(...) Η αρχική υπόθεση που καθιστά τους προσωκρατικούς, θεωρητικούς της
Φουκουσίμα κάνει τη λέξη να μιλά για την εικόνα επισυνάπτοντας σε αυτήν
άλλες, κατά πολύ προγενέστερες εικόνες. Δεν χρειάζεται η χαϊντεγγεριανή
ετυμηγορία, ότι μέσα στην εναρκτήρια σκέψη υπάρχει ήδη εξασθενημένη η
μεταγενέστερη σκέψη [1],
για να υποθέσουμε ότι οι προσωκρατικές κοσμολογίες έθεσαν ένα διάσπαρτο
θεμέλιο για την ανάπτυξη της τεχνικής. Πολύ περισσότερο, το
προσωκρατικό βλέμμα έχει ήδη απολύτως τεχνικοποιήσει το πράγμα -φύση,
δια μέσου της συγκρότησης των κοσμολογικών κατασκευών του. Από αυτή την
παρατήρηση αντλεί τη νομιμότητά της η υπόθεση ότι η θεωρητική πατρότητα
της Φουκουσίμα αποδίδεται στους ξυπόλητους πλάνητες και ελεύθερα
σκεπτόμενους προσωκρατικούς Έλληνες. Με αυτή την έννοια, η τεχνοφύση
(technonature), δεν είναι μια διάδοχη εννόηση της φύσης μετά την
καπιταλιστική «φύση» [2].
Η «τεχνοφύση» δεν περιγράφει την συνθήκη της global
μετανεωτερικότητας. Πρόκειται για την βιωμένη κατασκευή ενός αρχαϊκού
(δηλ. του προσωκρατικού) βλέμματος, στην οποία παντοιοτρόπως
επιστρέφουμε. Άρα, στην ιστορική σειρά όπου την φύση πράγμα («στην οποία
εμπλέκεται κανείς κατά την πράξη του βίου») διαδέχεται η
φύση-αντικείμενο («αυτό που βρίσκεται απέναντι και αντιτίθεται ως κάτι
που πρέπει να το υπερβούμε»[3])
συμπληρώνεται κυκλικά με την «τεχνοφύση», η οποία είναι ένα είδος
επιστροφής στην εμπράγματη φύση, ως οντότητα που ήδη εξ αρχής εμπεριέχει
τον τεχνολογικό της επικαθορισμό. Σε αυτή την αναδρομική πρόσληψη
είναι ενσωματωμένη η εμπειρία του αποχωρισμού και της συμφιλίωσης του
τεχνικού με το «φυσικό», με την βεβαιότητα ότι ήδη μέσα στην φύση δεν
μπορούμε να ανακαλύψουμε, να βιώσουμε, να απολαύσουμε και να υποστούμε
τίποτε άλλο πέρα από την ίδια την τεχνικοποίησή της.(...)
Δείτε ολόκληρο το κείμενο εδώ.
[1]“The Question Concerning Technology” p.22
[2]
Γίνεται αναφορά στην έννοια της τεχνοφύσης (“technonature”) του
Escobar, με μια κριτική προσέγγιση στην ιστορικότητα που αποδίδεται στην
έννοια από τον εμπνευστή της. Εδώ υποστηρίζεται ότι η τεχνοφύση, δηλαδή
η κατασκευασμένη φύση, δεν είναι η διάδοχη ιστορικά συνθήκη εννόησης
της φύσης μετά την «καπιταλιστική φύση». Αντιθέτως η κατασκευασμένη φύση
είναι σύμφυτη και τόσο παλιά όσο το κατασκευαστικό «βλέμμα», όπως αυτό
της προσωκρατικής κοσμολογίας, που τεχνικοποιεί την φύση πολύ πριν από
την καθεαυτό τεχνικοποίησή της.
[3] Gadamer, ο.π., σ. 247
1 σχόλιο:
Izi,
Πολύ ενδιαφέρουσα η έκθεση, αφετηρία για αναζήτηση και προβληματισμούς.
