20 Ιανουαρίου 2009

Είπατε ... Μηδενισμός;



"Το αληθινό πρόβλημα των φιλελεύθερων καπιταλιστικών κοινωνιών βρίσκεται στον κυρίαρχο σε αυτές μηδενισμό. Είναι ένας μηδενισμός αντίθετος από εκείνον για τον οποίο μίλησε ο Νίτσε. Δεν είναι πια μια κριτική απόρριψη των κατεστημένων αξιών, αλλά η αποσύνθεσή τους μέσα σε μια παθητική αδιαφορία. Ίσως αντί για μηδενισμό θα έπρεπε να μιλάμε για ηδονισμό. Διότι ο χαρακτήρας του μηδενιστή είναι τραγικός ενώ ο ηδονιστής είναι παραιτημένος. Ο σύγχρονος ηδονισμός είναι διαφορετικός από τον επικούρειο. Δεν τολμάει ν' αντιμετωπίσει το θάνατο καταπρόσωπο. Δεν είναι σωφροσύνη αλλά παραίτηση. Στο ένα άκρο του είναι κάτι σαν λαιμαργία, μια άπληστη αναζήτηση για περισσότερα, όλο και περισσότερα. Στο άλλο άκρο το είναι ένα κράμα εγκατάλειψης, παραίτησης, δειλίας μπροστά στη δυστυχία και το θάνατο. Παρά τη λατρεία των σπορ και της υγείας, η συμπεριφορά των δυτικών λαών μαρτυράει μια μείωση της ζωτικής ορμής. Ο ηδονισμός μας είναι ένας ηδονισμός κατάλληλος για ρομπότ και φαντάσματα." 
- Octavio Pas (1983)

28 σχόλια:

izi είπε...

Συνεχίζουμε εδω μετά το ωραιότατο απόσπασμα του -δεν θυμάμαι τώρα το νικ.

HollowSky είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
HollowSky είπε...

Ο Οκτάβιο έχει πει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, και από νωρίς, για το ζήτημα αυτό.

Μεταφράζω εδώ στα πρόχειρα λίγα αποσπάσματα από μια συνέντευξή του:

«[…] Όταν αυτή η νεωτερική έμφαση στο άτομο συνδυάζεται με τον αντί-ιστορικό χαρακτήρα ενός έθνους, που προσανατολίζεται ορμητικά στο μέλλον και προσπαθεί να λησμονήσει το παρελθόν, δημιουργεί στον πολιτισμό ένα είδος ναρκισσισμού του παρόντος, ο οποίος καταλήγει σε μια ιδιώτευση που είναι ταυτόχρονα ηδονιστική και απομονωτική. Αυτή η παθητική αδιαφορία προς τις αξίες είναι ίσως ο πραγματικός δαίμονας των φιλελεύθερων κοινωνιών. Είναι πραγματικά μια μορφή μηδενισμού.

[…] Αυτή η έμφαση στην άμεση ικανοποίηση και ανταμοιβή στο παρόν φανερώνει μια έλλειψη πίστης στο μέλλον. Η Αμερική έχει καταντήσει ένας ηδονιστικός πολιτισμός.

Δεν είμαι κατά του ηδονισμού. Είμαι κατά του ηδονισμού όταν παραβλέπει το θάνατο. […] Ο Επίκουρος δεν ήταν ένας ευτελής ηδονιστής. Καταλάβαινε ότι ο θάνατος είναι το όριο τη ζωής. Αυτό το αναστοχαστικό στοιχείο δεν το βλέπω στον αμεριάνικο ηδονισμό.

Μια ακόμα ένδειξη της απουσίας πίστης στο μέλλον είναι ο τρόπος με τον οποίον η εξέγερση μετακινήθηκε από μια εξέγερση στο όνομα γενικών αξιών σε μια εξέγερση στο όνομα επιμέρους ζητημάτων. Στο παρελθόν, οι επαναστάσεις της νεοτερικότητας σε όλο τον κόσμο γίνονταν στο όνομα παγκόσμιων ιδεών. Η μεγάλη προλεταριακή επανάσταση του μαρξισμού, που καλούσε στην ενότητα όλων των εργατών της γης, ήταν η τελευταία από αυτές. Τώρα οι μαύροι αμερικάνοι ξεσηκώνονται επειδή είναι μαύροι, οι ομοφυλόφιλοι επειδή είναι ομοφυλόφιλοι, οι γυναίκες επειδή είναι γυναίκες, οι μεξικάνοι επειδή είναι μεξικάνοι. Όταν τα επιμέρους γίνονται σημαντικότερα από τις γενικές ιδέες, αυτό σημαίνει πως τα συμφέροντα της στιγμής θεωρούνται σημαντικότερα από την πίστη σ’ ένα καλύτερο μέλλον.

[…] Επειδή οι ΗΠΑ είναι μια μοντέρνα χώρα με αντί-ιστορικό προσανατολισμό, ενσαρκώνει τις αντιφάσεις της Νεοτερικότητας. Από τη μια μεριά, το ναρκισσιστικό παρόν, το οποίο θεωρεί τη μνήμη και την ιστορία καταπιεστές της ελευθερίας, οδηγεί στο μηδενισμό. Παρόλα αυτά, με ένα τρόπο μεσιανικό, υπάρχει εκεί και πίστη σε ένα ξεχωριστό πεπρωμένο της χώρας, η οποία εξαιρεί την Αμερική από την ιστορία που δεσμεύει όλους τους άλλους.

[…] Όταν βλέπεις τα πράγματα μόνον από τη νεωτερική οπτική γωνία, είναι γενικά δύσκολο να τα βγάλεις πέρα με την ανθρωπότητα και την ιστορία, διότι αυτός ο αφηρημένος, ορθολογιστικός ηθικισμός αγνοεί τη φύση της πραγματικότητας, αγνοεί τα πάθη, αγνοεί τη σεξουαλικότητα, αγνοεί τη ζωή των ενστίκτων, τη ζωή των βιολογικών ενορμήσεων. Μόνο ένα νέο ήθος, που θα θεμελιώνεται στην αναγνώριση αυτών των ορμών, μπορεί να αντιμετωπίσει με όρους ηθικούς την ιστορική εμπειρία της ανθρωπότητας».

από http://www.digitalnpq.org/archive/1987_winter/border.html

Ανώνυμος είπε...

Ωραίο θέμα ανοίξατε!

Ο Μεξικάνος είπε κι αυτό:

"Η τεχνολογία δεν είναι μια εικόνα του κόσμου αλλά ένας τρόπος δράσης πάνω στην πραγματικότητα. Ο μηδενισμός της τεχνολογίας δεν εντοπίζεται μόνο στο γεγονός ότι αυτή αποτελεί την τελειότερη έκφραση της θέλησης για ισχύ, αλλά και στο γεγονός ότι στερείται νοήματος".

υγ μήπως σωστότερο είναι να γράφετε Paz και όχι Pas;

Ανώνυμος είπε...

συγχαρητήρια και για το ποστ και για το μπλογκ σας.
Διαβάζω και το φοβερό σαιτ σας και απορώ, πως τόσο καιρό δεν το γνώριζα (ενώ από ότι κατάλαβα αφού μίλησα με έναν δυο φίλους όλοι οι άλλοι μάλλον το χαίρονται από καιρό)

Γιάννης είπε...

"Δεν είμαι κατά του ηδονισμού. Είμαι κατά του ηδονισμού όταν παραβλέπει το θάνατο. […] Ο Επίκουρος δεν ήταν ένας ευτελής ηδονιστής. Καταλάβαινε ότι ο θάνατος είναι το όριο τη ζωής. Αυτό το αναστοχαστικό στοιχείο δεν το βλέπω στον αμεριάνικο ηδονισμό.
"

ο επίκουρος δεν ήταν χριστιανός, η αμερική είναι χριστιανική, εκεί είναι η διαφορά στην αντίληψη των ορίων της ηδονής χάρη στο θάνατο. όπως τα λέει ο οκτάβιος, είναι σα να εννοεί ότι ο επικούρειος ηδονισμός ήταν "καλλίτερος" ή "μετρημένος". για το δεύτερο ας αμφιβάλλουμε πιστεύοντας τα σχετικά διασωθέντα, για το πρώτο με τι κριτήρια;

όσο για τη σχέση μεταξύ του νιτσεϊκού μηδενισμού και του σημερινού μηδενισμού, τους εμφανίζει ως αντίθετους. γιατί να μην είναι ο δεύτερος συνέπεια του νιτσεϊκού (αλλά όχι μόνο αυτού και με τίποτε κυρίως αυτού) μηδενισμού, όχι αναπόφευκτη αλλά δεδομένη;

HollowSky είπε...

@ fatefull,

σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια!

