Το τρίπτυχο των Dangerfew

Άσγκερ Γιόρν, Γράμμα στο γυιό μου

1.

 

«Μην αφήνεις τη θλίψη να σε καταβάλει. Άσε την να περάσει μέσα στην καρδιά σου και μη φοβάσαι την παραφροσύνη. Μπορεί να έρχεται σαν φίλος κι όχι σαν εχθρός∙ και τότε ίσως το κακό να είναι η ίδια σου η αποστροφή προς τη θλίψη. Άσε τη θλίψη να περάσει στην καρδιά σου∙ μην της κλείνεις την πόρτα. Το ότι στέκει απ’ έξω είναι τρομακτικό μόνο για το μυαλό ∙ όχι για την καρδιά.» *

2.

 

«Το χιούμορ δεν είναι διάθεση, αλλά κοσμοθεωρία. Κι αν πράγματι, όπως λέμε, το χιούμορ σβήστηκε από τη ναζιστική Γερμανία, αυτό δεν σημαίνει πως δεν είχε κέφια ο κόσμος, ή κάτι τέτοιο, αλλά κάτι πολύ βαθύτερο και ουσιωδέστερο.» **

3.

 

«Η σύγχρονη κοινωνία μαστίζεται από μια κεντρική διάψευση προσδοκιών. Ενώ συστήθηκε σαν μια κοινωνία δημοκρατική −δηλαδή μια κοινωνία στην οποία ο καθένας υποτίθεται ότι καλείται και μπορεί πραγματικά να συμμετάσχει, όχι απλώς σε ένα διάλογο αλλά στις συλλογικές αποφάσεις που διαμορφώνουν τη ζωή του (=πολίτες)−, στην πράξη είναι μια κοινωνία ολιγαρχική, που αποκλείει θεσμικά τη μεγάλη πλειοψηφία από αυτήν ακριβώς τη μετοχή (=ιδιώτες). 

Το θέαμα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η οργάνωση, όχι αυτού του αποκλεισμού, αλλά των πυροτεχνημάτων που χρειάζονται οι μάζες στην κερκίδα της ζωής ώστε να μένουν “απασχολημένες”, ώστε να παραχώνεται η θλίψη της διάψευσης. Δεν παράγει το θέαμα τον αποκλεισμό∙ ο αποκλεισμός καθιστά αναγκαίο το θέαμα. Γι' αυτό το λόγο κάποτε ειπώθηκε, σωστά, ότι “το θέαμα είναι ναρκωτικό για σκλάβους”.» ***

* και ** Λούντβιχ Βίττγκενσταϊν, Αφορισμοί και εξομολογήσεις (Αθήνα, 1993), 

βλ. και εδώ.

 

*** Γιάννης Hollowsky Ιωαννίδης,

βλ. και εδώ  https://dangerfew.blogspot.com/2006/10/blog-post_23.html?m=0 (2004)

Η μεταμορφωτική δύναμη της θλίψης

Όσκαρ Ουάιλντ (1854-1900)

«Ζούσα άλλοτε ολοκληρωτικά για την απόλαυση. Απόφευγα κάθε λογής πόνο και θλίψη. Τα μισούσα και τα δυο. Είχα αποφασίσει να τ’ αγνοήσω, όσο μου ήταν δυνατόν, δηλαδή να φερθώ απέναντί τους σαν να ήταν μορφές της ατέλειας. Δεν αποτελούσαν μέρος του σχεδίου μου για τη ζωή. Δεν είχαν καμμιά θέση στη φιλοσοφία μου. […]

Ιδέα δεν είχα πως αυτό ήταν ένα από τα ιδιαίτερα πράγματα, που φύλαγαν για μένα οι Μοίρες. Πως αληθινά, έναν ολόκληρο χρόνο απ’ τη ζωή μου, σχεδόν τίποτε άλλο δεν θα έκανα. Και τους τελευταίους μήνες, ύστερ’ από τρομερές δυσκολίες κι αγώνες, στάθηκα ικανός να καταλάβω μερικά απ’ τα μαθήματα που κρύβονται στην καρδιά του πόνου. Κληρικοί και άνθρωποι που μεταχειρίζονται φράσεις χωρίς γνώση, μιλάνε κάποτε κάποτε για τον πόνο σαν για κάποιο μυστήριο. Πραγματικά είναι αποκάλυψη. Διακρίνει κανείς πράγματα, που ποτέ πριν δεν τα διέκρινε. Πλησιάζει κανείς όλη την ιστορία από διαφορετική άποψη. […]

Άλλα πράγματα μπορεί να είναι ξεγελάσματα για το μάτι, ή για την όρεξη, καμωμένα για να τυφλώνουν το ένα και να χορταίνουν την άλλη∙ από θλίψη όμως πλάστηκαν οι κόσμοι, και στη γέννηση παιδιού ή άστρου υπάρχει πόνος. Κάτι περισσότερο: υπάρχει στη θλίψη μια έντονη, ασυνήθιστη πραγματικότητα. […]

 

Τώρα μου φαίνεται πως κάποιας λογής αγάπη είναι η μόνη δυνατή εξήγηση για την εξαιρετική ποσότητα πόνου που υπάρχει στον κόσμο […] γιατί με κανέναν άλλο τρόπο η ψυχή του ανθρώπου δεν θα μπορούσε να φτάσει στο ακέριο ανάστημα της τελειότητάς της. […]

Θυμάμαι, τον καιρό που ήμουν στην Οξφόρδη, ένα χρόνο πριν πάρω το δίπλωμά μου, πως έλεγα σε κάποιο φίλο μου καθώς περπατούσαμε άσκοπα ένα πρωΐ στα στενά γεμάτα πουλιά, δρομάκια του Μάγκνταλεν, ότι επιθυμούσα να δοκιμάσω τον καρπό απ’ όλα τα δέντρα που βρίσκονται στον κήπο του κόσμου κι ότι θα ’βγαινα στον κόσμο μ’ αυτό το πάθος στην ψυχή μου. Κι έτσι πραγματικά βγήκα κι έτσι έζησα. Το μόνο μου λάθος ήταν πως περιορίστηκα τόσο αποκλειστικά στα δέντρα εκείνου του κομματιού του κήπου που μου φαινόταν ηλιοφώτιστο, κι απόφυγα το άλλο κομμάτι για τον ίσκιο και τη σκοτεινιά του. […]

Δεν μετανιώνω ούτε μια στιγμή που έζησα για την απόλαυση. Το έκαμα στα γεμάτα, όπως θα ’πρεπε κανείς να κάνει το κάθε τι που κάνει. […] Αλλά να εξακολουθήσω την ίδια ζωή δεν θα ήταν σωστό, γιατί θα ήταν περιοριστικό. Έπρεπε να προχωρήσω. Και το άλλο μισό του κήπου είχε μυστικά για μένα. 

Όσκαρ Ουάιλντ, De Profundis∙ Τέσσερα γράμματα από τη φυλακή του Ραίντινγκ (1896),
μετάφραση-εισαγωγή Στάθης Σπηλιωτόπουλος, εκδ. «Κλασσικά» Παπύρου (δρχ. 14).

 

Σημ.HS. Δεν θυμάμαι τη χρονολογία αυτής της ελληνικής έκδοσης. Η τιμή όμως, μπορεί να μας βοηθήσει να την εντοπίσουμε με σχετική ακρίβεια. Ήταν τότε που μια έκδοση τσέπης 200 σελίδων κόστιζε 4 (τέσσερα) λεπτά του ευρώ!!! Υπήρξε ποτέ τέτοια εποχή;