσεις για τα έργα αυτού του άλλου προσώπου - και το όλο σκεπτικό του (ιεροεξεταστή).
Hollowsky,
το εύκολο της παρερμηνείας το έδειξα με δύο παραδείγματα όχι ασήμαντα. Στο απόσπασμα αυτό ο ντοστογιέφσκυ δεν κάνει, ούτε χρειαζόταν να κάνει, ανάλυση των θεμελίων του Χριστιανισμού. Είναι προφανές.
Γιάννη,
σύμφωνοι ... αν και πολύ θα ήθελα να βρω κάποιον, που πράγματι να παρερμήνευσε προς την κατεύθυνση που λες το χωρίο του μεγάλου ιεροεξεταστή.
Hollowsky,
και μόνο τη συσχέτιση του αποσπάσματος με την τεχνολογία και τα "θαύματά" της, και την συνεπακόλουθη "εκκοσμίκευση" της κριτικής του ντοστογιέφσκυ να σκεφτείς, δεν χρειάζεται να ψάξεις και πολύ μακριά.
Γιάννη,
δεν το κατάλαβα αυτό. Πώς δηλαδή "εκκοσμικεύεται" η κριτική του Ντοστογιέφσκι μέσα από το συσχετισμό του χωρίου με τον τεχνολογικό μεσσιανισμό και τα "θαύματά" του;
Hollowsky
ἄσε νὰ σὲ ρωτήσω ἐγώ: Πῶς μπορεῖ ἡ κριτικὴ τοῦ συγγραφέα στὸν Καθολικισμὸ νὰ μετατρέπεται σὲ κριτικὴ πρὸς τὴν τεχνολογία καὶ τὰ "θαύματά" της;
Γιάννη,
αυτό που ρωτάς είναι μάλλον εύκολο ν' απαντηθεί.
Πρώτον, δεν μετατρέπεται σε "κριτική στην τεχνολογία" αλλά, όπως έγραψα, στον τεχνολογικό μεσσιανισμό, τον ιεροεξεταστικό ρασιοναλισμό, κ.τλ.
Δεύτερον: "Το ξέρεις πως θα περάσουν αιώνες κι αιώνες, και η ανθρωπότητα θα διακηρύξει με το στόμα της Σοφίας και της Επιστήμης πως έγκλημα δεν υπάρχει, και πως συνεπώς δεν υπάρχει αμαρτία και πως υπάρχουν μονάχα πεινασμένοι: “Χόρτασέ τους και τότε μονάχα να τούς ζητάς αρετή!”. Να τι θα γράψουν στη σημαία που θα σηκώσουν εναντίον Σου και που μ’ αυτήν θα γκρεμίσουν το ναό Σου"... κι εμείς, θα τους ικανοποιήσουμε στο έπακρο προσδίδοντας (κάτι που δεν κάνει η επιστήμη καθεαυτή=) τη διάσταση του θαύματος στο χορτασμό.
Σειρά μου να ρωτήσω: Γιατί δεν θεωρείς πως ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι εκκοσμικεύει ήδη (=χωρίς τη δική μου, ατυχή κατ' εσένα, παρεμβολή) το χριστιανισμό, όταν βάζει τον ιεροεξεταστή να λέει πως ο Χριστός απέρριψε το θαύμα και το μυστήριο;
Δημοσίευση σχολίου