---

@ Γιάννη,

μάλλον με την έννοια του "καλύτερος" το έλεγε ο Οκτάβιο. Με ποιο κριτήριο; Δεν γνωρίζω. Έλεγε, ενδιάμεσα, το εξής: "Ο αληθινός ηδονιστής δεν είναι σκλάβος αλλά κύριος του χρόνου και του εαυτού του. Δίνει αξία στην ηδονή αλλά επίσης αντιλαμβάνεται ότι τα πάντα είναι πρόσκαιρα και στο τέλος υπάρχει ο θάνατος". Φαίνεται λοιπόν να πίστευε, πως μια τέτοια εαυτοκυριαρχική στάση είναι καλύτερη από την παθητική εγκατάλειψη στην ηδονή.

Για τους δυο μηδενισμούς, ίσως το αντίθετο δεν αποκλείει οπωσδήποτε να είναι το ένα απότοκος του άλλου ή στενά συνδεδεμένο με το άλλο. Εξαρτάται πού εντοπίζει κανείς την αντίθεση. Γι' αυτό και λέμε καμιά φορά για "αντίθετες όψεις του ίδιου νομίσματος".

Η αντίθεση πάντως που εντοπίζει ο Οκτάβιο, είναι, όπως έλεγε, μεταξύ μιας "κριτικής απόρριψης των κατεστημένων αξιών" και μιας "αποσύνθεσής τους μέσα στην αδιαφορία". Αυτή η αντίθεση δεν είναι, νομίζω, από εκείνες τις ριζικότερες αντιθέσεις, που αποκλείουν να είναι το ένα δεδομένο του άλλου.

Γνωμοδότης είπε...

Ο Επίκουρος πρέπει να είναι ο πλέον ηλίθιος φιλοσόφος που παρήγαγε ο αρχαίος κόσμος αν κρίνουμε από τους σημερινούς οπαδούς του και τη χρήση του.

(δεν εννοώ φυσικά τον Πας)

Υπάρχει άραγε κάποιος "ηδονιστής" που δεν είναι για τα πανηγύρια;

HollowSky είπε...

@ Γιάννη,

μια συμπληρωματική διευκρίνηση.

Έγραψα προηγουμένως: "Φαίνεται λοιπόν να πίστευε, πως μια τέτοια εαυτοκυριαρχική στάση είναι καλύτερη από την παθητική εγκατάλειψη στην ηδονή."

Συμπληρώνω: καλύτερη - κατά τον Οκτάβιο - από την άποψη της κοινωνικής θέσμισης, αν κρίνω το σύνολο της συνέντευξής του, στην οποία αρκετά κεντρική θέση έχει η ανάδειξη των (κατ' αυτόν) δυο κεντρικών αντιφάσεων των Ηπα, δηλ. το γεγονός ότι είναι ταυτόχρονα αυτοκρατορία και δημοκρατία, και το ότι θεμελιώθηκε στο διαχωρισμό δημόσιου και ιδιωτικού.

Γιάννης είπε...

Γνωμοδότα,
"λέει ο Επίκουρος "να πράττεις το κάθε τι σαν να σε έβλεπε ο Επίκουρος"

έχεις δίκαιο, αν κρίνω από κάτι δημοφιλή ελληνικά βλογ επικουροκοινωνικοδαρβινιστών θετικισμός και οποιον πάρει ο χάρος.

oper εδει δειξαι

Ανώνυμος είπε...

Εγώ ένα πράγμα δεν καταλαβαίνω.
Πώς γίνεται, μέσα σ' ένα κόσμο όπου βασιλεύει ο ηδονισμός (οποιουδήποτε είδους), οι άνθρωποι να ζούνε τόσο άσκημα;
Και το ότι ζούνε τόσο άσκημα (σκατά, πραγματικά) δεν το λέω μόνο εγώ, με τα ίσως αυθαίρετα κριτήριά μου, το λένε κι οι ίδιοι οι (κατά φαντασία;) "ηδονιστές".
Επίσης, δεν καταλαβαίνω πώς γίνεται, μέσα σ' ένα κόσμο όπου βασιλεύει ο μηδενισμός (οποιουδήποτε είδους), να εκδηλώνεται τόσο πολύ ο έμπρακτος σεβασμός απέναντι στις κυρίαρχες αξίες.

HollowSky είπε...

Bukanieros,

δεν μου φαίνεται τόσο πολύ παράξενο.

Ας πούμε, για το πρώτο, υποθέτω ότι γίνεται περίπου όπως όταν σ' ένα κόσμο που βασιλεύει η ατομική ιδιοκτησία και δοξάζεται η συσσώρευση κεφαλαίου, υπάρχουν τόσα εκατομμύρια πάμφτωχοι.

Για το δεύτερο πάλι, δεν βλέπω πώς το ένα αναιρεί το άλλο εάν δεχτούμε ότι κυρίαρχη αξία σήμερα είναι η ωφελιμιστική επιβίωση, πολύ πρόχειρα μισοσκεπασμένη πλέον από τα ράσα της Πανσέπτου Οικονομίας.

Γιάννης είπε...

κυρίαρχη αξία μπορεί να είναι και η επιβίωση και η συναδέλφωση των λαών. έμπρακτα και λεκτικά, αντίστοιχα.

κάποιος που δεν έχει να φάει, δεν έχει κατά νου κάθε στιγμή τον ηδονισμό (μόνο ως απουσία πόνου ίσως), αλλά απλώς να φάει και αυτόν τον μήνα. όμως ο άνθρωπος δεν μπορεί να σταματήσει να στοχοθετεί όλο και ανώτερα επίπεδα πρόσβασης στο "αγαθό", όπως κι αν αυτό το αντιλαμβάνεται, οπότε όλοι είναι κατά μια έννοια ηδονιστές.
το να είσαι ηδονιστής, δηλαδή, δεν έχει να κάνει με την κατάστασή σου, αλλά με την επιδιωκόμενη κατάστασή σου ( : ηδονή συνέχεια ή και αυξανόμενη), και το ότι κάποιος κατά δήλωσή του ηδονιστής ζει καθ' ομολογία του "σκατά" δε συνεπάγεται πως αποδίδει την κατάσταση αυτή στον ηδονισμό, το αντίθετο, μέσω του ηδονισμού θεωρεί ότι θα την ξεπεράσει.

λέει ο οκτάβιος
"είναι γενικά δύσκολο να τα βγάλεις πέρα με την ανθρωπότητα και την ιστορία, διότι αυτός ο αφηρημένος, ορθολογιστικός ηθικισμός αγνοεί τη φύση της πραγματικότητας, αγνοεί τα πάθη, αγνοεί τη σεξουαλικότητα, αγνοεί τη ζωή των ενστίκτων, τη ζωή των βιολογικών ενορμήσεων. Μόνο ένα νέο ήθος, που θα θεμελιώνεται στην αναγνώριση αυτών των ορμών, μπορεί να αντιμετωπίσει με όρους ηθικούς την ιστορική εμπειρία της ανθρωπότητας."

δεν τα αγνοεί ο ορθολογισμός της νεωτερικότητας, απλά τα εντάσσει στην ηθική, είτε μέσω της παιδείας η οποία θα εξημερώσει τα πάθη και θα θα καθαρίσει την αγνή υφή τους από τις κακοήθειες της ιστορίας είτε μέσω της άποψης ότι το επιμέρους κακό συντελεί στο γενικό καλό. αυτά βέβαια είναι επί χάρτου (όχι ως προσπάθεια, ως πραγμάτωση), αλλά νομίζω αν παρακάτω επεξηγεί το νέο αυτό ήθος, πρέπει να παρατεθεί η συνέχεια των απόψεών του.


hollow sky,
πράγματι, μπορεί να προηγείται χρονικά (και έτσι νομίζω πως έγινε τους τελευταίους αιώνες) η "κριτική απόρριψη των κατεστημένων αξιών" και να έπεται η "αποσύνθεσή τους μέσα στην αδιαφορία". και απλώς να βρισκόμαστε στο δεύτερο στάδιο ως προς τις άλλοτε κατεστημένες αξίες. και το δεύτερο στάδιο ίσως δεν πάσχει από έλλειψη αυτοκυριαρχίας.

Ανώνυμος είπε...

@ Γιάννη,
το δεύτερο στάδιο, αυτό στο οποίο γίνεται η αποσύνθεση των κατεστημένων αξιών μέσα στην αδιαφορία (αν κατάλαβα καλά) δεν πάσχει από έλλειψη αυτοκυριαρχίας;
αφού ο ηδονισμός είναι υποχρεωτικός μέχρι αναισθησίας και μέχρι θανάτου για μερικούς τουλάχιστον, οι άλλοι να τραβάνε κουπί. Αν μπορείς, σου λέει, μην απολαμβάνεις. Μπορούμε όμως να βγούμε από τον χώρο στον οποίο "δεν θα μπορεί να ζήσει κανείς χωρίς να αγοράσει ή να πουλήσει" και από τις επιρροές του; η δοκιμή τουλάχιστον είναι δωρεάν:)

Γιάννης είπε...

paranoid android,
το βούλιαγμα στον ηδονισμό-αποσύνθεση των αξιών μέσα στην αδιαφορία ενδεχομένως να γίνεται με αυτοκυριαρχία, έπειτα από την κριτική αποδόμηση των αξιών στο πρώτο στάδιο και την ψύχραιμη διαπίστωση ότι δεν μπορούν πια να σταθούν αξίες αντικειμενικά, όπως άλλοτε (φάνταζαν ότι) στέκονταν, πριν από το πρώτο στάδιο.
γι' αυτό επειδή ο ηδονισμός είτε είναι ισχυρό ένστικτο για μερικούς είτε το πιο πρόχειρο αποκούμπι για όσους διαπίστωσαν το παραπάνω, ενισχύεται και, ασφαλώς, ακόμη κι οι μύγες μες στο γάλα συχνά-πυκνά δεν καταλαβαίνουν γιατί δε θα έπρεπε να βαφτούν άσπρες:)

Ανώνυμος είπε...

