Τι μου [ξε]μαθε ο Άσγκερ Γιόρν

*

Ένα κείμενο 11 θέσεων σχετικά με τις κινήσεις και τους τρόπους του δρώντος υποκειμένου της τέχνης στον συμμετροποιημένο κόσμο της οικονομίας. [eng]

Κείμενο από την συμμετοχή μου στο   hildegoesasger.org, που παρουσιάστηκε στις 08.01.2016 στην ΑΣΚΤ.

1.

Η σύγχρονη επιστήμη μας κάνει να κατανοήσουμε τον γνήσιο χαρακτήρα της μηχανής, του εξορθολογισμού και της τυποποίησης. Όλα αυτά οδηγούν σε ένα μόνο πράγμα: την οικονομία. Η οικονομία επιχειρεί (είναι) την συμμετροποίηση των δυνάμεων.

Η τέχνη είναι δημιουργία ανισοτήτων.

Είναι ο τρόπος ρήξης με το κοινό γούστο αλλά και διαμέσου αυτής της ρήξης ανανοηματοδότησης του, είναι και μια στρατηγική αναπεριγραφής και αναπαράστασης, μια διαδικασία μεταστροφής. Κριτική και κατάφαση συνυπάρχουν.

Φαντασία, παιχνίδι, συναίσθηση, τυχαιότητα, υπονόμευση του υπάρχοντος.
Κάθε συνειδητή δημιουργική πράξη σχετίζεται με το όριο της ιδιοτέλειας και σκοπεύει στην διάρρηξη και τον περιορισμό του.

2.

Παραμένω κάθε στιγμή απρόβλεπτος, δημιουργώ προϋποθέσεις εκπλήξεων και αναταραχής, ελίσσομαι ανάμεσα στο πλήθος.

Ο καλλιτέχνης είναι ένας χαμαιλέοντας. Ζει ως υπηρέτης του τυχαίου και του άπειρου. Θεμελιώνει την υποθέσή του στο τίποτα. Κινείται στην επιφάνεια, στα όρια, ή ακόμη και εκτός του χώρου που ορίζει η σφαίρα της συναίνεσης, της ιδεολογίας, της κοινής αντίληψης για τα πράγματα.

Η τέχνη δεν είναι κανόνας συμπεριφοράς αλλά πεδίο εμπειρίας.

3.

Είναι δυνατή και επείγουσα η ανασύνταξη του καλλιτεχνικού υποκειμένου.
Πρόκειται για μια αναμέτρηση.

Η ζώσα τέχνη σημαίνει μια πράξη, συνδέεται άμεσα με την απόφαση, διαπραγματεύεται την άρνηση, δημιουργεί παραδείγματα και εξετάζει την πληθυντικότητα. Η τέχνη του δημιουργού βρίσκεται στον αντίποδα της τέχνης του θεατή, του αναγνώστη κτλ.

Η μοναδικότητα, η έμπνευση, η έκλαμψη είναι πλέον τα κενά σημαίνοντα της κυρίαρχης θεαματικής αντίληψης για την τέχνη. Είναι οι αφηγήσεις που στηρίζουν την ιδεολογία του θεάματος.

Η τέχνη εκτιμά την πραγματικότητα, είναι μια αξιοδότηση που φτάνει μέχρι τη διαιώνιση της στιγμής. Κάνει την πραγματικότητα πολύτιμη στον αντίποδα της τεχνικής που την απαξιώνει. Σκοπός της τέχνης είναι να κάνει πολύτιμες τις ανθρώπινες δράσεις, χρησιμοποιώντας τα μέσα που επιτρέπει η ανάπτυξη της εποχής της.

4.

Απεχθάνομαι τις κλασσικές αξίες της βιομηχανίας: την “πρωτοτυπία”, την καινοτομία, το νέο και μαζί τις κεντρικές τους εκφράσεις στον 20ο αιώνα, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εργασίας και την ατομική βόμβα.
Καλλιτεχνικά πειράματα εξακολουθούν να υπάρχουν δεν υπάρχει πλέον πειραματικό πεδίο. Αυτό συνθλίβεται αέναα μεταξύ της μικροψυχίας του εμπορίου, της μνησίκακης αμφισβήτησης και της ακαδημαϊκής υποκρισίας.

Όλο και περισσότερο καλλιτέχνες βρισκόμενοι σε ένα ανεπανάληπτο αδιέξοδο, αναγκάζονται να ζητιανεύουν από το κράτος διπλώματα, γίνονται «καλοί μαθητές» και αναζητούν διακρίσεις από τους κερδοσκόπους ανά τον κόσμο, παρουσιάζοντας την πραμάτεια τους σε συλλέκτες, ιδρύματα, “residencies” και φουάρ.

Αναγκασμένοι να ανταποκριθούν στο αίτημα μιας συνεχούς αυτοπροβολής γελοιοποιούνται και βυθίζονται στην νεύρωση της αποδοχής από τον οποιονδήποτε. Χαρίζουμε έτσι ό,τι πιο πολύτιμο, τον χρόνο μας.

5.

Δεν υπάρχει δημιουργική-ποιητική δραστηριοποίηση παρά μόνον απέναντι στην κοινωνία. Πειστικότερη εκδοχή του ανθρώπου παραμένει ο άνθρωπος της κοινωνίας. Παρά ταύτα η γενικότητα μιας κοινωνικής ζωής δεν μπορεί να ξεπερνά την τραγικότητα μιας ζωής ιδιωτικής. Η κοινωνική σημασία δεν καλύπτει ποτέ την ατομική. Η περιπλοκή του ατόμου μέσα στις αντιφατικές καταστάσεις του πραγματικού, και το ξεπέρασμά της, επανέρχεται ως ένας από τους κεντρικούς προβληματισμούς των ελεύθερων καλλιτεχνών. Κατακερματισμένο εγώ και κατακερματισμένος κόσμος μπορούν να συναντηθούν και να διασταυρωθούν μόνο κατά τρόπο εξαιρετικά αντιφατικό και αστάθμητο. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία πρόοδος δίχως τραγικές συνέπειες.

