«[Ο]ι τεχνικοί αντιλήφθηκαν κάποια στιγμή ότι τίποτα δεν μπορεί πια να γίνει χωρίς αυτούς. Αυτοί υπαγορεύουν τις αποφάσεις που πρέπει να πάρουν οι πολιτικοί και οι διευθύνοντες. Ο αριθμός τους πολλαπλασιάστηκε απίστευτα με τον πολλαπλασιασμό των κάθε είδους τεχνολογιών. Διείσδυσαν ολοένα και περισσότερο μέσα σε όλα τα πεδία της πολιτικής δράσης. Εφεξής, η κύρια δραστηριότητα των κρατών είναι να προάγουν διάφορες τεχνικές και να εμπλέκονται σε ευρύτατες τεχνικές επιχειρήσεις. Φαίνεται λοιπόν πως όλη η ζωή της κοινωνίας είναι πλέον άρρηκτα δεμένη με την τεχνική ανάπτυξη −και ο τεχνικός είναι το πρόσωπο-κλειδί στα πάντα.
Έτσι, συνειδητοποιώντας την κατάσταση, οι τεχνικοί έπαψαν πλέον να μιλούν σαν τεχνικοί –δηλαδή να προτείνουν απλώς τεχνικές λύσεις σε δεδομένα προβλήματα− και άρχισαν να μιλούν σαν τεχνοκράτες λέγοντας: “Ορίστε η λύση. Δεν υπάρχει άλλη. Αυτό που έχετε να κάνετε λοιπόν, είναι να την ασπαστείτε και να την εφαρμόσετε!”. Προσθέτουν δηλαδή πλέον αυθεντία και εξουσία στην επαγγελματική τους κατάρτιση και δεξιότητα. Κι αυτό ακριβώς τούς κάνει τεχνοκράτες. Δεν υπάρχει τίποτα πέρα από αυτά που γνωρίζουν και λένε. Το τελικό στάδιο αυτής της μεταμόρφωσής τους είναι ότι, στη βάση της ειδικής κατάρτισής τους, σκαρώνουν ένα γενικό σχεδιάγραμμα για το τι πρέπει να γίνει, για το ποια μορφή πρέπει να πάρει η αυριανή κοινωνία.
Αυτό το φαινόμενο είναι λιγότερο ορατό και πιο βαθύ. Οι τεχνικοί συγκροτούν τη νέα άρχουσα τάξη και σήμερα ζούμε πλέον σε ένα αριστοκρατικό καθεστώς. Οι τεχνοκράτες είναι οι άριστοι*. Το ποιοι είναι οι “άριστοι” σαφώς ποικίλλει ανάλογα με το εκάστοτε κυρίαρχο κριτήριο σε μια κοινωνία, ανάλογα με τον κύριο στόχο της. Σε μια μιλιταριστική κοινωνία λ.χ. οι “άριστοι” είναι οι καλύτεροι πολεμιστές. Σε μια δημοκρατική κοινωνία είναι, ίσως, εκείνοι που είναι προικισμένοι με τη μεγαλύτερη πολιτική φρόνηση ή εκείνοι που είναι οι καλύτεροι ρήτορες και καταφέρνουν να πείθουν τον λαό.
Οι άριστοι δεν μπορεί ποτέ να κριθούν υπεύθυνοι για κάτι, διότι ποιος είναι αυτός που θα τους κρίνει; Οι μόνες περιπτώσεις, και αυτές σπάνιες, είναι των χειρουργών και γνωρίζουμε πόση ανησυχία προκαλείται όταν κατηγορείται κάποιος μεγάλος χειρουργός. Ακόμα όμως και σε περιπτώσεις που έχουν διαπραχθεί σοβαρά σφάλματα ή έχει προκληθεί εκτεταμένη βλάβη, δεν βλέπουμε ποτέ να κατηγορείται, να δικάζεται και να καταδικάζεται ένας πυρηνικός φυσικός ή ένας μηχανικός πυραύλων. Είναι χαρακτηριστικό της Αριστοκρατίας ότι οι αριστοκράτες είναι υπεράνω του νόμου. Το ίδιο ισχύει και για τους σημερινούς Τεχνοκράτες.