πολύ καλή συζήτηση, αλλά το θέμα είναι που θα βρούμε σήμερα το 1... και όχι το άπειρο

HollowSky είπε...

Φίλοι,

νομίζω πως καίριο ρόλο στη σημερινή μορφή παθητικού μηδενισμού παίζει ο εξαιρετικές διερυμένος πλέον αποκλεισμός της μεγάλης πλειοψηφίας των ανθρώπων από τη συμμετοχή στη διαμόρφωση κοινών πεπρωμένων και κατ' επέκταση στη διαμόρφωση ενός προσωπικού σχεδίου ζωής, που θα υπερβαίνει τη σφαίρα της απλής επιβίωσης και της τετριμένης καθημερινότητας.

Η μέγιστη πλειοψηφία περνάει 10 ώρες τη μέρα στη δουλειά βαστώντας τη θέση του απλού εκτελεστή προειλημμένων αποφάσεων και με ένα ελάχιστο περιθώριο συνεργασίας.

Ένα μεγάλο μέρος της ζωής, το έχουν αναλάβει πλέον τα διάφορα τεχνικά υποσυστήματα: μπορείς π.χ. να μάθεις "τι συμβαίνει στον κόσμο" χωρίς να βγεις από το σπίτι σου (δεν εξετάζω εδώ τι όντως μαθαίνεις).

Η ίδια η πολιτική έχει γίνει τελάλης της Οικονομίας, η οποία (υποτίθεται ότι) επιτάσσει ετούτο ή εκείνο με όρους "αδήριτης ανάγκης", "επιστημονικά ελεγμένης", και κάντε όλοι τουμπεκί.

Η τεχνοεπιστήμη γενικότερα πλασάρεται σαν ο Μάγος της Φυλής, που έχει το γιατρικό για όλα και συμφέρει περισσότερο, γιατί απλά πατάς ένα κουμπάκι κι έγινε η δουλειά σου.

κ.τ.λ., κ.τ.λ.

Μιλάμε για τρομαχτικά απελπιστική κατάσταση ακινητοποίησης.

Είναι να μην το ρίξεις στο τσόντα και να τα γράψεςι όλα στα @@@ σου;

Κοινώς λάσπη.

:-(

Γιάννης είπε...

hollow sky,

όλα αυτά για την κατάσταση στην/με την οικονομοποίηση της πολιτικής, την τεχνολογία, τη δουλειά, τη συμμετοχή στα κοινά είναι πολύ σωστά. αλλά έτσι δεν ήταν και παλιότερα; ας πούμε οι λαοθάλασσες των μεταπολιτευτικών προεκλογικών συγκεντρώσεων δεν συμμετείχαν στον καθορισμό της μοίρας τους παρά μόνο στη φαντασία τους (όπως η κοινότητα των βλόγερ σήμερα), η επιστήμη ήταν ή προιωνιζόταν ως ο μάγος της φυλής, η οικονομία ήταν επίσης το μέγα παμφάρμακο (με σοσιαλιστικά πρόσημα) ή, πολύ παλιότερα, οι άνθρωποι δούλευαν απ' το πρωί ώς το βράδι.
νομίζω ότι η διαφορά έγκειται όχι στην κατάσταση αλλά στην διαπίστωση (ψύχραιμη ή μη) ότι δεν υπάρχει διέξοδος από την κατάσταση. τέτοια διαπίστωση δεν είχε γίνει αισθητή και πλειοψηφική πριν 25-30 χρόνια.

HollowSky είπε...

Γιάννη,

απαντώ με μικρή χρονοκαθυστέρηση. Δεν έχεις πολύ άδικο, όμως νομίζω ότι ισχύει και εδώ ο γενικότερος κανόνας, ότι όσο δεν αλλάζεις (ή δεν ανανεώνεις) μια κατάσταση, αυτή "χειροτερεύει", δηλαδή εξελίσσεται στο δικό της δρόμο.

Μ' αυτή την έννοια, πιστεύω πως ο σημερινός ηδονιστικός μηδενισμός δεν είναι μόνο αποτέλεσμα απογοήτευσης και διαπίστωσης ότι η κατάσταση δεν αλλάζει, αλλά και "στάδιο εξέλιξης" της ίδιας αυτής κατάστασης.

Γιάννης είπε...

hollow sky,

υπό τις παρούσες συνθήκες, λ.χ. επειδή διευρύνεται το χάσμα πλούσιων-φτωχών, όσο περνά ο καιρός η δυνατότητα αντίδρασης των φτωχών θα μειώνεται..

η απογοήτευση για την οποία έκανα λόγο δεν οφείλεται στην παραπάνω διεύρυνση του χάσματος, αλλά στο ότι παλιότερα υπήρχε η (ψευδ)αίσθηση ότι υπάρχει εναλλακτική δυνατότητα. νομίζω μετά το 1991 (ή και νωρίτερα) αυτή η αίσθηση εξαφανίστηκε. όπως θα εξαφανιστεί, αν δεν εξαφανίζεται ήδη, και η αίσθηση πως τουλάχιστον ο μονόδρομος που απέμεινε οδηγεί σε τόπο χλοερό.

Ανώνυμος είπε...

Μου δημιουργείται η εντύπωση ότι άποψη του Γιάννη είναι, κατά κάποιο τρόπο, πολύ "μηδενιστική".
Πάντως, σε ό,τι έχει να κάνει με τη "μηδενιστολογία", δείτε και τον Φιλόξενο Μηδενισμό του Σεβαστάκη (με κάθε επιφύλαξη).

HollowSky είπε...

Γιάννη,

για να εξηγήσω καλύτερα τι εννοώ λέγοντας, ότι "ο σημερινός ηδονιστικός μηδενισμός [...] είναι [...] και στάδιο εξέλιξης της ίδιας αυτής κατάστασης", η αντίληψη που έχω για το όλο πράγμα, είναι χοντρικά η εξής.

Αυτό που λέμε "αξίες", δεν είναι απλά "ηθικολογικά δέοντα" αλλά τα σημεία ή οι άξονες αναφοράς γύρω από τους οποίους συντίθεται το συλλογικό. Φυσικά είναι σχετικοί και αλλάζουν από (ιστορική) εποχή σε εποχή, όμως δεν μπορεί να υπάρξει ανθρώπινη συλλογικότητα και κοινωνία χωρίς τέτοιους άξονες, δλδ χωρίς αξίες.

Η κριτική απόρριψη των αξιών είναι ένα μέσον ανασύνθεσης των κοινωνιών γύρω από άλλους τέτοιους άξονες. Εάν αυτό το μέσον γίνει σκοπός, εάν η κριτική απόρριψη των αξιών γίνει αξία καθεαυτή, τότε υπάρχει πρόβλημα, διότι η απόρριψη είναι μια αναλυτική/αποδομητική διαδικασία που δεν παράγει, αυτή, σύνθεση.

Ας προσθέσουμε τώρα σε αυτό και το γεγονός, ότι η συγχρονη εποχή έβαλε στο επίκεντρο των αξιών της το Άτομο, δλδ έθεσε το Άτομο ως εγγυητή και ταυτόχρονα φορέα παροχής "καυσίμων" των αξιών της.

Έχουμε λοιπόν μια ιστορική εποχή που περιστρέφεται γύρω από το προικισμένο με αναγνωρισμένη ικανότητα κριτικής απόρριψης των αξιών (=συλλογικών συνθέσεων) Άτομο. Πώς και από πού εξασφαλίζει αυτή η εποχή τη συλλογική της σύνθεση;

Τη διασφαλίζει, προφανώς, μόνο στο βαθμό που θεωρεί το άτομο όχι ως ιδιώτη αλλά ως Πολίτη και που θεωρεί ως αξία των αξιών της τη Δημοκρατία. Επομένως, στο βαθμό που αποτυγχάνει σε αυτά, στο βαθμό που καθηλώνει το άτομο στην κατάσταση του ιδιώτη, στο βαθμό που κάνει αυταξία την απόρριψη των αξιών, στο βαθμό που υποτάσσει την Πόλη στην Αγορά και τη δημοκρατία σε κάποια ολιγαρχική παραλλαγή, έχει πρόβλημα. Πρόσεξε: πρόβλημα όχι απλώς λόγω απογοήτευσης αλλά λειτουργικό πρόβλημα. Χάνει τις καύσιμες ύλες της.