Αρκετές σκέψεις και ευρήματα με αφορμή την έκθεση ταυτίζονται εν γένει με το σκεπτικό της εγκατάστασης.
Σύμφωνα με κάποιους σύγχρονους γλωσσολόγους η παρατήρηση του Olof Gigon για την παράδοση δεν περιορίζεται μόνο στην συγκεκριμένη μεταφορά αλλά επεκτείνεται σε κάποιες βασικές μεταφορές, λαϊκές θεωρίες, που προϋπήρχαν των Προσωκρατικών:
Την λαϊκή θεωρία της καταληπτότητας του κόσμου. (ο κόσμος έχει συστηματικό νόημα και μπορούμε να το γνωρίσουμε)
Την λαϊκή θεωρία των γενικών ειδών (κάθε ξεχωριστό πράγμα ανήκει σε κάποιο είδος)
Την λαϊκή θεωρία των ουσιών (κάθε πράγμα έχει μια ουσία ή φύση που καθορίζει αυτό που είναι και την συμπεριφορά του)
Την λαϊκή θεωρία της περιλαμβάνουσας-τα-πάντα (all-inclusive) κατηγορίας. (μια κατηγορία όλων των υπαρχόντων πραγμάτων).
Με βάση την τελευταία θεωρία για τον Θαλή η ουσία του όντος είναι το νερό, για τον Αναξιμένη ο αέρας, και για τον Ηράκλειτο το πρότυπο αλλαγής (κάθε πράγμα έχει ένα πρότυπο με βάση το οποίο αλλάζει) «ο κόσμος καίγεται», η αλλαγή δεν είναι η μεμονωμένη εκδήλωση κάποιας ουσίας αλλά η ίδια η ουσία.
Πιστεύω ότι δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς ότι οι προσωκρατικοί «έθεσαν ένα διάσπαρτο θεμέλιο για την ανάπτυξη της τεχνικής» με την έννοια ότι οι ως άνω λαϊκές θεωρίες που διατυπώθηκαν ρητά για πρώτη φορά απ’ αυτούς βρίσκονται στην βάση και της σημερινής κοσμοαντίληψης και επιστημολογίας. Πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι οι προσωκρατικοί δεν έθεσαν τα οντολογικά ζητήματα στο βάθος που τα έθεσαν οι μεταγενέστεροί τους και επομένως να τους αποδοθεί ο σύγχρονος τεχνολογικός μεσσιανισμός.
Για να ολοκληρωθεί η εικόνα όμως πιστεύω ότι θα πρέπει επιπλέον να αναγνωρίσουμε ότι η λαϊκή θεωρία της περιλαμβάνουσας-τα-πάντα (all-inclusive) κατηγορίας, που πρώτοι οι προσωκρατικοί διατύπωσαν, βρίσκεται στην βάση και κάθε σύγχρονης θεολογίας (και φονταμενταλισμού) κάνοντας, όπως πολύ σωστά λέει ο Ελλύλ, «το Ερώτημα Της Αλήθειας να καταστεί βεβαιότητα και τον αντίπαλο ενσάρκωση του κακού» ( όπως αναφέρεται στο καταπληκτικό βίντεο που φτιάξατε, «αν με ρωτήσεις ποια είναι η αλήθεια δεν ξέρω να σου απαντήσω, αν δεν με ρωτήσεις ξέρω πάρα πολύ καλά).
Τέλος, πιστεύω ότι για να απαντήσουμε στα ζητήματα της σύγχρονης τεχνικής πρέπει εκτός από τις ιστορικές συνέχειες να αναζητήσουμε και τις ιστορικές ασυνέχειες. Σ’ αυτό το πλαίσιο η βασική συνθήκη της σύγχρονης τεχνικής, η εργαλειοποίησή της, η αφαίρεσή της από το ανθρώπινο πράττειν θεωρώ ότι είναι περισσότερο ένα στοιχείο ασυνέχειας παρά μια υλοποίηση του αρχαϊκού βλέμματος.
Δημοσίευση σχολίου