Όταν είσαι ο μοναδικός ναυαγός σε ένα νησί, έχεις χρόνο μέσα στην μοναξιά σου να σκεφτείς συγκεντρωμένος.
Μικρό διάλειμμα λοιπόν με μια αναδιατύπωση των σκέψεων μιας τέτοιας περίπτωσης του 17ου αιώνα. Μιλάει Άγγλος έμπορος και τυχοδιώκτης, Γερμανικής καταγωγής:
Σήμερα μπορούμε να μετρήσουμε την τρέλα και την κακία εκείνων που συκοφαντούν αυτόν τον θεϊκό θεσμό: το χρήμα! Το χρήμα εξαυλώνει ότι αγγίζει προσδίδοντας του μια διάσταση ταυτόχρονα ορθολογική, μετρήσιμη και παγκόσμια-αφού ένα αγαθό, όταν μετατραπεί σε χρήμα, γίνεται δυνάμει προσιτό σε όλους τους ανθρώπους. Το αργυρώνητο είναι η πρώτιστη αρετή.
Ο φιλοχρήματος άνθρωπος ξέρει να καταπνίγει τα δολοφονικά κι αντικοινωνικά του ένστικτα- το αίσθημα της τιμής, το φιλότιμο, τον πατριωτισμό, τις πολιτικές φιλοδοξίες τον ρατσισμό, τον θρησκευτικό φανατισμό- κι αφήνει ελεύθερη μονάχα την ροή του για συνεργασία, την όρεξή του για καρποφόρες συναλλαγές, την αίσθηση της ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Ο φιλοχρήματος άνθρωπος ξέρει να καταπνίγει τα δολοφονικά κι αντικοινωνικά του ένστικτα- το αίσθημα της τιμής, το φιλότιμο, τον πατριωτισμό, τις πολιτικές φιλοδοξίες τον ρατσισμό, τον θρησκευτικό φανατισμό- κι αφήνει ελεύθερη μονάχα την ροή του για συνεργασία, την όρεξή του για καρποφόρες συναλλαγές, την αίσθηση της ανθρώπινης αλληλεγγύης. Η ανθρωπότητα θα έφτανε εύκολα, κυριολεκτικά στον Χρυσό της Αιώνα αν την οδηγούσαν άνθρωποι φιλοχρήματοι. Δυστυχώς είναι οι ανιδιοτελείς αυτοί που γράφουν την Ιστορία και κατά συνέπεια η φωτιά καταστρέφει τα πάντα και το αίμα κυλάει ποτάμι.
Οι λιπαροί έμποροι της Βενετιάς μας δίνουν το παράδειγμα της φανταχτερής ευτυχίας που μπορεί να γνωρίζει ένα κράτος το οποίο έχει για μοναδικό οδηγό το νόμο του κέρδους ενώ αντίθετα οι κοκαλιάρηδες λύκοι της Ισπανική Ιερής εξέτασης δείχνουν τι είδους ατιμίες είναι ικανοί να διαπράξουν άνθρωποι που έχασαν κάθε επιθυμία για τα πολύτιμα αγαθά"
Στις ημέρες μας οι "λιπαροί έμποροι της Βενετιάς" παραμένουν, ενώ τους "κοκαλιάρηδες λύκους ιεροεξεταστές" μάλλον τους έχουν αντικαταστήσει τα σκυλιά του ισλαμικού τζιχάντ.
Τελευταία φαίνεται να κλονίζεται και το παράδειγμα της φανταχτερής ευτυχίας. Για λίγο, ας ελπίσουμε όλοι εμείς, οι υπήκοοι, που τα καλοπερνάμε μισόν αιώνα τώρα σε Αμερικές και Ευρώπες.