Σε τούτη τη φάση περιπέφτει στον παθητικό μηδενισμό. Δεν μπορεί να πετύχει συλλογική σύνθεση. Εγκαταλείπει τη σφαίρα του συλλογικού στους αυτοματισμούς της αγοράς και της τεχνολογίας. Το άτομο αισθάνεται έρμαιό τους. Βρίσκει δικαίωση μόνο στην ιδιωτική σφαίρα. Καθίσταται ανίκανο να συνθέτει συλλογικότητα. Η πολιτική εκτεχνικεύεται και μαζί βιολογικοποιείται, κ.τ.τ.

---

Bukaniero,

δεν το έχω υπόψη μου. Θα το δω. Θενξ!

Γιάννης είπε...

hollow sky,

νομίζω το ζήτημα έχει δύο επίπεδα, αυτό των αξιών-διακηρύξεων και αυτό της πράξης: εννοείται του να είναι το άτομο πολίτης, σε μια δημοκρατία κ.λπ. τέτοιες αξίες και διακηρύξεις δεν έπαυσαν ακούγονται ποτέ στα τελευταία 200 χρόνια ούτε και να κυριαρχούν τα τελευταία 60 χρόνια. ακόμη και η δυτική μεταπολεμική αποδόμηση και ο σχετικισμός των αξιών γίνονταν πάντα με την προϋπόθεση ότι πριν από αυτά προηγείτο ή μετά ακολουθούσε η δημόσια δήλωση πίστης στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη δημοκρατία. (*)

αλλά, αν κοιτάξουμε καλά τις διακηρύξεις αυτές, θα δούμε ότι πάντοτε υποτασσόταν η πόλη στην αγορά-αυτόματο πιλότο που θα έφερνε την ευημερία και θα απέτρεπε τον πόλεμο(από βολταίρο, σμιθ, μαρξ έως μπακούνιν) και η δημοκρατία στην ολιγαρχία (έμμεση δημοκρατία, αρχικώς ψήφος για τους λίγους, μαζική δημοκρατία, αριστερές σέχτες και κλίκες ηγετών). τα τελευταία 200 χρόνια είναι γεμάτα από το μοντέλο "ολιγαρχία/ελιτισμός, οικονομισμός". δεν διακηρύχθηκαν τώρα, δεν εφαρμόστηκαν πρώτη φορά τώρα. μόνο που έως τώρα ήταν πιο διαδεδομένο ότι "δεν πειράζει" αφού "τρώμε και δεν έχει βασανιστήρια". τώρα, που το φαί ίσως τελειώνει ή δεν είναι τόσο εξασφαλισμένο, ανακαλύπτουμε ότι "πειράζει".

κατέρρευσε αρχικά το ένα σκέλος του μοντέλου, αλλά υπήρχε η ελπίδα ότι (παρά τον ολιγαρχισμό και οικονομισμό) το άλλο θα εκπλήρωνε την υπόσχεση. ενώ τώρα ενδεχομένως να έχει τρωθεί σημαντικά το άλλο σκέλος, και αυτή η υποψία ελλείψει εναλλακτικών προτάσεων οδηγεί στο "ό,τι φάμε κι ό,τι πιούμε".

αν δεν είχε καταρρεύσει το ένα σκέλος ή δεν είχε εξαπλωθεί η παραπάνω υποψία, αν ξεπεραστεί η κρίση, πιστέυω ότι πάλι θα εμπιστευτούν όλοι το ρομπότ που τυπώνει χρήματα και κάνει τις πέτρες ψωμιά.

δεν είναι, λοιπόν, η ολιγαρχία ή ο οικονομισμός ή η (στο χώρο των διανοουμένων άλλωστε μόνο κυρίαρχη και ασυνεπής επιπλέον) κριτική των αξιών οι αιτίες του ηδονιστικού μηδενισμού, αφού τα αίτια αυτά υπήρχαν και πιο πριν και μάλιστα παλιότερα είτε προσδοκιόταν να εξαλειφθούν μέσω των ιδίων (δηλ. μέσω του οικονομισμού να ζήσουμε στην παιδική χαρά ή της έμμεσης δημοκρατίας να επιτευχθεί η άμεση) είτε θεωρούνταν καλά αφού "έκαναν τη δουλειά τους".

(*) γι' αυτό και η κριτική των αξιών δεν ανακηρύχτηκε η υπέρτατη αξία, κοινωνικά τουλάχιστον.

HollowSky είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
HollowSky είπε...

Γιάννη,

δεν είπα ότι η ολιγαρχία και ο τεχνο-οικονομισμός διακηρύχτηκαν τώρα για πρώτη φορά` ίσα-ίσα.

Νομίζω όμως (όταν π.χ. λες πως έως τώρα επικρατούσε το "δεν πειράζει αφού τρώμε και δεν έχει βασανιστήρια"), πως παραβλέπεις τους αγώνες που δόθηκαν αυτά τα 200 χρόνια και τον ανανεωτικό ρόλο που έπαιξαν - αγώνες για τη διεύρυνση της δημοκρατίας τόσο ποσοτικά (αναγνώριση δικαιωμάτων π.χ. σε εργατική τάξη και γυναίκες) όσο και ποιοτικά (επαναπροσδιορισμοί των δικαιωμάτων).

Τούτοι οι αγώνες ανανέωναν τα "καύσιμα" της νεοτερικότητας, τόσο με την έννοια των ελπίδων όσο και με την έννοια του "αφοσιωμένου" προσωπικού αλλά και της μαζικότερης κατανάλωσης.

Αυτή η διεύρυνση των ιδρυτικών αξιών και η ανανέωση καυσίμων ήταν απαραίτητες, για την ιστορική επικράτηση, τη λειτουργία και την "ευζωία" της νεοτερικότητας.

Αλλά το αγωνιστικό φρόνημα, που ενέπνεε αυτούς τους αγώνες για τη ΜΕΤΟΧΗ στη νεοτερικότητα, έχει πια εκλείψει. Κυρίως στη μητρόπολη, τη "Δύση".

Και εξέλιπε, γιατί η μετοχή στη νεοτερικότητα προσδιορίζεται από τον ορίζοντα του τοπίου της.

Π.χ. η εργατική τάξη αγωνίστηκε για το σοσιαλισμό και πέτυχε την αναγνώριση των συνδικαλιστικών και κομματικών εκπροσώπων της στην κοινοβουλευτική ολιγαρχία ...

Ανώνυμος είπε...

i pio kairia sizitisi pu eho petixi sta ellinika blogs, tha epaneltho otan tha eho xrono gia sxolio

HollowSky είπε...

@ bastet,

ευχαριστούμε θερμά και ελπίζουμε να επανέλθεις σύντομα.

presuntos είπε...

Διάβασα τα περισσότερα σχόλια, πολλή καλή συζήτηση.

Θα ήθελα απλά να διευκρινιστεί ότι ο ηδονισμός είναι ένα ηθικό σύστημα, στο ερώτημα δηλαδή του τι είναι ηθικά ορθό, απαντά πως οι ηδονές είναι, και πρέπει να είναι ο απώτατος σκοπός, και όχι το μέσο για να επιτύχουμε κάτι άλλο.

Αντίθετα, εκλαμβάνεται τις αξίες ως μέσα κατάκτησης της ηδονής.

Αυτός ο ηδονισμός θεμελιώθηκε από τον Αρίστιππο, ο Επίκουρος όμως εισήγαγε τις έννοιες της "Αταραξίας της Ψυχής" και της "Γαλήνης", ενώ μίλησε για ευδαιμονία σε ολόκληρη τη ζωή που υπερβαίνει τις επιμέρους, παροδικές ηδονές.