6.

Η καλλιτεχνική οργάνωση είναι ένας αδύνατος παραλογισμός. Η τέχνη είναι αναρχία. Είναι πράξη βαθιά αντικοινωνική και αντιοργανωσιακή.

 

Ο καλλιτέχνης είναι αντί-πολιτικός, Η δράση του αρνείται την κοινωνική οργάνωση.

Συνίσταται στην εκδήλωση και την ανανέωση των αξιακών διαφορών, και ως εκ τούτου έρχεται σε οξεία αντίθεση με την αρχή της ισότητας. Επιχειρεί βήματα προόδου πειραματιζόμενη με την απαξίωση του υπάρχοντος, χωρίς ηθικές προκαταλήψεις και δίχως ακριβείς σκοπούς.

Αυτό που μοιράζεται με τους ομοίους του ο καλλιτέχνης είναι ένα αίσθημα εξέγερσης, που όμως, όταν [ή καθώς] αυτό οδηγεί στον εξτρεμισμό μετατρέπεται σε κενή στάση. (δίχως νόημα)

Κάθε πρωτοποριακή διακήρυξη είναι εν τέλει μια εσχατολογία από την οποία οφείλουμε να απομακρυνόμαστε το συντομότερο.

Οι ρηξικέλευθες δράσεις παρατράβηξαν.

Το υποκείμενο αναζητά τους δεσμούς που συνέχουν τον κόσμο. Ως προς αυτό βρίσκεται εγκαταλελειμμένο σε έναν κατά τα φαινόμενα άχρηστο και αδύνατο αγώνα. Χρειάζεται επιμονή για να θεμελιωθεί μια υπόθεση στο τίποτα στο καθαρά τυχαίο, στο παράλογο καθώς οι εγκόσμιες εξουσίες απαιτούν μια πνευματική δικαίωση της δύναμης τους. Το ιδεώδες του Κράτους.

Η δράση του υποκειμένου σε σχέση με αυτόν τον εξαναγκασμό είναι η δράση του καλού διαρρήκτη-σαμποτέρ. Εποπτεύει το χώρο, εκτιμά το ρίσκο, εξασφαλίζει τη διαφυγή, δουλεύει γρήγορα, ελαχιστοποιεί την παραμονή, τινάζει τα πάντα στον αέρα.

7.

Η τέχνη είναι το ασυνεχές μέσα στην συνέχεια της αφήγησης του κόσμου. Είναι ένα σύστημα εγκοπών και τρόπων που έχουν ως ορίζοντα την αυτονομία και την ελευθερία του ατόμου και πεδίο ανάπτυξής τους το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Είναι η απόδειξη της ελεύθερης δράσης του ατόμου και ταυτόχρονα το κυριότερο μέσο αύξησης της δημόσιας νευρικότητας και απελευθέρωσης των διαθέσιμων ενεργειακών εντάσεων του ανθρώπου. Η ανοχή είναι το μόνο πράγμα που δεν γίνεται ανεκτό στο καλλιτεχνικό πεδίο.

Η κατασκευή και η προβολή μιας θεωρίας περιορισμών, κανόνων, αρχών, ή των αιτίων για τους οποίους δημιουργώ, με λίγα λόγια ένα αφήγημα της διαδικασίας του καλλιτεχνικού έργου, έχει ηρεμιστική επίδραση και σε κάθε περίπτωση ξεπέφτει σε μια διδασκαλική υπεκφυγή, ένα εκπαιδευτικό εμπόδιο στο δρόμο προς την αυτονομία, προς την κατανόηση των κοινωνικών απαιτήσεων και των δυνατοτήτων της εποχής. Κάθε προβολή της διαδικασίας έχει ως κατάληξη αξιοθρήνητους προλόγους και επίμετρα.

8.

Η διαθεσιμότητα είναι η προϋπόθεση της αυτεξούσιας δημιουργικής δραστηριότητας Αυτοί που συνεχίζουν να έχουν τα πάντα να κερδίσουν και τίποτε να χάσουν, είναι οι καλλιτέχνες, οι οποίοι αποτελούν σήμερα τη μόνη πληθυσμιακή ομάδα που διατηρεί απαράλλακτη την ολική διαθεσιμότητά της. Έχουν επιστρατευθεί διάφορα κόλπα για την κατάργηση και αυτής της διαθεσιμότητας. [η οποία αποτελεί προϋπόθεση της δημιουργικής δράσης] Το αποτέλεσμα είναι ότι, ακόμη και αν συνεχίζει να υφίσταται η «καλλιτεχνική παραγωγή», η τέχνη στερείται αξίας.

Για τους καλλιτέχνες που έχουν διασώσει την ελεύθερη διαθεσιμότητά τους και τη δημιουργική τους ικανότητα, η ζωή γίνεται όλο και πιο δραματική. Θα μπορούσε κανείς να πει ανέστια. Όποιος σήμερα επιλέγει να δημιουργεί ελεύθερα, ή ακολουθεί το κάλεσμα για μία ελεύθερη δημιουργία, πρέπει να προετοιμαστεί εκ των προτέρων για έναν διωγμό μέχρι τέλους, για ύβρεις, πιέσεις, και σε περίπτωση που αυτές δεν πιάνουν, και για καταδίκες.

9.

Δεν διαλέγουμε την εποχή μας όσο κι αν την μεταμορφώνουμε.

Η πολιτιστική παραγωγή της Ευρώπης είναι απόλυτα διαχωρισμένη από την κοινωνία της και λειτουργεί ως μια κεντρική προπαγανδιστική μηχανή αντιστροφής της πραγματικότητας. Είναι ένας σκοταδισμός που επαγγέλλεται την διαφώτιση.

