22 Οκτωβρίου 2014

Η αξία δεν είναι ούτε ουσία, ούτε μέγεθος | Αξία, Χρήμα, Μαγεία -4

Στο προηγούμενο μέρος της παρουσίασης της θεσμοκεντρικής θεώρησης του χρήματος, είδαμε ξεκάθαρα την καρδιά του προβλήματος χρήμα: πρόκειται, όπως λέει ο Αντρέ Ορλεάν, για την «ενσάρκωση αυτού που “αξίζει”, θεμελιώνεται στη λατρεία της κοινωνικής ομάδας για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή σημείο». Συνεχίζουμε λοιπόν με αποσπάσματα από τρία κείμενα του ίδιου συγγραφέα, που διευκρινίζουν πλήρως τη θεσμοκεντρική θεώρηση του χρήματος υπό το πρίσμα που μας ενδιαφέρει. Οι παρατηρήσεις του εδώ είναι ζωτικής σημασίας για την απομάγευση του κόσμου του χρήματος και της αξίας.
 
Δυο σημειώσεις. Μια μικρή σημείωση για τον όρο conatus, που ο Ορλεάν δανείζεται, όπως λέει, από τον Σπινόζα. Κατά τον Σπινόζα, «[κ]άθε πράγμα προσπαθεί, όσο εξαρτάται από το ίδιο, να εμμείνει στο είναι του» (Ηθική, Πρόταση 6, εκδ. ΕΚΚΡΕΜΕΣ, 2009) και  αυτή την προσπάθεια την ονομάζει conatus (βλ. και την εξαιρετική Εισαγωγή της Βασιλικής Γρηγοροπούλου).
 
Και μια σημείωση για τον Χάγιεκ, αυτό τον νεοφιλελεύθερο λάτρη των ελίτ και φίλο του Πινοσέτ. Να θυμήσω απλά τι έλεγε στην εφημερίδα El Mercurio κατά τη δεύτερη επίσκεψή του στη Χιλή, το 1981:
«Είμαι εντελώς κατά των δικτατοριών ως θεσμών μακράς διαρκείας. Όμως μια δικτατορία μπορεί να είναι απαραίτητη σε ένα σύστημα για μια μεταβατική περίοδο. Κατά καιρούς είναι αναγκαίο μια χώρα να έχει, για κάποιο διάστημα, μια ορισμένη μορφή δικτατορίας. Όπως καταλαβαίνετε, είναι δυνατόν ένας δικτάτορας να κυβερνά με φιλελεύθερο τρόπο. Όπως επίσης, είναι δυνατόν μια δημοκρατία να κυβερνά με πλήρη έλλειψη φιλελευθερισμού. Προσωπικά προτιμώ ένα φιλελεύθερο δικτάτορα από μια δημοκρατική κυβέρνηση που της λείπει ο φιλελευθερισμός. Η προσωπική μου εντύπωση είναι ότι εδώ στη Χιλή βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο από μια δικτατορική προς μια φιλελεύθερη διακυβέρνηση. Στη διάρκεια αυτής της μετάβασης μπορεί να είναι αναγκαίο να διατηρηθούν ορισμένες δικτατορικές εξουσίες».
Λεπτομέρεια: αυτή η ... μετάβαση βάστηξε άλλα οκτώ χρόνια. Τι λέμε τώρα!- Σημ. HS
 
*

Η πρωταρχικότητα του χρήματος

«Για να σκεφτούμε μια αυθεντική θεωρία του χρήματος πρέπει να αντιστρέψουμε ριζικά την οπτική μας. Πρέπει να ξεκινήσουμε από το χρήμα, δηλαδή να θεωρήσουμε ότι η ανάγκη για χρήμα προηγείται της ανάγκης για αγαθά. Πρέπει να σκεφτούμε μια οικονομία, στην οποία τα εμπορεύματα είναι μέσο για την απόκτηση χρήματος∙ και όχι το αντίστροφο. (...)

Στην οπτική μας ο πλούτος δεν είναι ένα αντικείμενο, ούτε μια ουσία. Είναι κάτι που αναφέρεται σε μια κοινωνική ιδιότητα: τη ρευστότητα, δηλαδή το να είναι κάτι αντικείμενο της επιθυμίας όλων των μελών μιας κοινωνίας. Είναι η μορφή που παίρνει ο κοινωνικός δεσμός και η αλληλεγγύη μέσα σε μια κοινωνία που έχει αποπροσωποποιήσει την αλληλεξάρτηση.

Στην πρότασή μας, το χρήμα ορίζεται ως η κοινωνικά αναγνωρισμένη μορφή, την οποία παίρνει ο πλούτος σε μια δεδομένη στιγμή. Είναι η απόλυτη ρευστότητα*

Ο διαχωρισμός και η αβεβαιότητα στη βάση της εμπορευματικής οικονομίας

«Για τον mainstream οικονομολόγο τα πάντα ξεκινούν από το ανεξάρτητο άτομο, το οποίο ψάχνει ν’ αποκτήσει τα εμπορεύματα που του είναι χρήσιμα. Το μοναδικό εμπόδιο που γνωρίζει αυτό το ανεξάρτητο άτομο στον αγώνα του να πραγματώσει τις επιθυμίες του, είναι τα άλλα άτομα, που είναι εξίσου ανεξάρτητα και που αγωνίζονται κι αυτά εξίσου για να πραγματώσουν τις επιθυμίες του αποκτώντας τα ίδια εμπορεύματα. Πάνω σε τέτοιας λογής βάσεις, ο κοινωνικός κόσμος νοείται σαν σύνθεση των ατομικών πράξεων. Είναι αυτό που ο Φρίντριχ Χάγιεκ, στο βιβλίο του Scientism and the Study of Society (Ο Επιστημονισμός και η Μελέτη της Κοινωνίας, 1942), ονομάζει “ατομιστική και συνθετική μέθοδος των κοινωνικών επιστημών”. Σε αυτή την οπτική, η εμπορευματική οικονομία αναλύεται σαν ένα σύνολο χρήσιμων αντικείμενων, τα οποία πρέπει να διανεμηθούν σε ένα σύνολο ατόμων. Γι’ αυτό και θεωρεί πρωταρχική την αγορά, ενώ το χρήμα το βλέπει σαν ένα δευτερεύον συμπλήρωμα, ένα απλό εργαλείο που διευκολύνει τις ανταλλαγές χωρίς, σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, να επηρεάζει στο παραμικρό την αξία των εμπορευμάτων.

Αυτή η αντίληψη υποτιμά ριζικά μια πραγματικότητα, η οποία παίζει τεράστιο ρόλο στην οικονομία. Είναι η αβεβαιότητα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εμπορευματικής οικονομίας είναι οι ασταμάτητες, σημαντικές και απρόβλεπτες μεταπτώσεις τόσο στις παραγωγικές τεχνικές όσο και στις καταναλωτικές προτιμήσεις, γεγονός που επηρεάζει ριζικά τις τιμές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ύπαρξη καθενός παραγωγού-ανταλλάκτη να παίζεται κυριολεκτικά στα ζάρια. Μπορεί σήμερα να τα φέρνει βόλτα μια χαρά, αλλά τίποτα δεν τον εξασφαλίζει ότι αυτό θα ισχύει και αύριο. 
 
Διότι η εμπορευματική οικονομία θεμελιώνεται στο διαχωρισμό. Πρόκειται δηλαδή για ένα κοινωνικό σχηματισμό, όπου ο καθένας κλείνεται στην ατομική του αυτονομία χωρίς να μπορεί να λογαριάζει στους άλλους παρά μόνο αν έχει κάτι ν’ ανταλλάξουν. Σε τελική ανάλυση, το άτομο δεν μπορεί εδώ να υπολογίζει στη βοήθεια των άλλων έτσι και το βρουν δυσκολίες στη ζωή. [βλ. και εδώ.] 