Επίσης, ήταν ο θεμελιωτής της άποψης ότι οι πνευματικές είναι ανώτερες από τις σωματικές ηδονές.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Ετικέτες

1000 ρέγγες (7) 1100 (1) 1789 (2) 1837 (1) 1846 (1) 1848 (1) 1850 (1) 1871 (1) 1900 (2) 1907 (1) 190cm (4) 1917 (12) 1919 (1) 1936 (2) 1939 (1) 1940 (1) 1943 (2) 1944 (1) 1946 (1) 1947 (1) 1950 (2) 1952 (1) 1957 (1) 1965 (3) 1967 (1) 1968 (5) 1969 (1) 1978 (2) 1980 (1) 1983 (1) 2003 (1) 2006 (1) 2008 (9) 2015 (1) Α. Μπορντίγκα/A. Bordiga (1) Α. Σβιατόγκορ/А. Святогор (1) Α.Ι. (7) Α.Κέννυ/A. Kenny (1) Α.Κοντ/A.Comte (1) Α.Ντ.Μονκρετιέν/A.de Montchretien (1) αγάπη (5) Αγγλία (3) Αγία Πετρούπολη (1) Αδάμ Σμιθ/Adam Smith (9) Αθήνα (13) Αιδ. Μπίλι/Rev Billy (1) Άινσταϊν (1) Αισχύλος (1) Άκης Πάνου (1) Ακρόπολη (2) Αλαίν Καγιέ/Alain Caillé (1) Άλαν Τιούρινγκ/Alan Turing (2) Άλασνταιρ Μακιντάιρ/Alasdair MacIntyre (1) Αλβέρτος ο Μέγας (1) Αλέκα Παπαρήγα (1) Αλέξανδρος Κοζέβ/Alexandre Kojève (2) Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1) Αλέξανδρος Σμέμαν/Александр Шмеман (1) Αλέξανδρος Σοκούροφ/Алекса́ндр Соку́ров (1) Αλέξανδρος Τομπάζης (1) Αλέξανδρος Τρόκκι/Alexander Trocchi (1) Αλεξάντερ Μπέρκμαν/Александр Беркман (3) Αλέξης Ασλάνογλου (2) Αλέξης Καλοφωλιάς (1) Αλέξης ντε Τοκβίλ/Alexis deTocqueville (3) αλήθεια (27) Αληthεια (2) Αλκιβιάδης (1) αλλοτρίωση (61) Αλμπέρ Καμύ/Albert Camus (2) Άλμπερτ Σπέερ/Albert Speer (2) Άλμπερτ Φίνεϊ/Albert Finney (1) Αλμπέρτο Καβαλκάντι/Alberto Cavalcanti (2) Άλμπρεχτ Ντύρερ/Albrecht Duhrer (1) Άλντους Χάξλεϊ/Aldus Haxley (1) Αλταμίρα (6) Αλφειός (1) Αναξίμανδρος (1) ανάπτυξη (17) αναρχισμός (10) Ανδρέας Εμπειρίκος (1) Ανδρέας Παπανδρέου (1) ανθρώπινα πιράνχας (32) ανθρωπολογία (1) Άννα Άρεντ/Hannah Arendt (8) Άννα Ιβάνοβνα Μπελιάι/Анна Ивановна Беляй (1) Άννα Κοκκίνου (1) Ανρί Ντεμπριγιώ/Henry Debrillaut (1) Ανρί Λεφέβρ/Henri Lefebre (4) Ανρί Μισώ/Henry Michaux (2) Άνσελμ Γιάπε/Anselm Jappe (1) Άνταμ Κέρτις/Adam Curtis (1) Αντίνοος (1) Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ/Antoine de Saint-Exupéry (1) Αντρέ Κερτέζ/André Kertész (1) Αντρέ Ορλεάν/André Orléan (5) Άντυ Γουώρχολ/Andy Warhol (2) Αντώνης Κουτρουμπής (1) αξία (13) Άρβο Περτ/Arvo Pärt (2) Αργυριάδης-Καλούμενος-Μπάτσης (1) Άρης Αλεξάνδρου (3) Άρης Κωνσταντινίδης (1) Άρης Μπερλής (1) Άρθουρ Λένινγκ/Arthur Lehning (1) Αρθούρος Σοπενχάουερ/Arthur Schopenhauer (3) Αριστοτέλης (14) Άσγκερ Γιόρν/Asger Jorn (21) Άυν Ραντ/Ayn Rand (3) Αφρική (2) Β. Γκ. Ζέμπαλντ/W. G. Sebald (2) Β.Α. Μότσαρτ/W.A/ Mozart (1) Βαγγέλης Αρτέμης (2) Βαλεντίν Βολόσινοφ/Валенти́н Воло́шинов (1) Βάλτερ Μπένγιαμιν/Walter Benjamin (6) Βανς Πάκαρντ/Vance Packard (2) Βασίλης Ηλιακόπουλος (2) Βασίλης Στρατιώτης (1) Βενετιά (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent Descombes (16) Βέρνερ Χέρτσογκ/Werner Herzog (1) Βερολίνο (3) βία (20) Βιετνάμ (2) Βίκτωρ Μπούλλα/Виктор Буллаa (1) Βίκτωρ Ουγκώ/Victor Hugo (1) Βίκτωρ Σερζ/Ви́ктор Киба́льчич (1) Βίκτωρ Σκλόφκσι/Ви́ктор Шкло́вский (3) Βίκτωρ Φρανκλ/Victor Frankl (2) Βίλεμ Φλούσερ/Vilem Flusser (1) Βίνσεντ Μπράουν/Vincent Browne (1) βιοτεχνολογία (6) Βλαδίμιρος Λένιν/Влади́мир Ле́нин (6) Βλαντίμιρ Μαγιακόφκι/Влади́мир Маяко́вский (2) βοηθήματα μνήμης (11) Γαλλία (8) Γένεσις (1) Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος (4) Γερμανία (9) Γιάννηδες (1) Γιάννης Γρηγοριάδης (9) Γιάννης Ισιδώρου (4) Γιάννης Κάτρης (1) Γιάννης Πεδιώτης (3) Γιάννης Ρίτσος (3) Γιάννης Σκαρίμπας (3) Γιάννης Τσέγκος (1) Γιόζεφ Μπλοχ/Joseph Bloch (1) Γιόζεφ Ντίτζγκεν/Josef Dietzgen (1) γιορτή (18) Γιούργκεν Χάμπερμας/Jurgen Habermas (2) Γιόχαν Γκριμονπρέ/Johan Grimonprez (1) Γιόχαν Χουιζίνγκα/Johan Huizinga (3) Γιώργος Γαϊτάνος (1) Γιώργος Μακρής (1) Γιώργος Νικολαΐδης (1) Γιώργος Σεφέρης (2) Γιώργος Χαντζής (1) Γκ. Κ. Τσέστερτον/G.K. Chesterton (5) Γκ. Ράιλ/G. Ryle (1) Γκαίτε/Goethe (1) Γκέοργκ Ζίμελ/Georg Simmel (4) Γκετζ Άλυ/Götz Aly (1) Γκι Αμπέιγ/Guy Abeille (1) Γκίλμπερτ Ράιλ/Gilbert Ryle (2) Γκιόργκι Λίγκετι/György Ligeti (1) Γκιόργκι Λούκατς/György Lukács (4) Γκουίντο Καβαλκάντι/Guido Cavalcanti (1) Γκυ Ντεμπόρ/Guy Debord (23) Γκύντερ Άντερς/Günther Anders (9) γλώσσα (21) Γουάλας Στήβενς/Wallace Stevens (1) Γουδή (1) Γουίλιαμ Ήγγλετον/William Eggleton (1) Γουίλιαμ Μπάροους/William Burroughs (2) Γουίλιαμ Σαίξπηρ/William Shakespeare (3) Γούντι Άλλεν/Woody Allen (1) Γρηγόρης Βαλτινός (1) Δανία του Βορρά (2) Δανία του Νότου (5) Δελφοί (1) Δέσποινα Ζευκιλή (1) Δημήτρης Δημητριάδης (1) Δημήτρης Καραγιάννης (1) Δημήτρις Βεργέτης (1) δημιουργικότητα (8) Διεθνής (1) δικαιοσύνη (12) δοκιμασίες (3) Δουβλίνο (1) Δραπετσώνα (1) δυσφορία (30) Ε. Άνσκομπ/E. Anscombe (4) Ε. Βιλ/E. Will (1) Έ. Λ. Μάστερς / Ε. L. Masters (1) Ε.Ε. Κάμινγκς/E.E. Cummings (1) Ε.