Ο ακαδημαϊσμός ως κίνημα παραμένει ρωμαλέος εχθρός της τέχνης και του υποκειμένου της. Δεν είμαστε αντίθετοι στις σχολές χειροτεχνικής παραγωγής, ούτε στις ακαδημίες Καλών Τεχνών. Δεν μας αφορούν. Ο ελεύθερος καλλιτέχνης είναι ένας επαγγελματίας ερασιτέχνης. Το πνεύμα του ερασιτεχνισμού δεν συνεπάγεται πλήρη αυτοδιδακτισμό, αλλά είναι η ικανότητα εκείνου που μπορεί να υπερβαίνει τις γνώσεις του και να κατακτά μια νέα αθωότητα, ένα νέο σημείο μηδέν ή ένα αίσθημα πλήρους άγνοιας .

Η τέχνη δεν παρέχει ποτέ αξίες, συνίσταται στη δύναμη που χρειάζεται για να επιδράσει και να απελευθερώσει τις υπάρχουσες. Είναι δηλαδή ένας καταστροφέας της ανθρώπινης ποιότητας και ακεραιότητας, και είναι η καταστροφή αυτή της απόλυτης ακεραιότητας που βιώνεται ως κάλλος. Το μυστικό της τέχνης έγκειται στο απλό γεγονός ότι, είναι περισσότερο ευτυχές να δίνει κανείς παρά να παίρνει, η μακαριότητα όμως αυτή εξαρτάται από μία εθελοντική προσφορά, έχοντας την αίσθηση κανείς ότι αυτό που προσφέρεται θεωρείται πλεόνασμα, πλούτος, και δεν γίνεται από καθήκον. Η τέχνη καταστρέφει, υπονομεύει, απελευθερώνει.

Η λήθη παραμένει το κυρίαρχο πάθος μας.

10.

Μόνο οι αλλαγές ελκύουν την προσοχή των ανθρώπων. Η δημιουργία αλλαγών είναι αυτό που ονομάζεται παιχνίδι ή παραλλαγή. Η εγκαθίδρυση ενός πεδίου στη βάση της αρχής της αναγκαιότητας, ισοδυναμεί με την κατάργηση της δυνατότητας παιχνιδιού, ή παραλλαγών εντός αυτού.

Το παιχνίδι μπορεί να θεωρηθεί ως το θεμέλιο αυτού που ονομάζουμε καλές τέχνες κι αυτό οφείλεται στην έλξη που προκύπτει από τους κινδύνους στους οποίους είμαστε εκτεθειμένοι κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, έλξη που απαιτεί τη μέγιστη συγκέντρωση όλων των ικανοτήτων για να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό της επίδοσης. Μόνο κατά τη διακύβευση μπορούν να προκύψουν οι υψηλότερες επιδόσεις.

11.

Η μοναξιά παραμονεύει τον καλλιτέχνη.

Κατά το παιχνίδι , κατά την συγκέντρωση των ατομικών ικανοτήτων υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι. Το «παιχνίδι» είναι μια κλειστή αφήγηση.

Σε αντίθεση με την απεραντοσύνη του πραγματικού, αρχίζει, τελειώνει, έχει κανόνες.
Η ζωή συνεχίζεται.

--------

* 15 Ιανουαρίου 1964, ο Άσκγερ Γιόρν, προς τον Χάρυ Γκουγκενχάιμ τηλεγραφικά:

"Στο διάολο εσύ και τα λεφτά σου μπάσταρδε. ΣΤΟΠ. Αρνούμαι το βραβείο. ΣΤΟΠ. Δεν το ζήτησα ποτέ. ΣΤΟΠ.Με ποταπότητα ανακατεύεις τον καλλιτέχνη, παρά τη θέλησή του, με τη διαφήμισή σου. ΣΤΟΠ. Απαιτώ δημόσια διαβεβαίωση ότι δεν έχω συμμετάσχει στο γελοίο παιχνίδι σου".

Καλοκαίρι του 2012 στο Λονδίνο!

***

Μια επίσκεψη στο ολυμπιακό Λονδίνο του φετινού καλοκαιριού ήταν οπωσδήποτε αποκαλυπτική εκ νέου.
Το Λονδίνο εκτός από το "πορτοφόλι", είναι και το παρηκμασμένο πάρκο του σκότους, η καρδιά του οποίου συνεχίζει να χτυπά κουρασμένα στο Κονγκό (και αλλού).


***
Τι γυρεύουν όλοι αυτοί εδώ; μπορεί να αναρωτηθείς , αναφερόμενος στους  καλλιτέχνες που συγκεντρώνει η μεγαλούπολη της ευτυχισμένης γνώσης, συγκροτώντας ένα από τα κέντρα της "δημιουργικής τάξης".

Την γαλήνη που επικρατεί στο μάτι του κυκλώνα;
Τα χρήματα και την διασημότητα ;

Την κάθαρση μέσω της αυτογελοιοποίησης;

Τον θόρυβο και την παραζάλη των επιλογών;
Το ..."κέντρο των εξελίξεων";
Τον χαρούμενο μηδενισμό της μαζικότητας;
Την εξαφάνιση και την παραλλαγή μέσα στο πλήθος;
Ή μήπως την καλλιτεχνική διεύθυνση του δυστοπικού πάρκου;

***
Στο πάρκο υπάρχουν πίστες όπως στα ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Υπάρχουν πίστες για βάνδαλους "street artists" που κάνουν εξαιρετικά γκραφίτι!
Υπάρχουν πίστες για παρκούρ και σκειτμπορντ όπου οι έφηβοι αυτοδαμάζονται σπάζοντας κόκαλα.
Πίστες για "city hackers",για επαναστατημένους αρχιτέκτονες, για πανκ φιλάνθρωπους αλλά και για ανατρεπτικούς χορτοφάγους διανοούμενους, για φεμινίστριες χορεύτριες του στριπτιζ και ομοφυλόφιλους παίκτες του ράγκμπι.
Πίστες για φιλότεχνους, για πότες αλλά και για πλάνητες αλήτες.
Πίστες για τα πάντα, σε ένα τελικό συνονθύλευμα ολοένα και πιο δυσδιάκριτων πεδίων δραστηριότητας.
.