Η αγορά λοιπόν δεν είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στην ανάγκη για βοήθεια και κάλυψη, την οποία γεννάει ο ίδιος ο εμπορευματικός διαχωρισμός. Από εδώ προκύπτει μια ιδιαίτερη απαίτηση, η “ελεγκτική δύναμη” πάνω στην κυκλοφορία εμπορευμάτων, γιατί μέσα από αυτή τη δυνατότητα ο καθένας ελπίζει ότι η ύπαρξή του θα γίνει λιγότερο αβέβαιη. Και φυσικά, στην οικονομία της αγοράς, αυτή η ελεγκτική δύναμη ενσαρκώνεται στην αγοραστική δύναμη, μιας και η αγορά αποτελεί το μοναδικό νόμιμο τρόπο για να αποκτά κανείς εμπορεύματα.

Όμως, για να μπορεί κανείς να διαθέτει “αγοραστική δύναμη”, πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται σε δυο προαπαιτούμενα: πρώτον, η αγοραστική του δύναμη να είναι γενική, δηλαδή να του επιτρέπει να αγοράζει οποιοδήποτε εμπόρευμα, άρα να έχει πρόσβαση σε όλα τα εμπορεύματα γενικώς∙ και δεύτερον, να μπορεί να παραμένει αδιάπτωτη μέσα στο χρόνο. (...)

Αυτό ακριβώς είναι εκείνο που αποκαλούμε “ρευστότητα” και φυσικά το χρήμα είναι εκείνο απ’ όλα τα αγαθά, που η ρευστότητά του είναι απόλυτη. Έτσι, η αντίληψη του οικονομικού, την οποία αντιπροτείνω, είναι ριζικά διαφορετικής φύσης από των mainstream θεωριών. Στη δική μου οπτική, ο κοινωνικός κόσμος δεν οικοδομείται από την απλή προέκταση των επιμέρους ατομικών βουλήσεων, όπως θεωρεί η maistream σκέψη, αλλά είναι προϊόν μιας ισχύος −της σαγήνης του χρήματος−, η οποία υπερβαίνει τις ατομικές αξίες και τις ατομιστικές αναλύσεις. Πράγματι, η επιθυμία του χρήματος είναι μια επιθυμία που σε πολύ μεγάλο βαθμό ξεφεύγει από τη λογική του ανεξάρτητου και αυτεξούσιου ατόμου. Πρόκειται, ακριβέστερα, για μια επιθυμία η οποία περισσότερο επιβάλλεται στους ανθρώπους παρά πηγάζει από την ελεύθερη βούλησή τους. (...)

Γι’ αυτό το λόγο, στην οπτική που υποστηρίζουμε, το χρήμα παίζει τον πρωταρχικό ρόλο, ενώ η αξία ενός εμπορεύματος δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ποσότητα χρήματος, που αυτό το εμπόρευμα επιτρέπει να αποκτηθεί κατά την ανταλλαγή. Αυτό λοιπόν που έχει σημασία, είναι η κοινωνική "αντικειμενικότητα" αυτού του μέτρου, δηλαδή το γεγονός ότι επιβάλλεται στους πάντες. (...)

Αυτή η "αντικειμενικότητα" της αξίας δεν πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να αναζητηθεί στο μέγεθός της, το οποίο είναι εξαιρετικά ευμετάβλητο ανάλογα με τις συνθήκες και τις παραγωγικές σχέσεις. Πρέπει να αναζητηθεί σε ένα αμετάβλητο χαρακτηριστικό της. Τι δεν είναι ευμετάβλητο; Αμετάβλητο είναι το γεγονός ότι η αξία αντικειμενοποιείται κοινωνικά στο χρήμα. Αντικειμενικό και αμετάβλητο, δηλαδή, είναι το γεγονός της ύπαρξης της τιμής και όχι το μέγεθός της! (...)

Η οικονομική αξία, όπως και οι ηθικές, οι αισθητικές ή οι θρησκευτικές αξίες, είναι καμωμένη από το υλικό που λέγεται κοινό αίσθημα. Η αξία δεν είναι μια ουσία ή μια υπόσταση, την οποία έχουμε να μετρήσουμε! Είναι μια δύναμη, η οποία διαμορφώνει το conatus των δρώντων υποκειμένων. Στο βιβλίο του Οι Στοιχειώδεις μορφές της θρησκευτικής ζωής, ο Εμίλ Ντυρκέμ μας λέει:
“Ο πιστός που κοινωνεί με το θεό του, δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος που βλέπει νέες αλήθειες τις οποίες δεν βλέπει ο άπιστος. Είναι ένας άνθρωπος που μπορεί παραπάνω. Αισθάνεται μέσα του περισσότερη δύναμη…”
Σε αυτή την ενέργεια αναγνωρίζουμε την ύπαρξη των αξιών, μέσω των οποίων κινείται μιας κοινωνία. Και το ίδιο ισχύει για την οικονομία: δεν την προσδιορίζει η αναζήτηση της χρησιμότητας, η οποία αποτελεί ένα μάλλον άτονο πάθος, αλλά ο πόθος του χρήματος. Στα βιβλικά εβραϊκά για παράδειγμα, η λέξη για το χρήμα είναι kessef, που προέρχεται από το ρήμα Lehikassed, το οποίο σημαίνει “ποθώ με πάθος”. Παρόμοια, μια από τις αραβικές λέξεις για το χρήμα, η λέξη al-mal al-maal) έχει κι αυτή, όπως η λέξη kessef, για ρίζα της την έννοια του έντονου πόθου ή και του φθόνου.

Αυτή η αντίληψη του χρήματος βρίσκεται στους αντίποδες της εργαλειακής θεώρησης, την οποία λατρεύουν οι οικονομολόγοι, γιατί μας καθιστά ορατή μια πραγματικότητα που ξεφεύγει από την ορθολογικότητα μιας και στ’ αλήθεια δεν υπάρχει τίποτα το ορθολογικό στο να ποθεί κανείς το χρήμα.

Υποστηρίζουμε λοιπόν, ότι οι διάφορες θεωρίες της αξίας −τόσο αυτές που την ανάγουν στη χρησιμότητα, όσο κι αυτές που την ανάγουν στην εργασία− πρέπει να κατανοηθούν με αφετηρία αυτή την αγωνιώδη απορία των ανθρώπων μπροστά σ’ ένα φαινόμενο που τους ξεπερνάει, που δεν το ελέγχουν και που κοροϊδεύει τη λογική τους. Εδώ βρίσκεται και ο λόγος που οι οικονομικές αξίες μάς έχουν κατακυριεύσει: επενδύουμε με τόσο πάθος σε αυτές, που χάνουμε την ικανότητα να τις παρατηρήσουμε από απόσταση και με σκεπτικισμό.»**

Το θεσμοκεντρικό μοντέλο γένεσης του χρήματος

«Εμπορευματική οικονομία είναι μια οικονομία, στην οποία η παραγωγή αφήνεται στα χέρια ενός πλήθους αυτόνομων παραγωγών-ανταλλακτών, που παίρνουν τις αποφάσεις τους εντελώς ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον. Ωστόσο, άπαξ και αναπτυχθεί έστω κι ελάχιστα ο καταμερισμός της εργασίας, ο κάθε παραγωγός-ανταλλάκτης αρχίζει να εξαρτάται στενά από ένα πολύ μεγάλο αριθμό άλλων παραγωγών-ανταλλακτών τόσο σε ό,τι αφορά την ίδια την παραγωγή (προκειμένου να αποκτήσει όσα χρειάζεται για να παράξει), όσο και σε ό,τι αφορά την πώληση των προϊόντων του, δεδομένου ότι στο παιχνίδι εμπλέκεται πλέον ένα πλήθος δυνητικών καταναλωτών. Επιπλέον, η ταυτότητα αυτού του πολύ μεγάλου αριθμού ατόμων διαφοροποιείται συχνά σε συνάρτηση με την εξέλιξη των τεχνικών παραγωγής και των προτιμήσεων των καταναλωτών. Κοντολογής, σε μια ανεπτυγμένη εμπορευματική κοινωνία ο καθένας εξαρτάται δυνητικά από όλους.
 