Για τους τεχνοκράτες ο νόμος δεν έχει καμιά αξία ούτε και ενδιαφέρον. Είναι μια επινόηση του παρελθόντος, που μπορεί να ήταν ίσως χρήσιμη τον 16ο αιώνα, αλλά σήμερα δεν είναι χρήσιμη διότι παραλύει την πρόοδο. Σε κάθε περίπτωση, ο νόμος δεν μετράει καθόλου όταν έχουμε να κάνουμε με τις τεχνικές επιταγές που εντέλλονται οι τεχνοκράτες (π.χ. οι πάμπολλες συμφωνίες κατά των πυρηνικών σπανίως εφαρμόζονται). Οι τεχνοκράτες, ακριβώς σαν τους αριστοκράτες, χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι έχουν πρακτικές που αποκλείουν όσους δεν ανήκουν στην κάστα τους.
Ένα χαρακτηριστικό των αριστοκρατών είναι ότι μόνον αυτοί κατέχουν και έχουν το δικαίωμα να ασκούν ορισμένες πρακτικές. Στις τεχνικές σφαίρες, έπειτα από ένα σημείο μόνον οι ειδικοί έχουν δικαίωμα πρόσβασης. Δεν είναι απλώς θέμα γνώσεων. Πρόκειται για ένα μονοπώλιο, ένα φράγμα ανάμεσα στους τεχνοκράτες και τον υπόλοιπο κόσμο, στον οποίο επιτρέπεται μόνο να παίζουν με κάποιες ήσσονος σημασίας τεχνικές. Ο καθένας μπορεί να πληκτρολογεί σε έναν υπολογιστή, αλλά μόνο κάποιοι ανώτερης διαβάθμισης τεχνικοί μπορούν να προγραμματίσουν τα πολύπλοκα συστήματα από τα οποία εξαρτώνται οι οικονομικοί σχεδιασμοί, οι χρηματοδοτικοί στόχοι και οι εμπιστευτικές επικοινωνίες. Το πιο ουσιαστικό κομμάτι της τεχνικής χρήσης βρίσκεται πέρα από την πρόσβαση του μέσου πολίτη. Μια εσωτερική διάλεκτος αντιστοιχεί σε πρακτικές που αποκλείουν όσους δεν ανήκουν στην κάστα που την μιλάει. Όλοι οι αριστοκράτες μιλούν μια δική τους γλώσσα, που δεν είναι η γλώσσα των απλών ανθρώπων. Δεν είναι μια διαφορετική γλώσσα με την έννοια με την οποία τα γερμανικά διαφέρουν από τα γαλλικά. Είναι μια κωδικοποιημένη γλώσσα, που την καταλαβαίνουν μόνο οι μυημένοι. Αυτό ίσχυε με τους ιππότες του Μεσαίωνα καθώς και με διάφορες άλλες αριστοκρατίες, όπως π.χ. αυτές του 18ου αιώνα. Οι Μασόνοι το πήγαν αυτό μέχρι τα πιο παράλογα άκρα προσπαθώντας να στήσουν μια τεχνητή Αριστοκρατία. Οι Τεχνοκράτες έχουν και αυτοί τη δική τους γλώσσα.»
*ελληνικά στο πρωτότυπο
Σημ. HS. Μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του Ζακ Ελλύλ, Le bluff technologique, το τρίτο της τριλογίας που αφιέρωσε ο Ελλύλ στην ανάλυση της σύγχρονης τεχνικής (Η Τεχνική ή το διακύβευμα του αιώνα, 1956 – Το τεχνικό σύστημα, 1977 – Η μπλόφα της τεχνολογίας, 1988). Ελπίζω να μεταφραστεί και στα ελληνικά. Πλάι σε αυτά τα τρία βιβλία, έγραψε κάμποσα ακόμα που σχετίζονταν με αυτό το κεντρικό θέμα ή ανέλυαν επιμέρους όψεις του (όπως π.χ. Η προπαγάνδα, 1962 – Η πολιτική αυταπάτη, 1965 - Η μεταμόρφωση του αστού, 1967 – Από την επανάσταση στις εξεγέρσεις, 1972, κ.ά.).