***
Κάθε ένας μας μπορεί να χει το "cause" του στην δική του πίστα.
Και o καθένας καταλήγει cause του εαυτού του.

***
Στο πάρκο ζούνε τα έμμισθα κατοικίδια περιορισμένα από ένα σύστημα που τα ταΐζει με καριέρες, τα ζαλίζει με κενή δημοσιότητα, ενώ φροντίζει να μην τους γίνει ποτέ αντιληπτός ο περιορισμός τους.
Η δυστυχία, μονίμως προ των πυλών, παραβιάζει το άσυλο του πάρκου σε κάθε ευκαιρία μπουκάροντας ως ταύρος μαινόμενος.
Το αλκοόλ και η αντικαταθλιπτικές αγωγές δεν αρκούν. Οι γελωτοποιοί και οι παλιάτσοι του πάρκου αναλαμβάνουν άμεσα δράση!

Αμφισβήτηση και επαναστατικά καρναβάλια. Σκληρή Κριτική. Νεανικά κινήματα, φοιτητές. Νησίδες ελευθερίας. Πλήθος εν δράσει.

Επιτέλους Δημοκρατία...
Το παιχνίδι αποκτά ενδιαφέρον εκ νέου.

Το έμμισθο πλήθος αρχικά συμμετέχει, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες αλλά τα χάνει και πάλι, θέλει να "μπουν τα πράγματα στην θέση τους", δεν αντέχει το "χάος" και λίγα μέτρα μετά την είσοδό του στο τούνελ της ανακατωσούρας πανικοβάλλεται και οπισθοχωρεί.
Το κόλπο πιάνει ξανά και ξανά. Νέα προϊόντα. Νέες ανάγκες. Αποκατάσταση.

Αν η βία και η αδικία μπορούσαν να εξαλειφθούν από την κοινωνία μας με σκληρή θεωρητική έρευνα και ιδεολογικές αναλύσεις, με ψύχραιμη ρητορεία και με νηφάλια συλλαλητήρια στους δρόμους, με οργάνωση μεγαλύτερων συνδικάτων και ομάδων πιέσεως, ή περίπλοκων συνασπισμών, με οδοφράγματα βόμβες και σφαίρες....τότε θα ζούσαμε από καιρό στην Νέα Ιερουσαλήμ!

***
Στο κέντρο αυτής της πόλης άσυλο, αναπτύσσεται, με τον επιθετικότερο τρόπο, μαζί με την χυδαία ηθικιστική της τάξη, αυτό που λέγεται "αγορά" .
Ο ατομισμός θριαμβεύει υπέρ μιας σκληροπυρηνικής τεχνοκρατίας και στηλιτεύει κάθε ανθρώπινο δεσμό στηρίζοντας τον αδιάλλακτο μηδενισμό της.
Ο μεσοαστικός κοσμικός ουμανισμός προσφέρει ανακουφιστικές βεβαιότητες στο κάθε μας βήμα.
Η διοίκηση είναι "το μη χείρον", και πάνω από όλα είναι ειδικευμένη. Αυτή ξέρει πως θα πάμε μπροστά, πως θα προοδεύσουμε.
Οι "τοποθετήσεις"  της "διανόησης" δίνουν και παίρνουν επ' αυτού (τι γνωρίζει το "κατεστημένο"?) βομβαρδίζοντάς το ναρκωμένο κατοικίδιο με εκατοντάδες λεπτομέρειες σχετικά με την διαχείριση του πάρκου τις δυνατότητες και την βελτίωση του.
Αυτό όμως που δεν υπάρχει στο (κάθε) Λονδίνο, είναι η σημασία όλων των παραπάνω.
Τίποτα από αυτά δεν έχει σημασία και τίποτα δεν μπορεί να σημασιοδοτηθεί κατά την διάρκεια μιας εν ευδαιμονία πτώσης προς το, φτιαγμένο από χάλυβα γυαλί και megabytes, κράσπεδο της απάθειας.

***
Το υποκείμενο της μητρόπολης διαχωρίζεται δια παντός από το γεγονός της.
Γίνεται ένα πιστωτικό δεδομένο.
Ignorance is bliss!

***
Σε ένα κόσμο που τα πάντα αναπτύσσονται και προχωρούν, αυτό που πτωχεύει και ερημώνεται είναι η ίδια η ύπαρξη.
Οι αισθήσεις παραδίδονται στην ψυχρότητα του ανταγωνισμού και οδηγούνται από την οδό της ανταγωνιστικότητας στην στρέβλωση και την ακύρωση τους. Η λογική και η συναίσθηση βυθίζονται στο βούρκο του ασθμαίνοντος ωφελιμισμού.
Παραδομένο στην υπνωτική δύναμη της οικονομικής φρίκης το, δήθεν ανεξάρτητο, άτομο επιχειρεί, αναγνωρίζεται, δημιουργεί, αυτοπροσδιορίζεται και τελικά αφανίζεται σε μια αέναη επανάληψη την δίνη της οποίας δεν είναι σε θέση να κατανοήσει.

Τα επίπεδα των σημασιών συγχωνεύονται στο ελάχιστο γύρω από ανόητες επιτεύξεις, σκοπούς, διαγωνιστικές πράξεις και επικοινωνιακές τακτικές. Αυτό που παραμένει άγρυπνο δίπλα μας είναι ένας καλόβολος εαυτός που μας χαϊδεύει τρυφερά και μας καθησυχάζει χτυπώντας μας στην πλάτη, ψιθυρίζοντας μας πως την κουρτίνα την κούνησε ο αέρας, και πως η σκιά που πήρε το μάτι μας ήταν ...απλά η ιδέα μας.
Η μαύρη τρύπα που θα μας ξεβράζει, έξω από την μητρόπολη, στην κενή απεραντοσύνη του μη-νοήματος και τον εφιάλτη μιας τυπικής γλώσσας συστήνεται τώρα και πάλι.

