Ο Ξένος χωρίς τους δεσμούς με τους δικούς του, αισθάνεται ολότελα ελεύθερος μα και ολότελα μόνος. Η ελεύθερη μοναξιά, γεμάτη από την στέρηση των άλλων τον καταστρέφει. Διαθέσιμος, ελεύθερος από όλα, ο ξένος δεν έχει τίποτα, δεν είναι τίποτα. Κανείς δεν γνωρίζει όσο ο ξένος το πάθος της μοναξιάς. Πιστεύοντας ότι την διάλεξε για απόλαυση ή ότι της παραδόθηκε για να δοκιμαστεί, μαραίνεται ξαφνικά μέσα σε ένα πάθος αδιαφορίας, που μπορεί να είναι κάποτε μεθυστικό, είναι όμως αμετάκλητα χωρίς συνένοχο.
Το παράδοξο είναι ότι ο ξένος θέλει να είναι μόνος αλλά με συνενόχους. Η συνενοχή είναι η ψευδαίσθηση του ξένου.
Οι συνένοχοι παρουσιάζονται με την αυτάρεσκη όψη της φιλανθρωπίας ή κάποιου άλλου καλοπροαίρετου ανθρωπισμού, που ο ξένος δεν απορρίπτει βέβαια, τον δέχεται όμως άκαμπτος, δύσπιστος, αδιάφορος.
---------
Η καθαρότητα είναι ιδανικό.
Σχετίζεται με την τάξη, το καθαρό, την επανάληψη, το μοτίβο, την αρμονία. Εισάγει την διάκριση.
Ο ξένος είναι ο βρώμικος, ο μη εναρμονισμένος, φέρνει την αταξία, είναι το αντικείμενο εκτός τόπου. Κάθε χαοτική κίνηση κάθε τι εκτός ενότητας μαζί με την διάκρισή του, κατέχει κεντρικό ρόλο στην συγκρότηση και την νοηματοδότηση της κοινωνίας, στο κανονιστικό της πλαίσιο στο ηθικό της μέτρο.
Η καθαρότητα είναι το όραμα της τάξης το οποίο ο ξένος απειλεί. Η σύνθεση αυτής της απειλής βασίζεται στην δομή και στις βαθμίδες των στερήσεων που επιβάλλονται στον άνθρωπο από την συγκροτημένη κοινωνία και στην βάσιμη υπόθεση πως ο ξένος είναι σε θέση να ανακατατάξει ή και να ισοπεδώσει.
Κι αυτό γιατί:
Είναι δυνατός [πως αλλιώς έφτασε ως εδώ, πέρασε εμπόδια και φυλαγμένα σύνορα, αντιμετώπισε αμέτρητες δυσκολίες που "εμείς" δεν έχουμε καν φανταστεί]
Είναι μοναδικός. Αυτή η μοναδικότητα τον κάνει απρόβλεπτο κι έτσι τονίζεται σε "εμάς" η ασημαντότητα της επίκαιρης καθημερινότητας. Έτσι αγωνιούμε να κάνουμε τον ξένο, επίκαιρο με κάθε τίμημα.
Ο Ξένος είναι κάποιος που θυμάται, την στιγμή που η εδραιωμένη στην τάξη και την αρμονία κοινωνία μας, παλεύει με την κινούμενη άμμο της λήθης.Η ζωή του , γεμάτη δοκιμασίες, προσαρμογές και τεχνάσματα προσβάλει την ζωή "μας" που είναι ρουτίνα και ανάπαυση.
Η προσαρμογή και η προσανατολισμένη δράση μας, η δράση του "πολίτη", η βασισμένη στην παραγωγή νοηματοδότηση της καθημερινότητας κάνει την ζωή μας αβάσταχτη.
Η βαρεμάρα της βεβαιότητας και της συναίνεσης μας σκοτώνει βασανιστικά. Η άφιξη του ξένου έχει αντίκτυπο ισοδύναμο με εκείνο ενός σεισμού. Ο Ξένος κομματιάζει το στέρεο έδαφος που πάνω του βασίζεται η ασφάλεια της καθημερινής ζωής.
-----------------------------
Οι ουτοπίες δεν έχουν Ξένους.
------------------------------
Προτάσεις καθαρότητας από τους ολοκληρωτισμούς του 20ο αιώνα.
Ναζισμός, φυλετική καθαρότητα, γενεαλογία.
"Κομμουνισμός" , ταξική καθαρότητα-"κομματικότητα"
Εθνικό κράτος, πολιτική καθαρότητα-υπηκοότητα
"Φιλελεύθερη" Μαζική "Δημοκρατία", ατομική καθαρότητα, καθαρότητα της "ελευθερίας", καταναλωτική δυνατότητα.
Στην έσχατη πρόταση καθαρότητας, κριτήριο είναι η καταναλωτική δυνατότητα.Οι ελαττωματικοί καταναλωτές είναι οι "νέοι ακάθαρτοι", που ιδωμένοι από την κυρίαρχη σήμερα προοπτική της καταναλωτικής αγοράς είναι πράγματι "αντικείμενα εκτός τόπου"
.