Πώς θα μπορούσε επομένως να οργανωθεί μια τέτοια “ρευστή και κλυδωνιζόμενη αλληλεξάρτηση”; Είναι προφανές ότι ο αντιπραγματισμός δεν είναι η απάντηση. Θα ήταν σαν να λέμε, ότι κάποιος που φτιάχνει αυτοκίνητα, θα μπορούσε να το κάνει μέσα από μια ατέλειωτη σειρά διμερών αντιπραγματιστικών ανταλλαγών με όλους τους πελάτες του! Ανταλλάσσοντας τι με τι στο κάτω-κάτω της γραφής; Αστείο και να το σκεφτείς.

Ποια είναι λοιπόν η θεμελιακή Αρχή πάνω στην οποία δομούνται οι εμπορευματικές οικονομίες; Είναι η αφηρημένη αξία. Η εμπορευματική παραγωγή είναι μια παραγωγή που μοναδικό σκοπό έχει την ιδιοποίηση της αφηρημένης αξίας, δηλαδή του γενικού δικαιώματος πάνω στην ολότητα. Αν αυτή την ιδέα της αξίας δεν υπήρχε εκ των προτέρων αγκιστρωμένη μέσα στα μυαλά των παραγωγών-ανταλλακτών, δεν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε προσφορά εμπορευμάτων, ούτε και μαζική παραγωγή.

Στόχος μας δεν είναι να προτείνουμε μια καινούργια θεωρία της Αξίας, που θα μας υποδεικνύει τρόπους για να βρίσκουμε πόσο αξίζει ένα εμπόρευμα! Αυτό που μας ενδιαφέρει, απεναντίας, είναι να υπογραμμίσουμε το γεγονός ότι εμπορευματική παραγωγή δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο σε μια κοινωνία για την οποία η ιδέα της αξίας, δηλαδή το ότι κάτι έχει αξία για το μέγιστο δυνατό αριθμό ατόμων, έχει μια κοινωνικά αναγνωρισμένη ύπαρξη.

Με αυτή την έννοια, σε μια εμπορευματική οικονομία η αξία βρίσκεται στα θεμέλια της σχέσης με τον άλλον και είναι εκείνο δια του οποίου ο εμπορευματικός κόσμος επιβάλλεται πάνω στα άτομα. Έτσι, η σχέση του εμπορευματικού ατόμου με τον περίγυρό του χτίζεται μέσα από τον υπολογισμό του σε πόσους και πόσο μπορεί να πουλήσει. Γι’ αυτό το λόγο οι λογαριασμοί είναι, μέσα στο εμπορευματικό σύμπαν, ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις καθενός έναντι των άλλων. (...)

Λέει ο Άνταμ Σμιθ στον Πλούτο των Εθνών:
“Μετά την πρώτη εγκαθίδρυση του καταμερισμού της εργασίας, κάθε σώφρων άνθρωπος χρειάστηκε φυσικά να ρυθμίζει τις υποθέσεις του έτσι ώστε να έχει πάντοτε στην κατοχή του, πέρα από κάποιο αγαθό που τον ενδιαφέρει να παράγει για τον εαυτό του, και μια ποσότητα ενός άλφα ή βήτα εμπορεύματος, το οποίο κατά τη γνώμη του οι περισσότεροι άνθρωποι θα δέχονταν να πάρουν ανταλλάσσοντάς το με τα δικά τους προϊόντα” (σ. 26) 
Ο καθένας δηλαδή προσπαθεί όσο περισσότερο μπορεί να “μαντέψει” αυτό που θεωρείται “πλούτος”, δηλαδή ποια είναι εκείνα τα αγαθά που αναγνωρίζει ως πλούτο ο μέγιστος αριθμός των συνανθρώπων του. Επομένως, αναζήτηση του πλούτου σημαίνει αναζήτηση αυτού που οι περισσότεροι θεωρούν σαν πλούτο. Αυτός ο αυτοαναφορικός ορισμός του πλούτου (“πλούτος είναι αυτό που οι περισσότεροι θεωρούν σαν πλούτο”) οδηγεί σε μια λογική μιμητικής αντιπαλότητας μεταξύ διαφόρων αγαθών, που προτείνονται ως πλούτος.

Πράγματι, η υιοθέτηση μιας άλφα αντίληψης του πλούτου αποκτά μεγαλύτερη σημασία για το άτομο στο βαθμό που αυτή η αντίληψη είναι αντικείμενο μιας ευρύτατης συμφωνίας. Όσο ευρύτερη είναι η συμφωνία, τόσο μεγαλύτερο είναι το πεδίο κυκλοφορίας του αγαθού που θεωρείται πλούτος, και επομένως τόσο περισσότερα σε ποσότητα και ποικιλία είναι τα εμπορεύματα που μπορεί να αποκτήσει όποιος κατέχει το συγκεκριμένο αγαθό-πλούτο. Με άλλα λόγια, διευρύνεται το πεδίο ισχύος των δικαιωμάτων που ενσαρκώνει η κατοχή αυτού του πλούτου.

Από εδώ προκύπτει αναπόφευκτα το κλασικό φαινόμενο του “κυνηγητού των αποδόσεων”: ο καθένας κυνηγάει την πιο διαδεδομένη συλλογική αναφορά, το αγαθό που ενσαρκώνει τον πλούτο για τους περισσότερους, για να συμμορφωθεί σε αυτήν και να κερδίσει τα δικαιώματα που αυτή προσφέρει. Με αυτό τον τρόπο γίνεται αισθητή η ισχύς του πλήθους. Είναι προς το συμφέρον καθενός να τροποποιήσει την ατομική αντίληψή του για τον πλούτο υιοθετώντας εκείνη που αποδέχονται οι περισσότεροι, διότι με αυτό τον τρόπο πολλαπλασιάζει τις δυνατότητές του να συναλλάσσεται −πράγμα που αποτελεί ζωτικής σημασίας προϋπόθεση της εμπορευματικής ισχύος. Αυτή ακριβώς η λογική, που αναγκάζει τον καθένα να προσαρμόζεται στη υπερισχύουσα αντίληψη του πλούτου, μπορεί να ονομαστεί μιμητική.  Κι έτσι, μέσα σε ορισμένες γενικές συνθήκες, αυτή μιμητική διαδικασία οδηγεί κατόπιν συγκρούσεων σε μια κατάσταση, στην οποία οι εμπλεκόμενοι συμφωνούν τελικά να υιοθετήσουν από κοινού ένα συγκεκριμένο αγαθό, ή σημείο, ως εκπρόσωπο του πλούτου. Πρόκειται για το φαινόμενο που αποκαλούμε “μιμητική πόλωση”, ή ακόμα “φαινόμενο εκλογής”. Από εδώ προκύπτει το χρήμα και το νόμισμα. (...)

Πρέπει εδώ να υπογραμμίσω, ότι οι θέσεις μας αυτές δεν απορρίπτουν υποχρεωτικά όλες τις νομισματικές αναλύσεις που κάνουν οι οπαδοί των εργαλειακών θεωριών. Πράγματι, όταν ένα νόμισμα σταθεροποιηθεί ως αντικείμενο εμπιστοσύνης εκ μέρους όλων των οικονομικών παραγόντων, τότε συμπεριφέρεται de facto σαν ένα απλό εργαλείο των ανταλλαγών −κι έτσι μπορεί κανείς να το αναλύσει μέσω των τριών θεμελιακών λειτουργιών του, ως λογιστική μονάδα, ως μέσον αποταμίευσης και ως μέσο κυκλοφορίας. (...)

Όμως για να μπορεί ένα νόμισμα να διατηρεί αυτές τις λειτουργίες, πρέπει κατά πρώτο λόγο να διατηρείται η συμφωνία πάνω στην οποία “εκλέχτηκε”. Κι αυτό δεν είναι καθόλου προφανές, μιας και η ενοποίηση του εμπορευματικού πεδίου με άξονα ένα κεντρικό νομισματικό γνώμονα αφήνει πάντοτε απ’ έξω ορισμένα επιμέρους συμφέροντα, τρέφοντας με αυτό τον τρόπο ένα υποβόσκον συγκρουσιακό δυναμικό που, άπαξ και βγει στην επιφάνεια θέτοντας σε αμφισβήτηση την ενότητα του νομισματικού πεδίου, οδηγεί σε αυτό που γνωρίζουμε ως νομισματική κρίση». ***

Από τα κείμενα του Ορλεάν:

(Φεβρουάριος 2003)
** Συνέντευξη στον Rainer Diaz-Bone (Φθινόπωρο 2013)
 (11-18 Ιουλίου 2007)






4 σχόλια:

Action V? είπε...