Το καλοκαίρι του 2012 στο Λονδίνο!

Τα Σταφύλια της Οργής και η Εν Οίνω Αλήθεια

Η ασφάλεια μάζεψε κι άλλους χωροφύλακες, έδωσε νέες παραγγελίες για όπλα, και οι άνθρωποι που καθόντανε αναπαυτικά σε σπίτια που δεν έσταζαν, ένιωσαν στην αρχή κάποια συμπόνια, έπειτα αηδία, και τελικά ένα μίσος για τους ξενιτεμένους ανθρώπους.

Τζον Στάϊνμπεκ, Τα σταφύλια της οργής

24 Σεπτεμβρίου 2011 Σάββατο.

Στο πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος στον Κολωνό, στήθηκε το Σάββατο που μας πέρασε ένα πατητήρι γεμάτο σταφύλια.  Η διαδικασία της σύνθλιψης (πάτημα) έλαβε χώρα καθώς συγγραφείς και εικαστικοί απήγγειλαν κείμενα σχετικά με το κρασί και την μέθη και ενώ μια μπάντα κρουστών πρόσθετε έντονο ρυθμό στην εκδήλωση. Το κοινό παρακολουθούσε με χαρά καθώς σερβίρονταν κρασί και μουσταλευριές. Ενενήντα δεμάτια από άχυρο που είχαν τοποθετηθεί ως "εξέδρα" γύρω από το κέντρο του γεγονότος συμπλήρωναν την εγκατάσταση.

Μετά το τέλος, με αυτά τα δεμάτια  χτίστηκε ένα εφήμερο μνημείο -κάτι σαν πύργος- το οποίο και περιέκλειε το πατητήρι. Μέσα του την επόμενη επρόκειτο να τοποθετηθούν ηχεία που αναμετέδιδαν επεξεργασμένα, ηχητικά αποσπάσματα της εκδήλωσης. Το πρόσκαιρο αυτό μνημείο θα παρέμενε στον χώρο για μια εβδομάδα.

Στις προθέσεις του έργου, ήταν το χτίσιμο του "μνημείου" να γίνει συλλογικά από θεατές και συμμετέχοντες πράγμα το οποίο και συνέβη εν μέρει. Αρχικά -όλοι βάλαμε ένα χεράκι "για το καλό"- ενώ ο αχυρένιος πύργος στήθηκε τελικά από τους υπαλλήλους που είχε παραχωρήσει ο δήμος Αθηναίων για την εκδήλωση.

Η πραγματική συλλογική δράση έλαβε τόπο αργά τη νύχτα όταν το πάρκο ήταν έρημο και δίπλα στο εφήμερο μνημείο υπήρχε μόνον ο φύλακας μιας ιδιωτικής εταιρίας ασφάλειας τον οποίο προσέλαβε το Υπουργείο πολιτισμού, που ήταν και συνδιοργανωτής μαζί με τον Δήμο Αθηναίων και το ΕΜΣΤ.
Μια ομάδα δεκαπέντε-είκοσι αστέγων, πιθανώς μπαγκλαντεσιανών, εμφανίστηκαν από το παρακείμενο στο πάρκο οικόπεδο όπου και διανυκτερεύουν. Αφού είπαν στον φρουρό να μην ανακατευτεί, ισχυρίστηκαν ότι χρειάζονται το άχυρο για να φτιάξουν στρώματα και να μην κοιμούνται κατάχαμα, πήραν ένα δεμάτι στην πλάτη ο καθένας και εξαφανίστηκαν.

Πολλές σκέψεις μπορεί να κάνει κανείς με αφορμή το περιστατικό.
Καταθέτω εδώ δύο.

Η πρώτη είναι για την διαδικασία κατά την οποία το προϊόν μιας καλλιτεχνικής δράσης, όπως αυτό του αχυρένιου πύργου βρίσκει το δρόμο μέσα από σειρά αμείλικτων γεγονότων ώστε εγκαίρως να αναδιατυπωθεί ως προς την χρήση του, και να εξυπηρετήσει μια πρώτη ανάγκη, γινόμενο κατάλυμα για άστεγους πρόσφυγες από το Μπακλαντές.
Βλέπουμε με ποιο τρόπο η ζωή ξεπερνάει και καταλύει το καλλιτεχνικό έργο. Ο  δημιουργός αδυνατεί να υπολογίσει -ώστε να περιλάβει στις προθέσεις του- μια χρήση που η ανάγκη, οι "περιστάσεις" καθ' αυτές, και όχι κάποια αποστασιοποιημένη "επινοητικότητα" ή "έμπνευση" δημιουργούν.

Η δημιουργία αυτών των συνθηκών που υποδεικνύουν και υπογραμμίζουν ένα από τα κεντρικά προβλήματα του αστικού πολιτισμού σήμερα, αξίζει την προσοχή μας και την περαιτέρω καλλιτεχνική μας έρευνα, έστω και αν συνέβη εδώ εντελώς τυχαία.
Καμία αλληλεγγύη, καμιά "συλλογικότητα" κανένας "συντονισμός" καμιά "από κοινού δράση" που συγκροτήθηκε κατά την εκδήλωση δεν μπορεί να συγκριθεί με την αντίστοιχη όσων βρέθηκαν να λεηλατούν αργότερα τον αχυρένιο πύργο.

Μια δεύτερη σκέψη είναι για την διαφορά στον βαθμό της έντασης της πρώτης δράσης, δηλαδή αυτή της πραγματοποίησης μιας θεσμοθετημένης καλλιτεχνικής εκδήλωσης, και της δεύτερης, δηλαδή αυτήν της αρπαγής των αχυροδεματιών μέσα στην νύχτα από μια ομάδα αστέγων προσφύγων.