Οπλισμένοι φρουροί, συστήματα παρακολούθησης και ασφάλειας, νέοι νόμοι, περιορίζουν -δίχως να εξαλείφουν- τα "αντικείμενα εκτός τόπου" τους ελαττωματικούς καταναλωτές, στα εμπορικά κέντρα, τα υπερκαταστήματα, αλλά και στις γειτονιές που ζουν και απολαμβάνουν τις ελευθερίες τους οι τυχεροί κι ευτυχείς καταναλωτές.Το ίδιο κάνουν κι οι μεμονωμένοι καταναλωτές, τα ευτυχισμένα άτομα, που βλέπουν τα σπίτια και τα αυτοκίνητά τους σαν προμαχώνες ενός μόνιμα πολιορκημένου φρουρίου.
------------------------------
"Έχουμε υποχρεώσεις απέναντι στους ανθρώπους, σαν τέτοιους και μόνο"
Με αυτό το σύνθημα θυμίζουμε στον εαυτό μας ότι πρέπει να συνεχίσουμε και να επεκτείνουμε την έννοια του "εμείς" όσο μπορούμε. Πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή για τον εντοπισμό περιθωριοποιημένων ανθρώπων-ανθρώπων που ακόμη και ενστικτωδώς τους αντιλαμβανόμαστε ως "αυτοί" αντί για "εμείς". Πρέπει να προσπαθούμε να βλέπουμε τις ομοιότητές μας με αυτούς.
Σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα πιο διευρυμένο αίσθημα αλληλεγγύης από αυτό που έχουμε τώρα και όχι να αναγνωρίσουμε μια τέτοια αλληλεγγύη σαν κάτι που υπάρχει προτού εμείς το αναγνωρίσουμε, διότι τότε αφήνουμε τον εαυτό μας εκτεθειμένο στο άσκοπα σκεπτικιστικό ερώτημα "είναι αυτή η αλληλεγγύη πραγματική;" και στον μηδενιστικό υπαινιγμό ότι το τέλος της θρησκείας και της μεταφυσικής πρέπει να σημάνει και το τέλος των προσπαθειών μας να μην είμαστε σκληροί.
Julia Kristeva, Ξένοι μέσα στον εαυτό μας (εκδ. Scripta, 2004)
μετ.Βασίλειος Πατσογιάννης
Zygmunt Bauman,Η μετανεωτερικότητα και τα δεινά της (εκδ.Ψυχογιός, 2002)
μετ.Γιώργος Μπαμπασάκης
Richard Rorty, Τυχαιότητα, ειρωνεία και αλληλεγγύη (εκδ.Αλεξάνδρεια, 2002)
μετ.Κώστας Κουρεμένος
4 σχόλια:
Νομίζω ότι το πρώτο απόσπασμα περιγράφει αυτόν που επέλεξε ο ίδιος να γίνει ξένος κι όχι τον σύγχρονο μετανάστη. Αυτός ούτε "διαθέσιμος, ελεύθερος από όλα" αισθάνεται κι ούτε βέβαια προσλαμβάνει την μοναξιά ως απόλαυση...
Η κατάστασή του είναι μάλλον μια μiα ένδειξη ότι δεν μπορούμε να είμαστε απολύτως μόνοι κι απολύτως ελεύθεροι.
Κανείς δεν επιλέγει να είναι ξένος.
Ανώνυμε,μην μπερδέυεις τον ξένο με τον τουρίστα ή τον φοιτητή του erasmus. Σίγουρα δεν μιλάει για αυτούς τους ξένους που πράγματι αυτοί, "επιλέγουν να είναι ξένοι".
Ας επιμείνουμε στο ότι "Έχουμε υποχρεώσεις απέναντι στους ανθρώπους, σαν τέτοιους και μόνο"
Συμφωνούμε, score. Απλά αυτό το "Πιστεύοντας ότι την διάλεξε για απόλαυση ή ότι της παραδόθηκε για να δοκιμαστεί...", νομίζω ότι δεν κολλάει με αυτό που ζει ο μεταναστης. Εξάλλου δεν είναι μόνο ο τουρίστας ή ο φοιτητής ξένος κατ' επιλογή. Πιστεύω ότι το κείμενο αναφέρεται μάλλον στο μοτίβο του "ξένου" αλά Καμύ...
"Εξωτερικά" κι εγώ πιστεύω ότι δεν κολλάει αυτό αλλά πάλι και ο "Ξένος" του Καμύ με ένα τρόπο ζει μια απώλεια.
Υπάρχει ο μετανάστης ο πρόσφυγας ο φυγάς, ο εξόριστος ο πλάνητας, ο χαμένος κτλ.
Σε αυτές τις διαφοροποιήσεις του ξένου υπάρχει μια ενότητα την οποία προσπαθεί να υποδείξει το απόσπασμα.
Είναι οι στιγμές που μπορεί να νοιώσει ελεύθερος και μόνος ο καθένας από τους παραπάνω με τρόπο που δεν μπορεί να νοιώσει οποιοσδήποτε εντάσσεται στις συνθήκες μιας ασφαλούς κοινότητας.
Δημοσίευση σχολίου