Ριζική η παρατήρηση οτι η λεγόμενη αξία δεν είναι μέγεθος, δεν είναι κάτι το μετρήσιμο, ιδίως άμα σκεφτεί κανείς όλα αυτά τα "ποσότητα της αξίας", "συρρίκνωση της συνολικής πόσοτητας της αξίας με το τέλος φοντρικής φάσης", και τα παρόμοια που έχουμε διαβάσει και διαβάζουμε ακόμα κι από εκείνους που υποτίθεται πως ασκούν "κριτική στην αξία" και θεωρούν την κριτική της αξίας ακρογωνιαία για το ξεπέρασμα του καπιταλισμού.

Ποια "κριτική της αξίας" μπορεί να υπάρξει από κάποιους που εξακολουθούν, μαζί με τον Σμιθ και το Ρικάρντο, να θεωρούν την αξία σαν μέγεθος ή υπόσταση, σαν κάτι το μετρήσιμο, σαν κάτι που μπορεί ν' "αυξάνεται" ή να "συρρικνώνεται";;; !!!

Περιμένουμε τη συνέχεια.

HollowSky είπε...

Συμφωνώ Action V?, υπάρχει μεγάλο μπέρδεμα με την έννοια της "αξίας", που τη θέλουν να αυξομειώνεται ή να φουσκωνοσυρρικνώνεται και τα λοιπά κουλά, κι αυτό ελπίζουμε εδώ να ξεμπερδέψουμε όσο μπορούμε. Η μικρή σειρά των σχετικών αναρτήσεων, θα κλείσει με ένα δικό μας κειμενάκι που θα συνοψίζει και τις θέσεις μας πάνω σε αυτό.

παπαδόπουλος είπε...

καλησπέρα,

συγγνώμη που επιμένω, αλλά προσπαθώ ακόμα να καταλάβω που ακριβώς βρίσκεται η διαφωνία με την wertkritik

http://www.palim-psao.fr/article-qu-est-ce-que-la-valeur-qu-en-est-il-de-sa-crise-52145983.html

http://www.palim-psao.fr/article-35929096.html

HollowSky είπε...

Παπ., καλά κάνεις κι επιμένεις. Η διαφωνία βρίσκεται στο εξής: Οι Kurz, Trenkle, Jappe και η ομάδα Krisis εξακολουθούν να χρησιμοποιούν όρους όπως "Ουσία/Αξία" και "Ουσία/Εργασία", και γι' αυτούς η Αξία ανάγεται στην ή ταυτίζεται με την αφηρημένη Εργασία. Σε αυτές τις προσεγγίσεις το Χρήμα έρχεται "δεύτερο". Για τη θεσμιακή προσέγγιση όμως η αφηρημένη Αξία δεν περιγράφεται ως ουσία, ούτε ανάγεται στην αφηρημένη Εργασία, το δε Χρήμα περιγράφεται ως μια πρωταρχική και ολική αφαίρεση που "καταπίνει" τα πάντα (και την εργασία).