Στην πρώτη στην οποία συμμετείχα μαζί με πολλούς φίλους και συναδέλφους καλλιτέχνες, και συγγραφείς, ο βαθμός της έντασης βρίσκονταν - κατά την υποκειμενική μου άποψη - στα χαμηλότερα επίπεδα, όπως ακριβώς συμβαίνει συνήθως στις εκδηλώσεις που μέσα σε ασφαλή θεσμικά πλαίσια απευθύνονται στο ευρύ κοινό.

Αντίθετα-αν και δεν έχω ακριβώς την εμπειρία παρά δευτερογενώς από αφηγήσεις των παππούδων μου, που ήρθαν διωγμένοι από τα παράλια της Μ. Ασίας, και τριτογενώς από μια πρόσφατη ανάγνωση του αριστουργήματος του Στάϊνμπεκ με τίτλο "Τα σταφύλια της οργής"- η ένταση της δράσης των Μπαγκλαντεσιανών προσφύγων, αυτών των "τουρκόσπορων" των "όκιοις" των "πάκιοις ,των  "βρομύλων" (οι λέξεις μόνον αλλάζουν), παίρνει μέσα στο μυαλό μου διαστάσεις μυθικές και με ταράζει και μόνο που φαντάζομαι την θέση τους. Τι εφιάλτης πραγματικά να βρεθείς να αγωνίζεσαι -δίχως την παραμικρή αναγνώριση- με σκοπό να μην κοιμάσαι κατάχαμα στον κοινό τόπο αυτόν· μιας πόλης που οι πολίτες της υπερασπίζονται κι αυτοί όσα η ζωή και οι αγώνες τους τους επέτρεψαν να θεωρούν στοιχειώδη.

Και πως να κατανοήσει ο ένας το "στοιχειώδες δικαίωμα" του άλλου?
Στην προσπάθεια να "βρεθούμε δίπλα δίπλα" η αλληλεγγύη συνήθως υποχωρεί μπροστά στην φιλανθρωπία,την ελιτίστικη "συμπόνια" και "κατανόηση" την χυδαία λαϊκίστικη πολιτική και την εκ του ασφαλούς αποπροσανατολιστική επιχειρηματολογία υπέρ αδυνάτων.

Τίποτα δεν συγκροτείται σε αυτόν τον ανεστραμμένο κόσμο των ιχνών.
Τίποτα δεν συγκρατείται.
Σε κάθε απόπειρα αφομοίωσης της πραγματικότητας παρεμβάλλεται συστηματικά ο  κομφορμισμός, η ανταγωνιστικότητα, η παραγωγή και η κατανάλωση του θεάματος, και αυτό που τελικά καταφέρνουμε να συντηρήσουμε είναι ένα σύνολο εντυπώσεων που συσσωρεύονται καταλύοντας την συνείδηση.
Η αποσάθρωση αυτού του πλαισίου και η ανασυγκρότηση του αφομοιωτικού μηχανισμού είναι ένας από τους βασικούς λόγους πραγμάτωσης και ύπαρξης μιας τέχνης που μπορεί να δεσμευτεί απέναντι σε μια υπόσχεση. Την υπόσχεση να προωθήσει την επανασύνδεση της συνείδησης με τον αισθητό κόσμο, και μαζί την δυνατότητά της για λήψη νέων ερεθισμάτων, που θα αντικαταστήσουν αυτήν "την τεράστια μνήμη" που την κατακλύζει.

αφίσα: Γιαννης Γρηγοριαδης, In Vino Veritas- Οδηγίες Χρήσης

Έντεκα θέσεις για τα Ιδρύματα Τέχνης

no.2002 Λιθογραφία

CLAUS CARSTENSEN

11 ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ
ΤΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΤΕΧΝΗΣ

1. Η αισθητική που εννοείται ως "κυρίαρχο γούστο" είναι κανονιστική
δηλ. αριθμητική, και βασίζεται εκ τούτου σε σχέσεις εξουσίας.

2. Όλες οι σχέσεις εξουσίας συγκροτούνται απαραίτητα ως
διυποκειμενικές σχέσεις σε αντικειμενικές διαμάχες (σχέση υποκ. /αντικ.)

3. Το ίδρυμα τέχνης είναι το όργανο το οποίο ρυθμίζει αυτές
τις σχέσεις (όταν γίνεται λόγος για τέχνη).

4. Το ίδρυμα τέχνης θεσπίζει έτσι μία απλή διαφορά - τη νόρμα.

5. H μορφή είναι διαφορά. Διάκριση. Εμφάνιση. Οι στρατηγικές
που προσπαθούν να την καταργήσουν προσπαθούν να καταργήσουν
τη σχέση υποκειμένου-αντικειμένου, πράγμα το οποίο είναι απίθανο,
όσο η σημασία δεσμεύεται από έναν φορέα σημασίας: σημαίνον,
σημαινόμενο, παραπέμπον. Έτσι, η αυτοκτονία, το πλημμύρισμα του
Spiral Jetty του Smithson και οι απο-υλοποιήσεις του Weiner είναι
αντίστοιχα οι ακραίες θέσεις της body-art, της land-art και της
εννοιολογικής τέχνης που χάνονται σε θάνατο, εντροπία και έλλειψη
απτικότητας. Παρόμοιες μεταμοντέρνες λαβές επί της θεωρίας της
υπερπραγματικότητας και του ομοιώματος στηρίζονται στην πραγματική
ύπαρξη της παραπομπής. Το πρόβλημα με την appropriation-art είναι
ότι δεν αποκρυπτογραφεί το αντικείμενο (το εικονογραφεί μόνο). Η
αφιέρωση είναι δούναι και λαβείν: διαφορά.

6. Η προστακτική της αιώρησης (οι δύο τροπικότητες της τέχνης) είναι
για αυτό η διαφορά ανάμεσα σε ένα ΟΦΕΙΛΕΙΝ (η στρατηγική, η αρχή
της πραγματικότητας, η αναβολή) και ένα ΘΕΛΕΙΝ (το γενεσιουργό,
η ιδιωτική επιθυμία, ο θάνατος). Ή με άλλα λόγια: η δυναμική,
έτσι όπως συγκροτείται ανάμεσα στο κοινωνικό και το βιογραφικό σώμα.

