«Εγώ
είμαι μόνος και αυτοί είναι όλοι μαζί... Αυτό είναι το υπόγειο ρητό. Ο
ήρωας θέλει να εκφράσει την περηφάνεια και τον πόνο τού να είναι μοναδικός, πιστεύει
ότι εγγίζει την απόλυτη ιδιομορφία, αλλά καταλήγει σε μια καθολικής ισχύος
αρχή, σε ένα τύπο που η ανωνυμία τον καθιστά σχεδόν αλγεβρικό.
Αυτό το άπληστο στόμα που κλείνει μέσα του το Τίποτα, αυτή η αιωνίως επαναλαμβανόμενη προσπάθεια του Σίσυφου συνοψίζει άριστα την ιστορία του σύγχρονου ατομικισμού.
Ο συμβολισμός, ο σουρεαλισμός, ο υπαρξισμός, προσπάθησαν διαδοχικά να δώσουν ένα περιεχόμενο στην υπόγεια φόρμουλα. Όμως αυτά τα εγχειρήματα επιτυγχάνουν στο μέτρο που αποτυγχάνουν. Πρέπει να αποτυγχάνουν για να επιτρέπουν στα πλήθη να επαναλαμβάνουν εν χορώ: Εγώ είμαι μόνος και αυτοί είναι όλοι μαζί... Το ρομαντικό έργο θέτει σε κυκλοφορία ένα σύνολο από εικόνες και σύμβολα, που προορίζονται όχι για την επικοινωνία αλλά για την καθολική απομόνωση... Όπως και οι άλλες κοινωνικές δυνάμεις της εποχής μας, έτσι και η λογοτεχνία τείνει προς την ομοιομορφία ακόμη και όταν πιστεύει ότι την καταπολεμά, διότι η οδός της ισοπέδωσης είναι μια via negativa.
Το μυαλό μας πηγαίνει στην αμερικανική βιομηχανία, η οποία "εξατομικεύει" τα προϊόντα μαζικής παραγωγής. Μια ολόκληρη νεολαία "εξατομικεύει" με ελάχιστα έξοδα το ανώνυμο άγχος της, ταυτιζόμενη με τον ίδιο ήρωα ενάντια σε όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους. (…) Καθένας είναι για τον εαυτό του ο πίθος των Δαναΐδων, που προσπαθεί μάταια να γεμίσει.»
Αυτό το άπληστο στόμα που κλείνει μέσα του το Τίποτα, αυτή η αιωνίως επαναλαμβανόμενη προσπάθεια του Σίσυφου συνοψίζει άριστα την ιστορία του σύγχρονου ατομικισμού.
Ο συμβολισμός, ο σουρεαλισμός, ο υπαρξισμός, προσπάθησαν διαδοχικά να δώσουν ένα περιεχόμενο στην υπόγεια φόρμουλα. Όμως αυτά τα εγχειρήματα επιτυγχάνουν στο μέτρο που αποτυγχάνουν. Πρέπει να αποτυγχάνουν για να επιτρέπουν στα πλήθη να επαναλαμβάνουν εν χορώ: Εγώ είμαι μόνος και αυτοί είναι όλοι μαζί... Το ρομαντικό έργο θέτει σε κυκλοφορία ένα σύνολο από εικόνες και σύμβολα, που προορίζονται όχι για την επικοινωνία αλλά για την καθολική απομόνωση... Όπως και οι άλλες κοινωνικές δυνάμεις της εποχής μας, έτσι και η λογοτεχνία τείνει προς την ομοιομορφία ακόμη και όταν πιστεύει ότι την καταπολεμά, διότι η οδός της ισοπέδωσης είναι μια via negativa.
Το μυαλό μας πηγαίνει στην αμερικανική βιομηχανία, η οποία "εξατομικεύει" τα προϊόντα μαζικής παραγωγής. Μια ολόκληρη νεολαία "εξατομικεύει" με ελάχιστα έξοδα το ανώνυμο άγχος της, ταυτιζόμενη με τον ίδιο ήρωα ενάντια σε όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους. (…) Καθένας είναι για τον εαυτό του ο πίθος των Δαναΐδων, που προσπαθεί μάταια να γεμίσει.»
Ρενέ
Ζιράρ, Ρομαντικό ψεύδος και μυθιστορηματική αλήθεια (1961)
μετάφραση
Κατερίνα Κολλέτ, εκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ, 2001