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Ετικέτες

1000 ρέγγες (7) 1100 (1) 1789 (2) 1837 (1) 1846 (1) 1848 (1) 1850 (1) 1871 (1) 1900 (2) 1907 (1) 190cm (4) 1917 (12) 1919 (1) 1936 (2) 1939 (1) 1940 (1) 1943 (2) 1944 (1) 1946 (1) 1947 (1) 1950 (2) 1952 (1) 1957 (1) 1965 (3) 1967 (1) 1968 (5) 1969 (1) 1978 (2) 1980 (1) 1983 (1) 2003 (1) 2006 (1) 2008 (9) 2015 (1) Α. Μπορντίγκα/A. Bordiga (1) Α. Σβιατόγκορ/А. Святогор (1) Α.Ι. (7) Α.Κέννυ/A. Kenny (1) Α.Κοντ/A.Comte (1) Α.Ντ.Μονκρετιέν/A.de Montchretien (1) αγάπη (5) Αγγλία (3) Αγία Πετρούπολη (1) Αδάμ Σμιθ/Adam Smith (9) Αθήνα (13) Αιδ. Μπίλι/Rev Billy (1) Άινσταϊν (1) Αισχύλος (1) Άκης Πάνου (1) Ακρόπολη (2) Αλαίν Καγιέ/Alain Caillé (1) Άλαν Τιούρινγκ/Alan Turing (2) Άλασνταιρ Μακιντάιρ/Alasdair MacIntyre (1) Αλβέρτος ο Μέγας (1) Αλέκα Παπαρήγα (1) Αλέξανδρος Κοζέβ/Alexandre Kojève (2) Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1) Αλέξανδρος Σμέμαν/Александр Шмеман (1) Αλέξανδρος Σοκούροφ/Алекса́ндр Соку́ров (1) Αλέξανδρος Τομπάζης (1) Αλέξανδρος Τρόκκι/Alexander Trocchi (1) Αλεξάντερ Μπέρκμαν/Александр Беркман (3) Αλέξης Ασλάνογλου (2) Αλέξης Καλοφωλιάς (1) Αλέξης ντε Τοκβίλ/Alexis deTocqueville (3) αλήθεια (27) Αληthεια (2) Αλκιβιάδης (1) αλλοτρίωση (61) Αλμπέρ Καμύ/Albert Camus (2) Άλμπερτ Σπέερ/Albert Speer (2) Άλμπερτ Φίνεϊ/Albert Finney (1) Αλμπέρτο Καβαλκάντι/Alberto Cavalcanti (2) Άλμπρεχτ Ντύρερ/Albrecht Duhrer (1) Άλντους Χάξλεϊ/Aldus Haxley (1) Αλταμίρα (6) Αλφειός (1) Αναξίμανδρος (1) ανάπτυξη (17) αναρχισμός (11) Ανδρέας Εμπειρίκος (1) Ανδρέας Παπανδρέου (1) ανθρώπινα πιράνχας (33) ανθρωπολογία (3) Άννα Άρεντ/Hannah Arendt (8) Άννα Ιβάνοβνα Μπελιάι/Анна Ивановна Беляй (1) Άννα Κοκκίνου (1) Ανρί Ντεμπριγιώ/Henry Debrillaut (1) Ανρί Λεφέβρ/Henri Lefebre (4) Ανρί Μισώ/Henry Michaux (2) Άνσελμ Γιάπε/Anselm Jappe (1) Άνταμ Κέρτις/Adam Curtis (1) Αντίνοος (1) Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ/Antoine de Saint-Exupéry (1) Αντρέ Κερτέζ/André Kertész (1) Αντρέ Ορλεάν/André Orléan (5) Άντυ Γουώρχολ/Andy Warhol (2) Αντώνης Κουτρουμπής (1) αξία (13) Άρβο Περτ/Arvo Pärt (2) Αργυριάδης-Καλούμενος-Μπάτσης (1) Άρης Αλεξάνδρου (3) Άρης Κωνσταντινίδης (1) Άρης Μπερλής (1) Άρθουρ Λένινγκ/Arthur Lehning (1) Αρθούρος Σοπενχάουερ/Arthur Schopenhauer (3) Αριστοτέλης (14) Άσγκερ Γιόρν/Asger Jorn (22) Άυν Ραντ/Ayn Rand (3) Αφρική (2) Β. Γκ. Ζέμπαλντ/W. G. Sebald (2) Β.Α. Μότσαρτ/W.A/ Mozart (1) Βαγγέλης Αρτέμης (2) Βαλεντίν Βολόσινοφ/Валенти́н Воло́шинов (1) Βάλτερ Μπένγιαμιν/Walter Benjamin (6) Βανς Πάκαρντ/Vance Packard (2) Βασίλης Ηλιακόπουλος (2) Βασίλης Στρατιώτης (1) Βενετιά (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent Descombes (17) Βέρνερ Χέρτσογκ/Werner Herzog (1) Βερολίνο (3) βία (20) Βιετνάμ (2) Βίκτωρ Μπούλλα/Виктор Буллаa (1) Βίκτωρ Ουγκώ/Victor Hugo (1) Βίκτωρ Σερζ/Ви́ктор Киба́льчич (1) Βίκτωρ Σκλόφκσι/Ви́ктор Шкло́вский (3) Βίκτωρ Φρανκλ/Victor Frankl (2) Βίλεμ Φλούσερ/Vilem Flusser (1) Βίνσεντ Μπράουν/Vincent Browne (1) βιοτεχνολογία (6) Βλαδίμιρος Λένιν/Влади́мир Ле́нин (6) Βλαντίμιρ Μαγιακόφκι/Влади́мир Маяко́вский (2) βοηθήματα μνήμης (11) Γαλλία (8) Γένεσις (1) Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος (4) Γερμανία (9) Γιάννηδες (1) Γιάννης Γρηγοριάδης (9) Γιάννης Ισιδώρου (4) Γιάννης Κάτρης (1) Γιάννης Πεδιώτης (3) Γιάννης Ρίτσος (3) Γιάννης Σκαρίμπας (3) Γιάννης Τσέγκος (1) Γιόζεφ Μπλοχ/Joseph Bloch (1) Γιόζεφ Ντίτζγκεν/Josef Dietzgen (1) γιορτή (18) Γιούργκεν Χάμπερμας/Jurgen Habermas (2) Γιόχαν Γκριμονπρέ/Johan Grimonprez (1) Γιόχαν Χουιζίνγκα/Johan Huizinga (3) Γιώργος Γαϊτάνος (1) Γιώργος Μακρής (1) Γιώργος Νικολαΐδης (1) Γιώργος Σεφέρης (2) Γιώργος Χαντζής (1) Γκ. Κ. Τσέστερτον/G.K. Chesterton (5) Γκ. Ράιλ/G. Ryle (1) Γκαίτε/Goethe (1) Γκέοργκ Ζίμελ/Georg Simmel (4) Γκετζ Άλυ/Götz Aly (1) Γκι Αμπέιγ/Guy Abeille (1) Γκίλμπερτ Ράιλ/Gilbert Ryle (2) Γκιόργκι Λίγκετι/György Ligeti (1) Γκιόργκι Λούκατς/György Lukács (4) Γκουίντο Καβαλκάντι/Guido Cavalcanti (1) Γκυ Ντεμπόρ/Guy Debord (23) Γκύντερ Άντερς/Günther Anders (9) γλώσσα (21) Γουάλας Στήβενς/Wallace Stevens (1) Γουδή (1) Γουίλιαμ Ήγγλετον/William Eggleton (1) Γουίλιαμ Μπάροους/William Burroughs (2) Γουίλιαμ Σαίξπηρ/William Shakespeare (3) Γούντι Άλλεν/Woody Allen (1) Γρηγόρης Βαλτινός (1) Δανία του Βορρά (2) Δανία του Νότου (5) Δελφοί (1) Δέσποινα Ζευκιλή (1) Δημήτρης Δημητριάδης (1) Δημήτρης Καραγιάννης (1) Δημήτρις Βεργέτης (1) δημιουργικότητα (8) Διεθνής (1) δικαιοσύνη (12) δοκιμασίες (3) Δουβλίνο (1) Δραπετσώνα (1) δυσφορία (30) Ε. Άνσκομπ/E. Anscombe (4) Ε. Βιλ/E. Will (1) Έ. Λ. Μάστερς / Ε. L. Masters (1) Ε.Ε. Κάμινγκς/E.E. Cummings (1) Ε.