Χ. Γονατάς (1) Έζρα Πάουντ/Ezdra Pound (1) εικονική δημόσια σφαίρα (5) εικονογραφημένα κείμενα (10) εκπομπές (58) Ελβετία (1) Έλεν Κέλλερ/Helen Keller (1) Ελένη Ηλιοπούλου (1) Ελένη Μπέλλου (1) Ελευθερία (42) Ελευθεριακός (1) Ελίας Κανέττι/Elias Canetti (1) Εμίλ Μπενβενίστ/Emile Beneveniste (1) Εμίλ Ντυρκέμ/Emile Durkheim (1) Εμίλ Σιοράν/Emil Cioran (1) Έμιλυ Ντίκινσον/Emily Dickinson (2) Εμμανουήλ Καντ/Emmanuel Kant (2) Εμμανουήλ Λεβινάς/Emmanuel Levinas (3) Εμμανουήλ Μουνιέ/Emmanuel Mounier (1) Έντσο Τραβέρσο/Enzo Traverso (1) εξατομίκευση (45) εξέγερση (10) εξουσία (38) επανάσταση (25) επαναστατικός χαρτοπολτός (4) επιβίωση (5) επιστήμη (23) Έρασμος/Erasmus (1) εργασία (23) Ερίκ Σατί/Eric Satie (1) Έρικ Χομπσμπάουμ/Eric Hobsbaum (1) Έρνεστ Γκέλνερ/Ernest Gellner (1) Ερνστ Γιούνγκερ/Ernst Junger (2) Ερνστ Κασσίρερ/Ernst Cassirer (3) Ερνστ Μπλοχ/Ernst Bloch (1) ΕΡΩΔΙΟΣ (1) ΕΣΗΕΑ (2) ΕΣΣΔ (1) Ετιέν Ντε λα Μποεσί/Etien De la Boetie (1) Ευγένιος Ενρικέζ/Eugène Enriquez (1) Ευγένιος Ζαμιάτιν/Евге́ний Замя́тинn (1) Ευγένιος Ιονέσκο/Eugene Ionesco (1) ευρωπαϊκή προοπτική (49) ευτυχία (11) Ζ.-Ζ. Ρουσσώ/J.-J. Rousseau (1) Ζ.-Π. Βουαγιέ/J.-P. Voyer (5) Ζ.-Π. Ντιτέιγ/J.-P. Duteuil (1) Ζ.-Π. Ντυπουΐ/J.-P. Dupuy (1) Ζ.-Π. Σαρτρ/J.-P. Sartre (2) Ζακ Ελλύλ/Jacques Ellul (29) Ζακ Λακάν/Jacques Lacan (6) Ζακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (2) Ζακ Ντεριντά/Jacques Derrida (2) Ζακ Πρεβέρ/Jacques Prévert (2) Ζακ Σαπίρ/Jacques Sapir (2) Ζαν Ιτάρ/Jean Itard (1) Ζαν Μορώ/Jeanne Moreau (1) Ζαν Μπωντριγιάρ/Jean Baudrillard (1) Ζαν-Λυκ Γκοντάρ/Jean Luc Godard (3) Ζαν-Πιέρ Βερνάν/Jean Pierre Vernant (1) Ζαπατίστας (1) Ζάχα Χαντίντ/Zahā Ḥadīd (1) Ζάχος Παπαζαχαρίου (1) Ζεράρ Νταβί/Gerard Davy (1) Ζερμαίν Γκρηρ/Germaine Greer (1) Ζήσης Κοτιώνης (2) Ζήσης Σαρίκας (5) Ζιλ Ντελέζ/Gilles Deleuze (2) Ζιλ Ντωβέ/Gilles Dauve (1) Ζορ Βον/Zohr Vaughan (1) Ζύγκμουντ Μπάουμαν/Zygmunt Bauman (3) Ζυλ Ντωβέ/Gilles Dauvé (3) ζωή (45) Ζωρζ Μπατάιγ/Georges Bataille (1) ηθική (34) ΗΠΑ (19) Θανάσης Σβώλος (1) Θάτσερ/Thatcher (1) θέαμα/spectacle (13) Θένια Κουτρουμπή (1) Θεολόγος Βοσταντζόγλου (1) Θεός (16) Θεοφάνης Μελάς (2) Θεσσαλονίκη (2) Θήοντορ Ρόζακ/Theodore Roszak (1) θλίψη (12) Θοδωρής Χιώτης (1) Θόδωρος Ζιάκας (1) Θουκυδίδης (2) Ι.Θ. Κακριδής (1) Ίαν Χάκινγκ/Ian Hacking (2) Ιβάν Παβλόφ/Ива́н Па́влов (1) Ιβάν Τουργκένιεφ/Иван Тургенев (1) Ίγγα Κρεστενσεν/Inger Christensen (1) ιδρύματα τέχνης (7) ικέτες και ξένιοι (6) Ιλιάδα (1) Ιράν (1) Ισαάκ Μπ. Σίνγκερ/Isaac B. Singer (1) Ισπανία (1) Ισπαχάν (1) ιστορία (41) ισχύς (22) Ιχάμπ Χασσάν/Ihab Hassan (1) Ιωάννα Τσιβάκου (1) Ιωάννης ο Θεολόγος (1) Ιωσήφ Στάλιν/Ио́сиф Ста́лин (2) Κ.Π. Καβάφης (3) Κ.Σ. Λιούις/C.S. Lewis (4) Κάθλην Ρέιν/Kathleen Raine (1) καλλιτέχνες (24) Καλοκαίρι (8) Κάρελ Φουνκ/Karel Funk (1) Κάρεν Κίλιμνικ/Karen Kilimnik (1) Καρλ Γκέοργκ Μπύχνερ/Karl Georg Büchner (1) Καρλ Κορς/Karl Korsch (3) Καρλ Κράους/Karl Kraus (3) Καρλ Μαρξ/Karl Marx (33) Καρλ Πολάνυι/Karl Polanyi (2) Καρλ Σμιτ/Karl Schmidt (1) Καρλομάγνος (1) Κάρολος Δαρβίνος/Charles Darwin (1) Καρτέσιος/Descartes (7) Καταστασιακή Διεθνής/Internationale Situationniste (9) καταστασιακοί/situationnistes (20) Κατερίνα Αθανασίου (1) Κατερίνα Ηλιοπούλου (8) Κέβιν Κέλι/Kevin Kelly (2) Κεν Λόουτς/Ken Loach (1) Κεν Ρόμπινσον/Ken Robinson (1) Κένεθ Γκέργκεν/Kenneth Gergen (1) κενό (18) κεφαλαιοκρατία (37) Κίνα (1) Κλάους Κάρστενσον/Claus Carstensen (1) Κλερ Οζιάς/Claire Auzias (1) Κλωντ Λεβί-Στρώς/Claude Lévi-Strauss (4) Κομμούνα (1) κομμουνισμός (10) Κόνσταντ/Constant Niewenhuys (1) Κοπεγχάγη (1) Κόρα Ντάιαμοντ/Cora Diamond (1) Κορνήλιος Καστοριάδης (9) Κουρτ Βάιλ/Kurt Weil (1) Κουρτ Σβίττερς/Kurt Schwitters (1) κράτος (14) κρίση (32) Κριστιάν Ντελακαμπάιν/Christiane Delacampaigne (1) Κριστίν Λαγκάρντ/Christine Laguarde (1) Κριστόφ Κισλόφσκι/Krzysztof Kieslowski (1) Κρίστοφερ Λας/Christopher Lasch (4) Κροστάνδη (1) κυριαρχία (13) Κωνσταντίνος Καραμανλής (1) Κωνσταντίνος Ματσούκας (1) Κώστας Βάρναλης (1) Κώστας Δεσποινιάδης (4) Κώστας Κολημένος (1) Κώστας Παπαϊωάννου (7) Κώστας Χριστοδούλου (1) Κωστής Βελόνης (1) Κωστής Παπαγιώργης (2) Λ. Βίττγκενσταϊν/L. Wittgenstein (17) Λα Μετρί/ La Mettrie (1) Λάζαρος Αρσενίου (3) Λάκι Λουτσιάνο/Lucky Luciano (1) Λάμπρος Κωνσταντάρας (1) Λάο Τσε/老子 (1) Λαρς φον Τρίερ/Lars von Trier (1) λενινισμός (6) Λεξικό Κριαρά (1) Λεξικό Liddell-Scott (2) Λέο Στράους/Leo Strauss (1) Λεόν Βαλράς/Léon Walras (2) Λέσχη Φιλελεύθερης Ανάγνωσης (1) Λετονία (1) Λετριστές/Lettristes (1) Λέων Σεστώφ/Лев Шесто́в (2) Λέων Τρότσκι/Лев Тро́цкий (3) Λιούις Μάμφορντ/Lewis Mumford (10) λογική (3) Λογιόλα/Loyola (1) Λόγος (26) λογοτεχνία (25) Λονδίνο (3) Λουί Αραγκόν/Louis Aragon (1) Λουί Μαλ/Louis Mal (1) Λουΐ ντε Σαιν Ζυστ/Louis de Saint Juste (1) Λουί Ντυμόν/Louis Dumont (6) Λουίς Αλτουσέρ/Louis Althusser (1) Λουίς Μπουνιουέλ/Louis Buñuel (3) Λουσιέν Μαλζόν/Lucien Malson (1) Λουσίντα και Ντέιβις Μάτλοκ/L & D Matlock (1) Λυγκέας (2) Λωτρεαμόν/Lautréamont (7) Μ. Γκωσέ/M. Gauchet (1) Μάης '68 (1) Μάικ Κέλυ/Mike Kelley (1) Μάικλ Χάρντ/Michael Hardt (1) Μάκης Μηλάτος (1) Μακιαβέλλι/Machiavelli (4) Μάλκολμ Λόουρι/Malcolm Lowry (1) Μάλκολμ Χ/Malcolm X (1) μανιφέστα (65) Μανόλης Λαμπρίδης (1) Μανώλης Αναγνωστάκης (3) Μαξ Βέμπερ/Max Weber (2) Μαξ Ήστμαν/Max Eastman (1) Μαρακές (1) Μάρθα Γκέλχορν/Martha Gellhorn (1) Μαρί ντε Ενζέλ/Marie de Hennezel (1) Μαρίνα Τσβετάγιεβα/Мари́на Цвета́ева (3) Μάρσαλ Σάλινς/Marshall Sahlins (5) Μαρσέλ Μαριέν/Marcel Mariën (1) Μαρσέλ Μως/Marcel Mauss (1) Μαρσέλ Ντυσάν/Marcel Duchamp (1) Μάρτζορι Πέρλοφ/Marjorie Perloff (1) Μάρτζορι Ρόουλινγκ/Marjorie Rowling (1) Μάρτιν Λούθερ Κινγκ/M.L. King (1) Μάρτιν Μπούμπερ/Martin Buber (1) Μάρτιν Χάιντεγγερ/Martin Heidegger (5) μελαγχολία (5) Μελούνα (1) Μέριλυν (1) Μεσαίωνας (7) Μέση Ανατολή (1) μεταμοντέρνο (10) μεταμορφωτική δύναμη (34) μηδέν (11) μηδενισμός (35) Μηνάς Εμμανουήλ (1) Μίλτος Θεοδοσίου (2) Μίλτος Σαχτούρης (2) Μίλτων Φρίντμαν/Milton Friedmann (1) Μιριέλ Μπαρμπερί/Muriel Barbery (1) Μισέλ Αλιετά/Michel Aglietta (1) Μισέλ Ουελμπέκ/Michel Houellebecq (3) Μισέλ Πικολί/Michel Piccoli (1) Μισέλ Σερ/Michel Serres (1) Μισέλ Τουρνιέ/Michel Tournier (2) Μισέλ Φουκώ/Michel Foucault (11) ΜΙΤ (1) Μίχαελ Λέβι/Michael Loewy (2) Μιχαήλ Θερβάντες/Miguel Cervantes (1) Μιχαήλ Μπακούνιν/Михаил Бакунин (2) Μιχαήλ Μπαχτίν/Михаи́л Бахти́н (1) Μιχαηλάγγελος Αντονιόνι/Michelangelo Antonioni (2) Μιχάλης Πάγκαλος (1) Μόμπυ Ντικ (1) Μόρις Ντρούρι/Maurice Drury (1) μουσική (36) Μουσταφά Καγιάτι/Mustafa Khayati (1) μοφερισμός/mofferism (6) Μπαρούχ Σπινόζα/Baruch Spinoza (1) Μπάρυ Άνσγουωρθ/Barry Unsworth (1) Μπέλα Ταρ/Béla Tarr (1) Μπέρναρντ Μάντεβιλ/Bernard Mandeville (1) Μπέρτολντ Μπρεχτ/Bertold Brecht (3) Μπίφο Μπεράρντι/Bifo Berardi (2) Μπλεζ Πασκάλ/Blaise Pascal (1) Μπομπ Ντύλαν/Bon Dylan (1) Μπρέτον Γουντς (1) Μπριζίτ Μπαρντό/Brigitte Bardot (2) Μύκονος (1) μυστικισμός (1) Μωρίς Μερλώ-Ποντύ/Maurice Merleau-Ponty (2) Ν.Α. Μπερντγιάεφ/ Н/ А. Бердя́ев (1) Ν.Γ. Πεντζίκης (1) ναζιστοφασισμός (29) ναρκισσισμός (10) Νασρεντίν Χότζας (1) ναυαγοί (2) Νέα Ζηλανδία (1) Νέα Υόρκη (2) Νεάντερταλ (1) νεοφιλελευθερισμός (12) Νίκος Εγγονόπουλος (3) Νίκος Ζαχαριάδης (2) Νίκος Καρούζος (4) Νίκος Μπελογιάννης (1) Νίκος Σκοπλάκης (1) Νίκος Buccanier Κούρκουλος (6) Νόαμ Τσόμσκι/Noam Chomsky (1) Νόρμπερτ Ελίας/Norbert Elias (1) νους (24) Νούτσιο Όρντινε/Nuccio Ordine (1) Ντ. Ουίγκινς/D. Wiggins (2) Ντ. Χάνκοκ/D. Hancock (1) Ντέιβιντ Λυντς/David Lynch (3) Ντέιβιντ Μπομ/David Bohm (1) Ντέιβιντ Ρικάρντο/David Ricardo (4) Ντέιβιντ Χιούμ/David Hume (4) Ντέσμοντ Μόρις/Desmont Morris (1) Ντμίτρι Πρίγκοφ/Дми́трий При́гов (1) Ντον Ντελίλο/Don Delillo (2) Ντόναλντ Γουίνικοτ/Donald Winnicott (2) Ντονέλα Μήντοους/Donella Meadows (1) Ξενοδοχείο των Ξένων (2) Ξενοφών (3) ξεψάρωμα (3) Ο. Σ. Βίκτορ/H. St Victor (1) Οδύσσεια (2) οικονομία (52) Οκτάβιο Πας/Octavio Paz (2) Όλγα Γερογιαννάκη (1) όλεθρος (29) Όμηρος (1) ομιλίες (13) ΟΟΣΑ (1) Ορφέας Απέργης (2) Όσκαρ Ουάιλντ/Oskar Wilde (2) Ουίσταν Ώντεν/Wystan Auden (3) Ουόλτ Ουΐτμαν/Walt Whitman (1) Π.Α.Ρενουάρ/P.A.Renoir (1) Π.Μ.Σ. Χάκερ/P.M.S. Hacker (6) παιδεία (7) παιχνίδι (7) Παναγιώτης Κονδύλης (10) Παπάγος (1) παπαρολογία (7) παράδοση (4) παραμύθιασμα (2) Παρίσι (1) Πάρνηθα (1) Πασκάλ Ενζέλ/Pascal Engel (1) Πάσχος Μανδραβέλης (3) Πέδρο Ματέο/Pedro Mateo (1) Πέπη Ρηγοπούλου (1) περιπέτεια (3) Πέτρος Αρτάνης (1) Πέτρος Κορνήλιος/Pierre Corneille (1) Πέτρος Παπαθανασίου (1) Πήτερ Γκητς/P.T. Geach (2) Πήτερ Κρηφτ/Peter Kreeft (1) Πήτερ Μπρουκ/Peter Brook (1) Πήτερ Ουίντς/Peter Winch (2) Πήτερ Ουότκινς/Peter Watkins (1) Πιέρ Μανάν/Pierre Manent (1) Πιέρ Μπουρντιέ/Pierre Bourdieu (1) Πιέρ-Ζοζέφ Προυντόν/Pierre-Joseph Proudhon (1) Πλαστήρας (2) Πλάτωνας (4) πλουραλισμός (1) ποίηση (67) πολεμικά κείμενα (11) πόλεμος (26) πόλη (25) πολιτική (47) Ποτάμι (1) προαίρεση (1) προεκλογικά μηνύματα (9) προλεταριάτο (47) Προμηθέας (1) προπαγάνδα (57) Πωλ Βιριλιό/Paul Virilio (1) Πωλ Βαλερύ/Paul Valery (1) Πωλ Ζοριόν/Paul Jorion (1) Πωλ Ζωγραφάκης (1) Πωλ Λαφάργκ/Paul Lafargue (2) Πωλ Ρικέρ/Paul Ricoeur (2) Ρ. ΜακΝαμάρα/R. MacNamara (3) Ραούλ Βανεγκέμ/Raoul Vaneigem (6) Ραούλ Σουρίτα/Raul Zurita (1) Ρας Ρίις/Rush Rhees (1) Ράσελ Τζάκομπι/Russel Jacobi (3) Ρέι Μπράντμπερι/Ray Bradbury (1) Ρέιμοντ Κάρβερ/Raymond Carver (1) Ρενέ Ζιράρ/René Girard (10) Ρενέ Κλερ/ René Clair (1) Ρισελιέ/Richelieu (1) Ρίτα Γκαβέρα (1) Ρίτσαρντ Κόμπντεν/Richard Cobden (1) Ρίτσαρντ Μοράν/Richard Moran (1) Ρίτσαρντ Ρόρτι/Richard Rorty (7) Ροβεσπιέρος (1) Ρόζα Λούξεμπουργκ/Rosa Luxembourg (3) Ρόζενταλ-Γιούντιν (1) ρομαντισμός (4) Ρομπέρ Αντέλμ/Robert Antelme (1) Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ/Robert Oppenheimer (1) Ρόμπερτ Ρέντφορντ/Robert Redford (1) Ρόμπερτ Φρανκ/Robert Frank (1) Ρόμπερτ Χας/Robert Hass (2) Ρομπέρτο Χουαρόθ/Roberto Juarroz (1) Ρουμανία (1) Ρωσία (3) Σ. Μπενβενούτο/S. Benvenuto (1) Σ. Πιρόν/S. Piron (1) Σαίξπηρ/Shakespeare (1) Σαν Φρανσίσκο (1) σαπουνόφουσκες (10) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Πεγκί/Charles Péguy (1) Σαρλ Φουριέ/Charles Fourier (1) Σβετλάνα Αλεξίεβιτς/Светлана Алексиевич (1) Σέρεν Κίρκεγκωρ/Søren Kierkegaard (5) Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλου (1) Σέσιλ ντε Μιλ/Cecil DeMille (1) σθένος (4) Σιμόν Βέιλ/Simone Weil (6) Σιμόν Λέις/Simon Leys (1) σινεμά (44) Σίνεντ Ο'Κόνορ/Sinead O'Connor (1) Σίντνεϊ Λιουμέτ/Sidney Lumet (1) Σίσυφος (1) σκεπτικισμός (6) Σκιπίων ο Αφρικανός (1) σκουπιδοντενεκέδες (1) Σλαβόι Ζίζεκ/Slavoj Žižek (4) Σόνια (1) σοσιαλδημοκρατία (7) Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα (1) Σουηδία (3) Σουν Τζου/ 孫子 (1) σουρεαλισμός (7) σοφία (6) Σπύρος Κυριαζόπουλος (7) σταλινισμός (14) Σταμάτης Γονίδης (1) Σταμάτης Πολενάκης (1) Στάνλεϊ Κάβελ/Stanley Cavell (2) Στάνλεϊ Κιούμπρικ/Stanley Kubrick (1) Στάντις Λώουντερ/Standish Lawder (2) Στέλιος Κούλογλου (1) Στέλιος Ράμφος (1) Στεφάν Λαβινιότ/Stéphane Lavignotte (1) Στέφανος Λουπάσκο/Stephan Lupasco (4) Στέφανoς Ροζάνης (8) Στήβεν Πίνκερ/Steven Pinker (2) στρατόπεδα εργασίας (10) στρατόπερα αναψυχής (1) Σύλβια Πλαθ/Sylvia Plath (1) Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου (3) Σύνταγμα (1) σχετικισμός (2) Σωκράτης (4) σώμα (3) Τ.