7. Η τέχνη βασίζεται στον πλεονασμό (το σημειολογικό ξεθώριασμα) με
το οποίο εμφανίζεται ένα από τα κλασσικά παράδοξα της τέχνης: ότι κάθε
καλό έργο περιέχει και κριτική και κατάφαση. Η κριτική είναι κριτική
πολιτισμού που συνδέεται με το κοινωνικό σώμα, ενώ η κατάφαση
είναι η διαρκής βιογραφική επιβεβαίωση της καλλιτεχνικής μορφής ως
όρου που εισάγει ενδεχόμενο. Το ότι ο χρόνος πάντα "κρυπτογραφεί"
ή αισθητικοποιεί (κοινωνικοποιεί την αισθητική) είναι ένα λυπηρό γεγονός
το οποίο πρέπει να αποδεχτούμε. Αλλά που δημιουργεί ίσως και τη
δυναμική ανάμεσα στο κοινωνικό και βιογραφικό σώμα. Ανάμεσα στο
συνεχές (τον ιδιο-χρόνο του βιογραφικού σώματος, την ευχή
να γίνει ιδιαίτερο) και την δια-κριτικότητα της κοινωνίας.

8. Δεν βρισκόμαστε σε μία μετα-μοντέρνα, αλλά σε μία ύστερο-μοντέρνα
εποχή (μοντερνισμός ως κλασικισμός). Οι καλλιτεχνικές παραγωγικές
δυνάμεις (η ιστορία επέκτασης του όρου της τέχνης) έχουν ήδη εδραιωθεί:
η πρωτοπορία (ο πλουραλισμός) ως εποχιακή τεχνοτροπία (η πρωτοπορία
δεν ακυρώθηκε στην πρακτική της ζωής).

9. Η Σχολή Καλών Τεχνών ως "ίδρυμα πνευματικής καλλιέργειας" δεν
εκπαιδεύει για αυτό καλλιτέχνες, αλλά θα όφειλε αντί αυτού να προσπαθεί
μία "κοινωνικοποίηση", το οποίο, ανάμεσα στα άλλα, σημαίνει μαθήματα
πραγματικών στρατηγικών οικονομικής επιβίωσης (ή γνωστοποίησης
του απίθανου ενός τέτοιου εγχειρήματος κατά τις πολύ συνηθισμένες απο-
ιδρυματοποιήσεις).

10. Υπάρχουν τέσσερις τρόποι για να συντηρηθεί κανείς ως εικαστικός
στη Δανία:
α. Κρατική ή συζυγική επιχορήγηση.
β. Ως καθηγητής, γραφίστας (εδώ όλες οι μορφές των
multiples) ή με εκθέσεις σε καλλιτεχνικά σωματεία
(εταιρειών).
γ. Αυτοπώληση ή μέσω γκαλερί.
δ. Επιχορήγηση μέσω του σωματείου ή με διακοσμήσεις.
Και αυτή η διαστρωμάτωση είναι καθορισμένη και καθοριστική, χωρίς
δυναμική, και τα στρώματα είναι χωρισμένα μεταξύ τους.

11. Οι επιμελημένες εκθέσεις και οι ενώσεις καλλιτεχνών είναι αποτέλεσμα
φόβου της γνώσης των πραγματικών συνθηκών, ή μάλλον ένα
είδος αυτοάμυνας, η οποία σταδιακά επιφέρει μία αυτολογοκρισία,
που είναι έκφραση ξεπερασμένων κανονιστικών αισθητικών που συμβαδίζουν
με το "κυρίαρχο γούστο", (ο ρυθμιστής γούστου κατ' εξοχήν) και για αυτό
καταστρέφει την καλλιτεχνική ζωή στη Δανία.

03.01.90

Από το βιβλίο 4 δανοί ποιητές/εικαστικοί, που θα κυκλοφορήσει (Αθήνα-Οκτώβριος 2011) από τις εκδόσεις Μανδραγόρας με την υποστήριξη του υπουργείου πολιτισμού της Δανίας. Την επιλογή, την μετάφραση, τις σημειώσεις και το επίμετρο έχει κάνει ο ποιητής και εικαστικός Θεοφάνης Μελάς. Παρουσιάζει ποιήματα και εικόνες έργων από τους Per Kikerby, Henrik Have, Claus Carstensen και Jørgen Michaelsen.

ART KICKS

Ας συνεχίσουμε λοιπόν με τον Μπάουμαν ο οποίος επισημαίνει ότι:

"Στο μεταμοντέρνο σκηνικό των καιρών μας, δεν έχει νόημα να μιλάς περί avantgarde. Ο ένας ή ο άλλος καλλιτέχνης ενδέχεται να υιοθετεί μια στάση που θυμίζει την εποχή της υψηλής μοντερνικότητας του κινήματος Sturm und Drang*- αλλά στις παρούσες περιστάσεις κάτι τέτοιο μοιάζει με πόζα μάλλον παρά με στάση.

Γυμνωμένη από το παρελθόν νόημα της, δεν προοιωνίζεται τίποτα, δεν έχει υποχρεώσεις- συνιστά σημάδι επίδειξης και όχι εξέγερσης, και φυσικά δίχως καμία πνευματική δύναμη και ευψυχία. Η φράση "μεταμοντέρνα avant-garde" αποτελεί αντίφαση όρων."

"η νέα, χαρακτηριστικά νεοτερική και πιθανόν άνευ προηγουμένου πλευρά της σημερινής ποικιλομορφίας , είναι η αδύναμη, χαλαρή και άτονη θεσμοποίηση των διαφορών, και η συνακόλουθη αστάθεια, ευπλασία και βραχυβιότητά τους."...

["Η μετανεοτερικότητα και τα δεινά της" Ψυχογιός, μετ. Γ.Ι Μπαμπασάκης]

Προτείνω να επισκευθείτε το remap 2 στο μεταξουργείο όπου και οι παραπάνω σκέψεις του Μπάουμαν διαψεύδονται.

[To ReMap 2 είναι μία διεθνής πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης που αντλεί από την ενέργεια, τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, το μεταιχμιακό χαρακτήρα και τον καλλιτεχνικό δυναμισμό της πιο ενδιαφέρουσας, αυτήν τη στιγμή, περιοχής στο κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας: του Κεραμεικού και του Μεταξουργείου (ΚΜ).
Τροφοδοτείται από την ιδιαίτερη αστική συνθήκη που προσφέρει η γειτονιά και ανατροφοδοτεί, με τη σειρά του, τον Κεραμεικό και το Μεταξουργείο, με ένα πυκνό πρόγραμμα καλλιτεχνικών γεγονότων και δράσεων, το οποίο έχει στόχο να αναδείξει την περιοχή σε ένα διεθνές κέντρο παραγωγής και προβολής της σύγχρονης τέχνης.
Πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια, παράλληλα και σε συντονισμό με την Μπιενάλε της Αθήνας. Είναι μια διοργάνωση της μη κερδοσκοπικής εταιρίας σύγχρονου πολιτισμού ReMapKM.Τροφοδοτείται από την ιδιαίτερη αστική συνθήκη που προσφέρει η γειτονιά και ανατροφοδοτεί, με τη σειρά του, τον Κεραμεικό και το Μεταξουργείο, με ένα πυκνό πρόγραμμα καλλιτεχνικών γεγονότων και δράσεων, το οποίο έχει στόχο να αναδείξει την περιοχή σε ένα διεθνές κέντρο παραγωγής και προβολής της σύγχρονης τέχνης.Πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια, παράλληλα και σε συντονισμό με την Μπιενάλε της Αθήνας. Είναι μια διοργάνωση της μη κερδοσκοπικής εταιρίας σύγχρονου πολιτισμού ReMapKM.]

Φιλότεχνοι, με τους χάρτες των "events" στα χέρια γεμάτοι απορία, αλλά και μια κρυφή ανακούφιση (και άλλοι με υποκριτική αγανάκτηση), αναμιγνύονται με αγριεμένους ένστολους κυνηγούς, και έντρομα "γυμνά" θηράματα.

Το πανηγύρι αυτό δεν έχει καμία αδυναμία καμία χαλαρότητα καμία αστάθεια.

Πρόκειται για την νέα φαντασμαγορία του ολοκληρωτισμού της μαζικής δημοκρατίας.

Σε Δυναμικά happenings συνωστίζονται για τις θέσεις των προταγωνιστών , διατεταγμένα αστυνομικά σώματα, με πάντα πρωτότυπες πρωτοβουλίες, απελπισμένοι τυχοδιώκτες, "εκ-τοπισμένοι", ψυχορραγούντες ναρκομανείς, οι πονηράντζες γκαλερίστες, οι πολιτικά ξεχασμένοι (και κοιμισμένοι) επιμελητές, οι καλλιτέχνες ως τα μόνιμα κορόιδα, οι αριστεροί λαϊκιστές, οι απατεωνίσκοι επιχειρηματίες , οι ασφαλίτες της πλάκας, οι ιδεολόγοι της άρνησης, κάποιοι μαλάκες εθνικόφρονες, μερικοί ιεραπόστολοι του φιλελευθερισμού, οι ακτιβιστές της συμφοράς, οι φιλάνθρωποι δημοσιογράφοι, οι λίγοι νοικοκοιραίοι, και οι επαγγελματίες της "υπέρβασης" της "επανοικειοποίησης" της "μα(γ)ζικής ζωής" και της "εξέγερσης".

Ένα κορεσμένο μείγμα που επιβεβαιώνει πως "η πόλη μας" , η μπίζνα μας δηλαδή, φτάνει σε ένα όμορφο τέλος.

Και το τέλος είναι πάντα το ίδιο.
Χαώδες!

Η παρακμή είναι εδώ σε όλο της το μεγαλείο.
Αξίζει η επίσκεψη 100%.

Για τα νιόβγαλτα ταλέντα

Για τα νιόβγαλτα ταλέντα (που ζητούν την άδεια του γκαλερίστα τους για να ανοίξουν το στόμα τους) αλλά και για τους παλιότερους που ξεχάστηκαν

Τηλεγράφημα.


15 Ιανουαρίου 1964

Άσκγερ Γιόρν, 

προς τον 

Χάρι Γκουγκενχάιμ:

"Στο διάολο εσύ και τα λεφτά σου μπάσταρδε. ΣΤΟΠ. Αρνούμαι το βραβείο. ΣΤΟΠ. Δεν το ζήτησα ποτέ. ΣΤΟΠ. Με ποταπότητα ανακατεύεις τον καλλιτέχνη, παρά τη θέλησή του, με τη διαφήμισή σου. ΣΤΟΠ. Απαιτώ δημόσια διαβεβαίωση ότι δεν έχω συμμετάσχει στο γελοίο παιχνίδι σου.".

Όψιμοι εκπρόσωποι της ζωγραφικής

Karen Kilimnik
David Godbold
Sean Shanaham
Karel Funk
Mosekwa Langa











Οι όψιμοι εκπρόσωποι της πανάρχαιας τέχνης της ζωγραφικής που από τις στάχτες της ξαναγεννιέται, τείνουν όλο και περισσότερο να θυμίζουν, όπως λέει και ο Σ.Ρ , τις ντόπιες "κυρίες του Κολωνακίου, που αμέσως μετά το Anahata Yoga τους , βγαίνουν για ψώνια στην Πανεπιστημίου"


Όλα τα έργα που βλέπετε παραπάνω είναι δημιουργίες του 21ου αιώνα μ.Χ. Οι καλλιτέχνες είναι γεννημένοι μετά το ‘60 (εκτός της Karen γ.1955) και τα βιογραφικά τους συμπληρώνουν πάνω από πέντε κόλλες Α4.