Χ. Γονατάς (1) Έζρα Πάουντ/Ezdra Pound (1) εικονική δημόσια σφαίρα (5) εικονογραφημένα κείμενα (10) εκπομπές (58) Ελβετία (1) Έλεν Κέλλερ/Helen Keller (1) Ελένη Ηλιοπούλου (1) Ελένη Μπέλλου (1) Ελευθερία (42) Ελευθεριακός (1) Ελίας Κανέττι/Elias Canetti (1) Εμίλ Μπενβενίστ/Emile Beneveniste (1) Εμίλ Ντυρκέμ/Emile Durkheim (1) Εμίλ Σιοράν/Emil Cioran (1) Έμιλυ Ντίκινσον/Emily Dickinson (2) Εμμανουήλ Καντ/Emmanuel Kant (2) Εμμανουήλ Λεβινάς/Emmanuel Levinas (3) Εμμανουήλ Μουνιέ/Emmanuel Mounier (1) Έντσο Τραβέρσο/Enzo Traverso (1) εξατομίκευση (46) εξέγερση (10) εξουσία (38) επανάσταση (25) επαναστατικός χαρτοπολτός (4) επιβίωση (5) επιστήμη (23) Έρασμος/Erasmus (1) εργασία (23) Ερίκ Σατί/Eric Satie (1) Έρικ Χομπσμπάουμ/Eric Hobsbaum (1) Έρνεστ Γκέλνερ/Ernest Gellner (1) Ερνστ Γιούνγκερ/Ernst Junger (2) Ερνστ Κασσίρερ/Ernst Cassirer (3) Ερνστ Μπλοχ/Ernst Bloch (1) ΕΡΩΔΙΟΣ (1) ΕΣΗΕΑ (2) ΕΣΣΔ (1) Ετιέν Ντε λα Μποεσί/Etien De la Boetie (1) Ευγένιος Ενρικέζ/Eugène Enriquez (1) Ευγένιος Ζαμιάτιν/Евге́ний Замя́тинn (1) Ευγένιος Ιονέσκο/Eugene Ionesco (1) ευρωπαϊκή προοπτική (49) ευτυχία (11) Ζ.-Ζ. Ρουσσώ/J.-J. Rousseau (1) Ζ.-Π. Βουαγιέ/J.-P. Voyer (5) Ζ.-Π. Ντιτέιγ/J.-P. Duteuil (1) Ζ.-Π. Ντυπουΐ/J.-P. Dupuy (1) Ζ.-Π. Σαρτρ/J.-P. Sartre (2) Ζακ Ελλύλ/Jacques Ellul (29) Ζακ Λακάν/Jacques Lacan (6) Ζακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (2) Ζακ Ντεριντά/Jacques Derrida (2) Ζακ Πρεβέρ/Jacques Prévert (2) Ζακ Σαπίρ/Jacques Sapir (2) Ζαν Ιτάρ/Jean Itard (1) Ζαν Μορώ/Jeanne Moreau (1) Ζαν Μπωντριγιάρ/Jean Baudrillard (1) Ζαν-Λυκ Γκοντάρ/Jean Luc Godard (3) Ζαν-Πιέρ Βερνάν/Jean Pierre Vernant (1) Ζαπατίστας (1) Ζάχα Χαντίντ/Zahā Ḥadīd (1) Ζάχος Παπαζαχαρίου (1) Ζεράρ Νταβί/Gerard Davy (1) Ζερμαίν Γκρηρ/Germaine Greer (1) Ζήσης Κοτιώνης (2) Ζήσης Σαρίκας (5) Ζιλ Ντελέζ/Gilles Deleuze (2) Ζιλ Ντωβέ/Gilles Dauve (1) Ζορ Βον/Zohr Vaughan (1) Ζύγκμουντ Μπάουμαν/Zygmunt Bauman (3) Ζυλ Ντωβέ/Gilles Dauvé (3) ζωή (46) Ζωρζ Μπατάιγ/Georges Bataille (1) ηθική (34) ΗΠΑ (19) Θανάσης Σβώλος (1) Θάτσερ/Thatcher (1) θέαμα/spectacle (14) Θένια Κουτρουμπή (1) Θεολόγος Βοσταντζόγλου (1) Θεός (16) Θεοφάνης Μελάς (2) Θεσσαλονίκη (2) Θήοντορ Ρόζακ/Theodore Roszak (1) θλίψη (12) Θοδωρής Χιώτης (1) Θόδωρος Ζιάκας (1) Θουκυδίδης (2) Ι.Θ. Κακριδής (1) Ίαν Χάκινγκ/Ian Hacking (3) Ιβάν Παβλόφ/Ива́н Па́влов (1) Ιβάν Τουργκένιεφ/Иван Тургенев (1) Ίγγα Κρεστενσεν/Inger Christensen (1) ιδρύματα τέχνης (7) ικέτες και ξένιοι (6) Ιλιάδα (1) Ιράν (1) Ισαάκ Μπ. Σίνγκερ/Isaac B. Singer (1) Ισπανία (1) Ισπαχάν (1) ιστορία (41) ισχύς (22) Ιχάμπ Χασσάν/Ihab Hassan (1) Ιωάννα Τσιβάκου (1) Ιωάννης ο Θεολόγος (1) Ιωσήφ Στάλιν/Ио́сиф Ста́лин (2) Κ.Π. Καβάφης (3) Κ.Σ. Λιούις/C.S. Lewis (4) Κάθλην Ρέιν/Kathleen Raine (1) καλλιτέχνες (24) Καλοκαίρι (8) Κάρελ Φουνκ/Karel Funk (1) Κάρεν Κίλιμνικ/Karen Kilimnik (1) Καρλ Γκέοργκ Μπύχνερ/Karl Georg Büchner (1) Καρλ Κορς/Karl Korsch (3) Καρλ Κράους/Karl Kraus (3) Καρλ Μαρξ/Karl Marx (33) Καρλ Πολάνυι/Karl Polanyi (2) Καρλ Σμιτ/Karl Schmidt (1) Καρλομάγνος (1) Κάρολος Δαρβίνος/Charles Darwin (1) Καρτέσιος/Descartes (7) Καταστασιακή Διεθνής/Internationale Situationniste (9) καταστασιακοί/situationnistes (20) Κατερίνα Αθανασίου (1) Κατερίνα Ηλιοπούλου (8) Κέβιν Κέλι/Kevin Kelly (2) Κεν Λόουτς/Ken Loach (1) Κεν Ρόμπινσον/Ken Robinson (1) Κένεθ Γκέργκεν/Kenneth Gergen (1) κενό (18) κεφαλαιοκρατία (38) Κίνα (1) Κλάους Κάρστενσον/Claus Carstensen (1) Κλερ Οζιάς/Claire Auzias (1) Κλωντ Λεβί-Στρώς/Claude Lévi-Strauss (4) Κομμούνα (1) κομμουνισμός (10) Κόνσταντ/Constant Niewenhuys (1) Κοπεγχάγη (1) Κόρα Ντάιαμοντ/Cora Diamond (1) Κορνήλιος Καστοριάδης (10) Κουρτ Βάιλ/Kurt Weil (1) Κουρτ Σβίττερς/Kurt Schwitters (1) κράτος (14) κρίση (33) Κριστιάν Ντελακαμπάιν/Christiane Delacampaigne (1) Κριστίν Λαγκάρντ/Christine Laguarde (1) Κριστόφ Κισλόφσκι/Krzysztof Kieslowski (1) Κρίστοφερ Λας/Christopher Lasch (4) Κροστάνδη (1) κυριαρχία (13) Κωνσταντίνος Καραμανλής (1) Κωνσταντίνος Ματσούκας (1) Κώστας Βάρναλης (1) Κώστας Δεσποινιάδης (4) Κώστας Κολημένος (1) Κώστας Παπαϊωάννου (7) Κώστας Χριστοδούλου (1) Κωστής Βελόνης (1) Κωστής Παπαγιώργης (2) Λ. Βίττγκενσταϊν/L. Wittgenstein (17) Λα Μετρί/ La Mettrie (1) Λάζαρος Αρσενίου (3) Λάκι Λουτσιάνο/Lucky Luciano (1) Λάμπρος Κωνσταντάρας (1) Λάο Τσε/老子 (1) Λαρς φον Τρίερ/Lars von Trier (1) λενινισμός (6) Λεξικό Κριαρά (1) Λεξικό Liddell-Scott (2) Λέο Στράους/Leo Strauss (1) Λεόν Βαλράς/Léon Walras (2) Λέσχη Φιλελεύθερης Ανάγνωσης (1) Λετονία (1) Λετριστές/Lettristes (1) Λέων Σεστώφ/Лев Шесто́в (2) Λέων Τρότσκι/Лев Тро́цкий (3) Λιούις Μάμφορντ/Lewis Mumford (10) λογική (3) Λογιόλα/Loyola (1) Λόγος (26) λογοτεχνία (25) Λονδίνο (3) Λουί Αραγκόν/Louis Aragon (1) Λουί Μαλ/Louis Mal (1) Λουΐ ντε Σαιν Ζυστ/Louis de Saint Juste (1) Λουί Ντυμόν/Louis Dumont (7) Λουίς Αλτουσέρ/Louis Althusser (1) Λουίς Μπουνιουέλ/Louis Buñuel (3) Λουσιέν Μαλζόν/Lucien Malson (1) Λουσίντα και Ντέιβις Μάτλοκ/L & D Matlock (1) Λυγκέας (2) Λωτρεαμόν/Lautréamont (7) Μ. Γκωσέ/M. Gauchet (1) Μάης '68 (1) Μάικ Κέλυ/Mike Kelley (1) Μάικλ Χάρντ/Michael Hardt (1) Μάκης Μηλάτος (1) Μακιαβέλλι/Machiavelli (4) Μάλκολμ Λόουρι/Malcolm Lowry (1) Μάλκολμ Χ/Malcolm X (1) μανιφέστα (65) Μανόλης Λαμπρίδης (1) Μανώλης Αναγνωστάκης (3) Μαξ Βέμπερ/Max Weber (2) Μαξ Ήστμαν/Max Eastman (1) Μαρακές (1) Μάρθα Γκέλχορν/Martha Gellhorn (1) Μαρί ντε Ενζέλ/Marie de Hennezel (1) Μαρίνα Τσβετάγιεβα/Мари́на Цвета́ева (3) Μάρσαλ Σάλινς/Marshall Sahlins (5) Μαρσέλ Μαριέν/Marcel Mariën (1) Μαρσέλ Μως/Marcel Mauss (1) Μαρσέλ Ντυσάν/Marcel Duchamp (1) Μάρτζορι Πέρλοφ/Marjorie Perloff (1) Μάρτζορι Ρόουλινγκ/Marjorie Rowling (1) Μάρτιν Λούθερ Κινγκ/M.L. King (1) Μάρτιν Μπούμπερ/Martin Buber (1) Μάρτιν Χάιντεγγερ/Martin Heidegger (5) μελαγχολία (5) Μελούνα (1) Μέριλυν (1) Μεσαίωνας (7) Μέση Ανατολή (1) μεταμοντέρνο (10) μεταμορφωτική δύναμη (34) μηδέν (11) μηδενισμός (35) Μηνάς Εμμανουήλ (1) Μίλτος Θεοδοσίου (2) Μίλτος Σαχτούρης (2) Μίλτων Φρίντμαν/Milton Friedmann (1) Μιριέλ Μπαρμπερί/Muriel Barbery (1) Μισέλ Αλιετά/Michel Aglietta (1) Μισέλ Ουελμπέκ/Michel Houellebecq (3) Μισέλ Πικολί/Michel Piccoli (1) Μισέλ Σερ/Michel Serres (1) Μισέλ Τουρνιέ/Michel Tournier (2) Μισέλ Φουκώ/Michel Foucault (12) ΜΙΤ (1) Μίχαελ Λέβι/Michael Loewy (2) Μιχαήλ Θερβάντες/Miguel Cervantes (1) Μιχαήλ Μπακούνιν/Михаил Бакунин (2) Μιχαήλ Μπαχτίν/Михаи́л Бахти́н (1) Μιχαηλάγγελος Αντονιόνι/Michelangelo Antonioni (2) Μιχάλης Πάγκαλος (1) Μόμπυ Ντικ (1) Μόρις Ντρούρι/Maurice Drury (1) μουσική (36) Μουσταφά Καγιάτι/Mustafa Khayati (1) μοφερισμός/mofferism (6) Μπαρούχ Σπινόζα/Baruch Spinoza (1) Μπάρυ Άνσγουωρθ/Barry Unsworth (1) Μπέλα Ταρ/Béla Tarr (1) Μπέρναρντ Μάντεβιλ/Bernard Mandeville (1) Μπέρτολντ Μπρεχτ/Bertold Brecht (3) Μπίφο Μπεράρντι/Bifo Berardi (2) Μπλεζ Πασκάλ/Blaise Pascal (1) Μπομπ Ντύλαν/Bon Dylan (1) Μπρέτον Γουντς (1) Μπριζίτ Μπαρντό/Brigitte Bardot (2) Μύκονος (1) μυστικισμός (1) Μωρίς Μερλώ-Ποντύ/Maurice Merleau-Ponty (2) Ν.Α. Μπερντγιάεφ/ Н/ А. Бердя́ев (1) Ν.Γ. Πεντζίκης (1) Ναζίμ Χικμέτ (1) ναζιστοφασισμός (29) ναρκισσισμός (10) Νασρεντίν Χότζας (1) ναυαγοί (2) Νέα Ζηλανδία (1) Νέα Υόρκη (2) Νεάντερταλ (1) νεοφιλελευθερισμός (12) Νίκος Εγγονόπουλος (3) Νίκος Ζαχαριάδης (2) Νίκος Καρούζος (4) Νίκος Μπελογιάννης (1) Νίκος Σκοπλάκης (1) Νίκος Buccanier Κούρκουλος (7) Νόαμ Τσόμσκι/Noam Chomsky (1) Νόρμπερτ Ελίας/Norbert Elias (1) νους (24) Νούτσιο Όρντινε/Nuccio Ordine (1) Ντ. Ουίγκινς/D. Wiggins (2) Ντ. Χάνκοκ/D. Hancock (1) Ντέιβιντ Λυντς/David Lynch (3) Ντέιβιντ Μπομ/David Bohm (1) Ντέιβιντ Ρικάρντο/David Ricardo (4) Ντέιβιντ Χιούμ/David Hume (4) Ντέσμοντ Μόρις/Desmont Morris (1) Ντμίτρι Πρίγκοφ/Дми́трий При́гов (1) Ντον Ντελίλο/Don Delillo (2) Ντόναλντ Γουίνικοτ/Donald Winnicott (2) Ντονέλα Μήντοους/Donella Meadows (1) Ξενοδοχείο των Ξένων (2) Ξενοφών (3) ξεψάρωμα (3) Ο. Σ. Βίκτορ/H. St Victor (1) Οδύσσεια (2) οικονομία (52) Οκτάβιο Πας/Octavio Paz (2) Όλγα Γερογιαννάκη (1) όλεθρος (29) Όμηρος (1) ομιλίες (13) ΟΟΣΑ (1) Ορφέας Απέργης (2) Όσκαρ Ουάιλντ/Oskar Wilde (2) Ουίσταν Ώντεν/Wystan Auden (3) Ουόλτ Ουΐτμαν/Walt Whitman (1) Π.Α.Ρενουάρ/P.A.Renoir (1) Π.Μ.Σ. Χάκερ/P.M.S. Hacker (6) παιδεία (7) παιχνίδι (7) Παναγιώτης Κονδύλης (10) Παπάγος (1) παπαρολογία (7) παράδοση (4) παραμύθιασμα (2) Παρίσι (1) Πάρνηθα (1) Πασκάλ Ενζέλ/Pascal Engel (1) Πάσχος Μανδραβέλης (3) Πέδρο Ματέο/Pedro Mateo (1) Πέπη Ρηγοπούλου (1) περιπέτεια (3) Πέτρος Αρτάνης (1) Πέτρος Κορνήλιος/Pierre Corneille (1) Πέτρος Παπαθανασίου (1) Πήτερ Γκητς/P.T. Geach (2) Πήτερ Κρηφτ/Peter Kreeft (1) Πήτερ Μπρουκ/Peter Brook (1) Πήτερ Ουίντς/Peter Winch (2) Πήτερ Ουότκινς/Peter Watkins (1) Πιέρ Μανάν/Pierre Manent (1) Πιέρ Μπουρντιέ/Pierre Bourdieu (1) Πιέρ-Ζοζέφ Προυντόν/Pierre-Joseph Proudhon (1) Πλαστήρας (2) Πλάτωνας (4) πλουραλισμός (1) ποίηση (68) πολεμικά κείμενα (11) πόλεμος (26) πόλη (25) πολιτική (49) Ποτάμι (1) προαίρεση (1) προεκλογικά μηνύματα (9) προλεταριάτο (47) Προμηθέας (1) προπαγάνδα (57) Πωλ Βιριλιό/Paul Virilio (1) Πωλ Βαλερύ/Paul Valery (1) Πωλ Ζοριόν/Paul Jorion (1) Πωλ Ζωγραφάκης (1) Πωλ Λαφάργκ/Paul Lafargue (2) Πωλ Ρικέρ/Paul Ricoeur (2) Ρ. ΜακΝαμάρα/R. MacNamara (3) Ραούλ Βανεγκέμ/Raoul Vaneigem (6) Ραούλ Σουρίτα/Raul Zurita (1) Ρας Ρίις/Rush Rhees (1) Ράσελ Τζάκομπι/Russel Jacobi (3) Ρέι Μπράντμπερι/Ray Bradbury (1) Ρέιμοντ Κάρβερ/Raymond Carver (1) Ρενέ Ζιράρ/René Girard (10) Ρενέ Κλερ/ René Clair (1) Ρισελιέ/Richelieu (1) Ρίτα Γκαβέρα (1) Ρίτσαρντ Κόμπντεν/Richard Cobden (1) Ρίτσαρντ Μοράν/Richard Moran (1) Ρίτσαρντ Ρόρτι/Richard Rorty (7) Ροβεσπιέρος (1) Ρόζα Λούξεμπουργκ/Rosa Luxembourg (3) Ρόζενταλ-Γιούντιν (1) ρομαντισμός (4) Ρομπέρ Αντέλμ/Robert Antelme (1) Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ/Robert Oppenheimer (1) Ρόμπερτ Ρέντφορντ/Robert Redford (1) Ρόμπερτ Φρανκ/Robert Frank (1) Ρόμπερτ Χας/Robert Hass (2) Ρομπέρτο Χουαρόθ/Roberto Juarroz (1) Ρουμανία (1) Ρωσία (3) Σ. Μπενβενούτο/S. Benvenuto (1) Σ. Πιρόν/S. Piron (1) Σαίξπηρ/Shakespeare (1) Σαν Φρανσίσκο (1) σαπουνόφουσκες (10) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Πεγκί/Charles Péguy (1) Σαρλ Φουριέ/Charles Fourier (1) Σβετλάνα Αλεξίεβιτς/Светлана Алексиевич (1) Σέρεν Κίρκεγκωρ/Søren Kierkegaard (5) Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλου (1) Σέσιλ ντε Μιλ/Cecil DeMille (1) σθένος (4) Σιμόν Βέιλ/Simone Weil (6) Σιμόν Λέις/Simon Leys (1) σινεμά (44) Σίνεντ Ο'Κόνορ/Sinead O'Connor (1) Σίντνεϊ Λιουμέτ/Sidney Lumet (1) Σίσυφος (1) σκεπτικισμός (6) Σκιπίων ο Αφρικανός (1) σκουπιδοντενεκέδες (1) Σλαβόι Ζίζεκ/Slavoj Žižek (4) Σόνια (1) σοσιαλδημοκρατία (7) Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα (1) Σουηδία (3) Σουν Τζου/ 孫子 (1) σουρεαλισμός (7) σοφία (6) Σπύρος Κυριαζόπουλος (7) σταλινισμός (14) Σταμάτης Γονίδης (1) Σταμάτης Πολενάκης (1) Στάνλεϊ Κάβελ/Stanley Cavell (2) Στάνλεϊ Κιούμπρικ/Stanley Kubrick (1) Στάντις Λώουντερ/Standish Lawder (2) Στέλιος Κούλογλου (1) Στέλιος Ράμφος (1) Στεφάν Λαβινιότ/Stéphane Lavignotte (1) Στέφανος Λουπάσκο/Stephan Lupasco (4) Στέφανoς Ροζάνης (8) Στήβεν Πίνκερ/Steven Pinker (2) στρατόπεδα εργασίας (10) στρατόπερα αναψυχής (1) Σύλβια Πλαθ/Sylvia Plath (1) Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου (3) Σύνταγμα (1) σχετικισμός (2) Σωκράτης (4) σώμα (3) Τ.