Κ.Παπατσώνης (2) Τ.Σ. Έλλιοτ/T.S. Elliot (3) Τάκης Μίχας (2) Ταλίν (1) Τάλκοτ Πάρσονς/Talcott Parsons (1) Τάσος Λάγγης (2) Τέοντορ Αντόρνο/Theodor Adorno (1) τέχνη (71) τεχνικό σύστημα (40) τεχνοκρατία (28) τεχνολογικός μεσσιανισμός (41) τεχνοσάχλα (16) Τζ. Μπένθαμ/J. Bentham (1) Τζ. Ρ. Σάουλ/J. R. Saul (8) Τζ. Σενμπάουμσφελντ/G. Schönbaumsfeld (1) Τζ. Στ. Μιλλ/J. St. Mill (1) Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν/J.R.R. Tolkien (1) Τζακ Α. Γκόλντστοουν/Jack A. Goldstone (1) Τζέημς Μπάλντουιν/James Baldwin (1) Τζέφρεϊ Χερφ/Jeffrey Herf (1) Τζον Γκρέι/John Gray (1) Τζον Κ. Γκαλμπρέιθ/John K. Galbraith (1) Τζον Λοκ/John Locke (3) Τζον Μ. Κούτσι/John M. Coetzee (2) Τζον Ρωλς/John Rawls (2) Τζον Σερλ/John Searle (6) Τζον Στάινμπεκ/John Steinbeck (1) Τζον Φ. Κέννεντυ/John F. Kennedy (3) Τζον Φόουλς/John Fowles (1) Τζον Χιούστον/John Houston (1) Τζον Ώστιν/John Austin (1) Τζορτζ Όργουελ/George Orwell (4) Τζορτζ Στάινερ/George Steiner (2) Τζόρτζιο Αγκάμπεν/Giorgio Agamben (4) Τζουζέπε Πίνοτ-Γκαλίτσιο/Giuseppe Pinot-Gallizio (1) Τζούλια Κρίστεβα/Julia Cristeva (1) Τομά Λεπετιέ/Thomas Lepeltier (1) Τομάς Ιμπάνιεθ/Tomás Ibáñez (1) Τόμας Πίντσον/ Thomas Pynchon (1) Τόμας Ρηντ/Thomas Reid (2) Τόμας Χομπς/Thomas Hobbes (4) Τόνι Νέγκρι/Toni Negri (2) Τόνι Σουάρτζ/Tony Schwartz (1) τραγωδία (10) Τρανσχιουμανισμός (1) Τριλεκτική (11) Τριστάν Τζαρά/Tristan Tzara (1) Τρόικα (21) Τσαρλς Ντέιβενπορτ/Charles Davenport (1) Τσαρλς Ράιτ Μιλλς/Charles Wright Mills (1) Τσαρλς Σ. Περς/Charles S. Peirce (1) Τσαρλς Τέιλορ/Charles Taylor (1) Τσαρλς Φορτ/Charles Fort (1) τυραννία (14) Υβ Λε Μανάκ/Yves Le Manach (9) Υβ Μισώ/Yves Michaud (1) υλισμός (13) υπαρξισμός (3) υποκείμενο (29) υπομονή (2) Φ. Ε. Ρεϊνάλ/F. E. Reynal (1) Φ. Σελίν/. Céline (1) Φ.Ντ. Πητ/F.D.Peat (1) Φαινομενολογία (1) Φελίξ Γκουαταρί/Félix Guattari (1) Φερνάντο Αρρραμπάλ/Fernando Arrabal (1) Φερνάντο Πεσσόα/Fernando Pessoa (2) Φθινόπωρο (1) Φίγκαρο (1) Φίλιπ Λάρκιν/Philip Larkin (1) Φιλοσοφία (76) Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι/Фёдор Достоевский (5) Φλαν Ο' Μπράϊαν/Flann O' Brien (1) Φουκουσίμα (3) Φρ. Ένγκελς/Fr. Engels (7) Φρ. Νίτσε/Fr. Nietsche (11) Φρ. Σιμιάν/Fr. Simiand (1) Φρ. Φουρκέ/Fr. Fourquet (1) Φράνσις Μπέικον/Francis Bacon (1) Φρανσουά Γκρουά/François Grua (1) Φρανσουά Καραντέκ/François Caradec (1) Φρανσουά Λυοτάρ/François Lyotard (1) Φρανσουά Φουρκέ/François Fourquet (1) Φραντς Κάφκα/Frantz Kafka (2) Φρέντερικ Τέιλορ/Frederick Taylor (1) Φρέντερικ Τζέιμσον/Frederick Jameson (1) Φρήντριχ Γιάκομπι/Friedrich Jacobi (1) Φρήντριχ Έμπερτ/Fredrich Ebert (1) Φρήντριχ Μουρνάου/Friedrich Murnau (1) Φρήντριχ Χάγιεκ/Friedriech Hayek (2) Φριτς Λάιστ/Fritz Leist (1) φρμκ (13) Φρόιντ/Freud (5) Φώτης Τερζάκης (1) Χ. Λ. Μπόρχες/J. L. Borges (2) Χ. Μ. Εντσενσμπέργκερ/H. M. Enzensberger (1) Χάιμε Σεμπρούν/Jaime Semprun (1) χαρά (5) Χάρβαρντ (1) Χάρης Βλαβιανός (1) Χάρι Χόλε (1) Χάρυ Γκουγκενχάιμ/Harry Guggenheim (1) Χάρυ Φράνκφουρτ/Harry Frankfurt (1) Χέγκελ/Hegel (12) Χέερτ Μακ/Geert Mak (3) Χένρικ Ίψεν/H. Ibsen (1) Χέρμαν Μέλβιλ/Herman Melville (1) Χέρμπερτ Μαρκούζε/Herbert Marcuse (2) Χιλή (1) Χίλντε ντε Μπράιν/Hilde de Bruijn (1) χιούμορ (29) Χιροσίμα (4) Χλόη Κολλύρη (1) Χουάλ Βίβες/Juan Vives (1) χρήμα (13) χρήμα και μαγεία (21) Χρήστος Βακαλόπουλος (1) Χριστός (3) χρόνος (10) ψυχή (12) ωφελιμισμός (13) A.I. (6) Ange S. Vlachos (1) Bar Beduin (1) Beatnics (1) beton7 (12) BHL (2) Biennale (2) Bloomberg (1) Bob Dylan (1) Bob Marley (1) Bodies (3) Bruce Springsteen (1) Cinemarian (3) CNN (1) dada (2) dangerfew (77) David Bowie (1) DAVOS (2) Descombes (1) DOCUMENTA (1) Einsatzgruppe D (1) EMAF (1) Frank Zappa (3) Gaston Bachelard/Γκαστόν Μπασλάρ (1) Happyfew (5) HighSpeedAcces (1) Hippies (1) Hollowsky (161) Iggy Pop (1) Il Consigliere (3) intothepill (2) izi (230) Janitoring (1) Jazz (2) Jeffrey Lee Pierce (1) Jimmy Cliff (1) Joe Strummer (1) Johnny Cash (2) Keith Richards (1) La Tribune (1) Malaguena (1) Mark Twain (1) Miles Davis (2) Monty Python (1) Muppet Show (1) nem68 (1) Nick Cave (1) Nosotros (1) psonia (4) RadioBubble (61) Renty (3) Ringo Star (1) RSA (1) Salon De Vortex (5) Scott Asheton (1) Serajevomag (1) sexbox (2) socialmedia (2) Tales from the Crypt (1) TESTS! (6) TwixtLab (1) UNICEF (1) urban hacking (13) Wall Street Journal (1) wobblies (2) Zακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (1) Zabriskie Point (1) zi (1) Zoviets (1)