Κ.Παπατσώνης (2) Τ.Σ. Έλλιοτ/T.S. Elliot (3) Τάκης Μίχας (2) Ταλίν (1) Τάλκοτ Πάρσονς/Talcott Parsons (1) Τάσος Λάγγης (2) Τέοντορ Αντόρνο/Theodor Adorno (1) τέχνη (71) τεχνικό σύστημα (40) τεχνοκρατία (28) τεχνολογικός μεσσιανισμός (41) τεχνοσάχλα (16) Τζ. Μπένθαμ/J. Bentham (1) Τζ. Ρ. Σάουλ/J. R. Saul (8) Τζ. Σενμπάουμσφελντ/G. Schönbaumsfeld (1) Τζ. Στ. Μιλλ/J. St. Mill (1) Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν/J.R.R. Tolkien (1) Τζακ Α. Γκόλντστοουν/Jack A. Goldstone (1) Τζέημς Μπάλντουιν/James Baldwin (1) Τζέφρεϊ Χερφ/Jeffrey Herf (1) Τζον Γκρέι/John Gray (1) Τζον Κ. Γκαλμπρέιθ/John K. Galbraith (1) Τζον Λοκ/John Locke (3) Τζον Μ. Κούτσι/John M. Coetzee (2) Τζον Ρωλς/John Rawls (2) Τζον Σερλ/John Searle (6) Τζον Στάινμπεκ/John Steinbeck (1) Τζον Φ. Κέννεντυ/John F. Kennedy (3) Τζον Φόουλς/John Fowles (1) Τζον Χιούστον/John Houston (1) Τζον Ώστιν/John Austin (1) Τζορτζ Όργουελ/George Orwell (4) Τζορτζ Στάινερ/George Steiner (2) Τζόρτζιο Αγκάμπεν/Giorgio Agamben (4) Τζουζέπε Πίνοτ-Γκαλίτσιο/Giuseppe Pinot-Gallizio (1) Τζούλια Κρίστεβα/Julia Cristeva (1) Τομά Λεπετιέ/Thomas Lepeltier (1) Τομάς Ιμπάνιεθ/Tomás Ibáñez (1) Τόμας Πίντσον/ Thomas Pynchon (1) Τόμας Ρηντ/Thomas Reid (2) Τόμας Χομπς/Thomas Hobbes (4) Τόνι Νέγκρι/Toni Negri (2) Τόνι Σουάρτζ/Tony Schwartz (1) τραγωδία (10) Τρανσχιουμανισμός (1) Τριλεκτική (11) Τριστάν Τζαρά/Tristan Tzara (1) Τρόικα (21) Τσαρλς Ντέιβενπορτ/Charles Davenport (1) Τσαρλς Ράιτ Μιλλς/Charles Wright Mills (1) Τσαρλς Σ. Περς/Charles S. Peirce (1) Τσαρλς Τέιλορ/Charles Taylor (1) Τσαρλς Φορτ/Charles Fort (1) τυραννία (14) Υβ Λε Μανάκ/Yves Le Manach (9) Υβ Μισώ/Yves Michaud (1) υλισμός (13) υπαρξισμός (3) υποκείμενο (29) υπομονή (2) Φ. Ε. Ρεϊνάλ/F. E. Reynal (1) Φ. Σελίν/. Céline (1) Φ.Ντ. Πητ/F.D.Peat (1) Φαινομενολογία (1) Φελίξ Γκουαταρί/Félix Guattari (1) Φερνάντο Αρρραμπάλ/Fernando Arrabal (1) Φερνάντο Πεσσόα/Fernando Pessoa (2) Φθινόπωρο (1) Φίγκαρο (1) Φίλιπ Λάρκιν/Philip Larkin (1) Φιλοσοφία (77) Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι/Фёдор Достоевский (5) Φλαν Ο' Μπράϊαν/Flann O' Brien (1) Φουκουσίμα (3) Φρ. Ένγκελς/Fr. Engels (7) Φρ. Νίτσε/Fr. Nietsche (11) Φρ. Σιμιάν/Fr. Simiand (1) Φρ. Φουρκέ/Fr. Fourquet (1) Φράνσις Μπέικον/Francis Bacon (1) Φρανσουά Γκρουά/François Grua (1) Φρανσουά Καραντέκ/François Caradec (1) Φρανσουά Λυοτάρ/François Lyotard (1) Φρανσουά Φουρκέ/François Fourquet (1) Φραντς Κάφκα/Frantz Kafka (2) Φρέντερικ Τέιλορ/Frederick Taylor (1) Φρέντερικ Τζέιμσον/Frederick Jameson (1) Φρήντριχ Γιάκομπι/Friedrich Jacobi (1) Φρήντριχ Έμπερτ/Fredrich Ebert (1) Φρήντριχ Μουρνάου/Friedrich Murnau (1) Φρήντριχ Χάγιεκ/Friedriech Hayek (2) Φριτς Λάιστ/Fritz Leist (1) φρμκ (13) Φρόιντ/Freud (5) Φώτης Τερζάκης (1) Χ. Λ. Μπόρχες/J. L. Borges (2) Χ. Μ. Εντσενσμπέργκερ/H. M. Enzensberger (1) Χάιμε Σεμπρούν/Jaime Semprun (1) χαρά (5) Χάρβαρντ (1) Χάρης Βλαβιανός (1) Χάρι Χόλε (1) Χάρυ Γκουγκενχάιμ/Harry Guggenheim (1) Χάρυ Φράνκφουρτ/Harry Frankfurt (1) Χέγκελ/Hegel (12) Χέερτ Μακ/Geert Mak (3) Χένρικ Ίψεν/H. Ibsen (1) Χέρμαν Μέλβιλ/Herman Melville (1) Χέρμπερτ Μαρκούζε/Herbert Marcuse (2) Χιλή (1) Χίλντε ντε Μπράιν/Hilde de Bruijn (1) χιούμορ (29) Χιροσίμα (4) Χλόη Κολλύρη (1) Χουάλ Βίβες/Juan Vives (1) χρήμα (14) χρήμα και μαγεία (21) Χρήστος Βακαλόπουλος (1) Χριστός (3) χρόνος (10) ψυχή (12) ωφελιμισμός (13) A.I. (6) Ange S. Vlachos (1) Bar Beduin (1) Beatnics (1) beton7 (12) BHL (2) Biennale (2) Bloomberg (1) Bob Dylan (1) Bob Marley (1) Bodies (3) Bruce Springsteen (1) Cinemarian (3) CNN (1) dada (2) dangerfew (77) David Bowie (1) DAVOS (2) Descombes (1) DOCUMENTA (1) Einsatzgruppe D (1) EMAF (1) Frank Zappa (3) Gaston Bachelard/Γκαστόν Μπασλάρ (1) Happyfew (5) HighSpeedAcces (1) Hippies (1) Hollowsky (163) Iggy Pop (1) Il Consigliere (3) intothepill (2) izi (231) Janitoring (1) Jazz (2) Jeffrey Lee Pierce (1) Jimmy Cliff (1) Joe Strummer (1) Johnny Cash (2) Keith Richards (1) La Tribune (1) Malaguena (1) Mark Twain (1) Miles Davis (2) Monty Python (1) Muppet Show (1) nem68 (1) Nick Cave (1) Nosotros (1) psonia (4) RadioBubble (61) Renty (3) Ringo Star (1) RSA (1) Salon De Vortex (5) Scott Asheton (1) Serajevomag (1) sexbox (2) socialmedia (2) Tales from the Crypt (1) TESTS! (6) TwixtLab (1) UNICEF (1) urban hacking (13) Wall Street Journal (1) wobblies (2) Zακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (1) Zabriskie Point (1) zi (1) Zoviets (1)